Kwamba Bibena Kumvwanyika ku Bantu

UMVWE kemwambe, kwambangatu byambo byonka ne. Esekainga kulengela banteleki benu kumvwisha bintu byo mubena kwamba. Kino kyakonsha kwimukwasha kwamba bulongo, kana mubena kwamba ku kipwilo nangwa ku bantu babula Bakamonyi.

Kuji mashinda avula alengela ñambilo kumvwanyika ku bantu. Mashinda amo aambiwapo mu Lufunjisho 26, “Kulondolola Bishinka mo Byalondankena.” Akwabo aambiwapo mu Lufunjisho 30, “Kumwesha Muntu Lusekelo.” Mu luno lufunjisho, tusakwisambilapo ne bishinka bikwabo bicheche.

Ingijishainga Byambo ne Jishinda Japela Kwibyambilamo. Byambo byapela ne mikuku ya byambo ipi ke bingijisho bilengela mwisambo kumvwanyika. Jashi jaambile Yesu pa Mutumba ke kya kumwenako kyawama bingi kya jashi jakonsha kumvwanyika ku bantu kechi na mambo a byo baji nangwa ku mapunzha ko bekala ne. Milanguluko yakonsha kumvwanyika kyenyi kwi abo. Pano bino, bakonsha kumvwa byaambile Yesu na mambo a kuba waambilenga pa bintu bitulamata atweba bonse: nabiji bya kwikala balusekelo, bya kwikala bulongo na bantu, bya kuba na bijikila ne bya kwikala bwikalo bwawama. Kabiji walumbulwile milanguluko yanji mu byambo byapela bingi kumvwa. (Mat., bita. 5-7) Nangwa byonkabyo, Baibolo uji na bya kumwenako byavula bimwesha kupusana pusana kwa bula bwa mikuku ya byambo ne byo iji. Kintu kikatampe kyo mwafwainwa kuba ke kulumbulula milanguluko mu jishinda japela kumvwa.

Nangwatu mubena kwisamba byambo byakatazha kumvwa, kwibyambila mu jishinda japela kwakonsha kupelela bantu kwibyumvwa. Pano mwakonsha kuba byepi kuba’mba bibapelele kumvwa? Kuvulañanya bantu na byambo byavula ne. Nengezhai byambo byenu bulongo kuba’mba bilengelenga bishinka bikatampe kumvwanyika. Salai bulongo binembelo bibena kukosesha bishinka bikatampe. Mu kifulo kya kubatu mwafuma pa ki ki kinembelo mwakaya pa kyokya, tangai ne kwisamba pa binembelo byo mwasala. Kange mulengele mulanguluko kubula kumvwanyika na mambotu a kuvuzha byambo bya kwamba ne.

Umvwe mubena kufunjisha muntu lufunjisho lwa Baibolo pa nzubo, ingijishai onka ano mafunde antutu amo. Kulumbululatu byonse kolololo ne. Kwashai muntu ye mubena kufunjisha kumvwisha bulongo milanguluko ikatampe. Abi byashala ukebifunjilanga mu lufunjisho lwanji lwa pa bunke ne pa kupwila kwa kipwilo monka mu kuya kwa moba.

Pa kuba’mba mwambe byambo mu jishinda japela kumvwa, kikebewa kunengezha bulongo. Mwafwainwa patanshi anwe bene kumvwisha yewo mutwe bulongo umvwe mukeba’mba bantu nabo bakamumvwishe. Umvwe kintu mwikyumvwisha, po po mukakonsha kwikilumbulula mo kyatala. Kabiji mwakonsha ne kwikilumbulwila mu byambo byenu.

Lumbululai Byambo byo Babula Kuyuka Bantu. Pa kuba’mba mwambe bintu byumvwanyike, kimye kimo kikebewa kulumbulula mwatala byambo bimo byo babula kuyuka bantu bo mubena kwambako. Kange mulanguluke’mba bayukatu byonse ne, kabiji kechi mwafwainwa kwibalengulula’mba kafwako kyo bayuka ne. Na mambo a kufunda Baibolo, mwakonsha kwingijisha byambo bimo byo babula kuyuka bantu bamo. Umvwe mwabula kulumbulula’mba, byambo bya kuba’mba “bashalapo,” ‘kalume wa kishinka kabiji wa maana,’ ‘mikooko ikwabo’ ne “jibumba jikatampe” bimenako mabumba a bantu ne, aba babula kupwila na Bakamonyi ba kwa Yehoba kechi bakakonsha kuyuka mo byatala ne. (Loma 11:5; Mat. 24:45; Yoa. 10:16; Lum. 7:9) Kabiji umvwe muntu kechi wayuka jibumba ja Bakamonyi ba kwa Yehoba ne, kampe kuba wayuka mwatala byambo nabiji bya kuba’mba “musapwishi,” “painiya,” “kalama wa mwanzo” ne “Kivuluko” ne.

Byambo bimo bya mu Baibolo byo bengijisha ne bantu babula Bakamonyi, nabyo byafwainwa kwibilumbululako. Bantu bavula balanguluka’mba, “Amagedonyi” ke nkondo ya pakachi ka byalo ya kwipaya bantu bavula. Bakonsha kulanguluka’mba “Bufumu bwa Lesa” buji mu muchima wa mwine muntu nangwa’mba buji mwiulu bino amba kechi kafulumende ne. Kyambo kya “mweo” kyakonsha kwibalengela kulanguluka’mba ke kintu kiji mu mubiji kifumamo umvwe muntu wafwa. Kwesakana na bantu bavula byo bebafunjisha, “mupashi wazhila” bamba’mba muntu kabiji lubaji lwa Balesa basatu. Na mambo a kuba bantu bavula baleka kulondela mizhilo ya mu Baibolo ya byubilo byawama, bakebewa kwibakwasha kumvwisha Baibolo mo ekitazha pa kwamba’mba: “Chinai bulalelale.”—1 Ko. 6:18.

Umvwe bantu kechi batanga Baibolo kimye kyonse ne, kechi bakonsha kuyuka kyo mubena kwambapo umvwe mwaambatu’mba, “Paulo wanembele’mba . . .” nangwa’mba “Luka waambile’mba . . .” ine. Apo kampe baji na balunda nabo nangwa bakwabo bakinkalankulo baji na ano mazhina. Kikebewa kunungako byambo bikwabo bya kulumbulula awo muntu ye mubena kwambapo nabiji amba mutumwa mwina Kilishitu nangwa’mba nembi wa Baibolo.

Bantu ba mu ano moba javula bakeba kwibakwasha pa kuba’mba bomvwishe binembelo muji bipimo ne bisho bya mu bimye bya kala. Kya kumwenako, byambo bya kuba’mba bwato bwa Nowa bwalepele mu bula makyubichi 300, mu bwipi makyubichi 50 ne mu kimino makyubichi 30 kechi bakonsha kwibyumvwisha ne. (Nte. 6:15) Bino umvwe mwalumbulwila bino bipimo mu bula buji pakachi ka bintu byo bayuka bya ku yonkayo mpunzha, bantu bakafikatu ponkapo kuyuka bwato byo bwabayile.

Londololai. Pa kuba’mba bantu bo mubena kwambako bomvwe kintu kyo mubena kwambapo, kechi mwafwainwatu kulumbulula kyambo mo kyatala kyapwa mwabwela mwalubako ne. Mu moba a Ezela mu Yelusalema, umvwe bapwisha kutanga buku wa Mizhilo, beilondololanga. Pa kuba’mba bakwashe bantu kumvwisha mo yatajile, bena Levi beituntululanga ne kwiilumbulula kwesakana na bintu byo bapichilengamo bantu pa kyokya kimye. (Ne. 8:8, 12) Ne anweba mwafwainwa kulondolola ne kumwesha bya kwibingijisha binembelo byo mubena kutanga.

Panyuma ya lufu ne lusanguko lwanji, Yesu walondolwejile baana banji ba bwanga amba abino byamwekele byaubiwe mu kufikizha kwa Binembelo. Kabiji waambishepo bingi ne pa mwingilo wabo wa kwikala batumonyi ba byobya bintu. (Luka 24:44-48) Umvwe mwakwasha bantu kumona bintu byo bafunda byo byafwainwa kwibakwasha mu bwikalo bwabo, bakomvwisha bulongo mo byatala.

Muchima byo Avwangiwamo. Nangwa kya kuba mwalondololatu bulongo, kuji bintu bikwabo byakonsha kumwesha kana awo muntu waumvwisha nangwa ne. Umvwe muchima wa muntu waluwankana, kino kyakonsha kumulengela kubula kumvwisha kintu kyo mubena kwambapo. (Mat. 13:13-15) Ku bakebesha kumwena bintu ku mubiji, bintu bya ku mupashi bebimona kwikala bumbulwamaana. (1 Ko. 2:14) Umvwe muntu waikala na muchima wa uno mutundu, kyakonsha kuwama kubula kutwajijila mwisambo pa kyokyo kimye.

Bino kimye kimo michima ya bantu iluwankana na mambo a kukatazha kwa bwikalo. Umvwe bamupa jishuko ja kumvwa bukine bwa mu Baibolo pa kimye kikatampe, muchima wanji wakonsha kwaluka. Yesu byo abujile batumwa banji amba Bangetila bakamututaula ne kumwipaya, kechi bebyumvwine ne. Mambo ka? Mambo kechi bekiketekejile nangwa kwikikeba’mba kikobiwe ne! (Luka 18:31-34) Bino pa kupitapo kimye, batumwa banji 11 baumvwine kabiji bamwesheshe’mba baumvwa kupichila mu kulondela bintu byo ebafunjishe Yesu.

Bifumamo mu Kwikala Bakumwenako Bawama. Bantu kechi twibakwashatu na byambo byetu byonkatu ne, bino ne na byubilo byetu. Kimye kitanshi kyo beya ku Nzubo ya Bufumu, bantu bavula bamba’mba, bavulukako butemwe bo bamwene kechi bintu byaambile ñambi ne. Byonkabyo, lusekelo lo tumwesha lwakwasha bantu bavula bingi kukeba kumvwa bukine bwa mu Baibolo. Byo bamona bantu ba Yehoba saka bemwesha bene na bene butemwe bubula kwaluka kabiji ne byo bekwasha umvwe baji mu bya malwa, kyalengela bamo kwamba’mba Bakamonyi baji mu bupopweshi bwa kine. Onkao mambo, byo mubena kwibikako kukwasha bantu kumvwisha bukine bwa mu Baibolo, teshai muchima ku byo mwibulondolola kabiji ne kwikala bakumwenako bawama.