‘Kafwako uji na Butemwe Bwakila Buno Ne’

1-4. (a) Ki ka kyamwekele kimye Pilato kyo afikizhe Yesu ku kiombe kya bantu bazhingijile bashonkenejile pangye ya kipango kya mfumu? (b) Yesu waubilepo byepi pa kumulengesha bumvu ne kumumanyika, kabiji ñanyi mepuzho o twafwainwa kwipuzha?

“TALAI! Uno muntu!” Ndamakyalo wa bena Loma aye Pontiusa Pilato waambile bino byambo kimye kyo apaine Yesu Kilishitu ku kiombe kya bantu bazhingijile bashonkenejile ku kipango kyanji lukelokelo pa juba ja Kijiilo kya Lupitailo mu 33 C.E. (Yoano 19:5) Moba acheche kino saka kikyangye kumweka, Yesu bamutakaikile bingi ku jibumba ja bantu kimye kyo atwelelenga mu Yelusalema nobe Mfumu Lesa ye atongola. Pano bino, pa jije juba, kiombe kya bantu bakanamine kechi batwajijile kumumona Yesu amba Mfumu ne.

² Yesu bamuvwikile munkukumba wachiluluka nabiji yewa uvwalapo mfumu, kabiji bamuvwikile ne munchinya ku mutwe. Pano bino, uno munkukumba wavwetele pa bilonda byajinga mu nyuma yanji ne munchinya ye balukile na miba ye bamuvwikile ku mutwe wafumishenga mashi, byamwesheshenga byo bamubilenga mwenga na mambo a kwitela’mba mfumu. Bantu bo bakambizhe ku bañanga bakatampe, bakaine muntu ye bapumine waimene palutwe yabo. Bañanga babijikile’mba: “Mukobekai pa kichi! Mukobekai pa kichi!” Bano bantu bajinga na michima ya bumbanzhi, babijikile’mba: “Uno muntu wafwainwa kufwa.”​—Yoano 19:1-7.

³ Na mushingi ne kubula moyo, Yesu wachinchikile byo bamulengeshe bumvu ne kumumanyika kwakubula kwijizhañanya.a Winengezhe kufwa. Palutwe kacheche jonkaja Juba ja Kijiilo kya Lupitailo, aye wafwile lufu lwatama bingi pa kichi kya lumanamo.​—Yoano 19:17, 18, 30.

⁴ Byo apaine bumi bwanji, Yesu wamwesheshe ku bamulondejilenga’mba wajinga mulunda nabo wakine. Waambile’mba: “Kafwako uji na butemwe bwakila buno bwa kuba’mba muntu apaine balunda nanji bumi bwanji ne.” (Yoano 15:13) Kino kileta mepuzho amo anema bingi. Nanchi kine Yesu wafwainwe kupita mu makatazho a uno mutundu kabiji ne kufwa nyi? Mambo ka o akebelenga kuba kino? Byo tuji “balunda nanji” kabiji bamulondela, twakonsha kulondela byepi byo aubile?

Mambo ka Yesu o afwainwe Kumanama ne Kufwa?

5. Yesu wayukile byepi meseko ajinga kulutwe yanji?

⁵ Byo ajinga Mesiasa walaiwe, Yesu wayukijile jimo byo afwainwe kupitamo. Wayukile bungauzhi bwavula buji mu Binembelo bya Kihebelu bwaambile jimo pa kuyanda ne kufwa kwa kwa Mesiasa. (Isaya 53:3-7, 12; Danyela 9:26) Kabiji wabuujijile jimo baana banji ba bwanga meseko o akapitamo. (Mako 8:31; 9:31) Byo bayilenga ku Yelusalema ku Kijiilo kya Lupitailo kyapeleleko, wabujile batumwa banji’mba: “Mwana muntu bakamupana ku bañanga bakatampe ne ku banembeshi. Ne abo bakamuzhachisha’mba bamwipaye ne kumupana ku bantu ba mu bisaka bikwabo, ne bano bakamwendeleka, kumushipila mate, kumututaula ne kumwipaya.” (Mako 10:33, 34) Bino byambo kechi byajinga byatutu ne. Byonka byo twamona, kine Yesu bamubile mwenga, kumushipila mate, kumututaula ne kumwipaya.

6. Mambo ka, Yesu o afwainwe kumanama ne kufwa?

⁶ Pano mambo ka, Yesu o afwainwe kumanama ne kufwa? Kuji bishinka byavula bingi. Kitanshi, Yesu wamwesheshe bukishinka bwanji mu bwikalo bwanji bonse ne kuzhijika jizhina ja Yehoba. Akivulukai Satana byo aambile’mba bantu kechi bengijila Lesa kyatutu ne. (Yoba 2:1-5) Byo atwajijile kwikala wakishinka, ‘wakookejile kufikatu ne ku lufu lwa pa kichi kya lumanamo,’ Yesu wamwesheshe’mba byaambile Satana byajinga bya bubela. (Filipai 2:8; Byambo bya Maana 27:11) Kya bubiji, kumanama ne kufwa kwa kwa Mesiasa kulengela mambo a bantu kulekelwa. (Isaya 53:5, 10; Danyela 9:24) Yesu wapaine “bumi bwanji kwikala bukuzhi bwa kukuula bavula” ne kushinkula jishinda kwi atweba bonse ja kwitabilwa kwi Lesa. (Mateo 20:28) Kya busatu, kupichila mu kuchinchika makatazho onse o apichilemo ne kumanama, Yesu “waesekelwe mu meseko onse o tupitamo.” Onkao mambo, aye ke Ñanga Mukatampe, ‘wakonsha kumvwa kunekena kwetu.’​—Bahebelu 2:17, 18; 4:15.

Mambo ka Yesu o afuukwijilepo Kupana Bumi Bwanji?

7. Ñanyi bintu Yesu byo ashile pa kwiya pano pa ntanda?

⁷ Pa kuba’mba tumvwishe kyalengejile Yesu kuba bino, akilangulukai pa kino: Ñanyi muntu wakonsha kusha kisemi ne nzubo yanji ne kuvilukila ku ntanda ingi umvwe wayukile’mba bangikazhi bavula bakamukana, kumulengesha bumvu, kumumanyika kabiji ne kumwipaya? Pano akimonai byaubile Yesu. Saka akyangye kwiya pano pa ntanda, wajinga na mwingilo wanema bingi mwiulu. Nangwa byonkabyo, Yesu wipaine kusha muzhi wanji mwiulu ne kwiya pano pa ntanda kwikala muntu. Byo aubile bino, wayukile’mba bantu bakamukana kabiji ne kumulengesha bumvu, kumumanyika ne kumwipaya. (Filipai 2:5-7) Nanchi ki ka kyalengejile Yesu kwipana?

8, 9. Ñanyi kintu kyalengejile Yesu kupana bumi bwanji?

⁸ Kyakila pa byonse, Yesu watemenwe bingi Shanji. Yesu wachinchikile mambo watemenwe bingi Yehoba. Buno butemwe bwalengejile Yesu kunemeka jizhina ja Shanji kabiji ne kutelwa bulongo. (Mateo 6:9; Yoano 17:1-6, 26) Kyakilapo kunema, Yesu wakebeshe bingi kufumyapo myendeleko yonse pa jizhina ja Shanji. Onkao mambo, Yesu wipaine kumanama pa mambo a bololoke, mambo wayukile’mba bukishinka bwanji bukazhijika jizhina jawama ja Shanji.​—1 Byambo bya Moba 29:13.

⁹ Kintu kikwabo kyalengejile Yesu kupana bumi bwanji, ke kutemwa bantu. Buno bo butemwe bo ajinga nabo pa bantu kufumatu ne ku ntendekelo. Kala kene, Yesu saka akyangye kwiya pano pa ntanda, Baibolo wasolola byalangulukanga Yesu byo aambile’mba: “Natemenwe bingi bantu.” (Byambo bya Maana 8:30, 31.) Butemwe bwanji bwamwekele kimye kyo aishile pano pa ntanda. Byonka byo twafunjile mu bitango bisatu byafumako, Yesu wamwesheshe butemwe bwanji mu mashinda avula bingi ku bantu bonse kikatakata boba bamulondejilenga. Bino pa Nisanyi 14, mu 33 C.E., Yesu wapaine bumi bwanji kwi atweba bonse. (Yoano 10:11) Ee, kafwako jishinda jikwabo jo afwainwe kumwesheshamo butemwe bwanji kwi atweba kukila jino ne. Nanchi ne atweba twafwainwa kumulondela nyi? Ee. Kwambatu kine, betukambizha kuba byonka bino.

“Mwitemwe Anwe Bene na Bene; Byonka byo Nemutemwa Amiwa”

10, 11. Mukambizho mupya ka Yesu ye apaine ku bana banji ba bwanga, ñanyi bintu byavwangiwamo, kabiji mambo ka o twafwainwa kumukokela?

¹⁰ Bufuku Yesu saka akyangye kufwa, wabuujile baana banji ba bwanga amba: “Mbena kwimupa mukambizho mupya, namba mwitemwe anwe bene na bene; byonka byo nemutemwa amiwa, ne anweba mwitemwe anwe bene na bene. Kino kyo kyo bakayukilako bonse’mba mwi baana bami ba bwanga, umvwe mwitemwa anwe bene na bene.” (Yoano 13:34, 35) “Mwitemwe anwe bene na bene”​—mambo ka o aikela “mukambizho mupya”? Mizhilo ya Mosesa yakambizhizhe jimo kuba’mba: “Wafwainwa kutemwa mukwenu byonka byo witemwa obe mwine.” (Bena Levi 19:18) Pano bino, mukambizho mupya ukebewa butemwe bwakila, abo bwakonsha kwitulengela kupana bumi bwetu pa mambo a bakwetu. Yesu aye mwine walumbulwile kino byo aambile’mba: “Uno ye mukambizho wami namba mwitemwe anwe bene na bene byonkatu byo nemutemwa. Kafwako uji na butemwe bwakila buno bwa kuba’mba muntu apaine balunda nanji bumi bwanji ne.” (Yoano 15:12, 13) Ko kuba’mba uno mukambizho mupya ubena kwamba’mba: “Temwai bakwenu, kechi byonka byo mwitemwa anwe bene ne, bino kukilapo pa byo mwitemwa anwe bene.” Yesu witufunjishe bya kumwesha butemwe bwa uno mutundu mu bwikalo bwanji bonse kufikatu ne ku lufu.

¹¹ Mambo ka o kyanemena kukookela uno mukambizho mupya? Vulukai byaambile Yesu amba: “Kino [butemwe bwa kwipana] kyo kyo bakayukilako bonse’mba mwi baana bami ba bwanga, umvwe mwitemwa anwe bene na bene.” Ee, butemwe bwa kwipana bwituyukanyikisha’mba twi bena Kilishitu bakine. Twakonsha kwesakanya buno butemwe ku kayukilo. Aba baya ku kushonkena kwa kwa Bakamonyi ba kwa Yehoba bavwala mabaaji. Mabaaji ayukisha jizhina ja muntu ne kipwilo ko afuma. Butemwe bwa kwipana bo tumwesha bakwetu ko “kayukilo” kalengela bantu kuyuka’mba twi bena Kilishitu bakine. Mu jishinda jikwabo, butemwe bo twimwesha atwe bene na bene bwafwainwa kwikala byonka bikala kayukilo nangwa’mba baaji, kumwesha bantu amba kine tulondela Kilishitu. Atweba bonse pa muntu pa muntu twafwainwa kwishikisha’mba, ‘Nanchi “kayukilo kami” ka butemwe bwa kwipana kabena kumweka mu bwikalo bwami nyi?’

Mu Butemwe bwa Kwipana Mwavwangwa ka?

12, 13. (a) Twafwainwa kufika pepi kumwesha’mba twatemwa bakwetu? (b) Nanchi kwipana kulumbulula ka?

¹² Byo tulondela Yesu, twafwainwa kwitemwa atwe bene na bene byonka byo etutemwa. Kino kibena kulumbulula’mba twafwainwa kutemwa bakwetu ba mu lwitabilo. Twafwainwa kwibatemwa kufika pepi? Baibolo witubula’mba: “Mu kino mo mo twayukila butemwe, mambo awa wapaine bumi bwanji na mambo a atweba; ne atweba twafwainwa kupana bumi bwetu na mambo a balongo betu.” (1 Yoano 3:16) Byonka byajinga Yesu, twafwainwa ne atweba kwibafwila bakwetu umvwe kyakonsheka. Mu bimye bya malwa, twakonsha kampe ne kupana myeo yetu kukana kusolola balongo ne banyenga yetu bena Kilishitu ne kubula kubika bumi bwabo mu kizumba. Mu byalo muji misalululo ya mitundu nangwa bisho, twakonsha kubika bumi bwetu mu kizumba pa kuba’mba tuzhikijile balongo betu, kikale ba mutundu ungi nangwa ne. Umvwe byalo ke bilwe, kyawama atweba kuswa kwitutaya pa kaleya nangwatu kwitwipaya kukila kulwako nkondo ne kwipaisha bakwetu ba mu lwitabilo nangwa bantutu bakwabo.​—Yoano 17:14, 16; 1 Yoano 3:10-12.

¹³ Kufwila balongo betu kechi jo jonkatu jishinda ja kumwesheshamo butemwe bwa kwipana ne. Kwambatu kine, bacheche bingi pe atweba baubapo bino. Nangwa byonkabyo, umvwe twatemwa balongo betu kya kine ne kwibafwila, nanchi kechi twafwainwa kwipana kwibakwasha ne mu tubintutu tucheche lonka luno nenyi? Kwipana kulumbulula kusankilapo bintu byetu atwe bene pa kuba’mba tukwashe bakwetu kumwenamo. Tutangizhako bintu bya bakwetu kechi bintu byetu ne nangwa kyakuba kuba bino kechi kwapela ne. (1 Kolinda 10:24) Mu ñanyi mashinda mo twakonsha kumweshesha butemwe bwa kwipana?

Mu Kipwilo ne mu Kisemi

14. (a) Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kwipana kwingila ñanyi mingilo? (b) Mumvwa byepi pa mambo a bakulumpe mu kipwilo kyenu bengila na ngovu?

¹⁴ Bakulumpe mu kipwilo bepana ‘kufunga jitanga.’ (1 Petelo 5:2, 3) Kununga pa kulama bisemi byabo, bakonsha ne kwabanyako kimye kya mabanga nangwa ku mpelo ya mulungu kwingilako mingilo imo ya kipwilo, nabiji kunengezha kupwila, kuya mu mwingilo wa bukafunga ne kupwisha mambo mu kipwilo. Bakulumpe bavula mu kipwilo bengila ne mingilotu ikwabo, nabiji mingilo ya pa kubuñana kwa mwanzo, kwa juba jimo kabiji ne pa kushonkena kwa kijiji ne kwikala mu Tuvoto twa Bambañana na ba Mingilo mu Bipatela, Tuvoto twa Mabumba a Bapempula Bakolwa mu bipatela ne kwipana kwingilako mwingilo wa buntungi. Bakulumpe mu kipwilo, yukai’mba kwingila kwakubula kwimukanjikizha, kwingijisha kimye kyenu, bulume ne bya bunonshi bwenu pa kufunga jitanga, ko kuba’mba mubena kumwesha butemwa bwa kwipana. (2 Kolinda 12:15) Kwingila kwenu na ngovu kusanchilwa bingi kechi kwi Yehoba yenkatu ne, bino ne kipwilo kyo mubena kulama.​—Filipai 2:29; Bahebelu 6:10.

15. (a) Bintu ka bimo ba muka bakulumpe mu kipwilo byo bepana kuba? (b) Mumvwa byepi pa mambo a banabakazhi bakwasha bamwatawabo kwingila bulongo mingilo ya mu kipwilo kyenu?

¹⁵ Kiji byepi ku ba muka bakulumpe mu kipwilo—nanchi bano banabakazhi bakwashañana nabo kechi baji na muchima wa kwipana kukwasha bamwatawabo pa kuba’mba bafungenga bulongo jitanga nenyi? Ibyo, banabakazhi ba uno mutundu bepana pa kuba’mba bamwatawabo bekaleko na kimye kya kwingijilamo mingilo ya kipwilo kyo bafwainwa kwikelamo na kisemi kyabo. Akilangulukaipotu ne pa ba muka kalama wa mwanzo ne pa byo bepana kulondela bamwatawabo bendatu na kufwakesha bipwilo ne myanzo. Kechi baji na nzubo ya kyabo kyabo ne, kabiji kampe balaala ne pa myanya yapusana pusana mulungu ne mulungu. Banabakazhi batangizhako bintu bya kipwilo kukila byo bakeba twafwainwa kwibasanchila bingi na mambo a kumwesha butemwe bwabo bwa kwipana.​—Filipai 2:3, 4.

16. Ñanyi bintu bansemi bena Kilishitu byo bepana kubila baana babo?

¹⁶ Twakonsha kumwesha byepi butemwe bwa kwipana mu kisemi? Anweba bansemi, mwipana bingi pa kuba’mba mumwene baana benu byo bakeba kabiji ne kwibakomesha “mu kwibajimuna ne kwibafunjisha maana a Yehoba.” (Efisesa 6:4) Mwingila kimye kyabaya bingi pa nkito pa kubatu’mba mumwene kisemi kajo ne kumona’mba baana benu baji na bya kuvwala ne mwa kulaala. Mwakonsha kwipana kwingila na ngovu kuba’mba mumwene baana benu bintu bya mu bwikalo. Kabiji mwikala na kimye kyabaya bingi kya kufunda na baana benu, kwibasenda ku kupwila kwa bwina Kilishitu kabiji ne kwingila nabo mu mwingilo wa kusapwila. (Mpitulukilo ya mu Mizhilo 6:6, 7) Butemwe bwenu bwa kwipana butokesha ku muchima Watendekeshe kisemi kabiji bwakonsha kulengela baana benu kukekala na bumi bwa myaka.​—Byambo bya Maana 22:6; Efisesa 3:14, 15.

17. Banabalume bena Kilishitu bakonsha kulondela byepi muchima wawama wajingapo ne Yesu?

¹⁷ Anweba banabalume basongola, mwakonsha kulondela byepi Yesu kumwesha butemwe bwa kwipana? Baibolo wakumbula’mba: “Anweba banabalume, temwainga bakazhi benu, byonkatu ne Kilishitu byo atemenwe kipwilo ne kwipana mwine na mambo a akyo.” (Efisesa 5:25) Byonka byo twamona, Yesu watemenwe bingi aba bamulondejilenga ne kwibafwila. Mwanamulume mwina Kilishitu ulondela byaubanga Yesu mambo Kilishitu “kechi witokeshenga mwine pa muchima ne.” (Loma 15:3) Mwanamulume wa uno mutundu utangizhako bintu bikeba mukazhanji. Aye kechi ukoselatu ku bintu byo akeba ne, bino ulondela ne bikeba mukazhanji kikulutu kechi byapusenamo na mafunde a mu Baibolo ne. Mwanamulume umwesha butemwe bwa kwipana, witabilwa kwi Yehoba kabiji mukazhanji ne baana banji bamunemeka ne kumutemwa bingi.

Mukobapo Ka?

18. Kintu ka kitutundaika kukokela mukambizho mupya wa kwitemwa atwe bene na bene?

¹⁸ Kechi kyapela kukookela mukambizho mupya wa kwitemwa atwe bene na bene ne, bino kuji kintu kikatampe kyakonsha kwitulengela kuba bino. Paulo wanembele’mba: “Mambo butemwe bwa Kilishitu bo bwitulengela kwingila, mambo twalanguluka bino’mba, muntu umo wafwijile bantu bonse . . . , Kabiji wafwijile bonse kuba’mba aba baji na bumi babule kwikelanga mwayila bikeba michima yabo, kana kwikela mwayila bikeba yewa wibafwijile kabiji ye basangwile.” (2 Kolinda 5:14, 15) Byo kiji kuba’mba Yesu witufwijile atweba bonse, nanchi kechi twafwainwa kumukookela nenyi? Twakonsha kuba kino inge ke kulondela butemwe bwanji bwa kwipana.

19, 20. Bupe ka bwanema Yehoba bo etupa, kabiji twakonsha kumwesha byepi’mba twibuswa?

¹⁹ Yesu kechi waubilenga bintente kimye kyo aambile’mba: “Kafwako uji na butemwe bwakila buno bwa kuba’mba muntu apaine balunda nanji bumi bwanji ne.” (Yoano 15:13) Byo epana kwitufwila ke kiyukilo kikatampe kya butemwe bwanji kwi atweba. Pano bino, kuji muntu mukwabo witumwesha butemwe bukatampe bingi. Yesu walumbulwile’mba: “Mambo Lesa watemenwe bingi ba pano pa ntanda kya kuba wapaine Mwananji yenkawa umotu, kuba’mba bonse bamwitabila kechi bakonaike ne, poso bakekale na bumi bwa myaka ne myaka.” (Yoano 3:16) Lesa byo etutemwa wapaine Mwanji kwikala bukuzhi, kuba’mba atweba bonse tukuulwe ku bundengamambo ne lufu. (Efisesa 1:7) Bukuzhi ke bupe bwanema bingi kufuma kwi Yehoba, pano bino, kechi witukanjikizha kuba’mba twibutambule ne.

²⁰ Kiji kwi atwe bene kusalapo kutambula buno bupe bwa Yehoba nangwa ne. Mu ñanyi jishinda? Kupichila ‘mu kwitabila’ mu Mwananji. Nangwa byonkabyo, lwitabilo kechi lwa pakanwatu ne. Lwafwainwa kumwekela mu bintu byo tuba mu bwikalo bwetu. (Yakoba 2:26) Tumwesha lwitabilo lwetu mwi Yesu Kilishitu kupichila mu kumulondela pa juba pa juba. Kuba bino kuleta mapesho avula bingi pa kino kimye ne kulutwe, byonka kitango kyapelako kya uno buku byo kikalumbulula.