Jibumba Jitangijila byo Japusana na Kije Kyaswishiwa na Muzhilo
KUPWILA kwa pa mwaka kwa kije kya Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania kwikalako pa mwaka pa mwaka kwatatwile mu January 1885. Kimye kya konkanyiwenga bena Kilishitu bashingwa mu kitota-myaka kya bu 19, bantangi ne babilolo ba kino kije bajinga na luketekelo lwa kuya mwiulu. Kino byo byo kyajinga pa myaka yonse ye.
Bino pajinga lupusano. Mu 1940, Hayden C. Covington wajinga loya wa Sosaiti pa kyo kya kimye kabiji wa mu ‘mikooko ikwabo,’ iji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda, wasajilwe kwikala mu jibumba ja bantangi ba Sosaiti. (Yoano 10:16) Wajinga wakibiji kwi pulezidenti wa Sosaiti kufuma mu 1942 kufika mu 1945. Pa kyo kya kimye Mulongo Covington wifuukwijile mwine kufuma mu jibumba ja bantangi ba Sosaiti kuba’mba alondele kyamwekelenga nobe kyo kyaswa muchima wa Lesa kuba’mba bantangi bonse ne babilolo ba kije kya Pennsylvania bafwainwa kwikala bena Kilishitu bashingwa. Kepo Lyman A. Swingle apingile pa kifulo pajinga Hayden C. Covington mu jibumba ja bantangi. Kabiji Frederick W. Franz wasajilwe kwikala wakibiji kwi pulezidenti.
Mambo ka bakalume ba Yehoba o bashiinwe kuba’mba bantangi ne babilolo bonse ba kije kya Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania bafwainwe kwikala bena Kilishitu bashingwa? Mambo akuba pa kyo kya kimye bantangi ne babilolo ba kije kya Pennsylvania balangulukilwenga’mba bo bamo ba mu Jibumba Jitangijila ja Bakamonyi ba kwa Yehoba jalengwa na banabalume bashingwa na mupashi bonka bonkatu.
Kupwila kwa pa Mwaka Kwaya Nkuwa
Pa kupwila kwa pa mwaka kwajingako pa October 2, 1944, mu Pittsburgh, ba mu kije kya Pennsylvania baambañene pa mashinda atanu na jimo akupimpwilamo mizhilo ya kino kije. Mizhilo ya kino kije yajinga ya kuba’mba bapainenga mali avula a kukwasha mwingilo wa Sosaiti bo bajinga na lūsa lwa kusala bantangi ne babilolo ba kino kije. Bino lupimpu lwa busatu lwafumishepo uno mulanguluko. Sawakya wa pa kuno kupwila kwa pa mwaka waambile’mba: “Bamembala ba mu kino Kije kechi bafwainwa kukila pa 500 ne . . . Yense wasalwa kwikala mu kino kije wafwainwa kwikala wa mwingilo wa kimye kyonse wa Sosaiti mu kipwilo kya bakamonyi ba kwa Yehoba kabiji wafwainwa kumwesha mupashi wa Nkambo.”
Kwesakana na luno lumvwañano, bantangi ba Sosaiti bebasajilenga ku bantu bepaine kya kine kine kwi Yehoba nangwa kyakuba bano bantu kechi bapainenga mali avula a kukwasha mwingilo wa Bufumu ne. Kino kyatainwe kwikala ke lupimpu lwa pachepache lwaambijiwe jimo pa Isaya 60:17, po tutanga’mba: “Pajinga lubemba nkapingakenyapo ngolode, kabiji pajinga kyela kya kapotwe nkapingakenyapo siliva, kabiji pajinga bichi nkapingakenyapo lubemba, kabiji pajinga mabwe nkapingakenyapo kyela kya kapotwe. Amiwa nkalula mutende ke kapitao wobe, ne bololoke ke mukulumpe wobe.” Pa kutongola ‘bakulumpe ne bakapitao,’ buno bungauzhi bwatongwelenga lupimpu lwa kuwamisha ñiñijilo ya jibumba pakachi ka bantu ba Yehoba.
