BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • rr Kitango 4 pp. 42-49
  • “Bilengwa Byumi Byajinga na Bilungi Bina” Bimenako Ka”?

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • “Bilengwa Byumi Byajinga na Bilungi Bina” Bimenako Ka”?
  • Yehoba Pano Wabwezha Bupopweshi bwa Kine!
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Namwene . . . “Bintu Byamwekelenga Nobe Bilengwa Byumi Bina”
  • “Byonse Byajinga na Bilungi Bina”
  • Byubilo Biji ne Yehoba ne ba mu Kisemi Kyanji kya Mwiulu
  • “Bilungi Bina . . . Byapi Bina . . . Bilengwa Byonse Bina”
  • Yehoba uji Kwipi na Bakalume Banji Bonse Bakishinka
  • “Namwene Bimwesho bya Lesa”
    Yehoba Pano Wabwezha Bupopweshi bwa Kine!
  • Yehoba byo Etukwasha mu Mwingilo Wetu wa Kusapwila
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2022
  • ‘Babuule Bikekala Nzubo ya Lesa’
    Yehoba Pano Wabwezha Bupopweshi bwa Kine!
  • Buku wa mu Baibolo Nambala 26—Ezikyo
    “Binembelo Byonse”—bya Kine Kabiji Byawama
Monai Bikwabo
Yehoba Pano Wabwezha Bupopweshi bwa Kine!
rr Kitango 4 pp. 42-49
Kilengwa kyumi kimo pa bina byamwene Ezikyo mu kimwesho

KITANGO 4

“Bilengwa Byumi Byajinga Na Bilungi Bina” Bimenako Ka?

EZIKYO 1:15

PAIMENA KITANGO: Byo tufunjilako ku bilengwa byumi

1, 2. Mambo ka Yehoba pa kimye kimo o aingijishanga bimwesho pa kukwasha bantu banji kumvwisha bintu bimo?

FWANYIKIZHAI kisemi kyaikala ku tebulu na kufunda bya mu Baibolo. Pa kuba’mba baana bomvwishe byaamba Binembelo, shabo wibalengela bipikichala. Baana bamwemwesela pa kumona bipikichala ne kwambapo saka basangalala. Kino kyalengela shabo kuyuka’mba baana baumvwa kishinka. Uno nsemi wakwasha baana banji kumvwisha biji mu Baibolo byaamba pe Yehoba byo bakonsha kubula kumvwisha pa jifumbi jo bajipo, mambo wa kwingijisha bipikichala.

2 Kyo kimotu ne Yehoba, waingijishe bimwesho pa kukwasha bantu banji kumvwisha bintu byo babula kumona byo bakonsha kubula kumvwisha mu byambotu. Nabiji byo elumbulwilenga aye mwine, Yehoba wamwesheshe Ezikyo kimwesho kyo akyangye kumonapo mwajinga bya kukumya. Mu kitango kyafumako mu uno buku, twafunjile pa bintu bimo byo amwene. Pano twayai twisambe pa lubaji lukwabo lwanema bingi lwa kino kimwesho, tumone kuyuka mo byatala byo kwakonsha kwitukwasha kufwenya kwipi ne Yehoba.

Namwene . . . “Bintu Byamwekelenga Nobe Bilengwa Byumi Bina”

3. (a) Kwesakana na Ezikyo 1:4, 5, ñanyi bintu Ezikyo byo amwene mu kimwesho? (Monai kipikichala kitanshi.) (b) Ezikyo walumbulwile byepi bintu byo amwenenga mu kimwesho?

3 Tangai Ezikyo 1:4, 5. Ezikyo walumbulula “bintu byamwekelenga nobe bilengwa byumi bina,” byamwekelenga nobe bamalaika bajinga na kilungi kya muntu, kya nyama ne kya ñonyi. Akyumvwai Ezikyo byo alumbulula bino byo amwene amba, “byamwekelenga nobe” bilengwa byumi. Byo musakutanganga kino kimwesho kiji mu Ezikyo kitango 1, musakumona kuba’mba Ezikyo waingijishe javula byambo nabiji bya kuba’mba, “byamwekelenga nobe,” “kipashishe na,” “wamwekelenga nobe.” (Ezi. 1:13, 24, 26) Ezikyo wayukile kuba’mba wamwenenga bilengwa bya mwiulu bibula kumweka.

Kipikichala kya ñombe uji na mutwe wa muntu ne byapi

KAKITENGULUZHA MWALUMBULULWA BISHINKA 4A: “Namwene Bilengwa Byumi”

4. (a) Bimwesho byamwene Ezikyo byamukwashishe byepi? (b) Ñanyi bintu Ezikyo byo ayukile pa bakelubi?

4 Kyamweka Ezikyo wakuminye bingi pa bimwesho byo amwene. Bino bilengwa byumi bina byamwekelenga nobe “makala abena kunyekula.” Byaendelenga masekenyi nobe “kubesha kwa mvula.” Byapi byabyo byaumvwanyikilengatu “nobe mpoota ya mema” kabiji pa kwenda byaumvwanyikilengatu “nobe mituutu ya bashilikale.” (Ezi. 1:13, 14, 24-28; monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “Byo Natajilenga, Namwene Bilengwa Byumi.”) Mu kimwesho kikwabo kyo amwene, Ezikyo watongwele bino bilengwa bina amba “bakelubi” nangwa’mba bamalaika baji na bulume. (Ezi. 10:2) Kyamweka Ezikyo wayukile kuba’mba bakelubi ke bamwingilo ba Lesa mambo wakomejile mu kisemi kya bañanga.—1 Moba 28:18; Sala. 18:10.

“Byonse Byajinga na Bilungi Bina”

5. (a) Bakelubi ne bilungi byabo bina bimwesha byepi bukata, bulume ne lukumo lwa Yehoba? (b) Kino kimwesho kituvululamo ka pa bilumbulula jizhina ja Lesa? (Monai tubyambo twa munshi.)

5 Tangai Ezikyo 1:6, 8. Ezikyo wamwene kuba’mba bano bakelubi bonse bajinga na bilungi bina, kilungi kya muntu, kya bokwe, kya ñombe ne kya mpungu. Kyamweka Ezikyo byo amwene bino bilungi bina byamulengejile kushiinwa’mba Yehoba wa bulume bonse ne lukumo. Mambo ka? Mambo bino bilungi bimenako bulume ne lukumo. Bokwe ke nyama wa mungye uji na bulume bingi, ñombe ke nyama wa kulela wakosa bingi, mpungu ke ñonyi uji na bulume, muntu kyo kilengwa kya lukumo Lesa kyo anemeka bingi pano pa ntanda, kabiji muntu ye ulama bilengwa byonse biji pa ntanda. (Sala. 8:4-6) Mu kino kimwesho kyamwene Ezikyo, bino bilungi bina byaimenejilengako bilengwa bya bulume byonka byo bebimwesha ku bilungi bina byajinga na bakelubi, byajinga panshi ya jitanda ja Yehoba, aye Nkambo Mfumu walengele bintu byonse. Kino kimwesha kuba’mba Yehoba wakonsha kwingijisha bilengwa byanji pa kuba kyaswa muchima wanji!a Nyimbi wa masalamo waimbile pe Yehoba amba, “Lukumo lwanji lwakila ntanda ne jiulu.”—Sala. 148:13.

Kilengwa kyumi kimo pa bina byamwene Ezikyo mu kimwesho

Bilengwa byumi bina ne bilungi byabyo bina bisolola ñanyi bintu pa bulume, lukumo ne byubilotu bikwabo bya Yehoba? (Monai mafuka 5, 13)

6. Ñanyi bintu byakwashishe Ezikyo kumvwisha byaimenejilengako bilungi bina?

6 Byo papichile kimye Ezikyo watendekele kulanguluka pa byo amwene, kampe wavulukile ne kuba’mba bantu ba Lesa bajingako saka akyangye kusemwa baingijishanga banyama mu bifwanyikizho. Mushakulu wanji aye Yakoba waesakenye mwananji Yuda ku bokwe ne Benjamina ku musuka. (Nte. 49:9, 27) Pano mambo ka? Mambo bano banabalume bachinchikile nobe bokwe ne musuka. Kutanga bino byambo Lesa byo atangijile Mosesa kunemba kwafwainwa kwalengejile Ezikyo kuyuka’mba bilungi bya bakelubi bimenako byubilo byanema bingi. Ñanyi byubilo byonkabyo?

Byubilo Biji ne Yehoba ne ba mu Kisemi Kyanji kya Mwiulu

Bokwe, ñombe, Mpungu, Muntu

7, 8. Bilungi bina bya bakelubi bimenako ka?

7 Ñanyi byubilo banembi ba Baibolo bajingako Ezikyo saka akyangye kusemwa byo baesakenye ku bokwe, mpungu ne ñombe? Akimonai bino byepelo bya mu Baibolo: “Muntu wachinchika uji na muchima nobe wa bokwe.” (2 Sam. 17:10; Maana 28:1) ‘Mpungu witumpa mwiulu’ kabiji “meso anji amona kufika kwalepa.” (Yoba 39:27, 29) “Bulume bwa ñombe bulengela kwikala na kajo kavula.” (Maana 14:4) Kwesakana na bino binembelo, mabuku etu javula amba kuba’mba kilungi kya bokwe kimenako bunchibamambo bwaoloka; kilungi kya mpungu kimenako maana a kuyuka biji kulutwe, ne kilungi kya ñombe kimenako bulume bubula kupela.

8 Nga ‘kilungi kya muntu’ kimenako ka? (Ezi. 10:14) Kyafwainwa kimenako kyubilo kijitu na bantu, kyabula banyama, mambo muntu walengwa mu kipasha kya Lesa. (Nte. 1:27) Kino kyubilo kijitu na bantu. Lesa wakambizhe’mba: “Mwafwainwa kutemwa Yehoba Lesa wenu na muchima wenu yense” kabiji “wafwainwa kutemwa mukwenu byonka byo witemwa obe mwine.” (Mpitu. 6:5; Levi 19:18) Inge ke tukookele ino mizhilo ne kutemwa bakwetu, tumwesha butemwe bwa Yehoba. Mutumwa Yoano wanembele’mba: “Atweba tutemwañana, mambo aye ye wajinga mutanshi kwitutemwa.” (1 Yoa. 4:8, 19) Onkao mambo, “kilungi kya muntu” kimenako butemwe.

9. Bañanyi baji na bino byubilo bimenako bilungi bya bakelubi?

9 Bañanyi baji na bino byubilo? Byo kiji kuba’mba bino bilungi bya bakelubi, ko kuba’mba baji na bino byubilo ke bonse bo baimenejilengako ku bakelubi bajinga mu kimwesho, kabiji baji mu lubaji lwa mwiulu lwa jibumba ja Yehoba ja bilengwa bya mupashi. (Lum. 5:11) Kabiji Yehoba ye wapeele bumi bakelubi, ko kuba’mba ye mwine mwina byubilo byo baji nabyo. (Sala. 36:9) Onkao mambo, bilungi bya bakelubi bimenako byubilo biji ne Yehoba mwine. (Yoba 37:23; Sala. 99:4; Maana 2:6; Mika 7:18) Mu ñanyi mashinda amo Yehoba mo amweshesha bino byubilo byanema bingi?

10, 11. Tumwenamo byepi mu byubilo bina bikatampe bya Yehoba?

10 Bunchibamambo bwaoloka. Yehoba “wabula misalululo” mambo “watemwa bunchibamambo bwaoloka.” (Sala. 37:28; Mpitu. 10:17) Onkao mambo, bantu bonse bakonsha kwikala bapopweshi banji ne kukekala na mapesho a myaka ne myaka nangwa bafuma ne kukomena kwapusana pusana. Maana. Lesa “uji na muchima wa maana” kabiji Yehoba witupa buku muji “maana a kine.” (Yoba 9:4; Maana 2:7) Kulondela maana a mu Baibolo kwitukwasha kuyuka bya kuba na makatazho pa kuba’mba twikalenga bwikalo bwa lusekelo. Bulume. Yehoba ke Lesa uji na “bulume bukatampe” kabiji wingijisha mupashi wazhila kwitupa “bulume bwakila bwa bantu.” Kino kitulengela kushinda meseko akatampe o tupitamo.—Na. 1:3; 2 Ko. 4:7; Sala. 46:1.

11 Butemwe. Byo aji Lesa “wavula butemwe bubula kwaluka,” Yehoba kechi uvulama bapopweshi banji bakishinka ne. (Sala. 103:8; 2 Sam. 22:26) Inge kya kuba tubena kukankalwa kwingila mwingilo wa Yehoba na mambo a kukolwakolwa nangwa bukote, kitutekenesha bingi kuyuka kuba’mba Yehoba kechi uvulama mingilo yo tumwingijila ne. (Hebe. 6:10) Pa kino kimye tubena kumwenamo mu bunchibamambo bwaoloka bwa Yehoba, mu maana anji, mu bulume ne mu butemwe bwanji, kabiji tusakukatwajijila kumwenamo ne kulutwe.

12. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuvulukanga pa byubilo bya Yehoba?

12 Twafwainwa kuvulukanga kuba’mba atweba bantu byo twakonsha kuyuka pa byubilo bya Yehoba ke ‘bichechetu.’ (Yoba 26:14) “Kechi twakonsha kumuyukisha bulongo aye wa Bulume Bonse ne,” mambo “bukata bwanji kechi twakonsha kwibuyuka ne.” (Yoba 37:23; Sala. 145:3) Kechi twakonsha kubala nangwa kuyuka byubilo byonse bya Yehoba ne. (Tangai Loma 11:33, 34.) Kimwesho kyamwene Ezikyo kimwesha kuba’mba byubilo bya Yehoba byavula bya kukankalwa kubala kabiji kechi bipela ne. (Sala. 139:17, 18) Ñanyi lubaji lwa kino kimwesho lwaamba pa kino kishinka?

“Bilungi Bina . . . Byapi Bina . . . Bilengwa Byonse Bina”

Kilengwa kyumi kimo pa bina byamwene Ezikyo mu kimwesho

13, 14. Bilungi bina bya bakelubi bimenako ka, kabiji mambo ka o twaambila bino?

13 Bano bakelubi bo amwene Ezikyo bajinga na bilungi bina. Bino bilungi bina bimenako ka? Vulukai kuba’mba mu Baibolo, ino nambala imenako bintu bya kwana bulongo. (Isa. 11:12; Mat. 24:31; Lum. 7:1) Ezikyo watongola ino nambala mu kino kimwesho bimye 11. (Ezi. 1:5-18) Pano twakonsha kufunjilako ka? Byonkatu bakelubi bana byo bemenako bilengwa bya mupashi byonse bya kishinka, ne bilungi bina bya bakelubi bimenako byubilo byonse biji ne Yehoba.b

14 Pa kuba’mba tumvwishe’mba bilungi bina bya bakelubi kechi bimenakotu byubilo bina ne, akilangulukai pa byenda bitanga bina biji mu kino kimwesho. Kitanga kimo kimo kyalengwa mu jishinda ja kukumya, pano bino bitanga ke lubajitu lumo lwanema bingi lwa uno kalaki yense. Kyo kimotu ne bilungi bina, kechi byo byubilotu biji ne Yehoba ne, pano bino bimenako byubilo bikatampe byo aji nabyo paimena byubilo byanji byonse.

Yehoba uji Kwipi na Bakalume Banji Bonse Bakishinka

15. Ñanyi kishinka Ezikyo kyo afunjile kyamufikile bingi pa muchima mu kimwesho kitanshi kyo amwene?

15 Kino kimwesho kitanshi kyamwene Ezikyo, wafunjijileko kishinka kimo kyamufikile bingi pa muchima pa bulunda bwanji ne Yehoba. Ñanyi kishinka kyo afunjile? Kino kishinka kiji mu byambo bitanshi bya buku wa bungauzhi wanembele Ezikyo. Byo ajinga mu “kyalo kya bena Kalodeya,” Ezikyo waambile pa byamumwekejile amba: “Byo ajinga mu kyokya kyalo bulume bwa Yehoba bwaishile pe aye.” (Ezi. 1:3) Ezikyo wanembele kuba’mba wamwene kino kimwesho mu Babilona, kechi mu Yelusalema ne. Kino kyasolwele ñanyi kishinka kwi Ezikyo? Kyasolwele kishinka kya kuba’mba: Nangwa kya kuba wajinga mu buzha kwalepa na Yelusalema mwajinga nzubo ya Lesa, bino kino kechi kyamwabenye ne Yehoba ne kumulengela kubula kumupopwela ne. Yehoba byo amwekele mu kimwesho kwi Ezikyo mu Babilona, kyamulengejile kuyuka kuba’mba wakonsha kupopwela Lesa konse ko aji. Kyanema ke muchima wajinga ne Ezikyo wa kwingijila Yehoba.

16. (a) Tufunjilako ka ku kimwesho kyamwene Ezikyo? (b) Ñanyi kintu kimutundaika kwingijila Yehoba na muchima wenu yense?

16 Mambo ka bintu byafunjile Ezikyo ku kino kimwesho o byanemena kwi atweba lelo jino? Byanema mambo bitulengela kushiinwa kuba’mba inge tubena kumwingijila na muchima yense, Yehoba ukekala ne atweba konse ko tuji, nangwa twalefulwa, nangwatu tubena kupita mu bya mutundu ka. (Sala. 25:14; Byu. 17:27) Butemwe bubula kwaluka bo aji nabo Yehoba pa bakalume banji bonse bumulengela kubula kwitusankilapo. (Lupu. 34:6) Onkao mambo, tujitu pepi ne Yehoba witumwesha butemwe bubula kwaluka. (Sala. 100:5; Loma 8:35-39) Kino kimwesho kitufunjisha kuba’mba Yehoba wazhila kabiji uji bingi na bulume, onkao mambo ye yenkatu ye twafwainwa kupopwela. (Lum. 4:9-11) Twamusanchila bingi Yehoba mambo waingijishe bimwesho bya uno mutundu bitukwasha kumvwisha bukine pe aye ne byubilo byanji. Kulanguluka pa byubilo bya kukumya biji ne Yehoba kwitulengela kufwenya kwipi ne aye, kumutota ne kumwingijila na muchima yense ne bulume bwetu bonse.—Luka 10:27.

Nyenga winengezha, bakulumpe mu kipwilo babiji baiya ku lupempu lwa bukafunga, kabiji nyenga bamwitako pa kupopwela kwa kisemi

Kafwako kyakonsha kwitwabanya na butemwe bwa Yehoba bubula kwaluka ne (Monai jifuka 16)

17. Ñanyi mepuzho o tukesambapo mu bitango byalondelapo?

17 Kyataminekotu, mu moba ajingako Ezikyo bupopweshi bwa kine bebutamishe. Ki ka kyalengejile? Yehoba waubilepo byepi? Kabiji bino byamwekele bitufunjishapo ka mu ano moba? Ano mepuzho akakumbulwa mu bitango byalondelapo.

a Byalumbulwile Ezikyo pa bino bilengwa bituvululamo bilumbulula jizhina ja Lesa ja Yehoba amba, “Wikela Monse mo Akebela.” Byonka bilumbulula jizhina janji, Yehoba wakonsha kwingijisha bilengwa byanji pa kuba kyaswa muchima wanji.—Monai Bya Kulumbulula A4 mu Baibolo wa Binembelo bya Ntanda Ipya.

b Pa myaka yapitapo, mabuku etu aamba pa byubilo bya Yehoba 50 bya pusana pusana.—Monai Buku wa Kukwasha Bakamonyi ba kwa Yehoba Kukebakeba Bishinka, pa mutwe wa kuba’mba “Yehoba Lesa,” pa ka mutwe kacheche ka kuba’mba, “Byubilo bya Yehoba.”

BYA KUTUNDAIKA BUPOPWESHI BWA KINE

  1. Mambo ka kilungi kya muntu, bokwe, ñombe ne kya mpungu o bimenako bulume ne bukata bwa Yehoba?

  2. Mubena kumwenamo byepi mu byubilo bikatampe bya Yehoba?

  3. Mambo ka o twafwainwa kwambila’mba bilungi bina bya bakelubi inge biji pamo bimenako byubilo byonse bya Yehoba?

  4. Kimwesho kyamwene Ezikyo kimulengela kushiinwa byepi kuba’mba Yehoba ukemumwesha butemwe konse ko muji?

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu