KITANGO 16
“Yesu . . . Wibatemenwe Kufika ne ku Mpelo”
1, 2. Yesu waingijishe byepi bufuku bwapeleleko kwikala na batumwa banji, kabiji mambo ka kino kimye kicheche kyapeleleko o kyanemejile bingi kwi aye?
BYO akonkenye pamo batumwa banji mu kibamba kya peulu mu nzubo ya mu Yelusalema, Yesu wayukile’mba bo bwajinga bufuku bwapeleleko kwikala nabo. Kimye kyafwenyenyenga pepi kya kubwelamo kwi Shanji. Kwashajiletu kakimye kacheche kuba’mba bamukwate ne kweseka lwitabilo lwanji. Lufu lwajingatu pepi, kechi lwamulengejile Yesu kubula kuta muchima batumwa banji ne.
2 Yesu wibabujile jimo batumwa banji kuba’mba ukabwela ko afumine, pano bino wakijinga na byavula bya kwamba bya kwibakosesha pa mambo a bintu byajinga kulutwe yabo. Onkao mambo, waikele nabo pa byobya bimye byanemene bya kupelako na kwibafunjisha bintu byanema bya kwibakwasha kutwajijila kwikala bakishinka. Bintu byo esambile nabo pa kyokya kimye byawamine bingi kabiji bibatekeneshe. Pano mambo ka Yesu o atelejile muchima batumwa banji mu kifulo kya kwita muchima aye mwine? Mambo ka kino kimye kicheche kyapeleleko kwikala nabo o kyanemejile kwi aye? Mukumbu ke wa kuba’mba, wibatemenwe. Butemwe bwanji pe abo bwabayile bingi.
3. Twayuka byepi’mba Yesu kechi wapembejile’mba bufuku bwanji bwa kupelako bukifike apa bino amweshe butemwe baana banji ba bwanga ne?
3 Kimye kyo anembelenga bintu byamwekele bobwa bufuku panyuma ya kupitapo myaka yavula, mutumwa Yoano wanembele’mba: “Kijiilo kya Lupitailo saka kikyangye kufika, Yesu byo ayukile’mba kimye kyanji kyafika kya kufuma pano pa ntanda ne kubwela kwi Shanji, kabiji byo ebatemenwe banji bajinga pano pa ntanda, wibatemenwe kufika ne ku mpelo.” (Yoano 13:1) Yesu kechi wapembejile’mba abwa bufuku bukifike apa bino ebatemwe batumwa “banji” ne. Mu mwingilo wanji yense, wamwesheshe’mba wibatemwa bingi batumwa banji mu mashinda apusana pusana. Kyanema bingi kupalanguzha mashinda amo mo amwesheshanga butemwe bwanji, mambo kumulondela mu jino jishinda, tumwesha’mba twi baana banji ba bwanga bakine.
Kutekenya Bantu
4, 5. (a) Mambo ka Yesu o akebewenga kutekenya baana banji ba bwanga pa kwingila nabo? (b) Yesu waubilepo byepi na batumwa banji bakankelwe kwikala balaba mu bujimi bwa Ngesemani?
4 Butemwe ne kutekanya byendela pamo. Kinembelo kya 1 Kolinda 13:4 kyaamba’mba, “butemwe butekanya,” kabiji kutekanye kwavwangamo ne kwilekelako mambo. Nanchi Yesu wakebanga kutekenya baana banji ba bwanga pa kwingila nabo nyi? Ee, watekenye. Byonka byo twafunjile mu Kitango 3, kibakatezhe bingi batumwa pa kubatu’mba bekale na kyubilo kya kwipelula. Javula bepachikanga bingi pa mambo a kukebatu kuyuka wajinga mukulumpe pe abo. Nga Yesu waubilepo byepi? Nanchi wazhingilanga ne kwibakajipila nyi? Ine, wibalumbulwilanga bintu saka atekanya, ne pa kimyetu kyo “pabuukile mapata akatampe” pa wajinga mukulumpe pe abo abwa bufuku bwapeleleko kwikala nabo.—Luka 22:24-30; Mateo 20:20-28; Mako 9:33-37.
5 Pa bobwa bufuku bwapeleleko, Yesu wayile mu bujimi bwa Ngesemani na batumwa bakishinka 11, kabiji waesekelwe jikwabo. Byo ashile batumwa batanu na basatu, Yesu wasendele Petelo, Yakoba ne Yoano ne kuya nabo mukachi ka bujimi. Yesu wibabujile’mba: “Amiwa naumvwa bingi bulanda nsaka ne kufwa. Shalai ponka pano mulabenga ne kukenkenta.” Waendeleko pacheche watendeka ne kulombesha. Panyuma ya kulomba kimye kyabaya, wabwelele kwajinga batumwa basatu. Wataine babena kuba ka? Pa kikye kimye kya lweseko lwanji lukatampe, wibataine baji mu mutulo twine. Nanchi wibanenene na mambo a kubula kwikala balaba nyi? Ine, aye wibatundaikile saka atekanya. Byambo byanji bya lusa byamwesheshe’mba wayukile byo bakokele ne bintu byo bapichilengamo.a Waambile’mba: “Kine muchima wakebesha, pakuba mubiji wakooka.” Yesu watwajijile kwibatekenya bufuku bonse nangwa kya kuba wibataine bimye bisatu saka balaala.—Mateo 26:36-46.
6. Twakonsha kulondela byepi Yesu mu byo twingila na bakwetu?
6 Kitundaika bingi kuyuka’mba Yesu kechi walengulwile batumwa banji ne. Mu kutekanya kwanji mwafumine byawama, mambo bano banabalume bakishinka bafunjile buneme bwa kwipelula ne kwikala balaba. (1 Petelo 3:8; 4:7) Twakonsha kulondela byepi Yesu mu byo twingila na bakwetu? Kikatakata bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kutekenya bakwabo. Balongo ne banyenga bakonsha kusolomoka mukulumpe mu kipwilo pa mambo a makatazho abo pa kimye kya kuba mukulumpe wakoka nangwa kampe wapayankana na bintu byanji. Bimye bimo, aba bakeba bukwasho bakonsha kukankalwa kwingijilapo bukiji pa bintu byo bebajimunako. Nangwa byonkabyo, bakulumpe mu kipwilo batekanya bafunjisha na “kukooka muchima” ne ‘kulama jitanga na kifyele.’ (2 Timoti 2:24, 25; Byubilo 20:28, 29) Bansemi nabo bafwainwa kulondela Yesu mu kumwesha butekanye, mambo bimye bimo baana bakonsha kukankalwa kwingijilapo bukiji pa byo bebajimunako nangwa kwibafunda. Butemwe ne kutekanya kukakwasha bansemi kubula kulefulwa kimye kyo babena kufunjisha baana babo. Inge mwatekanya, mwakonsha kufuma bintu byawama bingi.—Salamo 127:3.
Kwibamwena Bibafwainwa
7. Mu ñanyi mashinda Yesu mo amwenejile baana banji ba bwanga bintu bya ku mubiji?
7 Butemwe bumwekela mu mingilo yawama. (1 Yoano 3:17, 18) “Kechi bukeba bintu bibuwamina abo bwine ne.” (1 Kolinda 13:5) Butemwe bwamulengejile Yesu kumwena baana banji ba bwanga bintu bya ku mubiji. Aye wibamwenanga bino bintu saka bakyangyetu ne kumubuula byo bakebanga ne. Kimye kyo amwene’mba bakooka, wibambijile’mba “twayai ku mpunzha kwa bunke bwetu tukakokolokeko pacheche.” (Mako 6:31) Byo amwene’mba bafwa nzala, wibajishishe, pamo na biumbi bya bantu bakwabo baishile kumvwa byo afunjishenga.—Mateo 14:19, 20; 15:35-37.
8, 9. (a) Ki ka kimwesha’mba Yesu wayukile ne kumwena baana banji ba bwanga bintu bya ku mupashi byo bakajilwe? (b) Byo ajinga pa kichi kya lumanamo, Yesu wamwesheshe byepi’mba watele muchima ku bwikalo bwa bainanji?
8 Yesu wayukile ne kumwena baana banji ba bwanga bintu bya ku mupashi byo bakajilwe. (Mateo 4:4; 5:3) Pa kufunjisha, wibatanga bingi muchima. Waambile Jashi ja pa Mutumba kikatakata kuba’mba baana banji ba bwanga bamwenemo. (Mateo 5:1, 2, 13-16) Byo aingijishanga bishimpi pa kufunjisha, “wibalumbulwilanga bintu byonse ku mbaji.” (Mako 4:34) Yesu waambijile jimo kuba’mba ukatongola “kalume wa kishinka kabiji wa maana” ukajishanga kajo baana banji ba bwanga mu moba a kupelako. Uno kalume wa kishinka ke jibumba jicheche jalengwa na balongo ba kwa Yesu bashingwa na mupashi baji pano pa ntanda babena kunengezha “kajo pa kimye kyafwainwa” kutendeka mu 1919 C.E.—Mateo 24:45.
9 Pa juba ja lufu lwanji, Yesu wamwesheshe byo atele muchima balunda nanji ne kwibalengela kwikala na bulunda bwakosa ne Yehoba. Akifwanyikizhai kyamwekele. Yesu wajinga pa kichi kya lumanamo saka aji mu misongo ikatampe. Pa kuba’mba apeme, kyamweka wikokelenga saka asuntuka kujimbila ku maulu anji. Kino kyamulengejile kumvwa misongo mambo kinemenezhi kya mubiji wanji kyalengejilenga misumali yo bamupopele ku maulu kubayisha kilonda kabiji nyuma yajinga na minkakamba ikushilenga ku kichi. Na mambo a ino misongo, kyamukatezhenga bingi pa kubatu’mba ambe. Pano bino, saka akyangye kufwa, Yesu waambile byambo byamwesheshe’mba watemenwe bingi inanji, aye Maliya. Byo amwene Maliya ne mutumwa Yoano saka baimana pepi, Yesu wasuntwileko jiwi ne kwambila bainanji amba: “Talai mwanenu wo!” Kabiji kwi Yoano waambile’mba: “Tala! Bainobe bo.” (Yoano 19:26, 27) Yesu wayukile kuba’mba uno mutumwa wakishinka kechi ukamwenangatu Maliya bintu bya ku mubiji byonkatu ne, bino ne bya ku mupashi.b
Bansemi ba kifyele batekenya baana babo ne kwibamwena bintu byo bakeba
10. Bansemi bakonsha kulondela byepi Yesu kumwena baana babo bintu byo bakajilwa?
10 Bansemi ba kifyele bamona Yesu kwikala wakumwenako wawama. Nsemi wamulume watemwa kisemi kyanji wikimwena bintu bya ku mubiji. (1 Timoti 5:8) Mitwe ya bisemi iji na butemwe kabiji yayuka kwesakanya bintu bulongo, ikalako na kimye kyawama kya kukokoloka ne kukayako. Kyakilapo kunema, bansemi bena Kilishitu banengezhezha baana babo bintu bya ku mupashi. Mu ñanyi jishinda? Bansemi ba uno mutundu banengezha kupopwela kwa kisemi kimye kyonse, kabiji besekesha bingi kumona’mba bipungu byonse bya lufunjisho bibena kutundaika baana babo ne kwibaletela lusekelo. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 6:6, 7) Kupichila mu byambo ne mu byubilo, bansemi bafunjisha baana babo kuba’mba mwingilo wa kusapwila ke mwingilo wanema bingi kabiji ne kuba’mba kunengezha ne kutanwa ku kupwila kwa bwina Kilishitu ke lubaji lwanema bingi lwa mutanchi wabo wa ku mupashi.—Bahebelu 10:24, 25.