Bino jishinda janema ja kuba’mba jibumba jesakane na lunengezho lwa teokalasi jaishile panyuma ya “moba biumbi bibiji ne bitota bisatu,” atongolwa mu Danyela 8:14. Pa kyo kya kimye, ‘nzubo yazhila beizhijikile jibiji.’
Nangwa kyajinga byonkabyo, panyuma ya kupwila kwa pa mwaka mu 1944, pajinga jipuzho jimo jikatampe jabujile kukumbulwa. Ba mu Jibumba Jitangijila byo bebamwenenga’mba bo bantangi batanu na babiji ba mu kije kya Pennsylvania, nanchi kino kyalumbulwile’mba Jibumba Jitangijila kechi jafwainwa kwikala na bena Kilishitu bashingwa kukila pa batanu na babiji nenyi? Kabiji kununga pa kino, bantangi ba kino kije byo basalwanga na bamembala bakyo, nanchi bamembala ba kino kije bo basalanga ba mu Jibumba Jitangijila pa kupwila kwa pa mwaka pa mwaka nyi? Abya bantangi ne babilolo bonse ba kije kya Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania ne ba mu Jibumba Jitangijila bo bamotu nyi, inyi bapusana?
Kupwila Kukwabo kwa pa Mwaka Kukabula Kulubiwako
Ano mepuzho akumbwilwe pa kupwila kwa pa mwaka kwajingako pa October 1, 1971. Pa kuno kupwila, ñambi umo waambile’mba jibumba jitangijila ja ‘kalume wa kishinka ne wa maana’ jakila kije kya Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania na myaka yavula. (Mateo 24:45-47) Jibumba jitangijila jalengelwe pa Pentekosta mu 33 C.E., myaka bitota 18 kije kya Pennsylvania saka kikyangye kulengwa. Pa kimye kitanshi, jibumba jitangijila kechi jajinga na baanabalume 7 ne, jajinga na batumwa 12. Bino kibelengelo kya ba mu jino jibumba kyailenga na kubailako, mambo ‘bakulumpe ne batumwa mu Yelusalema’ bo batangijilenga.—Byubilo 15:2.
Mu 1971, yenka uno ñambi walumbulwile’mba bamembala ba mu kije kya Watch Tower Society kechi bakonsha kusala ba mu Jibumba Jitangijila ne. Mambo ka? Waambile’mba, ‘mambo jibumba jitangijila ja ‘kalume’ kechi jitongolwa na muntu uji yense ne. Jitongolwa na . . . Yesu Kilishitu Mutwe wa kipwilo kya kine kya bwina Kilishitu kabiji Nkambo ya ‘kalume wa kishinka ne wa maana.’ Onkao mambo ba mu Jibumba Jitangijila kechi basalwa na bamembala ba mu kije kiji kyonse ne.
Pa kutwajijila kwamba jashi janji, ñambi waambile bino byambo byanema bingi bya kuba’mba: “Jibumba jitangijila kechi jiji na babilolo nabiji Jibumba ja Bantangi ba Sosaiti, nobe pulezidenti ne wakibiji wanji, kalama wa kipao ne wakibiji wanji ne. Jijitu na cheyamani.” Pa myaka yavula, pulezidenti wa kije kya Pennsylvania ye wajinga cheyamani wa Jibumba Jitangijila. Pano kino kyapwa. Nangwa kya kuba’mba ba mu Jibumba Jitangijila kechi baji na maana amo ne bulume bumo ne, bonse baji na lūsa lumo. Ñambi wanungilepo kuba’mba: “Wa mu Jibumba Jitangijila uji yense wakonsha kwikala cheyamani saka abula kwikala pulezidenti wa . . . Sosaiti . . . Bucheyamani bwa ba mu jibumba jitangijila bubatu buji pa iwu kabiji mukupita kwa kimye bwaya pa iwu.”
Pa ko kwa kupwila kwa pa mwaka kwa mu 1971 kukabula kulubiwako, pa ambiwe lupusano luji pakachi ka bashingwa na mupashi ba mu Jibumba Jitangijila ne bantangi ba kije kya Pennsylvania. Bino nangwa kyajinga byonkabyo, ba mu Jibumba Jitangijila batwajijile kwikala bantangi ne babilolo ba Sosaiti. Lelo jino, paji jino jipuzho ja kuba’mba: Abya pajipo bishinka bya mu Binembelo bimwesha ene mambo bantangi ba kije kya Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania o bafwainwa kwikela ba mu Jibumba Jitangijila?
Ine kafwapo. Kije kya Pennsylvania kechi kyo kijetu bunke kingijishiwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba ne. Kuji ne bije bikwabo. Kije kimo ke kya Watchtower Bible and Tract Society of New York, Incorporated. Kyo kitala pa mwingilo wetu mu United States. Mapesho a Yehoba aji pa kino kije nangwa kyakuba bantangi ne babilolo bavula bajimo ba mu jibumba ja ‘mikooko ikwabo.’ Kije kya International Bible Student Association kingijishiwa mu Britain. Bije bikwabo byaswishiwa na muzhilo bingijishiwa kukwasha mwingilo wa Bufumu mu byalo bikwabo. Bino bije byonse bingijila pamo mu kukwashañana kabiji biji na mwingilo umo wa kumona’mba mambo awama abena kusapwilwa mwaya ntanda yonse. Kechi mambo nako byaikela nangwa bantangi ne babilolo bajimo ne, bino bije bitangijilwa na Lesa kabiji bingijishiwa na Jibumba Jitangijila ne. Onkao mambo, bino bije byapewa mingilo ya kutala pa kunungulula mwingilo wa Bufumu.
Ke kintu kya lusekelo bingi ko tuji kwikala na bije byaswishiwa na muzhilo. Mu jino jishinda tulondela mizhilo ya byalo byonka byo bitubula Byambo bya Lesa. (Yelemiya 32:11; Loma 13:1) Bije byaswishiwa na muzhilo bitala pa mwingilo wetu wakusampanya buluwe bwa Bufumu kupichila mu kunemba ma Baibolo, mabuku, magazini, mabuloshuwa, ne bintutu bikwabo. Kabiji bino bije bingila nobe mitonyi ya kwimenako mambo alamata ku bipe, bukwasho, kulomba mapunzha mwa kupwila kukatampe ne bikwabotu. Tusanchila bingi mingilo ingila bino bije byaswishiwa na muzhilo.
Kutangizhako Jizhina ja Yehoba
Mu 1944, Kibaba kya bubiji kya mizhilo ya kije kya Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania kyapimpwilwe kuba’mba kikonkomwene pa byakebelenga kino kije. Kwesakana na mizhilo yakyo, nkebelo ya Sosaiti keya: “Kusapwila mambo awama a bufumu bwa Lesa bubena kulamwa na Kilishitu Yesu, ku ba mu mikoka yonse ya bantu kwikala bukamonyi ku jizhina, byambo ne bukata bwa YEHOBA Lesa wa Bulume bonse.”
Kutendekatu mu 1926 ‘kalume wa kishinka’ watangizhako jizhina ja Yehoba kulutwe. Kyakijishapo kuwama kyajinga mu 1931, kimye Bafunda Baibolo kyo basajile jizhina ja kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba. (Isaya 43:10-12) Mabuku a Sosaiti abulañana jizhina ja Lesa ke mabuku nabiji Jehovah (1934), “Let your Name Be Sanctified” (1961), ne “The Nations Shall Know That I Am Jehovah”—How? (1971).
Pa bino byonse byo twatongola paji ne New World Translation of the Holy Scriptures, yanembelwe yonse mu Kizungu mu 1960. Iji na jizhina ja Yehoba mu mapunzha monse muji Tetragrammaton ya Binembelo bya Kihebelu. Kabiji ino Baibolo ya bikamo jizhina ja Lesa mu mapunzha 237 mu Binembelo bya bwina Kilishitu bya Kingiliki apo ponse patainwe kuba’mba pafwainwa kwikala jino jizhina. Byo twasantapo kuba’mba mu mashinda avula, Yehoba washukisha “kalume” ne Jibumba janji Jitangijila kwingijisha minkinyi inemba mabuku ne bije kuba’mba jizhina janji jiyukanyikwe mwaya ntanda yonse!
Kusampanya Byambo bya Lesa Kwatundaikwa
Bantu ba Yehoba batwajijila kusapwila jizhina janji ne kulama Byambo byanji kupichila mu kunemba ne kusampanya mabuku avula alumbulula Baibolo ne Baibolo ine. Ku ntendekelo ya ba 1900, kije kya Watch Tower Society kyajinga na lūsa lwa kunemba ma Baibolo a The Emphatic Diaglott, Benjamin Wilson’s Greek-English interlinear edition of the Christian Greek Scriptures. Sosaiti yanembele kope wa Bafunda Baibolo wa King James Version, mwajinga ne mapeja 500 a byambo bikwabo. Mu 1942, yanembele King James Version iji na bishilwa mwanembwa binembelo bikwabo. Kepo mu 1944, Sosaiti yatendekele kunemba American Standard Version ya 1901, muji jizhina ja Lesa. Kabiji jizhina ja Yehoba jajinga ne mu Baibolo ya The Living Bible, ya Stephen T. Byington yanembelwe na Sosaiti mu 1972.
Bije bingijisha Bakamonyi ba kwa Yehoba bibakwasha kunemba ne kusampanya ano ma Baibolo onse. Kabiji kya kilamo kuwama, kije kya Watch Tower Society kya kwatankana pamo na jibumba ja Bakamonyi ba kwa Yehoba bashingwa ne kulenga Kometi ya New World Bible Translation. Twasangalala bingi kuba’mba pa kino kimye, makope a ino Baibolo onse pamo nangwa bibese byayo aji 106,400,000 mu milaka 38. Onkao mambo kije kya Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania kya kine jibumba ja Baibolo!
‘Kalume wa kishinka’ wapewa ‘bukulumpe bwa kutala pa bintu bya nkambo yanji.’ Bino byavwangamo ne ofweshi ikatampe iji mu New York State, U.S.A., ne misampi 110 iji mwaya ntanda yonse. Ba mu jibumba ja kalume bayuka’mba baketotolwela bene pa mambo a mashinda mo babena kwingijishila bintu byo bapewa. (Mateo 25:14-30) Bino, kino kechi kikanya ‘kalume’ kupa bakulumpe bafikapo ba mu ‘mikooko ikwabo’ mingilo ya bukulumpe ne. Mu kuba bino kibakwashako ba mu Jibumba Jitangijila kwikala na kimye kikatampe kya ‘lulombelo ne kusapwila mambo.’—Byubilo 6:4.
Byubilo bya ino ntanda byo bikitwajijila, Jibumba Jitangijila, jibena kwimenako ‘kalume wa kishinka ne wa maana,’ jisa kutwajijila kwingijisha bije. Bino bije bingila bingi, pano bino kechi bya kinkwamo manungo ne. Nangwa umvwe kya kuba’mba muzhilo wa kafulumende wakanya bino bije, mwingilo wa kusapwila utwajijila kechi wimana ne. Nangwatu pa kino kimye, mu byalo mo bakanya kusapwila kabiji mwabula bino bije, buluwe bwa bufumu bubena kusapwilwa, baana ba bwanga babena kulengwa ne bantu ba Lesa babena kuvujilako. Kino kibena kubiwa mambo Bakamonyi ba kwa Yehoba babena kubyala ne kutakezha, bino ‘Lesa ye wiikomesha.’—1 Kolinda 3:6, 7.
Byo tubena kulanguluka pa mambo a bya kulutwe, twaketekela kuba’mba Yehoba ukapa bantu banji byo bakajilwa ku mubiji ne ku mupashi. Kabiji twaketekela kuba’mba aye ne Mwananji basa kutwajijila kutangijila ne kukwasha mwingilo wa kusapwila Bufumu. Kya kine, kintu kiji kyonse kyo twakonsha kuba atweba bakalume ba Lesa kechi ‘kyubiwa na bulume ne, nangwa na ngovu ne, kana na mupashi.’ (Zekaliya 4:6) Onkao mambo tubena kulomba bukwasho bwa Lesa, kasa twayuka kuba’mba mu ngovu ipana Yehoba, tusakukonsha kwingila mwingilo ye etupa kwingila mu kino kimye kya pelako!