BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w05 2/1 pp. 3-8
  • Kilishitu—kyo Kishina Kya Bungauzhi

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Kilishitu—kyo Kishina Kya Bungauzhi
  • Kyamba kya Usopa—2005
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Yesu Mwine Wapaine Bishinka
  • Lwitabilo Lwakoseshiwe na Bungauzhi mu Kimwesho
  • Bimwesho Bikwabo ku Bantu ba Lesa Bakishinka
  • Kupokololwa ku Mfishi ne Malwa
  • Yesu Klishitu ye Ñany?
    Nanchi Baibolo Kine Ufunjishaˈmba Ka?
  • Yesu Kilishitu ye Ñanyi?
    Nanchi Baibolo Waamba’mba Ka?
  • Yesu Kilishitu—Ye Kii wa Kuyuka Lesa
    Kuyuka Kutangijila ku Bumi Bwa Myaka
  • Lesa Ukapulusha Bantu Kupichila mwi Mesiasa!
    Kyamba kya Usopa—2009
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2005
w05 2/1 pp. 3-8

Kilishitu—kyo Kishina Kya Bungauzhi

“Bukamonyi bwa Yesu kyo kishina kya bungauzhi bwa Lesa.”—LUMWEKESHO 19:10.

1, 2. (a) Ñanyi kintu bena Isalela kyo bafwainwe kuba kutendeka mu 29 C.E.? (b) Bi ka byo twaya tufunde mu uno mutwe?

MWAJINGA mu mwaka wa 29 C.E. Bena Isalela baambilenga bingi pa mambo a Mesiasa walaiwe. Busapwishi bwa kwa Yoano Mubatishi bwalengejile bantu kubayishako luketekelo. (Luka 3:15) Yoano wakaine’mba aye kechi ye wajinga Kilishitu ne. Watongwele Yesu wa ku Nazala, kwamba’mba: “Ne kushimuna nashimuna namba, uno ye Mwana Lesa.” (Yoano 1:20, 34) Ponkapotu, mabumba atatwile kulondela Yesu na kuteleka ku mafunjisho anji ne kuba’mba babukwe.

2 Mu bañondo balondejilepo, Yehoba waambile pa mambo a Mwananji. Aba bafunda Binembelo ne kumona mingilo ya kwa Yesu, baji na bishinka bya kwitabila mwi aye. Bino nangwa byonkabyo, bantu bajinga mu lulayañano ne Lesa bakankelwe kwikala na lwitabilo. Bino bachechetu bo bayukile kuba’mba Yesu ye Kilishitu, Mwana Lesa. (Yoano 6:60-69) Umvwe mwajingako kyokya kimye inge mwaubile byepi? Inge mwaitabijile kuba’mba Yesu ye Mesiasa ne kwikala mwananji wa bwanga nyi? Monai bishinka byamuyukanyikishenga Yesu byo ambile aye mwine kimye kyo bamubepejile’mba walala muzhilo wa Sabado ne kumona bintu byo aambilepo kukosesha lwitabilo lwa baana banji ba bwanga bakishinka.

Yesu Mwine Wapaine Bishinka

3. Bi ka byalengejile Yesu kupana bishinka pa mambo a kuyukanyikwa kwanji?

3 Mwajinga mu 31 C.E. kimye kya kijiilo kya lupitailo. Yesu wajinga mu Yelusalema. Popo abukiletu mwanamulume wajinga na kikola myaka 38. Bino Bayudea bamulengulwile Yesu mambo a kuba wamubukile pa juba ja Sabado. Bamupelemo ne mambo a kwamba mwenga kabiji bakebele kumwipaya amba mambo ubena kwamba’mba Lesa ye Shanji. (Yoano 5:1-9, 16-18) Byambo byaambile Yesu mu kwipokolola aye mwine bipana bishinka bisatu byakonsheshe kulengela Muyudea yense wa kishinka kuyuka amba ye iye Yesu.

4, 5. Nkebelo ka ya busapwishi bwa kwa Yoano, kabiji waingijile byepi?

