Bafunjishiwa Kusapwila Bantu na Kwibabujisha
“Mukekala batumonyi bami ba kunshimuna ne mu Yelusalema, ne monse mu Yudea, ne mu Samaliya, ne monse mwapela ntanda.”—BYUBILO 1:8.
1, 2. Petelo wajinga na ñanyi mwingilo, kabiji ñanyi wamupeleye?
‘YESU mwine . . . ye witulayile’mba, mukebasapwile bantu, ne kunshimuna’mba, ye mwine ye atongola Lesa amba akekale wa kwibachibila mambo bomi ne bafu.’ (Byubilo 10:38, 42) Bino byo byambo Petelo byo alumbulwile kwi Koneleusa ne kisemi kyanji bya mwingilo ye atuminwe wa kwikala musapwishi.
2 Kimye ka Yesu kyo apaine uno mwingilo? Kimweka nobe, Petelo walangulukilenga byaambile Yesu wasangwilwe mu kimye kyashajileko kichechetu kuba’mba ayenga mwiulu. Pa kyokya kimye, Yesu waambijile baana banji ba bwanga ba kishinka’mba: “Mukekala batumonyi bami bakunshimuna ne mu Yelusalema, ne monse mu Yudea, ne mu Samaliya, ne monse mwapela ntanda.” (Byubilo 1:8) Nangwa byonkabyo, pa kimye kimo kino saka kikyangye kubiwa, Petelo wayukijile jimo kuba’mba byo ajinga mwana wa bwanga wa kwa Yesu, wafwainwe kwisambapo na bantu mambo a lwitabilo lwanji mwi Yesu.
Myaka Isatu Sababena Kufunda
3. Ñanyi kya kukumya Yesu kyo aubile, kabiji waichile ba Petelo ne Andeleo kuba ka?
3 Pa bañondo bavula panyuma ya kubatizwa kwanji mu 29 C.E., Yesu wasapwijile ku mpunzha ya Kizhiba kya Ngalilea, Petelo ne mulongo wanji Andeleo ko baingijilanga mwingilo wa kukwata masabi. Bakoyokele bufuku bonse, kukwata masabi ne. Bino Yesu wibambijile’mba: “Shinjikai, muye kwazhika, mute makonde enu, mwipaye.” Byo baumvwijiletu byambo byaambile Yesu, “mwafwile bisamba bikatampe bya masabi; ne makonde abo ayilenga na kuchibaika.” Pa kumona kino kya kukumya, Petelo waumvwine moyo, bino Yesu wamutekeneshe amba: “Kechi mube moyo ne, pakuba pano mukakwatanga bantu mu kwibapulusha.”—Luka 5:4-10.
4. (a) Yesu wafunjishe byepi baana banji ba bwanga kusapwila? (b) Mwingilo wa baana ba bwanga ba kwa Yesu wajinga byepi kwesakana na waingijile aye mwine?
4 Ponkapo, Petelo, Andeleo, Yakoba, kepo ne Yoano baana ba kwa Zebede bashile mato abo ke bamulondele Yesu. Pa myaka nobe isatu, bapitañenenga pamo ne Yesu kabiji bafunjilenga mwingilo wa kwikala basapwishi. (Mateo 10:7; Mako 1:16, 18, 20, 38; Luka 4:43; 10:9) Ku mpelo ya kimye kya kufunda kwabo pa Nisani 14, 33 C.E., Yesu wibambijile’mba: “Awa wangitabila amiwa, mingilo yo nguba amiwa naye ukeyuba; ne yakila yo ino ukeyuba.” (Yoano 14:12) Baana ba bwanga ba kwa Yesu basapwijile na kubujisha bantu byonka byaubile Yesu, bino abo bakijishemo. Byonka byo baishile kuyuka bukiji, abo ne baana ba bwanga bonse baishile kwikalako kulutwe na lwendo, basapwila bukamonyi ku “ba mu mikoka yonse,” posotu ne “ku juba jikapelako.”—Mateo 28:19, 20.
5. Mu ñanyi mashinda mo twakonsha kufunjilako kwi Yesu byo afunjishe baana banji ba bwanga?
5 Tubena kwikala mu ‘juba ja kupelako.’ (Mateo 24:3) Atweba kechi tuji byonka byo kyajinga ku baana ba bwanga batanshi ne, kechi twakonsha kwenda satubena kumumona na kusapwila ku bantu ne. Bino twakonsha kufunjilako ku byo afunjishenga kupichila mu kutanga mashinda o asapwijilengamo mu Baibolo ne mikambizho yo apele baana banji ba bwanga. (Luka 10:1-11) Mu uno mutwe tusakufunda kintu kikwabo kyanema bingi kyamwesheshe Yesu ku baana banji ba bwanga—muchima wafwainwa mu mwingilo wa kusapwila.
Kuta Muchima Bantu
6, 7. Ñanyi kyubilo kya kwa Yesu kyalengejile mwingilo wanji kwingijiwa bulongo, kabiji twakonsha kumwenako byepi kwi aye mu kino?
6 Mambo ka Yesu o asapwijile bantu bulongo? Kishinka kimo ke kya kuba’mba watemenwe bantu ne kwibata muchima. Nyimbi wa masalamo waambijile jimo amba Yesu “ukebobila lusa bayanji ne bakajilwa.” (Masalamo 72:13) Kine wafikizhe buno bungauzhi. Baibolo waamba pa byo aubile kimye kimo amba: ‘Pa kwiamona mabumba, wiobile lusa, mambo asubakene ne kupelelwa, pamo no mikooko ya kubula kafunga.’ (Mateo 9:36) Nangwatu bandengamambo ba kine kine bamwene byo atele bantu muchima ke bafwenye kwipi ne aye.—Mateo 9:9-13; Luka 7:36-38; 19:1-10.
7 Ne atweba tukengilanga bingi bulongo mwingilo wetu inge satumwesha byo twibatemwa bantu. Saka mukyangye kuya mu mwingilo, nga mambo ka ne kutulumanako na kulanguluka pa byo kyanemena bantu kumvwa lonka luno byambo byo mubena kukeba kwisamba nabo? Langulukaipo pa makatazho o baji nao akonsha kupwishiwatu poso na Bufumu. Pwishai mu muchima wenu kutemwa muntu yense, mambo kechi mwayuka usakumvwa byambo ne. Apo kampe muntu walondelapo ye mwakonsha kusolomoka, wa kulombangatu kumwendelapo ku muntu uji nobe anweba kwiya na kumukwasha!
Kutundaikwa na Butemwe
8. Mu kulonda Yesu, ki ka kitundaika baana banji ba bwanga kusapwila mambo awama?
8 Mambo awama asapwijile Yesu ajinga a pa mambo a kufikizhiwa kwa kyaswa muchima wa Yehoba, kuzhijikwa kwa jizhina Janji, ne kubingishiwa kwa bumfumu Bwanji—bintu byanema bingi ku bantu. (Mateo 6:9, 10) Na mambo a kuba watemenwe shanji, Yesu wibikishekotu na ngovu kusunga bulumbuluke bwanji kufika ne ku mpelo, ne kusapwila mambo a Bufumu bukapwisha makatazho na kwibabujisha bantu. (Yoano 14:31) Baana ba bwanga ba kwa Yesu nabo baji na lutundaiko lumo, nabo bapayankana bingi mu mwingilo. Mutumwa Yoano waambile’mba: “Kutemwa Lesa ko ko kuno, amba, tulame mikambizho yanji: kabiji mikambizho yanji kechi yakatazha ne.”—1 Yoano 5:3; Mateo 28:19, 20.
9, 10. Kununga pa butemwe bo twatemwa Lesa, ñanyi butemwe bukwabo bwitutundaika kusapwila bantu na kwibabujisha?
9 Yesu waambijile baana banji ba bwanga amba: “Inge mwantemwa, mukalama mikambizho yami. Awa uji na mikambizho yami ne kwiilama, ye wantemwa.” (Yoano 14:15, 21) Onkao mambo, butemwe bo twatemwa Kilishitu bwafwainwa kwitutundaika kusapwila bukine ne kulama bintu bikwabo byakambizhe Yesu. Pa kimye kimo pa byo bya bimye Yesu byo amwekele panyuma ya kusangulwa, wakambizhe Petelo amba: ‘Kajishai twana twami twa mikooko . . . Kalamai mikooko yami. . . . Kajishai mikooko yami.’ Ki ka kyakonsheshe kutundaika Petelo kuba kino? Yesu waambile mukumbu byo abwezhezhe bwezhezhepo kushikisha Petelo amba: ‘Wantemwa nyi? . . . Wantemwa nyi? . . . Wantemwa nyi?’ Ee kine, butemwe Petelo bo atemenwe Yesu, bo bwamutundaikile kusapwila na kwibabujisha bantu, kutana ‘twana twanji twa mikooko’ twa kwa Yesu, apa bino ne kwikala kafunga wato wa ku mupashi.—Yoano 21:15-17.
10 Atweba lelo jino kechi twendañana ne Yesu byonka byo kyajinga kwi Petelo ne. Bino twayuka buneme bwa kintu kitubijile Yesu. Michima yetu itundaikwa na butemwe bukatampe bwamulengejile kuba’mba ‘atompele lufu bantu bonse.’ (Bahebelu 2:9; Yoano 15:13) Tumvwa byonka byaumvwine Petelo kimye anembele’mba: “Butemwe bwa Kilishitu bo bwitwingijisha; . . . wibafwijile bonse, amba, bekala na bumi kechi bakikale na kwiitokesha michima yabo abo bene ne, poso kutokesha muchima wa yewa wibafwijile.” (2 Kolinda 5:14, 15) Tumwesha kuba’mba twanemeka butemwe bo etutemwa Yesu kupichila mu kwingila mwingilo wa kusapwila na kubujisha bantu. (1 Yoano 2:3-5) Kechi twafwainwa kumona mwingilo wa kusapwila nobe wa kukaishatu ne, uba nobe kitapisho kya kwa Yesu kechi kyanema ne.—Bahebelu 10:29.
Kuswisha Kiji Kyonse Kimulabike mu Kuba Kyanema Ne
11, 12. Nkebelo ka Yesu yo aishijile panopantanda, kabiji wamwesheshe byepi kuba’mba ye wajinga mwingilo wanema bingi kwi aye?
11 Kimye Yesu kyo ajinga kwi Pontiusa Pilato, waambile’mba: “O mambo o nasemenwe, ne o naishijile panopantanda, namba nshimune bya bukine.” (Yoano 18:37) Yesu kechi waswishishe kiji kyonse kumulabika kubula kusapwila bukine ne. Kusapwila bukine kyo kyakebelenga Lesa kuba’mba aye obe.
12 Pa kyo kino, Satana wamwesekele Yesu. Kimyetu kicheche kufuma pa lubatizhilo lwanji, Satana waubile’mba Yesu ekale muntu watumbalala mu ntanda, amba amupe “bufumu bonse bwa panopantanda, ne lukumo lwabo.” (Mateo 4:8, 9) Kabiji palutwe, Bayudea bakebelenga kumuswanyika amba ekale mfumu. (Yoano 6:15) Bamo bakonsha kulanguluka’mba inge Yesu waswile byo bamupelenga, bantu umvwe bamwenejilemo pakatampe, kampe ke balanguluke’mba byo afwainwe kwikala mfumu wa buntu, umvwe waubile bintu byavula bingi bya kukwasha bantu. Nangwa byonkabyo, Yesu wakaine milanguluko ya uno mutundu. Kusapwila bukine ko kwajinga kintu kyanema kukila byonse byo akonsheshe kuba.
13, 14. (a) Ki ka kyakankelwe kulabika Yesu mu mwingilo wanji wanema? (b) Nangwa kya kuba Yesu wajinga muyanji, ñanyi kintu kyo aingijile?
13 Kunungapo, Yesu kechi walabikilwe na kukeba bunonshi ne. Ne na mambo a kino kechi wajinga muntu munonshi ne. Kechi wajingapotu nangwa na nzubo yanji ne. Kimye kimo waambile ne kuba’mba: “Balubwala baji na mimbwa yabo; bañonyi nabo baji na bitoto byabo; pakuba Mwana muntu ka aji ne pa kushamina mutwe wanji ne.” (Mateo 8:20) Kwesakana na byaamba Baibolo, kintu kyanji kyanema kyo ajingatu nakyo, ke mukangyo ye bateyejilepo bubale bashilikale bena Loma. (Yoano 19:23, 24) Pano nanchi kino kilumbulula’mba bwikalo bwa kwa Yesu bwajinga bwatutu? Ine, kwalepeshatu!
14 Yesu kechi waswishishe bunonshi nangwa kukeba kwingijisha bunonshi kumulabika mu mwingilo wanji wanemene wa kusapwila bukine ne. Paulo waambile’mba: “Mwayuka bupe bwa Nkambo yetu Yesu Kilishitu amba, nangwa wajinga munonshi, byonkabyo na mambo a anweba waalukile ke muyanji, amba, anweba monka mu buyanji bwanji mwaluke ke banonshi.” (2 Kolinda 8:9; Filipai 2:5-8) Nangwa kya kuba Yesu wajinga muyanji, washinkwila jishinda bantu bepelula ja kumwenamo bumi bwa myaka bwalumbuluka. Byo twamusanchilapo! Kabiji twasangalala bingi pa mfweto yo atambwile, mambo a kuba kyaswa muchima wa Lesa kyo kyaikele kintu kyanema mu bwikalo bwanji!—Masalamo 40:8; Byubilo 2:32, 33, 36.
15. Ki ka kyanema kukila bunonshi?
15 Lelo jino, bena Kilishitu bebikako kumulondela nabo bakana kulabikwa na kukeba bunonshi. (1 Timoti 6:9, 10) Bayuka kuba’mba bunonshi buwamisha bwikalo, bino bamona’mba kechi bwakonsha kwibapa bumi bwa myaka ne myaka buji kulutwe ne. Inge mwina Kilishitu wafwa, bunonshi bwanji kechi bukikala bwanema kwi aye ne, byonka byaikele bivwalo bya kwa Yesu ke byabula kunema kimye kyo afwile. (Musapwishi 2:10, 11, 17-19; 7:12) Umvwe mwina Kilishitu wafwa, kintu kya buneme kyo ekalatu nakyo ke bulunda bwanji bwanema ne Yehoba ne Yesu Kilishitu.—Mateo 6:19-21; Luka 16:9.
Kubula Kusendulwa na Mambo a Kumanyikwa
16. Yesu waubile byepi na lumanamo?
16 Kumanyikwa kechi kwalengejile Yesu kubula kusapwila bukine ne. Nangwatu kuyuka’mba ukafwa lufu lwa bukitapisho ku mpelo ya mwingilo wanji wa panopantanda, kechi kwamulefwile ne. Paulo waambile pe Yesu amba: “Ye wakosejilemo mu kumanama [“pa kichi kya lumanamo,” NW] mambo a lusekelo lwamutujilwe kulutwe, ne kutako muchima ku bumvu ne. Kabiji pano waikala konka ku kilujo kya jitanda ja Lesa.” (Bahebelu 12:2) Monai, Yesu kechi ‘wateleko muchima ku bumvu’ ne. Kechi wikatezhengapo na kulanguluka pa byo babena kumumona balwanyi banji ne. Kechi wafumishiweko ku kuba kyaswa muchima wa Lesa ne.
17. Twakonsha kufunjilako ka ku kuchinchika kwa kwa Yesu?
17 Kwingijisha lufunjisho lwa kuchinchika kwa kwa Yesu, Paulo watundaika bena Kilishitu amba: “Langulukai yewa wakosejilemo pa kulengululwa ku bandengamambo kwa byonkabyo, kuchina’mba, mwakakoka ne kupungila mu michima yenu.” (Bahebelu 12:3) Kya kine, kupita mu lumanamo juba ne juba kwakonsha kukokeshañana bingi. Kukanatu jonse meseko a ntanda kwakonsha kukokeshañana kya kine, kampe kwakonsha ne kufichisha ku muchima balongo betu bakeba amba “twikale batumbalala.” Pano bino, monka mwaubijiletu Yesu, tutalatu konka kwi Yehoba byo twibikishako kutangizhako bintu bya Bufumu mu bwikalo bwetu.—Mateo 6:33; Loma 15:13; 1 Kolinda 2:4.
18. Ñanyi lufunjisho lwawama lo twakonsha kufunjilako ku byambo bya kwa Yesu kwi Petelo?
18 Yesu kukana kwanji kwa kubula kulabikwa wikumwesheshe kimye atendekele kubula baana banji ba bwanga mambo a lufu lwanji lwaishilenga. Petelo waambijile Yesu amba “akyo kizhila” ne na mukoyo amba, “kechi kikemumwekela ne.” Yesu wakaine kumvwina kyonse kyakonsha kumonawina kikonkwanyi kyanji kya kuba kyaswa muchima wa Yehoba. Aye wazhalulukile, ne kumwambila Petelo amba: “Pichila munyuma yami, Satana: obewa wi kya kwituntulako amiwa: mambo kechi uta muchima ku bya Lesa ne, poso ku bya bantu.” (Mateo 16:21-23) Twayai ne atweba na muchima yense tukanenga milanguluko ya muntu. Twayai tutangijilwenga na milanguluko ya Lesa.
Bufumu Bukaleta Mapesho a Kine
19. Nangwa kya kuba waubile bya kukumya byavula, ñanyi kintu kyajinga kyanemesha mu mwingilo wa kwa Yesu?
19 Yesu waubile bya kukumya byavula bingi bya kumwesha kuba’mba wajinga Mesiasa. Wasangwile ne bafwa. Ino mingilo yanji yakebwile bingi mabumba, bino Yesu kechi waishile panopantanda amba akwashengatu bantu ne. Waishijile kushimuna bukine. Wayukile’mba bonse bukwasho bwa ku mubiji bo apaine kechi bukelwa myaka ne. Nangwatu bantu bo asangwile palutwe bafwile. Onkao mambo, posotu mu kushimuna bukine mo monkatu bamo mo bakonsha kumwena bumi bwa myaka ne myaka.—Luka 18:28-30.
20, 21. Bena Kilishitu bengila byepi mingilo yabo mu kwesakanya pa mambo a mingilo yawama?
20 Mu moba etu a lelo, bantu bamo beseka kulondela Yesu kupichila mu kushimika bipatela nangwa kwingilatu mingilo ikwabo ya kukwasha bayanji. Mu bintu bimo, boba bino mu kwipana abo bene, kabiji ne bukishinka bwabo busanchilwa bingi; pano bino bonse bukwasho bo bakwasha bantu kechi bukelwa myaka ne. Nangwa byonkabyo, Bufumu bo bonkatu bukakabulula bantu myaka ne myaka. Bakamonyi ba kwa Yehoba kyo kyo batela muchima pa kushimuna bukine bwa Bufumu byonka byaubile Yesu.
21 Pano bino, bena Kilishitu ba kine bengila mingilo yawama. Paulo wanembele’mba: “Byonkabyo kabiji, byo tuji ne mwa kubila, twibobile bantu bonse byawama, pakuba bene bene bonka bakwetu ba mu lwitabilo.” (Ngalatiya 6:10) Mu bimye bya malwa, nangwa inge umo wakajilwa, kechi tukankazhama ‘kuba byawama’ ku bakwetu mu kinkalankulo nangwa balongo betu ba bwina Kilishitu ne. Nangwa byonkabyo, tutesha muchima wetu pa kintu kyanemesha, kushimuna bukine.
Funjilai kwi Yesu
22. Mambo ka bena Kilishitu o basapwila ku bakwabo mu kinkalankulo?
22 Paulo wanembele’mba: “Malwa o ami umvwe amiwa ne kusapwila mambo awama ne.” (1 Kolinda 9:16) Mambo awama kechi wiasendele nobe a kukaishatu ne, mambo monka mu kusapwila mo mo akonsheshe kumwena bumi aye mwine ne bantu bamutelekelenga. (1 Timoti 4:16) Ne atweba byo byo tumumona mwingilo. Tukeba kukwasha bakwetu. Tukeba kumwesha butemwe bwetu bo twatemwa Yehoba. Tukeba kumwesha byo twamutemwa Yesu ne kumwesha lusanchilo lwa butemwe bo etutemwa aye. Onkao mambo, tusapwila mambo awama kepo ne kubula kwikala bantu ‘balonda bya lwiso lwa bantunshi, poso kulonda byaswa muchima wa Lesa.’—1 Petelo 4:1, 2.
23, 24. (a) Lufunjisho ka lo tufunda ku kya kukumya kya masabi? (b) Ba ñanyi lelo jino, babena kusapwila na kubujisha bantu?
23 Byonka byajinga Yesu kechi tuleka kuta muchima pa mwingilo wetu wanema inge bantu betumanyika nangwa kwituzhingijila ne kukana byambo byetu ne. Tufunjilako ku kya kukumya kyaubile Yesu kimye aichile Petelo ne Andeleo amba bamulondelenga. Twayuka namba umvwe twakokela Yesu, kwamba mu ñambilo ya kifwanyikizho, twata makonde etu nangwa mu mema amweka nobe kechi mufwa masabi ne, twakonsha kukwata masabi avula bingi. Bena Kilishitu bakwata masabi bavula, bakwata masabi avula bingi panyuma ya kwingila myaka yavula mu mema mubula kufwa masabi. Bakwabo bavilukila ku mapunzha kukwatwa masabi avula kabiji bakwata bisamba bikatampe bya masabi. Mu byonse byo tuba, kechi tukaleka kuta makonde etu ne. Twayuka namba kafwako nangwa ku mpunzha imo panopantanda, Yesu ko ataya kala mbila ya kuba’mba pano kilekai, mwingilo wa kusapwila waingijiwa ne.—Mateo 24:14.
24 Bakamonyi kukilaila pa 6,000,000 bapayankana mu byalo kukila pa 230. Mu Kyamba kya Usopa kya February 1, 2005, mukekala sawakya wa mwaka wa mwingilo wabo wa ntanda yonse wa mu 2004. Auno sawakya ukamwesha Yehoba byo abena kupesha mwingilo wabo wa busapwishi. Mu kimye kyashalako kya ino ntanda, twayai tutwajijile kulama byambo bya kwa Paulo mu michima yetu byaamba’mba: “Sapwila mambo; kasa utengelela jimo.” (2 Timoti 4:2) Mwane twayai, tutwajijile kusapwila na kubujisha bantu, poso Yehoba mwine akambe’mba, pano mwingilo waingijiwa.
Kutendeka uno mwaka, Sawakya wa Mwaka wa Mwingilo wa Bakamonyi ba kwa Yehoba kechi wikalanga mu Kyamba kya Usopa kya January 1 ne. Luno wikalanga mu kya February 1.
• Twakonsha kumwenako byepi ku byafunjile baana ba bwanga kwi Yesu?
• Yesu wamwenenga byepi bantu bo asapwijilenga?
• Ki ka kitutundaika kubujisha bantu mambo?
• Mu ñanyi mashinda mo twakonsha kutesha muchima pa kuba kyaswa muchima wa Lesa byonka byaubile Yesu?
[Kipikichala pa peja 25]
Yesu kyo aishijile panopantanda kikatakata kyajinga kushimuna bukine
[Kipikichala pa peja 26]
Bakamonyi ba kwa Yehoba bata muchima pa kubujisha bantu mambo