Mutende wa Kilishitu Wakonsha Kwitulama Byepi mu Michima Yetu?
“Muleke mutende wa Kilishitu ekale wa kwimulama mu michima yenu, ye ye mwaichilwa mu mubiji umo.”—KOLOSE 3:15.
1, 2. Mu jishinda ka ‘mutende wa Kilishitu moetulamina mu michima’ yetu?
BANTU bavula bashikwa bingi kyambo kya kulamwa mambo kibalengela kulanguluka pa nshiji imo ne kukanjikizhiwa kuba bintu byobabula kukeba. Kyo kyo bamwena kuba’mba lutundaiko lwakwa Paulo ku bena Kilishitu bakwabo mu Kolose lwa kuba’mba, “Mutende wa Kilishitu ekale mu michima yenu,” kechi lwawama ne. (Kolose 3:15) Nanchi kechi twi bantu baji na lūsa lwa kukeba kuba kyotukeba nenyi? Nga mambo ka otwakonsha kuswishisha kintu kiji kyonse kwitulama mu michima yetu?
2 Paulo kechi wabujilenga bena Kolose kusankilapo lūsa lwabo lwa kukeba kuba kyobakeba ne. Kyambo kya Kingiliki kya kuba’mba “kwilama” kiji pa Kolose 3:15 ke kyambo kipasha na kyokya kya mukulumpe wapananga bilambu ku bantu bekyombeshanga mu bisela mu moba akala. Bantu bekyombeshanga bajinga na lūsa lwa kukeba kuba kyobakeba kwesakana na mizhilo ya kyokyo kisela, bino kumpelo yakyo mukulumpe wabo yewamonanga ñanyi walondela mizhilo, wawina lubekyo yeafwaina kupa kilambu. Byonkabyo neatweba tuji na lūsa lwa kukeba kuba kintu kyotukeba mu bwikalo bwetu, pano bino pakuba byobyo, “mutende wa Kilishitu” wafwainwa kwikala “mukulumpe” wetu—nangwa byonka byatuntulula Edgar J. Goodspeed amba, wafwainwa “kwitukontolola mu michima yetu.”
3. “Mutende wa Kilishitu” ye muka?
3 “Mutende wa Kilishitu” ye muka? Ke butekanye botwikala nabo mukachi ka michima yetu umvwe twaikala baana ba bwanga bakwa Yesu ne kuyuka’mba Yehoba ne Mwananji betutemwa ne kwitwitabizha. Yesu byoajinga pabwipi kusha baana banji ba bwanga, wibabujile’mba: “Nemupa mutende wami: . . . Michima yenu kange ilukute ne, nangwa kuba moyo ne.” (Yoano 14:27) Pano ke myaka 2,000 yapitapo, bashingwa bakishinka ba mubiji wa Kilishitu, kepo ne balunda nabo ano moba ‘ba mikooko ikwabo,’ baji na uno mutende. (Yoano 10:16) Uno mutende yewafwainwa kwitukontolola mu michima yetu. Inge tuji mu lweseko lwabaya, uno mutende wakonsha kwitukwasha kuchina kulefulwatu namoyo, nangwa kwilukusha. Twayai tumone kino byokiji kyakine, umvwe betuba nshiji, twaikala nakijikila, nangwa twiumvwa kutama.
Umvwe Betuba Nshiji
4. (a) Yesu waishile kutanyiwa byepi mu lumanamo? (b) Bena Kilishitu baubapo byepi pa kupita mu lumanamo?
4 Mfumu Solomone waambile’mba: “muntu uyanjisha bingi mukwabo pa kumulama.” (Musapwishi 8:9, NW) Yesu wayukile bukine bwa bino byambo. Saka akijitu mwiulu, wamwene bantu byo baubijilenga bakwabo nshiji. Byoaishile panopantanda aye muntu wabula bubi, bamuyanjishe kyanshiji pa kumubepela’mba wauba mwenga ne kumwipaya nobe kapondo. (Mateo 26:63-66; Mako 15:27) Mu moba etu alelo kuyanjisha bantu kwavula bingi konse konse, kabiji ne bena Kilishitu bakine beamona akusesula mambo a ‘kwibashikwa ku mikoka yonse ya bantu.’ (Mateo 24:9) Mutende wa Kilishitu wibakwasha kukosa, nangwa kyakuba bapita mu malwa akatampe, nabiji mu makampu abena Nazi mobaipailanga bantu ne makampu a mingilo ya buzha a mu kyalo kya Soviet, kwibalukuka ne kwibepaya, kwibabepela bubela ne kwibanenauna. Balondela Yesu yetutanga’mba: “Aye byo bamwambijile mwenga, kechi walubwile mwenga ne; kabiji byo amanamine kechi wapingile bipingo ne; bino wafikizhe mambo anji kwi yewa uchiba mambo moaolokela.”—1 Petelo 2:23.
5. Umvwe twamona kuba’mba muntu umo mu kipwilo bamufwa nshiji, kika kyotwafwainwa kulangulukapo patanshi?
5 Kimo kimye twakonsha kumona’mba muntu umo mu kipwilo kya bwina Kilishitu bamufwa nshiji. Umvwe kyaikala bino kyawama kwikimwena monka mwaambijile Paulo’mba: “Ñanyi ye batuntwisha ne amiwa muchima kupya munda ne?” (2 Kolinda 11:29) Twafwainwa kuba byepi? Twafwainwa kwiipuzha atwe bene’mba, ‘Nanchi kyakine awe muntu bamufwa nshiji nyi?’ Na mambo akuba javula kechi tuyuka bishinka byonse ne, twakonsha kwijizhanya pakutelekatu ku muntu ubena kwamba’mba wiayuka awo mambo. Baibolo yaamba bulongo pa kino’mba: “Kitabilambijinga witaba byambo byonse.” (Byambo bya Mana 14:15) Onkao mambo nanchi, twafwainwa kujimuka.
6. Twafwainwa kuba byepi umvwe twamona’mba mukwetu mu kipwilo witubala?
6 Pano umvwe kyakuba atweba bene twamona’mba bammfwa nshiji. Byotuji bantu baji na mutende wa Kilishitu mu michima yetu twakonsha kuba byepi? Kimo kimye twafwainwa kwisamba na yewo muntu yetwamona’mba witubala. Mukifulo kya kwenda na kubulatu yense ye twatana’mba mwane umvwai byanguba bakananga, twafwainwa kumubula Yehoba ano mambo mu lulombelo ne kumuketekela’mba akachibiwa bulongo mu jishinda ja bololoke.(Masalamo 9:10; Byambo bya Mana 3:5) Umvwe twauba kino, kyakonsha kwitukwasha kupwisha lolo lukatazho mu muchima wetu “ne kuzhindama nzo.” (Masalamo 4:4) Mu bintutu byonse, lufunjisho lwakwa Paulo lwingila bingi: “Kasa mwitekenya anwe bene na bene, ne kwilekela mambo, umvwe umo uji na mambo na mukwabo; monka mo emulekejile mambo Nkambo, mo monka mo mubilanga ne anweba.”—(Kolose 3:13)
7. Kika kyotwafwainwa kuvulukanga kimye kyonse mu kwingila na balongo betu?
7 Mu byonse byotuba, twafwainwa kuvuluka’mba nangwa kechi kyapela kukanya kyamwekele ne, bino twakonsha kwilamatu atweba bene. Umvwe twaubapo kimo kyabula kufwainwa na mambo akwituba nshiji, akyo kyakonsha kwitupwishisha mutende wetu kukila ne yoyo nshiji yobetuba. (Byambo bya Mana 18:14) Kimo kimye kyakonsha kwitutuntwisha twaleka ne kupwañana na kipwilo, ne kwamba’mba kanatu nkamone’mba akyo kintu bekyolola bulongo binopa nkapwilenga. Nyimbi wa masalamo wanembele’mba aba batemwa mizhilo ya Yehoba “kechi bamona byakwituntulako ne.” (Masalamo 119:165) Kishinka ke kyakuba’mba, muntutu yense upita mu lukatazho pakimye ne pakimye. Onkao mambo, kechi mwafwainwa kuswisha lolo lukatazho lomwapitamo kwimubwezha panyuma mu kwingijila Yehoba ne. Mukifulo kyakuba byobyo, lekai mutende wa Kilishitu emulame mu muchima wenu.
Umvwe Tuji na Bijikila
8. Ñanyi bintu bimo bileta kijikila, kabiji kijikila kyakonsha kulengela ka?
8 Mu ano ‘moba apelako’ twikala bingi na bijikila mu bwikalo bwetu. (2 Timoti 3:1) Kyakine Yesu waambile’mba: “Kange mubambishe muchima na mweo wenu, amba, Tukaja ka? nangwa na mubiji amba, Tukavwala ka?” ne. (Luka 12:22) Pano bino, bijikila byonse kechi bishilatu mukubula bya kumubiji ne. Lota ‘waubishe bulanda’ na mambo a bwikalo bwa bunya bwa mu Sodoma. (2 Petelo 2:7) Paulo naye wajinga na kijikila pa “mambo a bipwilo byonse.” (2 Kolinda 11:28) Yesu naye wajinga na kijikila kya byonkabyo bufuku bwa kufwa kwanji, mambo “masulwila anji aalukile nobe miso ikatampe ya mashi sa inokela panshi.” (Luka 22:44) Ee, kechi bijikila byonse bimwesha’mba muntu uji na lwitabilo lwakoka ne. Kikale kika nangwa kika kyaleta kyokyo kijikila, umvwe kyabaisha ne kupitaila, kyakonsha kupwisha mutende wetu. Bantu bamo balefulwa nabijikila, ne kumona kuba’mba kechi kibafwainwa kutwajijila kwingila mingilo iji mu kwingijila Yehoba ne. Baibolo yaamba’mba: “Kijikila kiji mu muchima wa muntu kimunemena.” (Byambo bya Mana 12:25) Pano twakonsha kubapo byepi umvwe tuji na kijikila?
9. Mashinda ka amo akonsha kwingijiwa kupwishishamo kijikila, pano bintu ka bimo bileta kijikila kibula kupwa?
9 Mu bintu bimo, twakonsha kumonapo mashinda mwakupwishisha lolo lukatazho. Umvwe misongo yoibena kwituletela kijikila, kyawama kumonapo mashinda mwakwiibukila nangwa kyakuba bintu bya uno mutundu biyilatu monka mwafuukwila mwine muntu.a (Mateo 9:12) Inge mingilo ituvujila, twafwainwa kupanapo imo ku bakwetu. (Kulupuka 18:13-23) Ibyepi bantu baji nobe bansemi baji na mingilo yobafwainwa kubula kupana ku bakwabo. Nga mwina Kilishitu uji na mwina kwanji wakatazha? Ibyepi kisemi kyabula mwakumwena mali nangwa kikala mu kyalo kya nkondo? Ee, kechi twakonsha kupwisha bintu byonse bituletela bijikila mu buno bwikalo ne. Nangwa byonkabyo, twakonsha kulama mutende wa Kilishitu mu michima yetu. Mu ñanyi jishinda?
10. Ñanyi mashinda abiji mwina Kilishitu oakonsha kuba’mba apwishishemo kijikila?
10 Jishinda jimo ja kutana lutekenesho ke kwilukeba mu Byambo bya Lesa. Mfumu Davida wanembele’mba: “Milanguluko byo yamvujila mukachi kami, bya kuntekenesha byenu bisangajika muchima wami.” (Masalamo 94:19) ‘Bya kutekenesha’ bya Yehoba bitanyiwa mu Baibolo. Kubalaulabalaula kimye kyonse uno Buku wanembeshiwa, kwakonsha kwitukwasha kulama mutende wa Kilishitu mu michima yetu. Baibolo yaamba’mba: “Utwike Yehoba kisendwa kyobe, ne aye ukakukosesha: Kechi ukamuleka mololoke amba atenkene nangwa jimotu ne.” (Masalamo 55:22) Byonkabyo, ne Paulo naye wanembele’mba: “Kechi mubambishe michima yenu nangwa mu kintu kimo ne; kabiji mu bintu byonse kasa musolola kwi Lesa byo musaka monka mu lulombelo ne lusashijilo ne kuba sante pamo. Kabiji mutende wa Lesa ubula kuyukanyika, ukalama michima yenu ne milanguluko yenu mwi Kilishitu Yesu.” (Filipai 4:6, 7) Kulomba na muchima yense kabiji na mukoyo kwakonsha kwitukwasha kulama mutende wetu.
11. (a) Yesu wajinga byepi wakumwenako wawama pa mambo a lulombelo? (b) Lulombelo twafwainwa kwilumonanga byepi?
11 Yesu wajinga wakumwenako wawama bingi mu kino. Pakimye kimo, walombele kwi Bashanji pakimye kyabaya. (Mateo 14:23; Luka 6:12) Lulombelo lwamukwashishe kuchinchika lweseko lwakijishemo kubaya pa meseko onse oapichilengamo. Kimye kya bufuku kasa akyangye kufwa, bulanda bwamukwachile bingi. Waubile byepi? ‘Walombeshe ne kulombesha.’ (Luka 22:44) Ee kine, Mwana Lesa waoloka wajinga muntu wa milombelo. Nanchi baana banji ba bwanga bambulwakoloka bafwainwa kwikala na muteto wa kulomba! Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga’mba: “mwafwainwa kulomba moba onse ne kukoka ne.” (Luka 18:1) Lulombelo lwakine kabiji ke jishinda janema bingi ja kwisambilamo na Muntu wituyukisha bulongo kukila ne byotwiyuka atweba bene. (Masalamo 103:14) Umvwe tukeba kulama mutende wa Kilishitu mu michima yetu, twafwainwa ‘kulombanga na kubula kuzhikilwa.’—1 Tesalonika 5:17.
Kushinda Bukoke Bwetu
12. Bintu ka bimo bilengela bantu kulanguluka’mba mwingilo wabo kechi wafwainwa ne?
12 Yehoba umona bakalume banji pamuntu pamuntu amba banema bingi. (Hagai 2:7) Nangwa byonkabyo, bavula kibakatazha bingi kwitaba kino. Bamo balefulwa mambo a bukote, mingilo yakwingijila bamukisemi, nangwa lukatazho lwa kukolwakolwa. Bakwabo nabo beumvwa kutama na mambo a bintu bya bulanda byo bapichilemo ku bwanyike bwabo. Bamo nabo bakatazhiwa bingi mu milanguluko pa kuvuluka bilubo byobaubile kunyuma, ne kwizhinausha’mba kana Yehoba wandekelako mambo nyi, inyi kana ne. (Masalamo 51:3) Kika kyakonsha kubiwapo pa ino milanguluko?
13. Lutekenesho lwa mu Binembelo ka lujipo ku boba beumvwa kutama?
13 Mutende wa Kilishitu witutekenesha’mba Yehoba witutemwa. Twakonsha kwikala na uno mutende mu michima yetu inge ketulanguluke-languluke kishinka kyakuba’mba Yesu kechi waambile’mba buneme bwetu bupimwa mu kwesakanya mingilo yetu kuyoya yuba bakwetu ne. (Mateo 25:14, 15; Mako 12:41-44) Wakonkomwejile pa kwikala bakishinka. Wabujile baana banji ba bwanga’mba: “Wakoselamo ne ku mpelo, ye ukapuluka.” (Mateo 24:13) Yesu aye mwine “bamusujile” ku bantu, pano bino kechi wajinga na luzhinauko lwa kuba’mba kampe Bashanji bamushikwa ne. (Isaya 53:3; Yoano 10:17) Kabiji wabujile ne baana banji ba bwanga’mba nabo bebatemwa. (Yoano 14:21) Pa kulumbulula kino kishinka bulongo, Yesu waambile’mba: “Lelo tuñonyi tubiji ke bapota na kangwee kamo nenyi? Kabiji nangwa kamo kakapona panshi pabula kwitaba Shenu ne: kabiji nangwa nsuki yenu ya ku mitwe, yonse beibala. Byonkabyo kechi muchine ne: mambo mwibakila bañonyi bavula mu kunema.” (Mateo 10:29-31) Uno mulaye wa butemwe bwa Yehoba byo awamapo!
14. Lutekenesho ka lotuji nalo lwa kuba’mba Yehoba witumona atweba bonse pamuntu pamuntu’mba twanema?
14 Kabiji Yesu waambile’mba: “Kafwako wakonsha kwiya kwi amiwa ne, poso abo Batata bantuma bamukoka.” (Yoano 6:44) Yehoba mwine byoetukoka’mba tulondelenga Yesu, Ukeba’mba tukapuluke. Yesu waambijile baana banji ba bwanga’mba: “Mo mwaya ne muchima wa Shenu wa mwiulu, kechi usaka nangwa kamotu ka tutu tucheche konaike ne.” (Mateo 18:14) Onkao mambo, sekelai mu mingilo yenu umvwe mubena kwingila na muchima yense. (Ngalatiya 6:4) Inge mubena kukatazhiwa na mambo a bilubo byomwaubile kunyuma, shiinwai kuba’mba Yehoba ukemulekela mambo enu “onsetu” umvwe mwalapila kyakine. (Isaya 43:25; 55:7) Umvwe na mambo a bintu bimo mubena kwiumvwa kulefulwa, vulukai’mba “Yehoba uji kwipi na bonse balajika michima, kabiji wibapulusha bonse ba mipashi yalapila.”—Masalamo 34:18.
15. (a) Satana weseka byepi kwitwangata mutende wetu? (b) Luketekelo ka lotwafwainwa kwikala nalo mwi Yehoba?
15 Satana kyoakeba, ke kupwisha mutende wenu. Ye nsulo ya bubi botwasemwa nabo atweba bonse botulwa nabo. (Loma 7:21-24) Utemwa bingi inge kamwiumvwe kuba’mba na mambo a bumbulwakoloka bwenu, bulengela Lesa kubula kutambwila mwingilo wenu. Kange mushile Diabola mpunzha yakwimulefwilapo ne! Yukai bujimuku bwanji, kabiji inge mwibuyuka kikemukwasha kuchinchika. (2 Kolinda 2:11; Efisesa 6:11-13) Vulukai’mba, “Lesa ye wakila michima yetu, ne kuyuka wayuka byonse.” (1 Yoano 3:20) Yehoba kechi umonatu bukoke bwetu bonka ne, umona ne kitulengela kuba kyokyo kintu ne byotukeba kuba. Nanchi sekelai mu byambo bya nyimbi wa masalamo: “Yehoba kechi ukebataya bantu banji ne, nangwa kuleka buswanyi bwanji ne.”—Masalamo 94:14.
Kukwatankana mu Mutende wa Kilishitu
16. Mu ñanyi jishinda motwabujila kwikela bunke mu kwibikako na kuchinchika?
16 Paulo wanembele’mba twafwainwa kuleka mupashi wa Kilishitu kwikala mu michima yetu mambo ‘twaichilwa mu mubiji umo.’ Bena Kilishitu bashingwa Paulo boanembejile baichilwe kwikala lubaji lwa mubiji wa Kilishitu, byonka biji bakwabo bashingwa bajipo lelo jino. Balunda nabo ba ‘mikooko’ ikwabo bakwatankena nabo pamo ne kwikala “kisaka kimo ne kafunga umo” Yesu Kilishitu. (Yoano 10:16) Bonse pamotu “kisaka” kyonse kuzhokoloka ntanda yonse babena kuswisha mutende wa Kilishitu kwibalama mu michima yabo. Kuyuka kuba’mba kechi yetu bonka ne, kwitukwasha bingi kuchinchika. Petelo wanembele’mba: “Mwimenai [Satana] kasa mukosa mu lwitabilo lwenu, byo mwayuka’mba, bya kumanama bimotu bibena kumweka ne mu balongo benu baji panopantanda ponse.”—1 Petelo 5:9.
17. Bishinka ka byotuji nabyo byakwikela na mutende wa Kilishitu kwitulama mu michima yetu?
17 Twayai nanchi atweba bonse tutwajijile kukebesha mutende, kipangwa kyanema kya mupashi wazhila wa Lesa. (Ngalatiya 5:22, 23) Aba Yehoba boakatana bamutende babula biko ne bulema ukebapa bumi bwa myaka panopantanda mu paladisa, mukekala bololoke. (2 Petelo 3:13, 14) Tuji na bishinka byavula bingi byakulekela mutende wa Kilishitu mu michima yetu.
[Tubyambo twa mushi]
a Kimye kimo, kijikila kyakonsha kubayilako na mambo a misongo, nabiji yakubongo.
Mukivuluka Nyi?
• Mutende wa Kilishitu ye muka?
• Mutende wa Kilishitu wakonsha kwitulama byepi mu michima yetu umvwe kyamweka nobe betuba nshiji?
• Nga mutende wa Kilishitu witukwasha byepi kupwisha kijikila?
• Mutende wa Kilishitu witutekenesha byepi umvwe ke twiumvwe kutama?
[Kipikichala pa peja 29]
Kimye kyoajinga mukachi ka balwanyi banji Yesu wipaine kwi Yehoba
[Kipikichala pa peja 30]
Byonka shetu wabutemwe byo akumbata mwananji, bya kutekenesha bya Yehoba byakonsha kupwisha kijikila kyetu
[Kipikichala pa peja 32]
Kuchinchika kwenu kwanema bingi kwi Lesa