Nanchi Kyafwainwa Baana Kufunda Lukokelo Saka Bakiji Banyike Nyi?
MU NYUNSHIPEPALA imo mwajinga uno mutwe: “Bansemi batemwa bingi kwikala na baana balumbuluka, kechi baji na lukokelo lwa bubela ne.” Bino byambo bicheche byajinga mu uno sawakya, byafumine mu kupesa-pesa kumo kwajinga mu New Zealand, kwamwesheshe “bantu 22 pesenti balangulukile’mba kyawama kufunjisha baana lukokelo pa nzubo.” Kabiji, mu kuno kupesa-pesa bataine kuba’mba bansemi ano moba bayuka kuba’mba kyanema bingi kufunjisha baana kutekanya mu kuba bintu, kwilama ne kwiingijila.
Bantu bavula ano moba bamona kuba’mba kufunjisha baana lukokelo kutayatu kimye, mambo bakemwena abo bene. Pano nangwa byonkabyo, nanchi kyalumbulula’mba kufunjisha baana lukokelo kwafwainwa kumonwa’mba byakala nyi? Inyi lufunjisho lwawama lo bakonsha kumwenamo baana? Kyakila byonse ke kino, nga Yehoba Lesa mwine Walengele kisemi umona byepi kukokela bansemi, kabiji bika byawama bifuma mu luno lukokelo?—Byubilo 17:28; Efisesa 3:14, 15.
“Kino kyo Kyaoloka”
Mutumwa Paulo wanembele bino ku kipwilo kya mu Efisesa ku bena Kilishitu ba mu kitota-myaka kitanshi: ‘Anweba baana, kokelai bemusema monka mwaswila Nkambo, mambo kino kyo kyaoloka.’ (Efisesa 6:1) Onkao mambo, kukokela ke kintu kyawama kikeba Lesa, byonka byaamba Paulo amba, “kino kyo kyaoloka.”
Kulondankana na kino, Byambo bya Lesa bilumbulula lufunjisho lwa bansemi’mba luji nobe, “munchinya wa buya wa ku mutwe wobe, kabiji nobe bupela bwa mu nshingo yobe,” kabiji amba “kyo kibafwainwa ba mwi Nkambo.” (Byambo bya Mana 1:8, 9; Kolose 3:20) Kina kulumbulula’mba, kubula kukokela bansemi kulengela kubula kwitabizhiwa kwi Lesa.—Loma 1:30, 32.
“Namba Umone Biyampe”
Paulo waambile ne buwame bukwabo bwa lukokelo kimye anembele amba: “Nemeka bashobe ne bainobe (uno ye mukambizho mutanshi uji na mulaye wa bibusa), namba umone biyampe, wikale myaka yavula panopantanda.” (Efisesa 6:2, 3; Kulupuka 20:12) Mu ñanyi mashinda kukokela bansemi mo kwafwainwa kukwashisha muntu kwikala moba avula?
Kya kutendekelapo, nanchi bansemi kechi bantu bakoma bapita mu byavula nenyi? Nangwa kya kuba kechi bayuka bya makompyuta nangwa bintu bifunjiwa mu sukulu ne, bayuka byavula ne bya kutalañana na makatazho a mu bwikalo. Banyike bakankalwa kulanguluka bulongo byonka bilanguluka bakulumpe . Kyo kyo bajila kabaku-baku mu kufuukula bintu ne kukokela byubilo bya bakwabo banyike bibaletela misongo javula. Mu kushinkamika, Baibolo yamba’mba: “Kukosama kwakakachila mu muchima wa mwanyike.” Pano kika kyakonsha kukwasha? “Kamama kamufunda kakekupangila kwalepa na ko aji.”—Byambo bya Mana 22:15.
Buwame buji mu lukokelo kechi bupwilatu ku mwana ne bansemi ne. Mu bwikalo bwa bantu pa kuba’mba pekale mutende, kikebewa kwingijila pamo ako kwakonsha kubiwa bulongo inge paji lukokelo. Kya kumwenako, ku baji mu masongola pa kuba’mba bekale ku matwi nzoo saka bomvwañana, bafwainwa kwikokela, kechi kwikebelatu byabo abo bene byonka byo balanguluka ne. Baji pa mingilo nabo pa kuba’mba bengilenga bulongo bafwainwa kukokela bakulumpe babo. Kukokela mizhilo ya kafulumende kechi kukwashatu muntu kuchina kumanyikwa ne, pano bino kumulamawizha ne kumuvimbila.—Loma 13:1-7; Efisesa 5:21-25; 6:5-8.
Banyike babula kukokela mizhilo javula kechi bebatemwa ku bantu ne. Onkao mambo, lufunjisho lwa lukokelo lufunda muntu saka akiji mwanyike lwakonsha kumukwasha kukoma nalo mu bwikalo bwanji bonse. Byo kyawamapo kufunda luno lukokelo mu bwanyike!
Mfweto Yawamisha ya Lukokelo
Lukokelo kechi luletatu bulunda bonka pakachi ka bisemi ne buwame bukwabo bwa kimye kyonse ne. Lwala ne kitendekesho pakonsha kushimikwa bulunda bwakila bonse—bwa muntu ne Mulenga wanji. Byo aji “Mulenga” kabiji “nsulo ya bumi” Yehoba Lesa ye twafwainwa kukokela pakatampe.—Musapwishi 12:1; Masalamo 36:9.
Kyambo kya ‘lukokelo,’ kitanwa bimye byavula mu Baibolo. Mo muji mikambizho, malamuna ne mizhilo ya Lesa yafwainwa kukokela bantu. Kechi kya kuzhinauka ne, Lesa ukeba kuba’mba twikale na lukokela pa kuba’mba twitabizhiwe kwi aye. Ee, lukokelo lwafwainwa bingi pa kwikala balunda na Yehoba. (1 Samwela 15:22) Lukatazhotu lo tuji nalo ke lwa kuba’mba, buntu bwetu bwa bumbulwakoloka kechi bukeba kukokela ne. Baibolo yamba’mba: “Milanguluko ya mu michima ya bantu yo ya bubi kufuma ku bwanyike bwabo.” (Ntendekelo 8:21) Onkao mambo, lufunjisho lwa kukokela lwafwainwa kufunjiwa kechi ku bwanyiketu konka ne, bino mu bwikalo bwa muntu bonse. Kuba byobyo kuleta mfweto yawamisha.
Byonka byaambile mutumwa Paulo, mu mukambizho wa kukokela bansemi muji ino milaye ibiji, “Umone biyampe, wikale myaka yavula panopantanda.” Kabiji uno mukambizho uji ne mu Byambo bya Mana 3:1, 2: “Mwanami, kechi uvulame mafunjisho ami ne, bino muchima wobe alamenga mikambizho yami; mambo bikavuzha moba obe ne myaka ya bumi bobe, kabiji bikakupa mutende mwine.” Mfweto yawamisha ku boba bakokela, ke bulunda bwa kine kine na Yehoba pa kino kimye ne bumi bwa myaka mu ntanda ipya ya mutende.—Lumwekesho 21:3, 4.
[Bipikichala pa peja 30, 31]
Lukokelo luleta bulunda bwa lusekelo mu kisemi, pa mingilo ne na Yehoba