BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w03 3/1 pp. 21-26
  • ‘Kosai ne Kuchinchika!’

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • ‘Kosai ne Kuchinchika!’
  • Kyamba kya Usopa—2003
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Mambo ka Otwafwainwa Kulwila?
  • Byotwakonsha Kuchinchika
  • Bantu Bakosele Botwafwainwa Kulonda
  • Kukosa Kwetu Kutokesha Yehoba pa Muchima ne Kumunemeka
  • Kimye Kyobetutwala mu Kije
  • Kosai Mambo Yehoba Uji Ne Anweba!
    Kyamba kya Usopa—2013
  • “Ukose, Uchinchikishe, Kasa Uteshakotu Muchima”
    Kyamba kya Usopa—2012
  • “Chinchika . . . Kabiji Uye na Kwingila”
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2017
  • Kechi Kyakatazha Kwikala Babula Moyo Ne
    Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo Wetu wa Bwina Kilishitu—2021
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2003
w03 3/1 pp. 21-26

‘Kosai ne Kuchinchika!’

“Koseshai michima yenu; amiwa nepashinda panopantanda.”—YOANO 16:33.

1. Namambo abalwanyi bajinga mu Kenana, ñanyi byambo bena Isalela byobebakoseshe?

BYOKWASHAJILETU pacheche’mba bena Isalela babuke Mukola wa Yodano kutwela mu Ntanda ya Mulaye, Mosesa wibambijile’mba: “Kosai ne kuchinchika, kechi mube moyo ne, nangwa kwibachina ne, mambo Yehoba Lesa wenu i ye ye muya nanji.” Kabiji waichile Yoshua watongwelwe kwikala ntangi wakutangijila bena Isalela mu Kenana wamwambila nejikwabo byonka byambo bimo kuba’mba akose. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 31:6, 7) Kepo palutwe, Yehoba aye mwine wamukoseshe Yoshua amba: “Ukose, uchinchikishe. . . Ukose, uchinchike bulongo.” (Yoshua 1:6, 7, 9) Byambo byauno mutundu byajinga byafwainwa bingi kwesakana nabwikalo bobajingamo. Bena Isalela bafwainwe kukosa pakuba’mba bashinde balwanyi babo bajinga mubushiya bwa Yodano.

2. Ñanyi nkondo yotupitamo atweba lelo jino, kabiji kika kyotwafwainwa kuba?

2 Lelo jino, katatakatu bena Kilishitu bakine babukile muntanda ipya ya mulaye, kabiji byonka byajinga Yoshua nabo bafwainwa kukosa. (2 Petelo 3:13; Lumwekesho 7:14) Bino kulwa kwetu atweba kwapusanako nakoalwilenga Yoshua. Yoshua walwilenga na mapoko ne mafumo. Atweba tulwa nkondo yakumupashi, kabiji kechi tukwatapotu nangwa pacheche kilwilo kya nkondo ne. (Isaya 2:2-4; Efisesa 6:11-17) Kikwabo, Yoshua walwile makondo akatazha bingi nangwatu byobatwelele mu Ntanda ya Mulaye. Bino atweba muano moba byotukyangye kutwela muntanda ipya tubena kulwa makondo akilamo kukatazha. Twayai twisambepo pabintu bimo byotwafwainwa kuchinchikako.

Mambo ka Otwafwainwa Kulwila?

3. Baibolo yambapo’mbaka pamulwanyi wetu mukatampe?

3 Mutumwa Yoano wanembele kuba’mba: “Twayuka namba, twi ba kwa Lesa, pakuba byonse bya panopantanda biji mu bulume bwa kwa aye mubi.” (1 Yoano 5:19) Bino byambo bilumbulula ene mambo bena Kilishitu obafwainwa kulwila kuba’mba basunge lwitabilo lwabo. Umvwe mwina Kilishitu wasunga bulumbuluke bwanji, kokuba’mba wamushindako Satana Diabola. Onkao mambo, Satana upitañana nobe “bokwe wimba” na kweseka kuchinya ne kuja bena Kilishitu bakishinka. (1 Petelo 5:8) Ulwa nkondo nabena Kilishitu bashingwa nebalunda nabo. (Lumwekesho 12:17) Muino nkondo, Satana wingijisha bantu bayuka nangwa babula kuyuka amba babena kumwingijila mingilo yanji yoakeba. Kikebewa kukosa pakumwimena Satana nebantu banji.

