“Yainga na Kufunjisha Bantu . . . Kwikala ke Baana . . . ba Bwanga”

1-3. (a) Umvwe kajo kavula, njimi uba byepi pa kuba’mba ekanowe? (b) Lukatazho ka Yesu lo ajinga nalo mu kimye kya mwela wa mebele mu 33 C.E., kabiji waubile byepi?

NJIMI upita bingi mu makatazho. Mu bañondo batanshi, ujima ne ku byala nkunwa. Umvwe wapwisha kuba bino, upembelela misele kulupuka, kabiji utemwa bingi umvwe kajo kapya. Kabiji kimye kya kunowa koko kajo inge kyafika umvwa bingi bulongo. Lukatazho lukatampe lo ekala nalo ke luno: Kajo kavula pa kuba’mba ekanowe bunke bwanji. Pa kuba’mba ekanowe bukiji, utwezha bantu ba kwingila mu bujimi bwanji. Mambo wikala na kimye kichechetu kya kwikabungizhizhamo.

² Mu mwaka wa 33 C.E mu kimye kya mwela wa mebele, Yesu byo asangwilwe wapichile mu lukatazho luntutu lumo. Mu kimye kya mwingilo wanji panopantanda, wakushile nkunwa ya bukine. Lelo jino, kajo ka kunowa kapya, kabiji kavula bingi. Bantu bavula babena kukebewa kwibakwasha kwikala baana ba bwanga. (Yoano 4:35-38) Nanchi Yesu waingijile byepi uno mwingilo? Byo ajinga pa mutumba mu Ngalilea kabiji saka akyangye kuya mwiulu, wapeele baana banji ba bwanga mukambizho wa kukeba bamingilo bavula ne kwamba’mba: “Yainga na kufunjisha bantu ba mu bisaka byonse bya bantu kwikala ke baana bami ba bwanga, ne kwibabatizha . . . , ne kwibafunjisha kulama bintu byonse byo nemukambizha.”​—Mateo 28:19, 20.

³ Pa kuba’mba muntu atelwe’mba ulondela Kilishitu kya kine, wafwainwa kwingila uno mwingilo. Pano, twayai twisambe pa mepuzho asatu. Mambo ka Yesu o akambizhe kukeba bamingilo bavula? Wibafunjishe byepi kuba kino? Ne atweba twavwangwamo byepi mu uno mwingilo?

Ene Mambo Bamingilo Bavula o Bakebewenga

4, 5. Mambo ka Yesu o abujile kupwisha mwingilo ye atendekele, kabiji bañanyi bafwainwe kutwajijila kwingila mwingilo kimye kyo abwelele mwiulu?

⁴ Kimye Yesu kyo atendekele mwingilo wanji mu 29 C.E., wayukile kuba’mba watendeka mwingilo ye akonsheshe kubula kupwisha bunke bwanji. Byo ayukile’mba kimye kyanji kyakepa kya kwikala panopantanda, wasajilepo kusapwila mambo a Bufumu ku bantu bacheche mu nyaunda imo. Ibyo, Yesu watele bingi muchima kikatakata kusapwila ku Bayudea ne benyi, “mikooko yaeleka ya kisaka kya Isalela.” (Mateo 15:24) Nangwa byonkabyo, ino ‘mikooko yaelekele’ yapalañenejile monse mu Isalela. Pano bino, ano mambo awama afwainwe kusapwilwa panopantanda ponse kulutwe.​—Mateo 13:38; 24:14.

⁵ Yesu wayukile’mba mwingilo mukatampe bakamwingila panyuma ya lufu lwanji. Wabujile batumwa banji 11 bakishinka’mba: “Kinetu nemwambila namba, yense wangitabila, naye ukengila mingilo yo ñingilapo; kabiji ukengila mingilo yakila ino, mambo amiwa mbena kuya kwi Batata.” (Yoano 14:12) Byo kiji kuba’mba Yesu wabwelelenga mwiulu, baana banji ba bwanga, ko kuba’mba batumwa ne bonse bakonsheshe kwikala baana ba bwanga kulutwe, bafwainwe kutwajijila kwingila mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha bantu. (Yoano 17:20) Yesu wayukile kuba’mba bakengila ne “mingilo yakila” yoya yo aingijile. Mu ñanyi mashinda? Mu mashinda asatu.

6, 7. (a) Mu ñanyi mashinda mingilo yaingijile aba balondela Yesu mo yakijila yoya yo aingijile? (b) Twakonsha kumwesha byepi amba Yesu byo aketekejile aba bamulondela kechi kwayiletu mu mema ne?

⁶ Jishinda jitanshi, aba balondela Yesu bafwainwe kusapwila mwaya ntanda yonse. Lelo jino kusapwila kwabo kwafika ne kwapela ntanda, kukilatu ne mu byalo mwasapwijile Yesu. Ja bubiji, bafwainwe kusapwila bantu bavula. Baana ba bwanga bacheche Yesu bo ashile, bavujijileko mu kuya kwa moba. (Byubilo 2:41; 4:4) Lelo jino bavula bingi, kabiji bakatataka nabo babatizwa pa mwaka pa mwaka. Ja busatu, bafwainwe kusapwila pa kimye kyabaya​—kufikatu ne mu ano moba; papita ke myaka 2,000 kufuma papwijile mwingilo waingijile Yesu wa myaka isatu ne kichika.

⁷ Yesu wamwesheshe byo aketekejile boba bamulondejilenga byo aambile’mba mukoba ne “mingilo yakila ino.” Wibapele mwingilo ye anemekele bingi wa kusapwila ne kufunjisha “mambo awama a Bufumu bwa Lesa.” (Luka 4:43) Waketekejile kuba’mba bakengila mu bukishinka uno mwingilo. Kino kyalumbulula ka kwi atweba ano moba? Umvwe twapayankana ne kwingila na muchima yense mu mwingilo, tumwesha’mba Yesu byo aketekejile’mba bamulondejilenga bakobanga kechi byailetu mu mema ne. Nanchi kino kechi kimwesha’mba Yesu wituketekela nenyi?​—Luka 13:24.

Bebafunjishe Bya Kusapwila

8, 9. Yesu wamwesheshe byepi bya kwingila mwingilo, kabiji twakonsha kumwingila byepi pa kulondela byo aubanga?

⁸ Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga bya kusapwila bulongo. Ne kyakila byonse wibamwesheshe bya kumwingila. (Luka 6:40) Mu kitango kyafumako, twisambile pe Yesu byo atemenwe mwingilo. Akilangulukai pa baana ba bwanga byo bayanga pamo ne Yesu mu mwingilo wa kusapwila. Bemwenejile bene kuba’mba aye wasapwijile konse kwafwainwe kutanwa bantu nabiji ku mikola, ku mitumba, ku mizhi ikatampe, ku bisankanyi ne mu mazubo. (Mateo 5:1, 2; Luka 5:1-3; 8:1; 19:5, 6) Bemwenejile kuba’mba watele bingi muchima pa kwingila, kubuuka lukelokelo ne kwingila kufikatu ne bufuku. Kechi wamonanga mwingilo nobe mwakupwishishatu mukose ne. (Luka 21:37, 38; Yoano 5:17) Nabo bamwene’mba kyamulengejilenga kwingila uno mwingilo ke na mambo a kutemwa bantu. Kampe bamwene ne byo amweshanga lusa ku bantu. (Mako 6:34) Byaubilenga Yesu byakwashishe byepi baana banji ba bwanga? Inge wajinga anweba, inge mwaubile byepi?

⁹ Byo tulondela Kilishitu, twingila mwingilo wetu byonka byo aubanga. Onkao mambo, ‘tushimuna bulongo’ bukine ku bantu bonse bo tutaana. (Byubilo 10:42) Byonka byaubanga Yesu, ne atweba twendela bantu ku mazubo abo. (Byubilo 5:42) Tupimpulako mutanchi wetu pa kuba’mba tuyenga ku bantu pa kimye kyo batanwa pa mazubo. Kabiji twibikako kusapwila mu mapunzha mutanwa bantu bavula, nabiji mu mikwakwa, mo bemikila myotoka, mu mashitolo ne ku nkito. Atweba ‘twingila na ngovu ne kwibikishakotu na mukoyo’ mambo twanemeka uno mwingilo. (1 Timoti 4:10) Butemwe botwatemwa bantu bo bwitulengela kumonapo kimye kya kusapwila konse kutanwa bantu.​—1 Tesalonika 2:8.

10-12. Ñanyi bintu byanema Yesu byo afunjishe baana banji ba bwanga saka akyangye kwibatuma kuya na kusapwila?

¹⁰ Jishinda jikwabo Yesu jo afunjishishemo baana banji ba bwanga ke kwibapa mikambizho ya bya kwingila mwingilo. Saka akyangye kutuma batumwa banji 12 ne baana ba bwanga 70 kuya na kusapwila, Yesu waikajile nabo panshi ne kwibabula bulongo bya kwingila uno mwingilo. (Mateo 10:1-15; Luka 10:1-12) Kuno kwibafunjisha mwafumine bintu byawama bingi, mambo Luka 10:17 waamba’mba: “Aba 70 babwelele na lusekelo.” Twayai twisambe pa bishinka bibiji Yesu byo afunjishe, bino saka muvuluka kuba’mba waambilenga pa bwikalo ne bisho bya Bayudea bakala.

¹¹ Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga kuketekela mwi Yehoba. Wibambijile’mba: “Kange musende mali a ngolode nangwa a siliva nangwa a mukuba mu bikwama byenu ne, nangwa kusenda fukuta wa kajo nangwa bivwalo bibiji nangwa makwabilo nangwa kamama ne, mambo yense wa mwingilo bamupa kajo.” (Mateo 10:9, 10) Bakañenda basendanga kikwama kya mali, fukuta wa kajo ne makwabilo akwabo. Byo akambizhe baana banji ba bwanga kubula kwakamwa na bino bintu, ko kuba’mba Yesu wibabujilenga’mba: “Ketekelaitu mwi Yehoba, aye ukemupa byonse byo mukeba.” Yehoba wakonsheshe kwibapa byonse byo bakebelenga kwingijisha boba batambwijile mambo awama, mambo kyajinga kisho ku bena Isalela kutambwila benyi.​—Luka 22:35.

¹² Kabiji Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga kuchinuzhuka bintu bilabikañana. Waambile’mba: “Kange mwimune muntu nangwa umo mu jishinda ne.” (Luka 10:4) Nanchi Yesu wibambijilenga’mba kechi bafwainwe kwisamba na bantu nenyi? Ine. Mu moba akala, lwimu lwavwangilemo byavula bingi kechi kwambatu amba muji byepi ne. Luno lwimu lwavwangilemo kwisambila kitala. Shayuka umo wa Baibolo waambile’mba: “Lwimu lwa bantu ba mu byalo bya ku musela kechi mwavwangiwetu kuba bintu nabiji kufukama nangwa kwiimuna mu maboko ne, bino bekumbachilangamo, kukunyika mutwe ne kwilambila panshi. Kuba bino kwatayanga bingi kimye.” Byo abujile baana banji ba bwanga kuchinuzhuka lwimu lwa uno mutundu, ko kuba’mba Yesu waambilenga’mba: “Mwafwainwa kwingijisha kimye kyenu bulongo, mambo mwingilo wenu ubena kukebewa kumwingila bukiji.”a

13. Mu ñanyi mashinda mo twakonsha kumweshesha’mba tubena kulondela mikambizho Yesu yo apaine ku baana banji ba bwanga ba mu myaka kitota kitanshi?

¹³ Ne atweba tulondela mikambizho Yesu yo apele baana banji ba bwanga ba mu myaka kitota kitanshi. Byo twingila mwingilo wetu, tuketekela mwi Yehoba. (Byambo bya Mana 3:5, 6) Twayuka kuba’mba kechi tukakajilwa bintu bya mu bwikalo umvwe ‘twatwajijila na kukeba Bufumu patanshi’ ne. (Mateo 6:33) Basapwishi ba Bufumu ba kimye kyonse mwaya ntanda yonse bakonsha kuswa kuba’mba nangwatu babena kwikala mu bimye byakatazha, kuboko kwa Yehoba kechi kwaipipa ne. (Salamo 37:25) Ne atweba twafwainwa kuchinuzhuka bintu bilabikañana. Umvwe twabula kujimuka, bintu bya mu buno bwikalo byakonsha kwitukumpula. (Luka 21:34-36) Onkao mambo, kino kechi kyo kimye kya kulabama ne. Twafwainwa kwibasapwila bantu, mambo bumi bwabo buji mu kizumba. (Loma 10:13-15) Kuta muchima ku bintu byanema kuketuzhikijila ku bintu bilabikañana bya pano pa ntanda byakonsha kwitupwishisha kimye ne bulume bwetu bwa kwingila mwingilo. Vulukai’mba, kimye kyashalako kyakepa kabiji mwingilo wa kunowa wabaya.​—Mateo 9:37, 38.

Mwingilo ye Twafwainwa Kwingila Atweba Bonse

14. Ki ka kimwesha’mba uno mukambizho uji mu Mateo 28:18-20 wakunza aba bonse balondela Kilishitu? (Monai ne tubyambo twa munshi.)

¹⁴ Yesu byo bamusangwile wapele mwingilio wa kusapwila bonse babena ku mulondela byo ebabujile’mba ‘Yainga na kufunjisha bantu . . . kwikala ke baana . . . ba bwanga.’ Wayukile’mba baana ba bwanga bavula kechi bajingapo pa joja juba pa mutumba mu Ngalilea ne.b Mwingilo ye akambizhe wavwangamo kufika ku “ba mu bisaka byonse bya bantu,” kabiji ukatwajijila “kukafikatu ne ku mpelo ya buno bwikalo.” Kwambatu kine, uno mukambizho wakunza bonse balondela Kilishitu, kuvwangakotu ne atweba lelo jino. Twayai twisambe byambo bya kwa Yesu byanembwa mu Mateo 28:18-20.

15. Mambo ka o kyanemena kukokela mukambizho wa kwa Yesu wa kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga?

¹⁵ Saka akyangye kupana uno mukambizho, Yesu waambile’mba: “Lesa wampa luusa lonse pa bintu bya mwiulu ne bya pano pa ntanda.” (Kyepelo 18) Nanchi kine Yesu uji na luno luusa nyi? Ee, uji nalo. Ye malaika mwine mukatampe ukambizha biumbi bya bamalaika. (1 Tesalonika 4:16; Lumwekesho 12:7) Byo aji “mutwe wa kipwilo,” uji na luusa pa bonse bamulondela pano pa ntanda. (Efisesa 5:23) Kufumatu mu 1914, ye Mfumu wa Bumesiasa ubena kulama mwiulu. (Lumwekesho 11:15) Uji ne na bulume bwa kusangula bafu. (Yoano 5:26-28) Byo aambile pa luusa lwanji lukatampe, Yesu umwesha’mba byambo biji mu kyepelo 19 ne 20 kechi ke mulangulukotu ne, bino ke mukambizho. Kyanema bingi kumukokela, mambo luusa lwanji lwafuma kwi Lesa.​—1 Kolinda 15:27.

16. Pa kwitwambila’mba “yainga,” kintu ka Yesu kyo abena kwitukebela’mba tube, kabiji twakonsha kufikizha byepi uno mukambizho?

¹⁶ Yesu walumbulwile uno mukambizho, kutendeka na kyambo kimo amba: “Yainga.” (Kyepelo 19) Onkao mambo, witukambizha atweba bonse kusapwila mambo a Bufumu ku bantu. Pa kuba’mba twingile bulongo uno mwingilo, kuji mashinda avula bingi a kumwingijilamo. Kusapwila ku nzubo ku nzubo ke jishinda jawama bingi ja kwisambilamo na bantu. (Byubilo 20:20) Kabiji kimye kimo twingilako ne busapwishi bwa kushukilwa; twibikako bingi kutendeka kwisambo na bantu botutaana kimye kyo tubena kwingila mingilo yetu ya pa juba pa juba. Mashinda etu a kusapwilamo akonsha kupimpulwako kwesakana na biji ko mwikala ne bintu byo biji. Nangwa byonkabyo, kine kishinka ke kya kuba’mba: ‘Tuya’ na kukeba bantu bafwainwa bukine.​—Mateo 10:11.

17. Tufunjisha byepi bantu kwikala ‘baana ba bwanga’?

¹⁷ Kyalondejilepo,Yesu walumbulwile mo atazhizhe byo aambile’mba, “yainga na kufunjisha bantu ba mu bisaka byonse bya bantu kwikala ke baana bami ba bwanga.” (Kyepelo 19) Nanchi tulenga byepi ‘baana ba bwanga’? Mwana wa bwanga, ke muntu ye bafunjisha. Nangwa byonkabyo, kulenga baana ba bwanga, kechi kulumbulula kufunjishatu bantu kuyuka bintu ne. Umvwe tubena kufunjisha bantu Baibolo, tukeba kwibakwasha kulondela Kilishitu. Tulumbulwila botufunjisha bintu byaubanga Yesu pa kuba’mba balondelenga mu ngayo ya mufunjishi wabo kwikala bwikalo bwawama ne kwingila mwingilo ye aingilanga.​—Yoano 13:15.

18. Mambo ka lubatizhilo o lwanemena mu bwikalo bwa mwana wa bwanga?

¹⁸ Buneme bwa uno mukambizho bwasolokela mu byo aambile’mba: “Ne kwibabatizha mu jizhina ja Tata ne ja Mwana ne ja mupashi wazhila.” (Kyepelo 19) Lubatizhilo ke kintu kyanema bingi mu bwikalo bwa mwana wa bwanga, mambo luyukanyikisha muntu amba wipana na muchima wanji yense kwi Lesa. Kabiji lutangijila ku lupulukilo. (1 Petelo 3:21) Ee, kupichila mu kutwajijila kwingijila Yehoba, mwana wa bwanga wabatizwa wakonsha kuketekela kukatambula mapesho mu ntanda ipya ibena kwiya. Nanchi mwakikwashapo kala muntu kwikala mwana wa bwanga wa kwa Kilishitu ne kubatizwa nyi? Mwingilo wa bwina Kilishitu uleta bingi lusekelo lukatampe.​—3 Yoano 4.

19. Bintu ka byo tufunjisha bakatataka, kabiji mambo ka o twafwainwa kutwajijila kwibafunjisha nangwatu panyuma ya kubatizwa?

¹⁹ Yesu walumbulwile lubaji lukwabo lwa uno mukambizho wa kuba’mba: “Kwibafunjisha kulama bintu byonse byo nemukambizha” (Kyepelo 20) Tufunjisha bakatataka kukokela Yesu, kuvwangakotu ne mikambizho ikwabo ya kutemwa Lesa, kutemwa bantu ne kulenga baana ba bwanga. (Mateo 22:37-39) Tutwajijila kwibafunjisha kulumbulula bukine bwa mu Baibolo ne kulwila lwitabilo lwabo. Umvwe bafikilamo kutendeka kusapwila, twingila nabo, kwibafunjisha kupichila mu byambo ne mu byo tuba pa kuba’mba bengilengako pakatampe uno mwingilo. Mwingilo wa kufunjisha baana ba bwanga bakatataka kechi upwa ne, nangwatu inge babatizwa. Aba babatizwa katataka mwakonsha kutwajijila kwibakwasha kuyuka makatazho aji mu kulondela Kilishitu.​—Luka 9:23, 24.

“Nji Nenu Moba Onse”

20, 21. (a) Pa kwingila mwingilo witupa Yesu, mambo ka o twafwainwa kubujila kuchina? (b) Mambo ka o twafwainwa kubula kubwelela panyuma, kabiji twafuukulapo kuba ka?

²⁰ Byambo bya kupezhako byaambile Yesu pa uno mukambizho bitekenesha bingi bya kuba’mba: “Yukai’mba nji nenu moba onse kukafikatu ne ku mpelo ya buno bwikalo.” (Mateo 28:20) Yesu wayukile’mba awe mwingilo kechi wapela ne. Kabiji wayuka’mba kwingila uno mwingilo kimye kimo kukalengela bantu kwitushikwa. (Luka 21:12) Nangwa kiji bino, kechi twafwainwa kuchina ne. Ntangi wetu kechi uketuleka’mba twingile uno mwingilo bunke bwetu ne. Nanchi kechi kitutekenesha kuyuka’mba awa uji na “luusa lonse pa bintu bya mwiulu ne bya pano pa ntanda” uji ne atweba mu kwitukwasha kuyuka bya kwingila uno mwingilo nenyi?

²¹ Yesu walayile baana banji ba bwanga kuba’mba ukekala nabo mu mwingilo wabo moba onse “kukafikatu ne ku mpelo ya buno bwikalo.” Twafwainwa kutwajijila kwingila mwingilo witupa Yesu kufikatu ne ku mpelo. Kange tubwele panyuma ne. Mwingilo mukatampe wa kunowa ku mupashi wakitwajijila. Bantu bavula babena kufunda mambo awama. Byo tulondela Kilishitu, twayai atweba bonse twingile mwingilo wanema ye betupa. Twayai kwingijishenga kimye kyetu, bulume ne bunonshi bwetu kwingijilamo mwingilo witupa Kilishitu byo etukambizhe’mba: ‘Yainga na kufunjisha bantu . . . kwikala ke baana . . . ba bwanga.’