Yehoba Wimuta Muchima
“Kasa mutaya kijikila kyenu kyonse pe aye [Lesa], mambo aye wimuta muchima.”—1 PETELO 5:7.
1. Muñanyi jishinda janema Yehoba moapusenshatu ne Satana?
YEHOBA ne Satana bapusana bingi. Diabola ushikwa bingi muntu uji yense ufwenya kwipi ne Yehoba. Buku umo walumbulula bingi luno lupusano lwabo. Pamambo abyubilo byakwa Satana byonka byobyalumbululwa mubuku wa Yoba mu Baibolo, buku wa Encyclopædia Britannica (1970) waamba’mba: ‘Mwingilo wakwa Satana kewakuzhokoloka mwaya ntanda nakukebapo byubilo nangwa bantu boasakushinawina amba batama; uno mwingilo wanji wapusana na “meso a Nkambo” akenkenta mwaya ntanda nakukosesha bantu bawama (II Chron. xvi, 9). Satana ulengulula bingi byubilo byawama byuba bantu, kabiji kwesakana nakipimo kyamwine Lesa, naye wamuswisha amba eseke emwene umvwe kyakine.’ Ee kine, byobapusanapo!—Yoba 1:6-12; 2:1-7.
2, 3. (a) Ndumbulwilo yakyambo kya Diabola yalumbululwa byepi kwesakana nabyamwekejile Yoba? (b) Baibolo yamwesha byepi kuba’mba Satana watwajijila nakushinawina byabubela bakalume ba Yehoba panopantanda?
2 Kyambo kya “Diabola” kyafuma kukyambo kya Kingiliki kilumbulula “mushinawishi wabubela,” “waluntepentepe.” Buku wakwa Yoba wasolola kuba’mba Satana washinawijile byabubela Yoba kalume wa Yehoba wakishinka’mba Umwingijila namambo abintu byawama byamubila Yehoba. Waamba’mba: “Nanchi Yoba wimwakamwa anweba Lesa kyatunyi?” (Yoba 1:9) Jishimikila jamu buku wa Yoba jashimuna’mba nangwa kyakuba wapichile mumeseko, Yoba kimye kyonse wafwenyenyenga kwi Yehoba. (Yoba 10:9, 12; 12:9, 10; 19:25; 27:5; 28:28) Panyuma yakupita mubino binkunka, waambile kwi Lesa amba: “Kala naumvwinetu nkuwa yenu, pakuba lelo meso ami emumona.”—Yoba 42:5.
3 Nanchi kufuma kimye kyakwa Yoba, Satana waleka kushinawina bakalume ba Lesa bakishinkanyi? Ine. Buku wa Lumwekesho waamba kuba’mba muano moba apelako, Satana watwajijila nakushinawina byabubela balongo bakwa Kilishitu bashingwa nebalunda nabo bakishinka. (2 Timoti 3:12; Lumwekesho 12:10, 17) Onkao mambo, kintu kikatampe kwiatweba bonse bena Kilishitu bakine kekunekenena Lesa wetu Yehoba wituta muchima, kumwingijila namambo abutemwe bwetu bukatampe, nekumwesha patoka bishinawino byakwa Satana amba byabubela. Mukuba kino tukasangajika muchima wa Yehoba.—Byambo bya Mana 27:11.
Yehoba Ukeba Mashinda Mwakwitukwashisha
4, 5. (a) Kupusana ne Satana, kika Yehoba kyoakebako panopantanda? (b) Umvwe tukeba Yehoba amba etutale bulongo, twafwainwa kubaka?
4 Diabola upitañana panopantanda, nakukeba wakushinawina byabubela nekumuja. (Yoba 1:7, 9; 1 Petelo 5:8) Yehoba wapusana, mambo aye ukeba kumona mashinda mwakukwashisha boba bakeba kwibakosesha nabulume bwanji. Ngauzhi Hanani wabujile mfumu Asa amba: “Mambo meso a Yehoba apitañana pano pa ntanda ponse amba: Nebamweshe bulume bwami abo banketekela na muchima yensetu.” (2 Byambo bya Moba 16:9) Lupusano lujipo byolwabayapo, mambo Satana witupalanguzha nakwitutala bibi, bino Yehoba wituta muchima nabutemwe!
5 Yehoba kechi witukenkenta namulanguluko wabulwanyi wakukeba kumona bilubo mwiatwebane. Nyimbi wamasalamo wanembele’mba: “Anweba Yehoba, inge mwaji mulondalonda kulenga-mambo kwetu, Anweba Nkambo, inge ñanyi ukakonsha kupuluka?” (Masalamo 130:3) Kwambatu kine, kafwako nangwa umo wakonsha kupulukane. (Musapwishi 7:20) Umvwe twafwenya kwipi ne Yehoba namuchima yense, meso anji akekala peatweba, kechi nakwituzhachishane, bino nakumona byubilo byetu nekukumbula milombelo yetu yakukeba bukwasho nekwitulekelako mambo etu. Mutumwa Petelo wanembele’mba: “Mambo meso a Nkambo aji pa baoloka, Ne matwi anji aji konka ku milombelo yabo: Kabiji kilungi kya Nkambo kibatala bibi aba boba byatama.”—1 Petelo 3:12.
6. Mambo akwa Davida aikala akwitujimunako byepi, kabiji kitutekenesha byepi pakumona mambo anji byoalekelwe?
6 Davida wajinga mbulwakoloka kabiji walengele mambo abulala. (2 Samwela 12:7-9) Bino wamubujile Yehoba byonse byajinga kumuchima wanji nekufwenya kwipi neaye mululombelo. (Masalamo 51:1-12, kamutwe kaji peulu) Yehoba waumvwine lulombelo lwanji nekumulekela wamulekejileko mambo anji, nangwa kyakuba wapichile mubyamalwa namambo abubi boaubile. (2 Samwela 12:10-14) Bino byambo byafwainwa kwikala byakwitutekenesha, kabiji nekwitujimunako. Kekintu kyalutekenesho bingi kuyuka’mba Yehoba wakonsha kwitulekela mambo etu umvwe twalapila kyakine, pano bino kitulengela kutekanya umvwe twalanguluka kuba’mba mukuba bubi mufuma malwa. (Ngalatiya 6:7-9) Inge tukeba kufwenya kwipi ne Yehoba, twafwainwa kwikeshatu kwalepesha nabintu bibula kumusekesha.—Masalamo 97:10.
Yehoba Ukokela Bantu Banji Kwiaye
7. Ñanyi mutundu wabantu Yehoba boakeba, kabiji wibafwenyesha kwiaye byepi?
7 Mu salamo wanji umo, Davida wanembele’mba: “Yehoba nangwa watumbalesha, aye ulanguluka bepelula; pakuba betota aye wibayukila kwalepa.” (Masalamo 138:6) Muyonka ino ñambilo, salamo mukwabo waamba’mba: “I ñanyi wapashañana ne Yehoba Lesa wetu, uji na kipona kyanji mwiulu, Yenka wipelula mwine pa kutako muchima ku biji mwiulu nebiji panopantanda. Umwimanya muyanji kumufumya mu lukungu.” (Masalamo 113:5-7) Ee, Mulenga wabulume bonse walengele bintu byonse wikepesha mwine pakutako muchima kubiji panopantanda, nemeso anji amona “bepelula,” ‘bayanji’ bantu ‘bekizha byefu ne kubinza na mambo a bya bunya byo bibena kubiwa.’ (Ezikyo 9:4) Bantu bauno mutundu wibakokela kwiaye mwine kupichila mu Mwananji. Byoajinga panopantanda, Yesu waambile’mba: “Kafwako wakonsha kwiya kwi amiwa ne, poso abo Batata bantuma bamukoka . . . Kapaji wakonsha kwiya kwi amiwa ne, poso wapewakyo kwi Batata.”—Yoano 6:44, 65.
8, 9. (a) Mamboka atweba bonse kyotwafwainwa kwishila kwi Yesu? (b) Ñanyi kintu kyawamisha pamambo alunengezho lwankuulo?
8 Bantu bonse bafwainwa kwiya kwi Yesu nekwikala naluketekelo mukitapisho kyankuulo yanji mambo basemekelwe bandengamambo, bantu bapatulwa kwi Lesa. (Yoano 3:36) Bafwainwa kupwana ne Lesa. (2 Kolinda 5:20) Lesa kechi wapembejile’mba kana bandengamambo bamusanshijile bino ebanengezhezhe lunengezho lwakwikelamo mutende neayene. Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Aye Lesa witumwesha butemwe bwanji mwine bo etutemenwamo, mambo, byo twakijinga bandengamambo, Kilishitu witufwijile. . . . Mambo umvwe byo twakijinga balwanyi, twapwaine ne Lesa mu lufu lwa Mwananji, pano byo twapwana, kine kabiji tukapulukila mu bumi bwanji.”—Loma 5:8, 10.
9 Mutumwa Yoano wabulañana kine’mba Lesa yewipwanya mwine nabantu. Wanembele’mba: “Monka muno mo bwamwekejile butemwe bwa Lesa kwi atweba, mambo Lesa watumine Mwananji yenkawa umo panopantanda, amba, tumwene bumi mwi aye. Monka muno mo muji butemwe, kechi mambo a kutemwa Lesa atweba ne, pakuba aye ye witutemenwe atweba, ne kutuma Mwananji, amba, ekale mfuto ya mambo etu.” (1 Yoano 4:9, 10) Lesa yemutanshi waubile kino, kechi bantune. Nanchi kechi mwiumvwa kufwenya kwipi ne Lesa wamwesha butemwe bukatampe ku “bandengamambo,” bajinga “balwanyi” banji nenyi?—Yoano 3:16.
Twafwainwa Kumukeba Yehoba
10, 11. (a) Twafwainwa kuba byepi pakukeba Yehoba? (b) Ino ntanda yakwa Satana twafwainwa kwiimonanga byepi?
10 Byonka byotwayukila jimo, Yehoba kechi witukanjikizha kwiya kwiayene. Twafwainwa kumukeba, ‘kupapata na kumukeba ne kumutana, kabiji byonkabyo kechi uji kwalepa ne atweba bonse ne.’ (Byubilo 17:27) Twafwainwa kuyuka Yehoba kyoakebela’mba tumunekenenenga. Mwana wabwanga Yakoba wanembele’mba: ‘Nekenenai Lesa; pakuba Diabola, mukanai, ne aye ukemunyema. Fwenyai kwipi ne Lesa, kabiji ne aye ukafwenya kwipi ne anweba. Ovwai maboko enu, anweba bandengamambo; kabiji tokeshai michima yenu, anweba ba michima ibiji.’ (Yakoba 4:7, 8) Kechi twafwainwa kukankazhama kumukana Diabola ne, twafwainwa kukosela kwi Yehoba.
11 Kino kibena kulumbulula’mba twafwainwa kwipatula kubyubilo byaino ntanda ibi yakwa Satana. Kabiji Yakoba wanembele’mba: “Kechi mwayuka’mba, bulunda na bya panopantanda bo bulwanyi ne Lesa, nenyi? Byonkabyo awa usaka kwikala ke mulunda ne bya panopantanda wialula mwine ke mulwanyi ne Lesa.” (Yakoba 4:4) Kokuba’mba umvwe tukeba kwikala balunda na Yehoba, twafwainwa kuketekela’mba bantu baino ntanda yakwa Satana baketushikwa.—Yoano 15:19; 1 Yoano 3:13.
12. (a) Ñanyi byambo byalutekenesho byanembele Davida? (b) Yehoba wapaine ñanyi lujimuno kupichila mwi ngauzhi Azaliya?
12 Inge baino ntanda betushikwa mujishinda jimo, twafwainwa kumusolomoka Yehoba mululombelo kumulomba amba etukwashe. Davida yebapulwishe pabimye byavula kwi Yehoba, wanembele byambo byakwitutekenesha’mba: “Yehoba uji kwipi na bonse bamwita. Ku bonse bamwita kya kine. Ukoba kyo basaka abo bamwakamwa; kabiji ukomvwa ne kwita kwabo ne kwibapulusha. Yehoba wibalama bonse bamutemwa; pakuba babi bonse ukebonauna.” (Masalamo 145:18-20) Awe salamo ubena kumwesha kuba’mba Yehoba wakonsha kwitupulusha pamuntu pamuntu umvwe twaponenwa nalweseko kabiji nekuba’mba ukapulusha bantu banji bonse mukimye kya “malwa akatampe.” (Lumwekesho 7:14) Yehoba ukekala kwipi neatweba umvwe netuwa twaikala kwipi neaye. Byoatangijilwe na “Mupashi wa Lesa,” ngauzhi Azaliya waambile bukine bwingila monse monse amba: “Yehoba, aye naye wimuta muchima. Umvwe mwamukeba musakumutana, bino inge mwamuleka, ne aye naye ukemuleka.”—2 Byambo bya Moba 15:1, 2.
Yehoba Wafwainwa Kwikala Wakine Kwiatweba
13. Twakonsha kumwesha byepi kuba’mba Yehoba wakine kwiatweba?
13 Mutumwa Paulo wanembele’mba Mosesa “wakosele nobe wamwene aye ubula kumweka.” (Bahebelu 11:27) Kyakine, Mosesa kechi wamumwene Yehoba namesone. (Kulupuka 33:20) Pano bino, Yehoba wajinga bingi wakine kwiaye ubatu nobe Wamumwene. Ne Yoba naye panyuma yakupita mumeseko, meso anji alwitabilo amwene Yehoba amba kine ye Lesa uswisha bakalume banji kupita mumeseko bino kechi wibalekelela nangwa pachechetune. (Yoba 42:5) Kyaambiwe kuba’mba ba Enoka ne Nowa ‘baendelenga na Lesa.’ Baendelenga nanji mujishinda jakuba’mba baubilenga byawama byakumutokesha pamuchima nekumukokela. (Ntendekelo 5:22-24; 6:9, 22; Bahebelu 11:5, 7) Netuwa umvwe Yehoba wakine kwiatweba byonka byoajinga kwiba Enoka, Nowa, Yoba ne Mosesa, ‘tukamuvulukanga’ mubyubilo byetu byonse kabiji ‘uketolwela mashinda etu.’—Byambo bya Mana 3:5, 6.
14. “Kumukakachila” Yehoba kulumbululaka?
14 Byokwashajiletu pacheche amba bena Isalela batwele Muntanda Yamulaye, Mosesa wibajimwineko’mba: “Mukamulondelenga Yehoba Lesa wenu ne kumwakamwa, ne kulama mikambizho yanji, ne kukokela jiwi janji, kabiji mukamwingijilenga ne kumukakachila.” (Mpitulukilo ya mu mizhilo 13:4) Bafwainwe kumulondela Yehoba, kumwakamwa, kumukokela, nekumukakachila. Pamambo akyambo kya Kihebelu kyatuntululwa’mba “kumukakachila,” shayuka wa Baibolo umo wanembele amba kino kyambo kilumbulula “bulunda bwakine bwapa muchima.” Nyimbi wamasalamo wanembele’mba: “Balunda ne Yehoba keboba bamwakamwa.” (Masalamo 25:14, NW) Umvwe Yehoba waikala wakine kwiatweba, ukekala mulunda netu wapamuchima, kabiji tukamutemwa bingi nekumwakamwa kuchina kumufichisha pamuchima.—Masalamo 19:9-14.
Nanchi Mwayuka’mba Yehoba Wimuta Muchimanyi?
15, 16. (a) Masalamo 34 amwesha byepi’mba Yehoba wituta muchima? (b) Twafwainwa kuba byepi umvwe tubena kukankalwa kuvuluka byubilo byawama bitubila Yehoba?
15 Byubilo byanji byabujimuku bumo boengijisha Satana kebwakukeba kwitulabika’mba tubulenga kuvuluka’mba Lesa wetu aye Yehoba ulama bakalume banji kimye kyonse. Mfumu wabena Isalela aye Davida wayukishe bingi Yehoba byoalama bantu banji nangwatu kimye kyoajinga mukizumba. Kimye kyoebepekezhe bukonye kumeso a Mfumu wabena Gata aye Akishi, Davida wanembele lwimbo, salamo umo wawama bingi mwajinga bino byambo byalwitabilo amba: “Munemekeshai Yehoba pamo ne amiwa, tutumbijike jizhina janji bonse pamo. Nakebele Yehoba, ne aye wangitabile, ne kumpokolola wampokolwele ku moyo wami yense. Malaika wa Yehoba, nobe nsakwa, wibazhokoloka bamwakamwa, ne kwibapokolola. Mutompai, mumone byo awama aye Yehoba: Ye mwine wa lusekelo awa wamuketekela. Yehoba uji kwipi na bonse balajika michima, kabiji wibapulusha bonse ba mipashi yalapila. Byamalwa bya waoloka byo byavula; kabiji Yehoba umupokolola mu byonse.”—Masalamo 34:3, 4, 7, 8, 18, 19; 1 Samwela 21:10-15.
16 Nanchi kine mwashiinwa kuba’mba Yehoba uji nangovu yakupulusha bantunyi? Abya mwayuka kuba’mba bamalaika banji bazhikijilanyi? Anweba bene mwamutompa nekumona Yehoba byoawamanyi? Ñanyi kimye kyomubena kukivuluka kyomwamwene kuba’mba kine Yehoba wawama kwianweba? Esekai kuvuluka. Abya pajinga payoya nzubo yomwayilepo kimye kyomwajinga mumwingilo, byomwalangulukile’mba mwakokanyi? Apo kampe kyokyajinga kimye kyomwisambile bingi bulongo namwina nzubo. Abya mwavulukile kumusanchila Yehoba pakwimunungilapo bulume bukwabo bomwakebelenga nekwimupesha koemupesheshenyi? (2 Kolinda 4:7) Kabiji kimo kimye kyakonsha kwimukatazha kuvuluka byubilo bimo byawama bimubijile Yehoba. Kampe mubena kukankalwa kuvuluka byoemubijile mulungu wapwa, ñondo wapwa, mwaka wapwa, nangwatu myaka yavula yapitapo. Umvwe mubena kukankalwa kuvuluka, nga mamboka nekwibikako kufwenya kwipi ne Yehoba mumone byoemutangijila nenyi? Mutumwa Petelo wakambizhe bena Kilishitu amba: “Ipelulai munshi ya kuboko kwa bulume bwa Lesa . . . kasa mutaya kijikila kyenu kyonse pe aye, mambo aye wimuta muchima.” (1 Petelo 5:6, 7) Kine mukakumya bingi pakumona byoemuta muchima!—Masalamo 73:28.
Twajijilai Kukebesha Yehoba
17. Ñanyi bintu bikebewa pakuba’mba tutwajijile kukeba Yehoba?
17 Kimye kyonse twafwainwa kukoseshanga bulunda bwetu ne Yehoba. Mululombelo kwi Shanji, Yesu waambile’mba: “Buno bo bumi bwa myaka, namba bemuyuke anweba, Lesa yenka wa kine, ne Yesu Kilishitu ye mwatumine.” (Yoano 17:3) Kuyuka Yehoba ne Mwananji kukebewa kwibikako kimye kyonse. Twafwainwa kulomba nekwikala namupashi wazhila pakuba’mba tumvwe “bine byazhika bya Lesa.” (1 Kolinda 2:10; Luka 11:13) Kabiji twafwainwa kutangijilwanga na ‘kalume wakishinka ne wa maana’ kujisha milangwe yetu nakajo kapanyiwa “pa kimye pafwainwa.” (Mateo 24:45) Kupichila muyeuno kalume, Yehoba witukambizha kutanga Byambo byanji pajuba pajuba, kutanwa kukupwila kwetu kwabwina Kilishitu kimye kyonse, nekwingila namuchima yense mwingilo wakusapwila “mambo awama a bufumu.” (Mateo 24:14) Mukuba bino momo tukatwajijila kukeba Yehoba Lesa wetu wituta muchima.
18, 19. (a) Kika kyotwafwainwa kusakisha kuba? (b) Umvwe twamwimena Diabola nekutwajijila nakukeba Yehoba, kiketukwasha byepi?
18 Satana ubena kwingila bingi nangovu kuleta milengulwila, makatazho, nekukatazha bantu ba Yehoba monse monse mwaya ntanda. Weseka bingi namukoyo kuvulañanya mutende wetu nekonauna byubilo byetu byawama kwi Lesa. Kechi ukeba atweba kutwajijila namwingilo wetu wakukeba bantu bakishinka nekwibakwasha’mba beye kwi Yehoba bayuke mambo abumfumu bwabilengwa byonsene. Onkao mambo, twafwainwa kusakisha kwikala bakishinka kwi Yehoba, kumuketekela amba uketupokolola kwiaye mubi. Twakonsha kushiinwa’mba Yehoba uketukosesha umvwe ketuswishe Byambo bya Lesa kwitutangijila nekwikala bantu babambakana mujibumba janji.—Isaya 41:8-13.
19 Twayai atweba bonse tumwimene Diabola nebyubilo byanji byabujimuku kasa twakosa, kimye kyonse saka tubena kukeba Lesa wetu wabutemwe aye Yehoba, ukabula kukankalwa ‘kwitwikajika nekwitukosesha.’ (1 Petelo 5:8-11) Onkao mambo, ‘tukelama monka mu butemwe bwa Lesa, saka tutengela lusa lwa Nkambo yetu Yesu Kilishitu luleta bumi bwa myaka.’—Yuda 21.
Musakukumbula’mbaka?
• Kyambo kya Kingiliki kya “Diabola” kilumbululaka, kabiji jino jizhina jamufwainwa byepi?
• Yehoba wapusana byepi ne Diabola mujishinda Joatajilamo bangikazhi bapanopantanda?
• Mamboka muntu patanshi kyoafwainwa kuswila nkuulo pakwiya kwi Yehoba?
• “Kumukakachila” Yehoba kulumbululaka, kabiji twakonsha kutwajijila byepi nakumukeba?
[Kipikichala pa peja 15]
Nangwa kyakuba Yoba wapichile mumeseko, wayukishetu kuba’mba Yehoba wamutele muchima
[Bipikichala pa peja 16, 17]
Kutanga Baibolo kimye kyonse, kutanwa kukupwila jonse, nekwikala namukoyo wakwingila mumwingilo wabusapwishi kwituvululamo kuba’mba Yehoba wituta muchima