4. Ñanyi lujimuno Yesu loaambile, bino ñanyi kyubilo bena Kilishitu bakine kyobamwesha?

4 Yesu byoayukijile jimo’mba Satana nebantu banji bakakanatu nsala-nsala mambo awama, Wajimwineko baana banji babwanga’mba: “Bakemufikizha mu malwa, ne kwimwipaya: kabiji bakemushikwa ku mikoka yonse ya bantu pa jizhina jami.” (Mateo 24:9) Abye byambo byaambiwe byafikizhiwe mu myaka-kitota kitanshi, kabiji bibena kufikizhiwa ne mumoba etu alelo. Kine, malwa obapitamo Bakamonyi bakwa Yehoba bamo muano moba akatazha bingi kukila malwa onse mubwikalo bwa bantu. Bino nangwa byonkabyo, bena Kilishitu bakosa pakupita muano malwa. Bayuka kuba’mba “moyo wakuchina bantu wauba nobe wita obe mwine kitewa,” kabiji kechi bakeba kufwa mukitewa ne.—Byambo bya Mana 29:25.

5, 6. (a) Kubintu bya ñanyi mutundu byotwafwainwa kukosa? (b) Bena Kilishitu bakishinka boba byepi umvwe baesekwa?

5 Kechi kumanyikwatu konka ne, kuji ne makatazho akwabo akebewa kukosa pakupitamo. Basapwishi bamo kibashupa bingi kwisamba mambo awama na bantu bobabula kuyuka. Baana basukulu bamo nabo besekwa bingi umvwe bebambila’mba bambe kwipana kobepana kukyalo kyobekalamo nangwa kumwesha mushingi wambandela. Namambo akuba kuno kwipana kebyambo byabupopweshi, baana babwina Kilishitu kechi bekyuba ne. Abo bobako mashinda atokesha Lesa pa muchima, kabiji kileta bingi lusekelo pakumvwa mashinda awama mobobila kino.

6 Kabiji tukebewa kukosa kimye bantu bakanya mwingilo wetu kyobabepa bubela bwakubepela bakalume ba Lesa na kulolobwela mu mawaileshi, mu matelevizhonyi, ne mu mapepala abyambo nangwa kimye kyobeseka kukanya kupopwela kwakine pa ‘kwikutongwela bya bubi.’ (Masalamo 94:20) Kyakumwenako, twakonsha kumvwa byepi umvwe pepala wabyambo, waileshi, nangwa televizhonyi waamba sawakya wabubela wakubepa bantu amba byobaji Bakamonyi bakwa Yehoba? Nanchi kitukankamikanyi? Ine. Twaketekela namba bintu byauno mutundu byakonsha kumweka. (Masalamo 109:2) Kabiji kechi tukumya umvwe bantu bamo baitabila byambo byabubela byanembwa ne, mambo “kitabilambijinga witaba byambo byonse.” (Byambo bya Mana 14:15) Nangwa byonkabyo, bena Kilishitu bakishinka kechi betabatu kitabeitabe byambo biji byonse byambiwa pa balongo babo ne, kabiji kechi bakeba byambo byabubela kwibalengela kubula kutanwa kukupwila kwa bwina Kilishitu nangwa kubwela panyuma mumwingilo wa mubujimi, nangwa kukoka mu lwitabilo lwabo ne. ‘Mu bintu byonse [belumbulula byobaji] ba mingilo ya Lesa, . . . na lukumo ne kupelulwa, ne na kunenwa byatama ne kunenwa byawama; bobilwa nobe banjimbi nanchi ba kine.’—2 Kolinda 6:4, 8.

7. Mepuzho ka otwakonsha kwishikisha mu kwipalanguzha atweba bene?

7 Paulo byoanembejile Timoti waambile’mba: “Lesa kechi witupele Mupashi wa moyo ne; poso wa bulume. . . . Byonkabyo obewa kechi wikubile bumvu kushimuna ko umushimuna Nkambo yetu ne.” (2 Timoti 1:7, 8; Mako 8:38) Panyuma yakuba twatanga bino byambo, twafwainwa kwishikisha amba: ‘Abya nanchi lwitabilo lwami nelubila bumvu nyi, inyi na kosa? Nanchi kunkito ko ñingila (nangwa kusukulu kongya) mbula bakwetu kuba’mba amiwa ne Kamonyi wakwa Yehoba nyi, inyi nchina kwilumbulula? Nanchi ñumvwa bumvu kwikala muntu wapusanako nabakwetu, inyi nsangalala na mambo abulunda bwami ne Yehoba?’ Umvwe muntu uchinachina kusapwila mambo awama nangwa kechi ukeba kuyukanyikisha lwitabilo lwanji ne, wafwainwa kuvuluka byambo byakwa Yehoba kwi Yoshua: “Ukose ne kuchinchika bulongo.” Kange muvulame ne, bimumona bakwenu momwingijila nkito nangwa bakwenu momufunjila sukulu kechi kyo kyanema ne, kyanema ke Yehoba ne Yesu Kilishitu byo bemumona.—Ngalatiya 1:10.

Byotwakonsha Kuchinchika

8, 9. (a) Pa kimye kimo bena Kilishitu batanshi baesekelwe byepi? (b) Ba Petelo ne Yoano baubile byepi byobebachiinyenga, kabiji kika abo ne balongo kyobatambwijile?

8 Twakonsha kwikala byepi bakosa nekusunga bulumbuluke bwetu mubino bimye byakatazha? Nga bena Kilishitu batanshi bakosele byepi? Vulukai kimye bañanga bakatampe ne bakulumpe mu Yelusalema kyobaambijile ba Petelo ne Yoano kuleka kusapwila mujizhina ja Yesu. Baana babwanga bakaine kuleka kusapwila nangwa kyakuba bebachiinye bino babwela bebalekako. Kufumatu popo, bayile kubalongo babo ne kulombela pamo’mba: “Nkambo talai byo betufunda mafunde abo, kabiji mwibape bakalume benu bambetu mambo enu na kuchinchika.” (Byubilo 4:13-29) Yehoba wibakumbwile nekwibakosesha na mupashi wazhila, nemonka mwaambijile bantangi ba Bayudea, ‘bakumbenye Yelusalema’ na mafunjisho abo.—Byubilo 5:28.

9 Twayai tutale-tale bulongo byamwekele kyokya kimye. Baana babwanga byobebachiinye ku bantangi ba Bayudea, kechi balekele kusapwila ne. Balombele amba bakose batwajijile kusapwila. Kabiji bebikileko kuba monka mobalombejile ne Yehoba wibakoseshe na mupashi wazhila. Byobapichilemo bimwesha kuba’mba byambo byoanembele Paulo panyuma yakupitapo myaka muñambilo ikwabo bingila ne ku bena Kilishitu inge kebamanyikwe. Paulo waambile’mba: “Nakonsha kuba byonse mwi aye unkosesha.”—Filipai 4:13.

10. Kumwena kwi Yelemiya kukwasha byepi boba bantu baji na kisemwa kyakumvwa bumvu?

10 Pano ibyepi umvwe muntu uji na kisemwa kyakumvwa bumvu? Nanchi wakonsha kwingijila Yehoba nakuchinchika mukimye kya kumanyikwa nyi? Ee wakonsha! Vulukai biumvwine Yelemiya kimye Yehoba kyoamutongwele kwikala ngauzhi. Nsongwalume waambile’mba: “Nkiji mwanyike.” Kwesakana na mukumbu wanji, twayuka namba wiumvwine amba kechi wafwainwa ne. Bino, Yehoba wamukoseshe pa kumwambila bino byambo’mba: “Kechi wambe’mba: Nkiji mwanyike ne; mambo ku bonse ko nkakutuma ukayako, ne byonse byo nkakukambizha, ukebyamba. Kechi wibachine bantu ne, mambo amiwa nji nobe mu kukupokolola.” (Yelemiya 1:6-10) Yelemiya wamuketekejile Yehoba kabiji kyafuminemo nangovu yamupele Yehoba wachinchikile nekwikala musapwishi wakosa bingi mu Isalela.

11. Lelo jino kika kikwasha bena Kilishitu kwikala bakosa nobe Yelemiya?

11 Bena Kilishitu bashingwa bakwashiwa na “jibumba jikatampe” ja ‘mikooko ikwabo’ lelo jino baji na mwingilo uji byonka byajinga wakwa Yelemiya. Batwajijila nakusapwila nkebelo ya Yehoba, nangwa kyakuba bantu bebasula, bebendeleka, ne kwibakabisha. (Lumwekesho 7:9; Yoano 10:16) Byambo bya Yehoba kwi Yelemiya bibakosesha byaamba’mba: “Kechi wibachine bantu ne.” Kechi bavulama kuba’mba Lesa yewibatuma kuya nakusapwila mambo anji ne.—2 Kolinda 2:17.

Bantu Bakosele Botwafwainwa Kulonda

12. Yesu wakosele byepi, kabiji wakoseshe byepi baana banji babwanga?

12 Kulanguluka pabantu nobe Yelemiya waingijile nakuchinchika kyakonsha kwitukwasha kwikala bantu bakosa. (Masalamo 77:12) Kyakumwenako, byotutala-tala byajinga mwingilo wakwa Yesu, tukumbwa byoachinchikile kimye kyoaesekelwe na Satana ne kimye bantangi ba Bayudea kyobamulengulwilenga. (Luka 4:1-13; 20:19-47) Na bulume bwa Yehoba, Yesu wakosele bingi, kabiji saka akyangye kufwa ne, waambijile baana banji babwanga amba: “Panopantanda kumanama ko kwenu: byonkabyo koseshai michima yenu; amiwa nepashinda panopantanda.” (Yoano 16:33; 17:16) Umvwe baana banji babwanga balondela byaingijile Yesu nabo bakonsha kushinda. (1 Yoano 2:6; Lumwekesho 2:7, 11, 17, 26) Bino bafwainwa ‘kukosesha michima yabo.’

13. Paulo wakoseshe bena Filipai kuba ka?

13 Pakupitapo myaka imo panyuma ya lufu lwakwa Yesu, ba Paulo ne Silasa bebataile pa kaleya mu Filipai. Kepo Paulo akoseshe kipwilo kya mu Filipai ‘kukosela mu mupashi umo, kasa bebilwila na muchima umo abya byaitabilwa bya mambo awama; ne kubishiwa moyo ku balwanyi babo nangwa mu kintu kimo ne.’ Pa kwibakosesha mu kino, Paulo waambile’mba: “Akyo [lumamano lwa bena Kilishitu] kikekala kwi abo [bamanyikañana] ke kayukilo ka lonaiko, pakuba kwi anweba kikekala ke kayukilo ka lupulukilo, nako ko kafuma kwi Lesa; mambo kechi kimupewa anweba na mambo a Kilishitu kumwitabila konka ne, kana ne kumumanamina nako pamo.”—Filipai 1:27-29.

14. Kuchinchika kwakwa Paulo kwakwashishe byepi balongo mu Loma?

14 Kimye Paulo kyoanembejile kipwilo mu Filipai, napo wajinga mukaleya, pakikye kimye wajinga mu Loma. Bino nangwa byonkabyo watwajijile kusapwila kubantu nakuchinchika. Kika kyafuminemo? Wanembele’mba: “Mfungwa yami yaubile ke imweke byo iji ya mwi Kilishitu ku bashilikale bonse ba mu kipango ne ku bantu bonse bakwabo; kabiji ne balongo ba mwi Nkambo, pepi bonse, mfungwa yami ibalengela kukosa, kabiji pano bakila mu kuchinchika kwamba mambo a Lesa na kubula moyo.”—Filipai 1:13, 14.

15. Kwepi kotwakonsha kutana byakumwenako byawama mu lwitabilo byakonsha kwitukosesha?

15 Byoaubile Paulo bitukosesha bingi. Ne byauba bena Kilishitu ba muano moba bachinchika malwa mubyalo bilamwa nabandamabyalo bashinta nangwa bilamwa nabantangi babupopweshi nabyo bitukosesha bingi. Mashimikila a bavula bapichile mu bya malwa anembwa mu magazini a Kyamba kya Usopa ne Loleni! ne mu Yearbook of Jehovah’s Witnesses. Pakutanga ano mashimikila samuvuluka kuba’mba bantu bena oo mashimikila omubena kutanga ke bantutu baji byonka byotuji; bino byobajinga mu makatazho, Yehoba wibapele bukata bwine bwa bulume nekuchinchika bachinchikile. Twakonsha kuketekela’mba ne kwiatweba uketukwasha umvwe lukatazho lwitwishila.

Kukosa Kwetu Kutokesha Yehoba pa Muchima ne Kumunemeka

16, 17. Ano moba twakonsha kwikala byepi na muchima wakukosa?

16 Umvwe mwina Kilishitu wakosela mubukine ne mu bololoke, kokuba’mba wakosa. Umvwe wakoselamo nangwa kyakuba ubena kumvwa moyo ko kukosa konkako. Kyakine mwina Kilishitu ujitu yense wakonsha kukosa umvwe kine ukeba kuba kyaswa muchima wa Yehoba, kutwajijila wakishinka, kuketekela mwi Lesa kimye kyonse, kabiji nekuvuluka kikupu’mba Yehoba kunyuma wakoseshe bantu bavula bajingatu byonka byoaji aye. Kabiji kikwabo inge twayuka namba kukosa kwetu kumutokesha Yehoba pa muchima nekumunemeka popo tukilamo nekukosa. Twinengezha kuchinchika myendeleko nangwa kwitumanyika mambo twamutemwisha bingi.—1 Yoano 2:5; 4:18.

17 Kange tuvulamenga kuba’mba umvwe twamanama pa mambo alwitabilo lwetu kechi kilumbulula’mba twalengapo mambo ne. (1 Petelo 3:17) Tubena kumanama namambo a kutumbijika bumfumu bwa Yehoba, kuba kyawama, kabiji ne na mambo akubula kwikala bapanopantanda. Pamambo akino, mutumwa Petelo waambile’mba: “Umvwe mwatekanya pa kumanyikwa byo mwauba byawama, kino kyo kyaitabilwa kwi Lesa.” Kabiji Petelo waambile’mba: “Abo bamanama monka mu kyaswa muchima wa Lesa bobenga byawama ne kwiifikizha myeo yabo kwi aye Mulenga wa kishinka.” (1 Petelo 2:20; 4:19) Kine, lwitabilo lwetu lutokesha Lesa wetu wa butemwe aye Yehoba pa muchima nekumunemeka. Kino kintu byokyawamapo kuba’mba twikoseshe!

Kimye Kyobetutwala mu Kije

18, 19. Umvwe twaimana bakosa kumeso a banchibamambo, kokuba’mba tubena kushimuna ñanyi mambo?