Kwilekelako Mambo
11. Yesu wafunjishe ka baana banji ba bwanga pa mambo a kulekelako bantu mambo?
11 Kulekelako bakwetu mambo kumwesha butemwe. (Kolose 3:13, 14) Kinembelo kya 1 Kolinda 13:5 kyaamba’mba: Butemwe “kechi buvuluka kintu kyatama ne.” Pa bimye byavula, Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga buneme buji mu kwilekelako mambo. Wibakambizhe kulekelako bakwabo mambo “kechi bimye bitanu na bibiji ne, kana bimye 77,” ko kuba’mba kafwako pa kupelela ne. (Mateo 18:21, 22) Wibafunjishe kuba’mba umvwe ndengamambo ye bakajipila walapila, bafwainwa kumulekelako mambo. (Luka 17:3, 4) Nangwa byonkabyo, Yesu kechi wajinga nobe Bafaliseo bakamfutumfutu bafunjishanga mu byambo byonkatu ne; bino aye wafunjishanga kupichila ne mu byo aubanga. (Mateo 23:2-4) Twayai twisambe pe Yesu byo alekejileko mambo mulunda nanji wamufichishe ku muchima.
12, 13. (a) Mu ñanyi jishinda Petelo mo amulengele mambo Yesu pa juba jo bamukwachile? (b) Nga byaubile Yesu panyuma ya lusanguko lwanji bimwesha byepi’mba Yesu walekelanga bantu mambo kechi kwambatu pa kanwa ne?
12 Yesu wajinga mulunda wa kwa mutumwa Petelo, mwanamulume wajinga na muchima wawama kabiji wajinga na kanswatu. Yesu wamwene byubilo byawama byajinga na Petelo kabiji wamupele mingilo yavula yanema bingi. Ba Petelo, Yakoba ne Yoano bemwenejile bene bya kukumya bimo byabujile kumonapo bakwabo batumwa. (Mateo 17:1, 2; Luka 8:49-55) Byonka byo twisambilepo mu mafuka afumako, Petelo ye umo wajinga pa batumwa bayile ne Yesu mukachi kene ka bujimi bwa Ngesemani pa juba jo bamukwachile Yesu. Nangwa byonkabyo, bonka bwa bufuku kimye Yesu kyo bamusolwele ne kumukasa, Petelo ne bakwabo batumwa bamushile Yesu ne kunyema. Palutwe kacheche, Petelo wachinchikile ne kwimana pangye kimye Yesu kyo bamutotolweshenga. Pano bino, Petelo waumvwine moyo ne kulenga mambo akatampe—pa bimye bisatu wakainetu nsalansala’mba kechi wamuyukile Yesu ne. (Mateo 26:69-75) Nga Yesu waubile byepi? Nga anweba mwakonsha kuba byepi umvwe mulunda nenu wa pa muchima wimukana byonka Petelo byo akaine Yesu?
13 Yesu waswijile jimo kulekelako mambo Petelo. Wayukile’mba Petelo kya mukolele bingi ku muchima pa byo aubile. Kabiji uno mutumwa walapijile, “kyamukolele bingi ku muchima watendeka ne kujila.” (Mako 14:72) Pa juba jo asangukile, Yesu wamwekele kwi Petelo, kampe na kumutekenesha ne kutundaika uno mutumwa. (Luka 24:34; 1 Kolinda 15:5) Byo papichile nobe bañondo babiji, Yesu wanemekele Petelo kupichila mu kumutongola kushimuna bukamonyi ku mabumba a bantu mu Yelusalema pa juba ja Pentekosta. (Byubilo 2:14-40) Twafwainwa kuvulukanga’mba Yesu kechi wibazhingijile batumwa banji na mambo a kuba’mba bamunyemene ne. Byo asangukile watwajijile kwibeta’mba “balongo bami.” (Mateo 28:10) Yesu kechi witubuulatu bya kulekelako bakwetu mambo ne, bino ne aye walekelangako bantu mambo.
14. Mambo ka o twafwainwa kufunjila kulekelako bakwetu mambo, kabiji twakonsha kumwesha byepi’mba twaswila jimo kulekela bakwetu mambo?
14 Byo tuji baana ba bwanga ba kwa Yesu twafwainwa kufunda kulekelako bakwetu mambo. Mambo ka? Kupusanako ne Yesu, atweba twi bambulwa kulumbuluka byonka bijitu boba bakonsha kwitulenga mambo. Pa kimye pa kimye, twituntula mu byambo ne mu byubilo. (Loma 3:23; Yakoba 3:2) Na mambo a lusa, umvwe ketulekeleko bakwetu mambo, ne atweba Lesa uketulekelako mambo etu. (Mako 11:25) Pano twakonsha kumwesha byepi’mba twaswila jimo kulekela mambo aba betulenga mambo? Javula, butemwe bwitukwasha ne kulubakotu ku tumambo tucheche twa bakwetu. (1 Petelo 4:8) Umvwe aba betulenga mambo balapila kyakine, byonka Petelo byo aubile, twafwainwa kulondela muchima wa kwa Yesu wa kuswila jimo kulekela bantu mambo. Kechi twafwainwa kwikalanga na mfika ne, bino twafwainwa kulubakotu ku byaubiwa. (Efisesa 4:32) Inge ke tube bino, tulengela kipwilo kwikala mutende kabiji ne atweba bene twikala bakasuluka mu milanguluko ne muchima.—1 Petelo 3:11.
Yesu Waketekejile Baana Banji ba Bwanga
15. Mambo ka Yesu o aketekejile baana banji ba bwanga nangwa kya kuba batamishanga?
15 Butemwe ne luketekelo byendela pamo. Butemwe “bwitabila bintu byonse.”c (1 Kolinda 13:7) Na mambo a butemwe, Yesu waketekejile bingi baana banji ba bwanga nangwa kya kuba bajinga bambulwa kulumbuluka. Wibaketekejile bingi ne kushiinwa’mba mu michima yabo batemenwe bingi Yehoba kabiji ne kukebesha kuba kyaswa muchima wanji. Nangwatu kimye kyo batamishanga, Yesu kechi wibalengululanga ne. Kimye mutumwa Yakoba ne Yoano kyo babujile inabo kwambila Yesu amba bakekale nanji mu Bufumu bwanji, Yesu kechi wazhinaukile bukishinka bwabo nangwa kwibakana kwikala batumwa banji ne.—Mateo 20:20-28.
16, 17. Mingilo ka Yesu yo apele baana banji ba bwanga?
16 Na mambo a kwibaketekela, Yesu wapele baana banji ba bwanga mingilo yavula. Pa bimye bibiji byo avuzhizhe kajo mu jishinda ja kukumya ne kujisha jibumba ja bantu, wapele baana banji ba bwanga mwingilo wa kwabanya kajo. (Mateo 14:19; 15:36) Byo anengezhenga Kijiilo kyanji kya Lupitailo kyapeleleko, watumine Petelo ne Yoano kuya ku Yelusalema na kunengezha bintu bulongo. Bayile na kunengezha mwana mukooko, binyu, shinkwa wabula mbizho, bishu byalula ne bintutu bikwabo byakebewenga. Uno kechi wajinga mwingilo wa panshi ne, mambo kuja Kijiilo kya Lupitailo mu jishinda jalumbuluka ke kintu kyakebewanga bingi mu Mizhilo ya Mosesa kabiji Yesu walondejile ino Mizhilo. Kabiji pa joja juba bufuku Yesu waingijishe binyu ne shinkwa wabula mbizho kwikala bimpashañano kimye kyo atendekeshe Kivuluko kya lufu lwanji.—Mateo 26:17-19; Luka 22:8, 13.
17 Yesu wapele baana banji ba bwanga ne mingilotu ikwabo yanema bingi. Vulukai’mba Yesu wapele baana banji ba bwanga mwingilo wanema wa kusapwila ne kulenga baana ba bwanga. (Mateo 28:18-20) Byonka byo twisambapo kala, wapeletu aba bashingwa bamulondejilenga pano pa ntanda mwingilo wanema wa kunengezha ne kupana kajo ka ku mupashi. (Luka 12:42-44) Lelo jino, nangwa kya kuba ubena kulama mwiulu, Yesu wapaine kipwilo kyanji pano pa ntanda kwikala mu maboko a banabalume boba bulongo, ko kuba’mba “wapaine bantu kwikala bya bupe.”—Efisesa 4:8, 11, 12.
18-20. (a) Twakonsha kuketekela byepi bakwetu ba mu lwitabilo? (b) Twakonsha kuba byepi pa kupapo bakwetu mingilo imo byonka byaubanga Yesu? (c) Ki ka kyo tukesambapo mu kitango kyalondelapo?
18 Twakonsha kulondela byepi byaubanga Yesu mu byo twingila na bakwetu? Kuketekela bakwetu ba mu lwitabilo kumwesha’mba twibatemwa. Twayai tuvulukenga’mba muntu wa butemwe kimye kyonse ukeba byawama mu bakwabo kechi byatama ne. Umvwe bakwetu betufichisha ku muchima, butemwe buketukwasha kubula kwibalangulukila’mba baji na byubilo byatama. (Mateo 7:1, 2) Umvwe saka tulanguluka byawama pa bakwetu ba mu lwitabilo, tukebobilanga bintu bya kwibakomesha kechi bya kwibatozha ne.—1 Tesalonika 5:11.
19 Nanchi twakonsha kupapo bakwetu mingilo imo byonka byaubanga Yesu nyi? Kikwasha bingi kikatakata bakulumpe mu kipwilo kupapo bakwabo mingilo imo ibafwainwa ne kwibaketekela kuba’mba bakengilatu bulongo. Bakulumpe boba bulongo mu kipwilo bakonsha kusalapo mingilo imo ya kufunjisha banabalume babena kuba bulongo ne “kukanamina” mingilo mu kipwilo. (1 Timoti 3:1; 2 Timoti 2:2) Kuba bino kwanema bingi. Yehoba byo atwajijila kupesha mwingilo ye tubena kwingila wa Bufumu bwanji, kibena kukebewa bingi banabalume boba bulongo kufunda mingilo.—Isaya 60:22.
20 Yesu kine witumwesheshe bya kuba pa kumwesha butemwe ku bakwetu. Pa mashinda onse o twakonsha kumulondelamo, kulondela butemwe bwanji jo jishinda jakilapo kunema. Mu kitango kyalondelapo, tukesamba pa kyubilo kikatampe kya butemwe bwanji pe atweba—kwitufwila.
a Kuji bintu byavula byalengejile batumwa kulaala tulo kechi kukooka konkatu ne. Jishimikila jiji mu Luka 22:45 jaamba’mba Yesu ‘wibataine sa balala mu tulo twa bulanda.’
b Kyamweka pa kino kimye Maliya wajinga wafwilwa kala, kabiji kyamweka baana banji bamo kechi bakijinga baana ba bwanga ba kwa Yesu ne.—Yoano 7:5.
c Nangwa byonkabyo, butemwe kechi bwafwainwa kwikala bwa kitabilambijinga ne. Bino bwafwainwa kwikala bobwa bubula kuzhingila nangwa kuba kichima. Butemwe kechi buzhachisha nangwa kwamba byatama pa bantu ne.