4 Kitanshi, Yesu waambile pa lushimuno lo amushimwine Yoano Mubatishi amba: “Anweba mwatumine jiwi kwi Yoano, ne aye washimwine mambo a kine. Aye Yoano wajinga lampi watemenenga ne kuba kyeya; kabiji anweba mwaswile kusekela mu kyeya kyanji mu kimye kimo.”—Yoano 5:33, 35.

5 Yoano Mubatishi wajinga “lampi watemenenga ne kuba kyeya” mambo Heloda saka akyangye kumutaya mu kaleya na mambo a kumubepelatu, waingijile mwingilo wanji wa kolola jishinda ja kwa Mesiasa. Yoano waambile’mba: ‘[Mesiasa] akasoloke ku bena Isalela, o mambo o naishila na kubatiza mu mema. . . . Namwene mupashi sa ekila mwiulu nobe nkunda; ne kwikala wamwikajile. Ne amiwa kechi namuyukile ne; pakuba awa wantumine na kubatiza mu mema, wañambile’mba, Awa yenka ye ukamona sa bamwikijila ku mupashi ne kwikala pe aye, ye yenka ubatiza mu mupashi wazhila. Ne amiwa namwene, ne kushimuna nashimuna namba, uno ye Mwana Lesa.’a (Yoano 1:26-37) Yoano wamuyukile Yesu amba ye Mwana Lesa—Mesiasa walaiwe. Luno lushimuno lwa kwa Yoano lwajinga lwa kine mambo byo papichile bañondo batanu na basatu panyuma ya lufu lwanji, Bayudea bakishinka bavula baitabile’mba: “Byonse byaambile Yoano bya ye uno muntu byaji bya kine.”—Yoano 10:41, 42.

6. Mambo ka mingilo ya kwa Yesu kyo yalengejile bantu kwitabila kuba’mba wajinga na Lesa?

6 Kya bubiji, Yesu waingijishe kishinka kikwabo kwiyukisha’mba ye Mesiasa. Walumbulwile kuba’mba mingilo yanji yawama yashimwine kuba’mba wajinga na Lesa. Waambile’mba: “Lushimuno lo nji nalo amiwa lwakila lwa kwa Yoano; mambo mingilo yo bampele Batata amba wiipwishe, yonkaya mingilo yo mbenakuba amiwa, yo yo inshimuna’mba, Shanji wamutuma.” (Yoano 5:36) Nangwatu balwanyi ba kwa Yesu kechi bakaine luno lushimuno ne, lwavwangilemo biyukilo byavula. Bamo palutwe kacheche baambile’mba: “Tube byepi? Mambo uno muntu uba biyukilo byavula.” (Yoano 11:47) Bino, bamo nabo baitabile ne kwamba’mba: “Nanchi pa kukeya Kilishitu, ukoba biyukilo byakila mu kuvula kukila bino byo auba uno muntunyi?” (Yoano 7:31) Bantu bamumvwijile Yesu bajinga na milangwe ya kumona byubilo bya Shanji mu Mwana.—Yoano 14:9.

7. Binembelo bya Kihebelu bimushimuna byepi Yesu?

7 Kikwabo, Yesu waambile pa lushimuno lukwabo lwakonsha kubula kukanwa ne. Waambile’mba: “Binembelo . . . byo bibenakunshimuna amiwa,” wanungilepo ne kuba’mba: “Inge mwamwitabila Mosesa, ne amiwa inge mwangitabila; mambo aye wanembele bya amiwa.” (Yoano 5:39, 46) Mosesa ye umo mu bakamonyi bavula ba bwina Kilishitu bakala banembele pa mambo a Kilishitu. Byambo byabo byavwangamo bungauzhi bwavula bingi ne ndonda, byonse byaambilenga pe Mesiasa. (Luka 3:23-38; 24:44-46; Byubilo 10:43) Pano nga pa mambo a Mizhilo ya Mosesa? Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Mizhilo yaaluka ke kalama wetu wa kwituleta kuji Kilishitu.” (Ngalatiya 3:24) Kine, “bukamonyi bwa Yesu kyo kishina [nangwa’mba, nkebelo] kya bungauzhi bwa Lesa.”—Lumwekesho 19:10.