18 Yesu byoaambijile baana banji babwanga kuba’mba bakapita mubyamalwa, wibambijile nekuba’mba: “[Bantu] bakemusolola ku bije, ne mu mashinagoga abo bakemututaula; kine bakemuleta ku bene bandamakyalo ne ku bamfumu na mambo a amiwa, kikale ke kiyukilo kwi abo ne ku bagentila pamo.” (Mateo 10:17, 18) Kine kikebewa kuchinchika pakwambañana nanchibamambo nangwa ndamakyalo pamambo akubepelwatu. Umvwe nakuchinchika twaingijisha byambo byobetubepela kusapwila bano bantu, kokuba’mba tubena kwalula kino kimye kyakatazha kejishinda jakwingijilamo kintu kyanema. Kokuba’mba tubena kushimuna ku banchibamambo byambo bya Yehoba, byanembwa mu Salamo 2 amba: “Jimukai, anweba bamfumu: fundwai, anweba bamitonyi ba pano panshi. Mwingijilai Yehoba na moyo.” (Masalamo 2:10, 11) Javula umvwe Bakamonyi bakwa Yehoba bebalobela ku kije pamambo abubela, banchibamambo banemeka muzhilo wakuleka bantu kupopwela mobakebela bene, kabiji twibasanchila bingi pakino. Bino banchibamambo bamo betabila byambo byabantu betubepela. Ku bantu bauno mutundu Kinembelo kyaamba’mba: “Fundwai.”

19 Banchibamambo bafwainwa kuyuka’mba muzhilo wa Yehoba Lesa ye muzhilo mukatampe. Bafwainwa kuvulukanga’mba bantu bonse pamo ne abo banchibamambo baketotolwela kwi Yehoba ne Yesu Kilishitu. (Loma 14:10) Atweba nangwa kyakuba banchibamambo betuchibila mambo bulongo nangwa ne, tuchinchika mambo Yehoba witukosesha. Baibolo yaamba’mba: “Bo bene ba lusekelo bonse bamuketekela.”—Masalamo 2:12.

20. Mambo ka otwakonsha kwikela balusekelo umvwe twachinchika malwa ne byambo byobetubepelatu?

20 Mu Jashi janji ja pa mutumba, Yesu waambile’mba: “Kabiji anweba mwi batokwa umvwe bantu bemwambila mwenga, ne kwimupata, ne kwimubepela mu misango yonse ya bubi, na mambo a amiwa. Sekelai, ne kusangalala: mambo mfweto yenu ikatampe mwiulu: mambo bebapachilenga byonkabyo ne bangauzhi ba Lesa ba kala bemutangijile.” (Mateo 5:11, 12) Kyakine lumanamo kechi lwawamane, bino kukosa kwetu kwituletela lusekelo nangwa kyakuba tubena kumanyikwa, ne kwitubepela byambo byabubela mu mawaileshi, mu matelevizhonyi, nemumapepala abyambo. Kilumbulula kuba’mba tubena kutokesha Yehoba pa muchima kabiji tukatambwila mfweto. Kukosa kwetu kumwesha kuba’mba tuji nalwitabilo lwakine kabiji kwitushiina’mba kine twaitabilwa kwi Lesa. Kumwesha patoka kuba’mba twaketekela bingi mwi Yehoba. Aluno luketekelo lwanema bingi kumwina Kilishitu, byonka byotukamona mumutwe walondelapo.

Bika Byomwafundamo?

• Ñanyi bintu bimo byotwafwainwa kuchinchikako lelo jino?

• Twakonsha kwikala byepi na muchima wakukosa?

• Bañanyi bakumwenako bawama bakosele?

• Mambo ka otukebela kwingila nakukosa?

[Bipikichala pa peja 22]

Simone Arnold (luno ke Liebster) mu Germany, Widdas Madona mu Malawi, ne ba Lydia ne Oleksii Kurdas mu Ukraine bakosele ne kukana aye mubi

[Bipikichala pa peja 23]

Kechi twiobila bumvu mambo awama ne

[Kipikichala pa peja 24]

Kukosa koakosele Paulo byoajinga mukaleya kwalengejile mambo awama kushimunwa

[Kipikichala pa peja 25]

Umvwe nakuchinchika twalumbulula lwitabilo lwetu lwa mu Binembelo kwi nchibamambo, kokuba’mba tubena kusapwila mambo anema

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu