KITANGO 5
Bwana bwa Bene Buji na Bapopweshi ba Yehoba
1, 2. (a) Bwana bwa bene bwa mutundu ka Lesa boapele bantu babiji batanshi? (b) Tongolaipo mizhilo imo yalaminenga bwikalo bwa ba Adama ne Evwa.
KIMYE Yehoba kyoalengele mwanamulume ne mwanamukazhi mutanshi, bajinga bantu bakasuluka bingi kukila kukasuluka kwa bantu lelo jino. Muzhi wabo wajinga Paladisa Bujimi bwanengela bulongo bwa Edena. Kechi bakolwanga ne, mambo bajinga na milanguluko ne mibiji yalumbuluka. Kechi balangulukangapo’mba tukafwa byonka byokiji ano moba ne. Kabiji kechi baubilangamotu bintu amba kikulu kwibyuba ne, bajinga na kya bupe kyawama kya kwifuukwila abo bene kuba kyobakeba. Pano bino, pa kuba’mba batwajijile na buno bwana bwa bene, bafwainwe kunemeka mizhilo ya Lesa.
2 Kya kumwenako, akilangulukai mizhilo ya mubiji Lesa yoabikako. Ino mizhilo kechi paji poyanembelwe ne, bino ba Adama ne Evwa balengelwe kuba’mba beilondelenga. Nzala ibalengelanga kukeba kuja; kilaka kibalengelanga kukeba kutoma; kuzhika kwa juba, kwibalengelanga kukeba kulaala. Kabiji Yehoba wibapele ne mwingilo wakuba. Uno mwingilo wajingatu pamo nobe muzhilo mambo ye walaminenga byubilo byabo. Bafwainwe kusema baana, kwikala na bunkambo bwa pa byonse byumi panopantanda, ne kubaisha Paladisa kufika konse kwapela ntanda. (Ntendekelo 1:28; 2:15) Ino mizhilo yawamine bingi! Ibapele mingilo isangajika, ne kwibalengela kwingijisha bulume bwabo po bwapelela mu mashinda awama. Kabiji bajinga bakasuluka kwifuukwila mobakonsheshe kwingijila mingilo yabo. Kine Yehoba wibapele byonse bibafwainwe.
3. Ba Adama ne Evwa bafwainwe byepi kufunda byakwingijisha bukwasho bwa kwibakwasha kwingijisha bulongo bwana bwabo bwa bene mu mfuukwilo yabo ya bintu?
3 Bino nangwa kyakuba ba Adama ne Evwa bajinga na jishuko ja kwifuukwila bene byakuba monka mobakebela, kino kechi kyalumbulwile’mba kintu kyonse kyobafuukwile kuba, mwafuminenga byawama ne. Bwana bwa bene bwabo bwa kwifuukwila kuba bintu bwafwainjilwetu kubiwa kwakubula kusensuka mu mizhilo ne mafunde a Lesa. Bafwainwe byepi kufunda ino mizhilo ne mafunde? Bafwainwe kwiifunda kupichila mu kumvwina Mulenga wabo ne kufunjila ku mingilo yanji. Yehoba wapele ba Adama ne Evwa maana a kwingijisha mu bintu byobafunjile. Byo balengelwe sabalumbuluka, bafwainwe kwikala na muchima wakumwesha byubilo bya Lesa mu mfuukwilo yabo ya bintu. Bafwainwe kujimuka ne kuba bino umvwe kya kine banemekele bibobijile Lesa ne kumwesha kuba’mba bakebelenga kumutokesha pa muchima.—Ntendekelo 1:26, 27; Yoano 8:29.
4. (a) Nanchi mukambizho yebapele ba Adama ne Evwa wa kubula kuja kipangwa kya ku kichi kyobebakanyishe wibangachile bwana bwa bene nyi? (b) Mambo ka kino o kyaikejile mukambizho wawama?
4 Lesa wakebele kumona kwipana kwabo kwi Aye wibapele bumi ne kukeba kumona kwipana kwabo mu kulondela byoebakambizhe. Yehoba wakambizhe Adama uno mukambizho amba: “Ku bichi byonse bya mu bujimi wakonsha kujakotu monka mo usakila; kana ku kichi kya kuyuka byawama ne byatama kechi ukajako ne; mambo mu juba jo ukajako ukafwa kine.” (Ntendekelo 2:16, 17) Evwa byoalengelwe, naye bamubujile uno muzhilo. (Ntendekelo 3:2, 3) Nanchi uno muzhilo wibangachile bwana bwa bene nyi? Ine kwalepeshatu. Bajinga na kajo kavula kawama bingi ka mitundu yonse, kyakuba’mba kechi bafwainwe ne kuja kipangwa kya ku kyokya kichi kimo kyobebakanyishe ne. (Ntendekelo 2:8, 9) Bafwainwe kulabijila’mba Lesa ye mwina ntanda, mambo ye mwine wiilengele. Onkao mambo, uji na lūsa lwa kulenga mizhilo yafwainwa kyaswa muchima wanji yakonsha kukwasha bantu.—Masalamo 24:1, 10.
5. (a) Ba Adama ne Evwa bataile byepi bwana bwa bene bo bajinga nabo? (b) Kika kyapingile pa bwana bwa bene bwajinga na ba Adama ne Evwa, kabiji ne atweba kitulamata byepi?
5 Pano kika kyaubiwe? Na mambo a kichima, malaika umo waingijishe bibi lūsa lwanji lwa kufuukula bintu ne kwikala ke Satana, kilumbulula’mba “wa mapata.” Wajimbaikile Evwa byoamulayile kintu kyapusene na kyaswa muchima wa Lesa. (Ntendekelo 3:4, 5) Adama nanji wakwatankene ne Evwa kuzhilulula kibazhijikile Lesa. Byobajile ku kichi kyobabujile kwibaswisha, bataile bwana bwabo bwa bene. Bundengamambo bwaikele ke nkambo yabo, kabiji monka moebafingijile Lesa, kulutwe na lwendo palondejile ne lufu. Kabiji ne baana babo bobasemenenga baswaine bundengamambo nangwa’mba baikele na milanguluko ya kusaka kuba byatama. Kabiji bundengamambo bwaletele ne bumbulwakoloka bwitulengela kukolwa, kukota, ne kufwa. Muchima wa milanguluko ya kwa Satana wa kusaka kuba byatama yeulengela bantu kwishikwa, kuba bukapondo, kumanyika bantu bakwabo, ne kuleta makondo avizha bantu bavula bingi. Akye kyapusana bingi na bwana bwa bene bwajinga na bantu ku ntendekelo bwibapele Lesa.—Mpitulukilo ya mu mizhilo 32:4, 5; Yoba 14:1, 2; Loma 5:12; Lumwekesho 12:9.
Kwakonsha Kutanyiwa Bwana bwa Bene
6. (a) Bwana bwa bene bwakine bwakonsha kutanyiwa kwepi? (b) Bwana bwa bene bwa mutundu ka boatongwelenga Yesu?
6 Na mambo a bintu byatama bibakumbane konse konse ano moba, kechi kyakukumya pa kumona bantu kebakebe bwana bwa bene ne. Pano nga bwana bwa bene bwakine bwakonsha kutanyiwa kwepi? Yesu waambile’mba: ‘Inge mukelwe monka mu mambo ami, abya kine mwi baana bami ba bwanga; ne anweba mukebuyuka bukine, ne abo bukine bukemukasulula ke baana ba bene.’ (Yoano 8:31, 32) Buno bwana bwa bene kechi buji nabiji bobwa bantu bobaketekela kwikala nabo umvwe bakana kalama nangwa kafulumende bapingizhapo mukwabo ne. Buno bwana bwa bene ke bwa kwamuka ku makatazho apitamo bantu. Yesu watongwelenga bwana bwa bene bwa kukasuluka ku buzha bwa bundengamambo. (Yoano 8:24, 34-36) Onkao mambo, umvwe muntu waikala ke mwana wa bwanga wakine wa kwa Yesu Kilishitu, umona lupimpu lukatampe bingi mu bwikalo bwanji. Kuno ko kukasululwa!
7. (a) Mu ñanyi jishinda motwakonsha kukasulukila ku bundengamambo? (b) Twafwainwa kuba ka pa kuba’mba twikale bakasuluka?
7 Kino kechi kilumbulula’mba pa kino kimye bena Kilishitu bekalatu kwakubula kukatazhiwa na mulanguluko wa kusaka kuba byatama ye basemwa naye ne. Balwa na uno muchima mambo baswana bundengamambo. (Loma 7:21-25) Pano bino, umvwe kine muntu ke ekele monka mwayila mafunjisho a Yesu, kechi ukiji muzha ku bundengamambo ne. Bundengamambo kechi bukiji kwi aye nobe mfumu washinta umukambizha kumvwina mizhilo kwa kubula kuyuka ne moyatala ne. Kechi wikala bwikalo bwabula ne kyo akamwenamotu bwakonsha kumulengela kwikala na muchima wakwizhachisha ne. Wikala na muchima watoka too kwi Lesa mambo bundengamambo bwanji boaubile kala bwalekelwa kupichila mu lwitabilo lwanji loaji nalo mu kitapisho kya kwa Kilishitu. Mulanguluko wa kusaka kuba byatama wakonsha kwiyamo, bino umvwe wavuluka mafunjisho awama akwa Kilishitu ne kukana kulondela yewo mulanguluko, umwesha kuba’mba bundengamambo kechi bukiji na bunkambo pe aye ne.—Loma 6:12-17.
8. (a) Bwina Kilishitu bwakine bwitupa bwana bwa bene bwa mutundu ka? (b) Kechi twafwainwa kuba byepi ku ba lūsa balama kyalo ne?
8 Akilangulukai bwana bwa bene botuji nabo atweba bena Kilishitu. Twakasululwa ku malwa a mafunjisho abubela, buzha bwa kuchina bingelekezha, ne ku buzha bwa bundengamambo. Bukine bwa pa mambo a bafu byobaji ne lusanguko bwitukasulula ku moyo muncha wakuchina lufu. Kuyuka kuba’mba makafulumende a bantu bambulwakoloka katatakatu akapingizhiwepo na Bufumu bwa Lesa bwa bololoke kwitukasulula kubula kulanguluka’mba bintu bikataminangakotu kikupu. (Danyela 2:44; Mateo 6:10) Pano bino, buno bwana bwa bene kechi bulumbulula kubula mushingi ku ba lūsa balama kyalo ne mizhilo yabo ne.—Titusa 3:1, 2; 1 Petelo 2:16, 17.
9. (a) Yehoba mu butemwe bwanji witukwasha byepi kwikala na bwana bwa bene bwafwainwa bantu luno? (b) Twakonsha kufuukula byepi kuba bintu bya maana?
9 Yehoba kechi witulekatu’mba twesekeesekenga mashinda tumonepo jawama jotwafwainwa kwikelamo ne. Wayuka byotwalengwa, kabiji wayuka bintu bituletela kutondwa kwa kine, ne mfweto ya myaka. Wayuka milanguluko ne byubilo byakonsha konawina muntu bulunda bwanji ne Aye ne bantu bakwabo, kampetu ne kulenga yewo muntu kubula kukatwela mu ntanda ipya. Mu butemwe bwanji, Yehoba witufunjisha bino bintu byonse kupichila mu Baibolo ne mu jibumba janji. (Mako 13:10; Ngalatiya 5:19-23; 1 Timoti 1:12, 13) Apa bino kitushajila atweba bene kwingijisha lūsa lwetu loetupa Lesa kufuukula byotwakonsha kubapo. Umvwe satumvwina bitubula Baibolo, tukafuukulanga kuba bintu bya maana, kechi tukoba byonka byaubile Adama ne. Tukamwesha kuba’mba bulunda bwetu ne Yehoba kyo kintu kikatampe mu bwikalo bwetu.
Bantu Bamo Bakeba Kwikala na Bwana bwa Bene Bukwabo
10. Bakamonyi bakwa Yehoba bamo bakebakeba bwana bwa bene bwa mutundu ka?
10 Kimo kimye Bakamonyi bakwa Yehoba bamo banyike, ne bakulumpetu nabo, bakonsha kwiumvwa’mba bakeba bwana bwa bene bungi. Ino ntanda yakonsha kwibakebula, kabiji monka mu kulanguluka byobyo, po po bakebesha kuba ne byubilo byabula bya bwina Kilishitu bibasampukile ne pakatele mu ino ntanda. Bantu ba uno mutundu kechi balangulukapo byakukeba kwingijisha bizhima, kutomesha malwa, nangwa kuba bulalelale ne. Pano bino, batendeka kwendañana na bantu bamo babula bena Kilishitu bakine kuba’mba bekale ke bakwabo. Batendeka kusombolola ñambilo ne byubilo byabo.—3 Yoano 11.
11. Kimo kimye kongolwa kwakuba byatama kufuma pi?
11 Kimo kimye kongolwa kwa kukeba kwitumpa mu kuba byubilo byabula bya bwina Kilishitu kwakonsha kufuma ku muntu wibepelatu’mba naye wingijila Yehoba. Byobyo kyajinga ne ku bena Kilishitu batanshi, kabiji kino kintutu kimo kyakonsha kwitumwekela ne atweba lelo jino. Javula bano bantu bakeba kuba bintu byo balanguluka’mba bisakwibaletela lusekelo, pano byonkabyo bintu byoboba byo bizhilulula mizhilo ya Lesa. Batundaika bakwabo kuba’mba bobepo “bya kwisangajika.” ‘Balaya’mba mukekala ke baana ba bene, abo bene kasa baji bakalume ba bubole.’—2 Petelo 2:19.
12. Bintu ka bya bulanda bifuma mu kuba byubilo byapusana na mizhilo ne mafunde a Lesa?
12 Kimye kyonse bintu bifuma mu bwana bwa bene bwa kututukila byatama bingi, mambo bizhilulula mizhilo ya Lesa. Kyakumwenako, kwilaala kwabula kwitabizhiwa mu mafunde kwakonsha kuletela muntu binyenge, mashiki, lufu, mavumo akubula kukeba, ne kupwisha masongola ku boba bajimo. (1 Kolinda 6:18; 1 Tesalonika 4:3-8) Bizhima bilengela muntu kuzhingilatu kizhingile zhingile, kwamba ñambilo yamwenga, kubula kumwesha bulongo, kinshetela, kukatazhiwa kupema, kumona binzhimwe nzhimwe, ne lufu. Byakonsha kwikalatu pano ke kisela, kabiji monka mu kutwajijila na kyo kino kisela, mwafuma ne bumbanzhi. Byo bintu bimo bifuma ne mu kutoma maalwa mu jishinda jabula kufwainwa. (Byambo bya Mana 23:29-35) Bantu boba bino bakonsha kulanguluka’mba bakasuluka, pano bino mu kupita kwa kimye batana kuba’mba baaluka ke bazha ba bundengamambo. Bundengamambo bunkambo bwashinta bingi! Kulangulukilako jimo lonka luno kwakonsha kwitukwasha kwilamawizha ku bino byubilo.—Ngalatiya 6:7, 8.
Kutendekela Makatazho
13. (a) Javula milanguluko ileta makatazho itendeka byepi? (b) Pa kuba’mba tuyuke “kwendañana ne babi” byo kuji, twafwainwa kulondela ndangulukilo ya kwa ñanyi? (c) Pa kukumbula mepuzho aji mu palagalafu 13, umvwishai ndangulukilo ya Yehoba.
13 Akilangulukai kufuma makatazho javula. Baibolo yalondolola’mba: “Bantu bonse baesekwa, byo bebakoka ku lwiso lwabo bene, ne kwibongola. Kabiji lwiso, nalo, pa kwimita, lusema bundengamambo: ne bundengamambo nabo, byo bwakoma, busema lufu.” (Yakoba 1:14, 15) Lwiso lutendeka byepi? Lutendekela mu milanguluko. Javula kino kiiya na mambo a kwendañana na bantu babula kwingijisha mafunde a mu Baibolo. Atweba bonse kine twayuka namba kechi twafwainwa “kwendañana ne babi” ne. (1 Kolinda 15:33) Pano bantu ba mutundu ka botwafwainwa kubula kwendañana nabo? Nga Yehoba umona byepi bantu ba uno mutundu? Kulangulukanga pa mepuzho alondelapo ne kutanga binembelo byamweshiwa kusakwitukwasha kutana mikumbu yafwainwa.
Nanchi twafwainwa kwendañana na bantu bamo na mambo akubatu’mba bamweka banemekwa nyi? (Ntendekelo 34:1, 2, 18, 19)
Abya misambo yabo, nangwa bisela byo boba, byo bimwesha kuba’mba bafwainwa kwikala bakwetu nyi? (Efisesa 5:3, 4)
Yehoba umvwa byepi umvwe twisampa bulunda na bantu babula kumutemwa? (2 Byambo bya Moba 19:1, 2)
Nangwa kyakuba twakonsha kwingila nangwa kuyila pamo ku sukulu na bantu babula kwitabila byo twaitabilamo, mambo ka o twafwainwa kujimukila? (1 Petelo 4:3, 4)
Kutamba televizhonyi ne mafilimu, kwingijisha Intaneti, kutanga mabuku, magazini, ne mapepala a byambo ke mashinda a kwisambilamo na bantu. Pano byambo ne bipikichala bya mutundu ka byotwafwainwa kujimuka nabyo? (Byambo bya Mana 3:31; Isaya 8:19; Efisesa 4:17-19)
Nsajilo ya balunda netu imubula byepi Yehoba byotuji? (Masalamo 26:1, 4, 5; 97:10)
14. Ñanyi bwana bwa bene buji kulutwe bwa boba bengijisha mu bukishinka lujimuno lwa mu Byambo bya Lesa lelo jino?
14 Ntanda ipya ya Lesa ijitu pepi. Kupichila mu kafulumende wa mwiulu wa Bufumu bwa Lesa, bantu bakakasuluka ku byubilo bya kwa Satana ne ku bwikalo bwanji bonse bubi. Bintu byonse bifuma mu bundengamambo bikayanga na kufumishiwapo pachepache mu bantu ba lukokelo. Kino kiketulengela kwikala na milanguluko ne mibiji yalumbuluka kuba’mba tukekale na bumi bwa myaka ne myaka mu Paladisa. Kepo bilengwa byonse bikeyowa bwana bwa bene bwayila mu “mupashi wa Nkambo.” (2 Kolinda 3:17) Abya kyakonsha kuwama kutaya ano onse mashuko na mambotu a kusuula lujimuno luji mu Byambo bya Lesa lelo jino nyi? Mwane twayai tumweshe patokatu too kuba’mba tukeba ‘bwana bwa bene bwa lukumo bwa baana ba Lesa’ kupichila mu kwingijisha bulongo bwana bwa bene bwetu bwa bwina Kilishitu lelo jino.—Loma 8:21.
Mepuzho Akupitulukamo
• Ñanyi bwana bwa bene bwajinga na bantu babiji batanshi? Abya bwaesakana na bujipo na bantu lelo jino nyi?
• Bena Kilishitu bakine baji na bwana bwa bene bwa mutundu ka? Kino kyapusana byepi na bwana bwa bene bwa bantu ba ino ntanda?
• Mambo ka o kyanemena kuchina kwendañana na babi? Kupusanako na byaubile Adama, atweba tulondela milanguluko ya ñanyi pa mambo a bintu byatama?
[Bipikichala pa peja 46]
Byambo bya Lesa bipana luno lujimuno amba: “Kechi mujimbaikwe ne: wendañana na babi ko kuvulañanya bisela byawama”