8. Mambo ka Bayudea bavula o babujile kwitabila mwi Mesiasa?

8 Nanchi bino bishinka—lushimuno lwa kwa Yoano, mingilo ikatampe ya kwa Yesu ne byubilo bijipo na Lesa, ne lushimuno lwayukanyikwa lwa mu Binembelo—kechi bimulengela kwitaba’mba Yesu ye Mesiasa nenyi? Muntu yense watemwa Lesa ne Byambo byanji wikimona kino ne kwitabila mwi Yesu amba ye Mesiasa walaiwe. Bino bena Isalela kechi bajingapo na butemwe bwa ye uno mutundu ne. Yesu waambijile bamulengulwilenga’mba: “Nemuyuka byo mwabula butemwe bwa Lesa mwi anweba.” (Yoano 5:42) Mu kifulo kya “kusaka buneme bufuma kwi Lesa yenka awa,” abo, ‘benemekelenga bene na bene.’ O ene mambo o baabenejilemo ne Yesu, washikilwe uno mulanguluko mu kulonda Shanji!—Yoano 5:43, 44; Byubilo 12:21-23.

Lwitabilo Lwakoseshiwe na Bungauzhi mu Kimwesho

9, 10. (a) Mambo ka kayukilo ka kumwesha baana ba bwanga pa kimye pafwainwa o kaikajile ka kwibakwasha? (b) Ñanyi mulaye Yesu ye alaile baana banji ba bwanga?

9 Papichile mwaka umo kufuma kimye Yesu ashimwine lushimuno lwanji lwa Bumesiasa. Kijiilo kya Lupitailo byo kyapichile mu 32 C.E., bavula baitabile balekele kumulondela, kampe na mambo a kwibamanyika, ne bya kutabataba bya mu bwikalo. Bamo nabo kampe bavulañene nangwa kufichishiwa ku muchima na mambo a kuba Yesu wakaine kwibikako kwabo kwa kukeba kumwikazha pa bufumu. Kimye bapopweshi Bayudea bamukanjikizhe kuba’mba obepo kiyukilo kimo kufuma mwiulu kya kuba’mba atumbalelemo, wakaine. (Mateo 12:38, 39) Bantu bamo bavulañene pe Yesu byo akaine kwikala mfumu. Kabiji, Yesu watatwile kwamba ku baana banji ba bwanga kintu kimo kyo bakankelwe kumvwa amba: “Kyamfwainwa amiwa nkaye ku Yelusalema, nkamaname na bya malwa byavula ku bakulumpe ne ku bañanga bakatampe ne ku banembeshi, ne kungipaya bakangipaya.”—Mateo 16:21-23.

10 Mu bañondo bakwabo batanu na bana kufika ne jikumi, kyajinga kimye kya kwa ‘[Yesu] kya kufuma panopantanda ne kuya kwi Shanji.’ (Yoano 13:1) Byo atesheshe maana ku baana banji ba bwanga bakishinka, Yesu wibalayile bamo kintu kyo akaine kumwesha Bayudea babujile lwitabilo—kayukilo kufuma mwiulu. Yesu waambile’mba: “Kine nemwambila namba, po baji bamo baimana pano, kechi bakamona lufu nangwa pacheche ne, poso bakamone Mwana muntu kasa eya mu bufumu bwanji.” (Mateo 16:28) Yesu kechi walumbulwilenga’mba bamo baana ba bwanga bafwanyijilwe kwikala bomi poso Bufumu bwa Bumesiasa bwaikazhiwa mu 1914 ne. Yesu wajinga na mulanguluko wa kumwesha baana ba bwanga balunda nanji basatu lukumo lwa kukumya mu Bufumu bwanji. Yesu walangulukilenga kwibamwesha lukumo lo akekala nalo kimye akekala Mfumu mu Bufumu bwa Lesa. Kino kitelwa’mba kimwesho kya kwaluka.

11. Londololai kimwesho kya kwaluka.

11 Pa kupitapo moba atanu na jimo, Yesu wibasendele ba Petelo, ne Yakoba ne Yoano ne kwibatwala pa mutumba walepa, kampepo Mutumba wa Hemone. Akwa, Yesu ko ko ‘ebalukile ke ungi ku meso abo; kabiji kilungi kyanji ke kisame nobe juba ne bivwalo byanji ke byaluke to nobe kyeya.’ Ba Mosesa ne Elaija nabo bamwekele saka besamba ne Yesu. Kino kya kukumya kyafwainwa kyamwekele bufuku pa kuba’mba kimwekeshe. Kyajinga kya kine, o ene mambo Petelo o aambijile’mba ashimike makunka asatu, imo ya kwa Yesu, imo ya kwa Mosesa, ne imo ya kwa Elaija. Petelo byo akyambilenga, jikumbi jibembela jibazhikile ne jiwi ja mu jikumbi jaambile’mba: “Uno ye Mwanami, ye natemwa, mo namwena lusekelo; mumvwai aye.”—Mateo 17:1-6.

12, 13. Kimwesho kibafikile byepi pa muchima baana ba bwanga ba kwa Yesu, kabiji mambo ka?

12 Kine, Petelo washimwine kuba’mba Yesu ye “Kilishitu, Mwana Lesa mumi.” (Mateo 16:16) Bino fwanyikizhai mubena kumvwa Lesa aye mwine nakwamba, kuyukisha ne kulumbulula mwingilo wa Mwananji mushingwa! Kimwesho kya kwaluka kine kyakoseshe lwitabilo lwa ba Petelo, Yakoba, ne Yoano! Lwitabilo lwabo byo lwakosele, benengezhezhe jimo ku byonse byaishilenga byakonsheshe kwibamwekela ne ku mwingilo ye baingijile kulutwe na lwendo mu kipwilo.

13 Kimwesho kya kwaluka kibafikile bingi pa muchima bano baana ba bwanga. Byo papichile myaka 30, Petelo wanembele’mba: “[Yesu] watambwile kwi Lesa Shanji, buneme ne lukumo, byo jaishile kwi aye jiwi jafumine ku alwa lukumo lukatampe lwakila, ja byonka bino amba, Uno ye Mwanami ye natemwa, mo namwena lusekelo: kabiji ne jino jiwi twijumvwine atweba bene byo jafumine mwiulu, byo twajinga nanji ku awa mutumba wazhila.” (2 Petelo 1:17, 18) Yoano naye kechi wikilubilemo akya kyamwekele ne. Pa kupitapo myaka kukila 60 kufuma kimye kyo kyamwekele, wikivulukile na bino byambo amba: “Twamwene lukumo lwanji, lukumo nobe lwa awa mwana umo yenka wafuma kwi Shanji.” (Yoano 1:14) Bino, akye kimwesho kechi kyo kyonka Yesu kyo amwesheshe baana banji ba bwanga ne.

Bimwesho Bikwabo ku Bantu ba Lesa Bakishinka

14, 15. Mu ñanyi jishinda mutumwa Yoano mo aikejile poso Yesu byo aishile?

14 Panyuma ya lusanguko lwanji, Yesu wamwekele ku baana banji ba bwanga ku Kizhiba kya Ngalilea. Waambijile Petelo amba: “Inge nasaka namba, [Yoano] ekale poso nkeye nanchi mambo enunyi?” (Yoano 21:1, 20-22, 24) Nanchi bino byambo byalumbulwilenga’mba mutumwa Yoano wafwainwe kwikala myaka yavula kukila bakwabo batumwa nyi? Ibyo, mambo waikele myaka ne ikwabo pepi na 70 na kwingijila Yehoba mu bukishinka. Bino nangwa byonkabyo, byambo bya kwa Yesu byalumbulwilenga kintu kimo kyanema kukila pa kuvula kwa myaka yaikajile Yoano.

15 Ñambilo ya kuba’mba “poso nkeye” ituvululako ne byambo byaambile Yesu bya kuba’mba, “Mwana muntu kasa eya mu bufumu bwanji.” (Mateo 16:28) Yoano waikajile poso Yesu waiya ne kumupa kimwesho kya bungauzhi bwa kwiya kwa Yesu mu Bufumu. Yoano byo ajinga pepi na kufwa, saka aji mu jikuji ja Patamosa, watambwile Lumwekesho pamo na biyukilo byonse bya kukumya bya bungauzhi byakonsheshe kumweka mukachi ka “juba ja Nkambo.” Bino bimwesho bya kukumya byalengejile Yoano kukumbula’mba “Amena: iyai Nkambo Yesu,” kimye Yesu aambile’mba: “Kine: abo ngiya bukiji.”—Lumwekesho 1:1, 10; 22:20.

16. Mambo ka o kyanemena kutwajijila kukosesha lwitabilo lwetu?

16 Bantu ba michima ya kishinka bajingako mu myaka kitota kitanshi bamutambwile Yesu amba ye Mesiasa ne kumwitabila. Na mambo a bantu babujile lwitabilo bazhokolokele bantu baitabile, mwingilo ye bajinga nanji ne lweseko lo bakonsheshe kupitamo, bano bantu baitabila bafwainwe kukoseshiwa. Yesu walumbulwile kuba’mba ye Mesiasa kabiji wamwesheshe biyukilo bya bungauzhi kutundaika baana banji ba bwanga bakishinka. Lelo jino tuji mu “juba ja Nkambo.” Katataka Kilishitu akonaune buno bwikalo bubi bwa kwa Satana ne kupokolola bantu ba Lesa. Atweba netuwa twafwainwa kukosesha lwitabilo lwetu pa kwingijisha lunengezho lonse lwa Yehoba lwa ku mupashi.

Kupokololwa ku Mfishi ne Malwa

17, 18. Lupusano ka lwajinga pakachi ka baana ba bwanga ba kwa Yesu ne boba balengulwile nkebelo ya kwa Lesa, kabiji ki ka kyafuminemo ku mabumba onse jimo jimo?

17 Panyuma ya lufu lwa kwa Yesu, baana ba bwanga na kuchinchika bakokejile mukambizho wanji wa kumushimuna “ne mu Yelusalema, ne monse mu Yudea, ne mu Samaliya, ne monse mwapela ntanda.” (Byubilo 1:8) Nangwa kya kuba bebamanyikilenga javula, Yehoba wapesheshenga bipwilo bya bwina Kilishitu byalengelwenga, kwibipa maana a ku mupashi ne bantu bavula baalukilenga ke baana ba bwanga.—Byubilo 2:47; 4:1-31; 8:1-8.

18 Mu ñambilo ikwabo, mingilo ya bonse balengulwilenga mambo awama yatwajijile. Byambo bya Mana 4:19 byamba’mba: “Jishinda ja babi jauba nobe mfishi ine, kechi bayuka kyo betuntulako ne.” “Mfishi” yabaijileko mu 66 C.E. kimye nzhita ya bena Loma kyo yatebelejile Yelusalema. Panyuma ya kuba babwelamo pa ka kimye kacheche na mambo abula kuyukanyikwa bulongo ne, bena Loma baishile jibiji mu 70 C.E., ne konauna muzhi. Kwesakana na Muyudea shayuka wa mpito aye Josephus, Bayudea bavula bingi bafwile. Bena Kilishitu ba lwitabilo banyemene. Mambo ka? Mambo nzhita ya bena Loma byo yabwelelemo pa ka kimye kacheche, abo bakokejile mukambizho wa kwa Yesu wa kunyema.—Luka 21:20-22.

19, 20. (a) Mambo ka bantu ba Lesa o babujila kwikela na moyo mpelo ya buno bwikalo byo yafwenya kala ke pepi? (b) Ñanyi maana Yehoba o apele bantu banji mwaka wa 1914 saka akyangye kufika ne?

19 Byo biji ne kimye kyetu kya lelo. Malwa akatampe abena kwiya akapwisha buno bwikalo bonse bwa kwa Satana. Bino bantu ba Lesa kechi bafwainwa kwakamwa ne, mambo Yesu walaya’mba: “Talai, amiwa nji nenu moba onse, ne kufika ku juba jikapelako.” (Mateo 28:20) Pa kukosesha lwitabilo ne kwibafunjishisha jimo byakonsheshe kwibeshila kulutwe, Yesu wamwesheshe lukumo lwanji lwa kwikala Mfumu wa Bumesiasa mwiulu. Nga lelo jino? Mu 1914 kyamweshiwe mu kimwesho, kyafikizhiwe. Tuji na lusekelo lwakosa mambo luno ke Mfumu wa Bumesiasa ubena kulama. Buno bufumu bukaleta byawama kulutwe, kabiji ba mwingilo ba kwa Yehoba babena kukomenakotu mu maana a kuyuka Bufumu bwa Bumesiasa. Mukachi ka mfishi ya ano moba “jishinda ja baoloka jauba nobe kyeya kya kumakya, kyenda kisama ne kusamisha, kufika ne pa kushinkamana juba.”—Byambo bya Mana 4:18.

20 Kabiji nangwatu mwaka wa 1914 saka akyangye kufika ne, ka jibumba kacheche ka bena Kilishitu bashingwa katendekele kuyuka bukine bwanema bwa kubwela kwa Nkambo. Kya kumwenako, bayukile kuba’mba kubwela kwa Nkambo kechi kumweka ku meso ne, byonka byaambile bamalaika babiji bamwekele ku meso a baana ba bwanga mu 33 C.E. kimye Yesu ailenga mwiulu. Panyuma ya kuba Yesu watambulwa na jikumbi ne kumuzhita ku meso a baana ba bwanga, bamalaika baambile’mba: ‘Uno Yesu, watambwilwa mwiulu kufuma kwi anweba, ukeya pamo byonkabi byo mwamumona kasa aya mwiulu.’—Byubilo 1:9-11.

21. Ki ka kikambiwapo mu mutwe walondelapo?

21 Baana banji ba bwanga bachechetu bo bamweneko Yesu byo ayilenga. Byonka byo kyajinga ne mu kimye kya kimwesho, kechi kyaubiwe pa mvula bantu ne; bantu bavula kechi bayukile kyamwekele ne. Byo biji ne kubwela kwa Kilishitu mu Bufumu. (Yoano 14:19) Bonkatu baana banji ba bwanga bashingwa bo bayukile’mba pano watatula kulama. Mu mutwe walondelapo, tukamona kuyuka byo kwibakwasha, kukonkenya pamo bantu bavula bo akalamanga Yesu pano pa ntanda.—Lumwekesho 7:9, 14.

[Tubyambo twa mushi]

a Kine, pa lubatizhilo lwa kwa Yesu, Yoano ye yenka waumvwine jiwi ja Lesa kwapwa. Bayudea bo aambijilenga Yesu ‘kechi bejumvwine jiwi [ja Lesa] ne, nangwa kumumonapo byo aji ne.’—Yoano 5:37.

Mukivuluka Nyi?

• Yesu byo bamubepejile’mba uji na mambo a kulala muzhilo wa Sabado ne kwamba mwenga, ñanyi bishinka byo aambile byamwesheshenga’mba ye Mesiasa?

• Nga baana ba bwanga batanshi ba kwa Yesu kimwesho kya kwaluka kibakwashishe byepi?

• Yesu watazhizhe mwepi byo ambile’mba Yoano ukekala poso nkeye?

• Ñanyi kimwesho kyafikizhiwe mu 1914?

[Bipikichala pa peja 3]

Yesu washimwine’mba ye Mesiasa

[Kipikichala pa peja 5]

Kimwesho kya kwaluka kyajinga kya kwibakosesha mu lwitabilo

[Kipikichala pa peja 6]

Yoano wafwainwe kwikala poso ‘kwiya’ kwa kwa Yesu

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu