KITANGO 11
Mambo Ka Buyanji O Bwavujila Bibye?
1, 2. Bantu bavula bepuzha’mba ka?
MVULA wa kinkunkwila waonauna muzhi. Mbanzhi waloza bantu mu chechi na buta, bamo bafwilatu ponkapo, bakwabo bashalatu na bikozha. Nsemi wamukazhi wafwa na kikola kya kansa, ne kusha baana batanu.
2 Umvwe kinkunkwila nangwa bya malwa byamweka, bantu bavula bepuzha’mba: “Mambo ka?” Bantu bavula bepuzha pa ene mambo nshiji ne buyanji kyo byavujila bibye mu ntanda. Abya mwakilangulukapo kala pa bino bintu nyi?
3, 4. (a) Ñanyi mepuzho aipwizhe Habakuka? (b) Nga Yehoba wamukumbwile’mba ka?
3 Baibolo waambapo pa bantu bamo bajinga na lwitabilo lwakosa mwi Lesa baipuzhanga mepuzho a uno mutundu. Ngauzhi Habakuka waipwizhe Yehoba amba: “Mambo ka o mundengela kumona bintu byatama? Kabiji mambo ka o mwalekelatu bantu na kumanyika bakwabo? Mambo ka lonaiko ne bukapondo o byaikela ku meso ami? Kabiji mambo ka lutobo ne malwañano o byavujila?”—Habakuka 1:3.
4 Mu kinembelo kya Habakuka 2:2, 3, Lesa wakumbwile mepuzho aipwizhe Habakuka ne kumulaya’mba ukawamisha bintu. Yehoba watemwa bingi bantu. Baibolo waamba’mba: Lesa “wimuta muchima.” (1 Petelo 5:7) Lesa kimukola bingi ku muchima pa kumona bantu na kuyanda kukila ne byo kitukola ku muchima. (Isaya 55:8, 9) Pano twayai twisambe pa bwipuzho bwa kuba’mba: Mambo ka buyanji o bwavujila bibye pano pa ntanda?
MAMBO KA BUYANJI O BWAVUJILA BIBYE?
5. Ba mu machechi avula bafunjisha’mba ka pa bya malwa? Nanchi Baibolo waambapo’mba ka?
5 Bapashita, bapulishiti ne bantangi ba mu machechi javula babula bantu kuba’mba kyo kyaswa muchima wa Lesa kuba’mba bantu bayandenga. Bamo bamba’mba, kyonse kyakonsha kumwekela muntu nangwa bya malwa, Lesa wanengezhejile jimo kuba’mba kikamumwekela ne kuba’mba kechi twakonsha kumvwisha ene mambo o kyaikela byobyo ne. Bamo nabo bamba’mba inge muntu wafwa, nangwatu mwana wa mucheche uya na kwikala ne Lesa mwiulu. Abuno ke bubela bufita. Yehoba kechi ye ulengela bintu byatama kuba’mba bitumwekelenga ne. Baibolo waamba’mba: “Lesa wa kine kechi uba bubi nangwa pachechetu ne, wa Bulume Bonse kechi uba bintu byatama ne!”—Yoba 34:10.
6. Mambo ka bantu bavula o bapelamo mambo Lesa pa buyanji buji mu ntanda?
6 Bantu bavula bapamo Lesa mambo kuba’mba ye ulengela’mba tuyandenga bibye. Mambo balanguluka’mba ye ubena kulama ino ntanda. Byonka byo twafunjile mu Kitango 3, Satana Diabola ye ubena kalama ino ntanda.
7, 8. Mambo ka mu ntanda o mwavujila buyanji bibye?
7 Baibolo waamba’mba: “Pano pa ntanda ponse paji mu bulume bwa kwa aye mubi.” (1 Yoano 5:19) Satana kalama wa ino ntanda wakanama kabiji wakekela bingi. “Ubena kujimbaika bantu ba pano pa ntanda ponse.” (Lumwekesho 12:9) Bantu bavula baji na byubilo byanji. Kyo kyalengela bubela, nshiji ne bumbanzhi kuvula bingi mu ntanda.
8 Kuji bishinka bikwabo byalengela buyanji kuvula mu ntanda. Ba Adama ne Evwa byo basatukile, bundengamambo bwabo bwasambukijile ne baana babo. Buno bundengamambo bulengela bantu kumanyika bakwabo. Bemona’mba banema kukila bakwabo. Balwa mulwabo, baya ku makondo kabiji bamanyika bingi bakwabo. (Musapwishi 4:1; 8:9) Kimye kimo bantu bamanama na mambo a “bimye ne bintu bya kubula kuketekela.” (Musapwishi 9:11) Kabiji mapuso ne bintutu bikwabo byatama bimwekela bantu na mambo a kutanwa pa mpunzha yatama pa kimye kyabula kufwainwa.
9. Mambo ka o twafwainwa kushiinwa’mba kuji kyamulengela Yehoba kuswisha buyanji kutwajijila?
9 Yehoba kechi ye ulengela’mba tuyandenga ne. Kechi twafwainwa kumupangamo mambo pa makondo, bumbanzhi nangwa inge ke betuyanjishe ne. Lesa kechi ye uleta bitentanshi, mvula wa kinkunkwila ne miyulo ne. Pano bino mwakonsha kulanguluka’mba: ‘Umvwe kine Yehoba ye wa Bulume bonse, pano mambo ka o abena kutajilapotu?’ Twayuka kuba’mba Lesa wituta bingi muchima. Onkao mambo kuji kyamulengela kuswisha buyanji kutwajijila.—1 Yoano 4:8.
KYALENGELA LESA KUSWISHA BUYANJI
10. Satana walengulwile byepi Yehoba?
10 Diabola wajimbaikile ba Adama ne Evwa mu bujimi bwa Edena. Satana waambile’mba, Lesa Kalama watama bingi. Waambile kuba’mba Lesa wafile kintu kyawama ba Adama ne Evwa. Satana wakebelenga’mba baswe kuba’mba ye kalama wawama kukila Yehoba, ne kuba’mba Lesa kechi wanema mu bwikalo bwabo ne.—Ntendekelo 3:2-5; monai Byambo byo Balumbulula, 27.
11. Ñanyi bwipuzho bo twafwainwa kukumbula?
11 Ba Adama ne Evwa basatukijile Yehoba. Balangulukile’mba baji na luusa lwa kusala abo bene kyawama ne kyatama. Pano Yehoba waubile byepi pa kuba’mba ashiine bano bansatuki kuba’mba kyo baubile kyatama, kabiji aye ye wayuka bibawamina?
12, 13. (a) Mambo ka Yehoba o abujile kwipaya bansatuki ponkapotu? (b) Mambo ka Yehoba o aswishishe Satana kwikala kalama wa ino ntanda ne bantu kulenga makafulumende kuba’mba belamenga bene?
12 Yehoba kechi waipayile ba Adama ne Evwa ponkapotu ne. Wibalekele kuba’mba bakekale na baana. Kabiji Yehoba wapele baana ba kwa Adama ne Evwa luusa lwa kusalapo abo bene wafwainwa kwikala kalama wabo. Yehoba wakebelenga pano pa ntanda kuba’mba pakekalenga bantu balumbuluka. Kino kikobiwa nangwa kya kuba Diabola kechi ukeba’mba kyubiwe ne.—Ntendekelo 1:28; Isaya 55:10, 11.
13 Satana walengulwile Yehoba pa meso a bamalaika bavula. (Yoba 38:7; Danyela 7:10) Yehoba wapele Satana kimye kya kumwesha inge byo aambile byajinga bya kine. Kabiji walekele bantu kuba’mba balenge makafulumende aji mu bulume bwa kwa Satana pa kuba’mba bamone inge bakonsha kwikala bulongo kwa kubula Lesa kwibakwasha.
14. Ñanyi kintu kyo twimwena pa myaka yapitapo kufuma kimye kya bunsatuki?
14 Bantu baeseka kwilama abo bene pa myaka yavula, pano bino bapulwilamotu mabula. Bubela bwa kwa Satana pano bwalaalatu patoka. Bwikalo butama bingi kwa kubula lutangijilo lwa Lesa. Ngauzhi Yelemiya waambile kine amba: “Amiwa nayukishatu bulongo namba muntu na maana anji mwine kechi wakonsha kusala jishinda jawama kuyamo ne. Muntu mwine kechi uji na luusa lwa kwitangijila mu jishinda jo afwainwa kuyamo ne.”—Yelemiya 10:23.
MAMBO KA YEHOBA O ASWISHISHA BUYANJI PA KIMYE KYABAYA BIBYE?
15, 16. (a) Mambo ka Yehoba o aswishisha buyanji kutwajijila pa kimye kyabaya bibye? (b) Mambo ka Yehoba o abujila kufumyapo makatazho aleta Satana?
15 Mambo ka Yehoba o aswishisha buyanji pa kimye kyabaya bibye? Kabiji mambo ka o abujila kukanya bintu byatama kwitumwekela? Myaka yapitapo yamweshatu patoka kuba’mba Satana wakankalwa kulama. Bantu bakankalwa kwilama nangwa kya kuba balenga makafulumende apusana pusana. Nangwa kya kuba bayilako palutwe mu bya sayansi ne bya bukomo, pano bino nshiji, buyanji, bumbanzhi ne makondo bibena kuyatu na kuvujilako. Kechi twakonsha kwilama atweba bene kwa kubula lutangijilo lwa Lesa ne.
16 Nangwa byonkabyo, Yehoba kechi wafumyapo makatazho aleta Satana ne. Inge wauba bino, ko kuba’mba ubena kumukwashako Satana kulama. Kabiji bantu inge babena kumona’mba bakonsha kwilama abo bene bulongo. Bantu kechi bakonsha kwilama abo bene ne. Kabiji Yehoba kechi ukebakwashako kuba bino ne. Mambo Lesa kechi ubepa ne.—Bahebelu 6:18.
17, 18. Yehoba ukobapo ka pa bintu byatama byaleta Satana?
17 Nanchi Yehoba wakonsha kufumyapo bintu byatama byonse byauba Satana ne bantu nyi? Ukebifumyapo, mambo kwi Lesa kafwako kyakatazha ne. Yehoba wayuka kimye bubela bwa kwa Satana bonse po bukalaalatu patoka. Kepo Lesa akalula ino ntanda ke paladisa byonka byo akebelenga patanshi. Kabiji “bonse baji mu bilende” bakebasangula. (Yoano 5:28, 29) Bantu kechi bakakolwanga nangwa kufwa ne. Yesu ukafumyapo makatazho onse aleta Satana. Yehoba ukengijisha Yesu pa konauna “mingilo ya kwa Diabola.” (1 Yoano 3:8) Tumusanchila bingi Yehoba mambo witupa kimye kya kumuyuka ne kusalapo kukokela Bukalama bwanji. (Tangai 2 Petelo 3:9, 10.) Aye witukwasha kuchinchika inge ke tupite mu makatazho.—Yoano 4:23; tangai 1 Kolinda 10:13.
18 Yehoba kechi witukanjikizha kukokela Bukalama bwanji ne. Lesa wapa bantu luusa lwa kwisajila bintu abo bene. Twayai twisambe pa buno bupe bwanema bingi bwitupa Lesa.
MWASALAPO KUBA KA?
19. Ñanyi bupe bwanema bingi bwitupa Yehoba? Kabiji mambo ka o twafwainwa kwibunemekela?
19 Yehoba witupa bupe bwanema bingi bwa kwisajila bintu bya kuba mu bwikalo. Buno bupe bwitulengela kupusanako na banyama. Banyama bobatu bintu na maana a kisemwa. Pa kuba atweba tusala bya kuba mu bwikalo ne kufukulapo kukokela Yehoba nangwa ne. (Byambo bya Maana 30:24) Kabiji kechi tuji nobe mashinyi obatu bintu kwesakana na byo bealenga ne. Atweba tuji na luusa lwa kwisajila atweba bene bwikalo botukeba kwikala, balunda botukeba kwikala nabo ne byubilo byo twafwainwa kwikala nabyo. Yehoba ukeba’mba twikalenga bulongo.
20, 21. Ñanyi kintu kyawama kyo mwafwainwa kusalapo kuba lonka luno?
20 Yehoba ukeba atweba kumutemwa. (Mateo 22:37, 38) Lesa uji nobe nsemi. Nsemi umvwa bingi bulongo inge mwananji wamwambila’mba, “Nemutemwa bingi” kufuma panshi ya mu muchima, kechi kya kubepekezhatu ne. Yehoba wituswisha kusalapo kumwingijila nangwa ne. Satana, Adama ne Evwa abo basajilepo kusatukila Yehoba. Nga anweba mwasalapo kuba ka mu bwikalo bwenu?
21 Salaipo kwingijila Yehoba. Bantu bavula bakana kwipapika ne Satana, basalapo kwingijila Lesa. (Byambo bya Maana 27:11) Ñanyi bintu byo mwafwainwa kuba pa kuba’mba mukekale mu ntanda ipya ya Lesa mukabula buyanji? Kitango kyalondelapo kyakumbula buno bwipuzho.