KITANGO 11
Inge Juba Ja masongola Japita
“Butemwe kechi bupwa ne.”—1 KOLINDA 13:8
1, 2. Inge muji na makatazho mu masongola, nanchi kilumbulula’mba mwakankalwa kwikala bulongo mu masongola nyi? Lumbululai.
MASONGOLA ke bupe bwafuma kwi Yehoba kabiji aletela bingi lusekelo muntu. Nangwa byonkabyo, mu masongola mwikala bingi makatazho. Kabiji kimye kimo kyakonsha kumweka nobe ano makatazho kechi akapwa ne, kabiji balume ne bakazhi baleka kuyila mumo.
2 Kechi mwafwainwa kukumya inge mu masongola enu muji makatazho ne. Nangwa byonkabyo, kwikala na makatazho mu masongola kechi kulumbulula’mba mwakankalwa kwikala bulongo ne. Nangwatu boba baji mu masongola bekala na makatazho, pano bino bamonapo mashinda akonsha kukosesha bulunda bwabo jibiji. Ñanyi bintu bibakwasha?
MWAFWAINWA KUFWENYA KWIPI NE LESA NE KU BENA KWENU
3, 4. Ñanyi bintu byakonsha kumweka kimye kimo mu masongola?
3 Masongola aleta pamo bantu bapusana, batemwa bintu byapusana pusana, byo balanguluka ne bintu byo boba. Kabiji nkomeno ne bisho byabo byakonsha kupusana. Papita kimye kyabaya bingi pa kuba’mba mwiyuke bulongo na mukwenu wa mu masongola.
4 Pa kupitapo moba, mwanamulume ne mwanamukazhi bakonsha kutendeka kutatu muchima pa bintu byo babena kukeba. Kuba bino kwakonsha kwibalengela kubula kukwatankana. Ñanyi bintu byakonsha kwibakwasha kukwatankana?
Mafunde a mu Baibolo akonsha kukosesha bingi masongola
5. (a) Ñanyi kintu kyakonsha kulengela mwina Kilishitu uji mu masongola kukwatankana na mwina kwanji? (b) Kwesakana na kinembelo kya Bahebelu 13:4, twafwainwa kumonanga byepi masongola?
5 Yehoba wapana mizhilo yawama bingi yakonsha kukwasha baji mu masongola kukwatankana. (Salamo 25:4; Isaya 48:17, 18) Lesa waamba’mba: “Masongola aneme ku bonse.” (Bahebelu 13:4) Kintu kyo mwanemeka, mwikilama bingi bulongo. Mwikizhikijila kabiji kechi mwikilama nzenzekela ne. Yehoba naye byo byo akeba’mba tumonenga masongola.
KUTEMWA YEHOBA KWAKONSHA KUKOSESHA MASONGOLA ENU
6. Kinembelo kya Mateo 19:4-6 kyaambapo amba ka pe Yehoba byo amona masongola?
6 Yehoba ye watendekeshe masongola atanshi. Mwana Lesa aye Yesu waambile’mba: “Nanchi kechi mwatangapo kuba’mba, kufumatu ku ntendekelo, awa wibalengele, walengele mwanamulume ne mwanamukazhi ne kwamba’mba: ‘Na mambo a kino, mwanamulume ukasha bashanji ne bainanji ne kulamachila ku mukazhanji ne abo bakekala ke mubiji umo’ nenyi? Onkao mambo, kechi bakiji babiji ne, bino ke mubiji umo. Onkao mambo, akya kyasambakanya Lesa, muntu kechi ekyabanye ne.” (Mateo 19:4-6) Kufumatu ne kala, Yehoba ukeba masongola kwikala myaka ne myaka. Ukeba kisemi kukwatankana ne kwikala pamo na lusekelo.
7. Baji mu masongola bakonsha kukosesha byepi masongola abo?
7 Nangwa byonkabyo, bantu baji mu masongola lelo jino babena kwikala bingi na makatazho. Ano makatazho ebalengela kulanguluka’mba masongola abo aji mu kizumba kabiji kino kibalengela kufuukulapo kwikana. Bino kuyuka Yehoba byo amona masongola kwakonsha kwitukwasha bingi.—1 Yoano 5:3.
8, 9. (a) Twakonsha kulondela byepi lutangijilo lwa Yehoba mu masongola? (b) Twakonsha kumwesha byepi amba twanemeka masongola etu?
8 Tumwenamo bingi mu bintu bitufunjisha Yehoba. Byonkatu byo twaji kwisambapo kala, Lesa witubuula’mba: “Masongola aneme.” (Bahebelu 13:4; Musapwishi 5:4) Tukamwenamo bingi inge ke tulondele lutangijilo lwa Yehoba nangwa kya kuba kimye kimo kitukatazha kuba bino.—1 Tesalonika 1:3; Bahebelu 6:10.
9 Na mambo a kuba’mba twanemeka masongola etu, twafwainwa kuchinuzhukanga kuba kintu kiji kyonse kyakonsha konauna masongola etu. Twafwainwa kwibikako kukosesha bulunda bwetu na mwina kwetu. Twakonsha kuba byepi bino?
BYAMBO BYENU NE BINTU BYO MUBA BYAFWAINWA KUMWESHA’MBA MWANEMEKA MASONGOLA
10, 11. (a) Ñanyi makatazho abena kupitamo baji mu masongola? (b) Mambo ka o twafwainwa kutelako muchima inge tubena kwamba na benakwetu?
10 Twakonsha kuba bintu byakonsha kukozha mwina kwetu. Tufunda kuba’mba mwina Kilishitu kechi wafwainwa kuba kyatama mukwabo wa mu masongola nangwa kumupuma ne. Nangwa byonkabyo, twakonsha kukozha mwina kwetu na byambo byetu. Byambo byatama bitanta bingi ku muchima. Mwanamukazhi umo waambile’mba: “Bamwatawami batemwa kuñambila byambo byatama bingi. Nangwa kya kuba bilonda kechi byakonsha kumweka ne, bino byambo byatama byo bañambila nabiji bya kuba’mba, ‘Unkatazha bingi! ne bya kuba’mba ‘Kafwako ne byo uji ne!’ binkozha bingi ku muchima.” Mwanamulume umo wasongola waambile pa mukazhanji watemwa kumwambila byambo bya mukeyu ne kumutela mazhina. Waambile’mba: “Nkankalwa kuzhindamapotu inge ubena kuñambila byatama. O ene mambo o mbujila kukeba kwisamba nabo, kabiji kechi nkeba kubwela bukiji kufuma ku nkito ne. Kuba bino kunkwasha.” Lelo jino, bantu bavula baji na ñambilo yatama ikozha ku muchima.
11 Inge mwanamulume ne mwanamukazhi ke beambile byambo byatama, bikozha bingi ku muchima kabiji kechi bipwa bukiji ne. Yehoba kechi ukeba mwanamulume ne mwanamukazhi besongola kuba mukwabo byatama ne. Pano bino kimye kimo, mwakonsha kukozha mukwenu wa mu masongola kwa kubulatu ne kuyuka. Mwakonsha ke mulanguluke’mba mulama bena kwenu bulongo, pano bena kwenu bambapo amba ka? Inge mwamba byambo bikozha bena kwenu ku muchima, mwafwainwa kupimpula ñambilo yenu.—Ngalatiya 5:15; tangai Efisesa 4:31.
12. Ñanyi bintu byakonsha kulengela muntu uji mu masongola bulunda bwanji ne Yehoba kuwama nangwa kutama?
12 Byambo byo mwamba na bena kwenu inge muji pa bantu nangwa bubiji bwenu byakonsha kulengela bulunda bwenu ne Yehoba kuwama nangwa kutama. (Tangai 1 Petelo 3:7.) Kinembelo kya Yakoba 1:26 kitubuula’mba: “Umvwe muntu walanguluka’mba upopwela Lesa, bino kechi ulama lujimi wanji ne, ko kuba’mba ubena kujimbaika muchima wanji, ne kupopwela kwanji ko kwatu.”
13. Ñanyi bintu bikwabo byakonsha kulengela baji mu masongola kukozha mukwabo ku muchima?
13 Kuji bintu bikwabo mwanamulume ne mwanamukazhi byo bakonsha kuba pa kuba’mba bamweshe byo beta muchima. Mwina kwenu wakonsha kumvwa byepi inge ke mutanwe kimye kyabaya na muntu ungi? Nangwa kya kuba kechi kyatama kwingila na muntu mukwabo mu mwingilo nangwa kumukwasha inge uji na lukatazho ne, nanchi kuba bino kwakonsha kukozha mwina kwenu ku muchima nyi? Mwina Kilishitu umo wasongolwa waambile’mba: “Bena kwami inge ke bekale kimye kyabaya na nyenga mukwabo mu kipwilo, ñumvwa kutama. Mmona nobe kechi bannemeka ne.”
14. (a) Ñanyi kishinka kiji mu kinembelo kya Ntendekelo 2:24? (b) Ñanyi bwipuzho bo twafwainwa kwiipuzha?
14 Byo tuji bena Kilishitu, kuji bintu byo twafwainwa kubila bansemi betu, ne balongo ne banyenga mu kipwilo. Nangwa byonkabyo, inge twasongola nangwa kusongolwa, muntu ye twafwainwa kuteshako muchima ke mwina kwetu. Yehoba witubuula’mba mwanamulume ‘ukalamachila ku mukazhanji.’ (Ntendekelo 2:24) Twafwainwa kuta muchima pa bisakumvwa ku muchima mwina kwetu pa bintu byo tubena kuba. Iipuzhai’mba: ‘Nanchi ngikala kimye kyabaya na mwina kwami, kumuta muchima ne kumumwesha’mba namutemwa nyi?’
15. Mambo ka bena Kilishitu baji mu masongola o bafwainwa kubujila kutanwanga kimye kyabaya na muntu wabula mwina kwabo?
15 Inge twakizhamo kwipwiluluka na muntu wabula mwina kwetu, masongola etu akekala mu kizumba mambo twakonsha kutendeka kwifwalama na muntu wabula mwina kwetu. (Mateo 5:28) Kwifwalama mu jino jishinda kwakonsha kwimulengela kuba kintu kyatama kyakonsha konauna masongola enu.
“MASONGOLA KANGE AZHILULULWE NE”
16. Baibolo waambapo’mba ka pa masongola?
16 Baibolo waamba’mba: “Masongola aneme.” Kabiji wanungapo’mba, “Masongola kange azhilululwe ne, mambo Lesa ukazhachisha ba bulalelale ne bankende.” (Bahebelu 13:4) Bantu babiji besongola inge belaala na muntu wabula mwina kwabo, ko kuba’mba ‘bazhilulula masongola.’ (Byambo bya Maana 5:18) Twakonsha kumwesha byepi amba twanemeka masongola?
17. (a) Bantu bavula lelo jino bamona byepi bukende? (b) Bena Kilishitu bafwainwa kumonanga byepi bukende?
17 Ano moba bantu bamo balanguluka’mba kijitu bulongo kubula kwikala wakishinka ku mukwabo wa mu masongola. Atweba kechi twafwainwa kulanguluka bino ne. Yehoba washikwa bingi bulalelale ne bukende. (Tangai Loma 12:9; Bahebelu 10:31; 12:29) Inge twilaala na muntu wabula mwina kwetu, twakonsha kuzhilulula masongola etu. Kuba bino kumwesha’mba kechi twanemeka mizhilo ya Yehoba ne. Kabiji bulunda bwetu ne aye bwakonsha kupwa. Onkao mambo, twafwainwa kuchinuzhuka bintu byakonsha kwitulengela kuba bukende. Kino kibena kulumbulula’mba kechi twafwainwa kulangulukanga kwilaala na muntu wabula mwina kwetu ne.—Yoba 31:1
18. (a) Mambo a bukende aesakana byepi na kupopwela bankishi? (b) Yehoba umona byepi bukende?
18 Mu mizhilo Lesa yo apeele Mosesa, kuba bukende ajinga mambo akatampe byonkatu biji mambo a kupopwela bankishi. Bantu balenganga ano mambo bebepayanga. (Bena Levi 20:2, 10) Mambo a bukende aesakana byepi na kupopwela bankishi? Inge mwina Isalela ke apopwele bankishi, kuba bino kwamulengelanga kubula kwikala wa kishinka kwi Yehoba. Kabiji kuba bukende kwamulengelanga kubula kwikala wakishinka ku mwina kwanji. (Kulupuka 19:5, 6; Mpitulukilo ya mu Mizhilo 5:9; tangai Malakai 2:14.) Kufumatu ne kala, Yehoba umona bukende amba mambo akatampe bingi.
19. Ñanyi kintu kyakonsha kwitukwasha kuchinuzhuka bukende?
19 Yehoba umona byepi bantu boba bukende lelo jino? Nangwa kya kuba kechi tulondela Mizhilo Lesa yo apeele Mosesa ne, bino ne lunotu Yehoba washikwa bingi bukende. Byonkatu byo tuchinuzhuka kupopwela bankishi, twafwainwa kutwajijila kwikala bakishinka ku benakwetu. (Salamo 51:1, 4; Kolose 3:5) Kubula kwikala bakishinka ku benakwetu kumwesha kubula kunemeka masongola ne kubula kunemeka Lesa wetu aye Yehoba.—Monai Byambo byo Balumbulula 26.
BYO MWAKONSHA KUKOSESHA MASONGOLA
20. Maana akonsha kukosesha byepi masongola?
20 Mwakonsha kukosesha byepi masongola enu? Mambo a Lesa aamba’mba: “Nzubo beishimika na maana, kabiji beikosesha na milangwe.” (Byambo bya Maana 24:3) Byonkatu byo kikala pa kushimika nzubo, inge mwanamulume ne mwanamukazhi ke bengijile pamo, masongola abo akakosa bingi.
21. Maana akonsha kulengela byepi masongola kukosa?
21 Baibolo yatwajijila kwamba pa ino nzubo amba: “Nzubo beishimika na maana, kabiji beikosesha na milangwe.” (Byambo bya Maana 24:4) Kufunda Mambo a Lesa kwakonsha kukosesha masongola enu. (Loma 12:2; Filipai 1:9) Inge mubena kutanga Baibolo ne mabuku alumbulula Baibolo pamo na bena kwenu, isambainga pa byo mwakonsha kwingijisha byo mubena kufunda. Langulukai pa mashinda mo mwakonsha kwimweshesha butemwe, mushingi ne kwiubila lusa. Lombainga kwi Yehoba kuba’mba emukwashe kwikala na byubilo bikakosesha masongola ne kutemwa bena kwenu.—Byambo bya Maana 15:16, 17; 1 Petelo 1:7.
Lombainga kwi Yehoba kwimutangijila pa kupopwela kwa kisemi
22. Mambo ka o twafwainwa kutemenwa benakwetu ne kwibanemeka?
22 Twafwainwa kwibikako bingi kutemwa benakwetu ne kwibanemeka. Inge twauba bino, mu masongola mukekala lusekelo kabiji akakosa. Kyakila pa byonse, tukasangajika bingi Yehoba.—Salamo 147:11; Loma 12:10.