Mambo ka O Twafwainwa Kulombelanga na Kubula Kuzhikilwa?
“Lombai na kubula kuzhikilwa; mu byonse santai.”—1 TESALONIKA 5:17, 18.
1, 2. Danyela wamwesheshe byepi kuba’mba wanemekele jishuko ja lulombelo, kabiji milombelo yanji yalengejile bulunda bwanji ne Lesa kwikala byepi?
NGAUZHI Danyela wajinga na muteeto wa kulomba kwi Lesa jisatu pa juba pa juba. Wafukaminenga pa bipenze bya nzubo yanji ya peulu byatajile ku Yelusalema ne kulomba. (1 Bamfumu 8:46-49; Danyela 6:10) Nangwa kimye mfumu kyoapaine mukambizho wa kuba’mba kafwako wafwainwa kulomba ku ungi ne poso konka kwi Daliusa mfumu wa Media, Danyela kechi wabwelele panyuma ne. Kikale kino kyafwainwe kubika bumi bwanji mu kizumba nangwa ne, aye watwajijile kulomba kwi Yehoba kwa kubula kuzhikilwa ne.
2 Nga Yehoba wamumonanga byepi Danyela? Kimye malaika Ngabaliela kyoaishile na kukumbula lulombelo lwa kwa Danyela lumo, wamulumbulwijile amba, “bakutemwa bingi.” (Danyela 9:20-23) Mu bungauzhi bwa kwa Ezikyo, Yehoba wamutelele Danyela amba muntu waoloka. (Ezikyo 14:14, 20) Pa myaka yavula yonse yoaikele na bumi, mu milombelo yanji Danyela wakoseshenga bulunda bwanji ne Lesa. Ne Daliusa wikiyukile kino kishinka.—Danyela 6:16.
3. Kwesakana na byo twaumvwa mu byapichilemo umo mishonale, lulombelo lwakonsha kwitukwasha byepi kusunga bulumbuluke bwetu?
3 Kutoñamina mu milombelo jonse kwakonsha ne kwitukwasha kuyuka mwakutalañena na meseko avula otupitamo. Monai byapichilemo mishonale umo wa jizhina ja Harold King, mu kyalo kya China yebakashile mu kaleya ka bunke myaka itanu. Mulongo King washimikizha amba: “Bakonsha kungabanya ku bakwetu bantu, pano kafwako nangwa umo wakonsha kuñamuna kwi Lesa ne. . . . Mu kaleya kami monka, nafukamanga patoka pa kuba uji yense wakonsha kumona sandomba na jiwi jasansuka, jisatu pa juba pa juba, saka mvuluka ne Danyela watelwa mu Baibolo. . . . Kyamwekele kuba’mba pa bino bimye byonse byo nalombanga, mupashi wa Lesa wakoseshanga bingi milanguluko yami kuta muchima ku bintu byanema kabiji wantekeneshanga. Lulombelo lwankwashishe bingi ku mupashi ne kuntekenesha.”
4. Ñanyi mepuzho pa mambo a lulombelo o tusakufunda mu uno mutwe?
4 Baibolo yaamba’mba: “Lombai na kubula kuzhikilwa; mu byonse santai.” (1 Tesalonika 5:17, 18) Satwalabijila luno lufunjisho, twayai tufunde pa ano mepuzho alondelapo: Mambo ka o twafwainwa kulombelanga bulongo milombelo yetu kabiji jonse? Ñanyi bishinka byotuji nabyo bya kusolomokelamo Yehoba kimye kyonse? Kabiji twakonsha kuba byepi inge twilanguluka atweba bene amba kechi twi bantu bafwainwa kulomba kwi Lesa ne, na mambo a bilubo byetu?
Koseshai Bulunda Bwenu Kupichila mu Lulombelo
5. Lulombelo lwitukwasha kwikala na bulunda bwa byepi?
5 Nanchi mwakonsha kutemwa inge Yehoba keemulanguluke amba mwi mulunda nanji nyi? Byobyo atelele mushakulu Abalahama byonkabyo. (Isaya 41:8; Yakoba 2:23) Yehoba ukeba atweba kwikala balunda nanji ba uno mutundu. Witwita amba tufwenye kwipi ne aye. (Yakoba 4:8) Abya luno lwito kuba lwitulengela kulangulukapo pa lunengezho lwa lulombelo byo lwawamisha nenyi? Kyashupa bingi kwisambatu na kinemanga wa mu kafulumende, kechi tufwenyatu nangwa pa bwipi ne! Pano Mulenga walengele bintu byonse aye witutundaika kumusolomoka sa twakasuluka mu lulombelo kimye kijitu kyonse kyotwakebelapo. (Masalamo 37:5) Milombelo yetu yakubula kuzhikilwa itukwasha kwikala balunda bakine kine ne Yehoba.
6. Yesu witumwesha byepi ene mambo o twafwainwa ‘kutwajijila na kulomba’?
6 Kyapela bingi kulekelela jishuko jetu ja lulombelo. Kupayankanatu konka na bintu bya juba ne juba, kwakonsha kwitulabika kyakuba twalubako ne kwibikako kwisamba na Lesa. Yesu wakoseshe baana banji ba bwanga ‘kutwajijila na kulomba, NW,’ kabiji ne aye mwine walombelenga. (Mateo 26:41) Nangwa kyakuba wajinga muntu wapayankana jonse bufuku ne mute, wamwenengapo kimye kya kwisamba ne Shanji wa mwiulu. Kimye kimo Yesu “bufuku pa kutwala ku makya” wabukile keaye na kulomba. (Mako 1:35) Kabiji bibye bimo pa kuzhika juba wayanga kwa bunke na kulomba kwi Yehoba. (Mateo 14:23) Yesu kimye kyonse wamonangapo kimye kya kulomba, ne atweba twafwainwa kwikalangapo na kimye kyakuba kino.—1 Petelo 2:21.
7. Ñanyi bintu byakonsha kwitutundaika kwisamba ne Shetu wa mwiulu pa juba pa juba?
7 Pa juba pa juba byavula bingi bimye byo twakonsha kwikelamo na kimye kya kulomba kwa bunke byo tupita mu makatazho, byo tupita mu meseko, ne byo tufuukula bya kuba. (Efisesa 6:18) Umvwe twakeba bukwasho bwa Lesa mu bintu byonse byotuba mu bwikalo bwetu, bulunda bwetu ne aye bukakomanga. Umvwe bantu babiji betemwa bekwasha jonse mu bimye bya malwa, nanchi bulunda bwabo kechi popo bukoselako nenyi? (Byambo bya Mana 17:17) Ne atweba bulunda bwetu ne Yehoba bwakonshatu kukosa umvwe twakinka manungo mwi aye ne kumona byoetukwasha.—2 Byambo bya Moba 14:11.
8. Kwi Nehemiya, Yesu, ne Hana, tufundako ka pa mambo a bula bwa milombelo yetu ya pa bunke?
8 Kyawama bingi kuba’mba Lesa kechi ujipo na kipimo pakupelela nangwa na bimyetu bimo byo twakonsha kwisambilamo nanji mu lulombelo ne. Saka akyangye kulomba lūsa ku mfumu wa Pelisha, Nehemiya bukiji bukiji walombele lulombelo lwa kishinshi. (Nehemiya 2:4, 5) Yesu naye walombele lulombelo lwipi kimye kyo alombele Yehoba kuba’mba amupe ngovu ya kusangula Lazalasa. (Yoano 11:41, 42) Bino Hana aye byoalupwilenga byonse byajinga ku muchima wanji, “wabanjile bingi mu lulombelo lwanji ku meso a Yehoba, NW.” (1 Samwela 1:12, 15, 16) Onkao mambo, milombelo yetu ya pa bunke yafwainwa kulepa nangwa kwipipa kwesakanatu na mokyaikela.
9. Mambo ka mu milombelo yetu kyo twafwainwa kuvwangilamo lutotelo ne kusanchila Yehoba pa byonse byoetubila?
9 Milombelo yanembwa mu Baibolo yavula yalombewa mu kusanchila bumfumu bwa Yehoba bwakila bilengwa byonse ne mingilo yanji ya kukumya. (Kulupuka 15:1-19; 1 Byambo bya Moba 16:7-36; Masalamo 145) Mu kimwesho, mutumwa Yoano wamwene bakulumpe makumi abiji ne ana, ko kuba’mba kibelengelo kyonse kya bena Kilishitu bashingwa mu bifulo byabo bya mwiulu, sa babena kutota Yehoba amba: “Mwafwainwa anweba Nkambo yetu, Lesa wetu, kutambula lukumo, ne buneme, ne bulume: mambo anweba yenu mwalengele byonse, kabiji na mambo onka a kyaswa muchima wenu o byaikajile, o byalengelwe.” (Lumwekesho 4:10, 11) Ne atweba tuji na bishinka byavula byo twafwainwa kutotelamo Mulenga kimye kyonse. Bansemi bomvwa bingi lusekelo umvwe mwanabo wibasanchila na muchima wanji yense pa kintu kyo bamubila. Kuvulauka vulauka bibusa bya Yehoba ne kwamba lusanchilo lwetu pa byobyo bintu ke jishinda jawama ja kuwamishishamo milombelo yetu.
Mambo ka o Twafwainwa ‘Kulomba na kubula kuzhikilwa’?
10. Lulombelo lwingila ñanyi mwingilo mu kukosesha lwitabilo lwetu?
10 Kulomba kimye kyonse kwanema bingi mu lwitabilo lwetu. Panyuma ya kwibataya kishimpi mu kwibabula’mba mwafwainwa “kulomba moba onse ne kukoka ne,” Yesu washikishe’mba: ‘Mwana muntu byo akeya, nanchi ukatana lwitabilo panopantanda nyi?’ (Luka 18:1-8) Lulombelo lwa kine lwa kulomba na muchima yense lukosesha lwitabilo. Mushakulu Abalahama byoayilenga na kukota ne kumona’mba kechi wasemapo mwana ne, wamubujile Lesa kino. Pa kumukumbula, patanshi Yehoba wamwambijile kutala mwiulu ne kubala tubangabanga, umvwe wakonsheshe kwitubala. Kepo Lesa abujile Abalahama amba: “Byo bakekala ne ba mu kisemi kyobe.” Waubile byepi? Abalahama “wamwitabijile Yehoba, kabiji aye wamutelejilekyo ke bololoke.” (Ntendekelo 15:5, 6) Umvwe twalupula byonse biji mu michima yetu kwi Yehoba mu lulombelo, kuketekela byoaamba mu Baibolo, ne kumukokela, ukakosesha lwitabilo lwetu.
11. Lulombelo lwakonsha kwitukwasha byepi mwakubila na makatazho?
11 Lulombelo lwakonsha ne kwitukwasha kuyuka mwakubila na makatazho. Nanchi twikala na bisendwa mu bwikalo bwetu bwa juba ne juba nyi, kabiji bintu byo tupitamo abya bitukatazha nyi? Baibolo itubula’mba: “Utwike Yehoba kisendwa kyobe, ne aye ukakukosesha: kechi ukamuleka mololoke amba atenkene nangwa jimotu ne.” (Masalamo 55:22) Twakonsha kumwena kwi Yesu inge ketufuukule bintu byakatazha. Saka akyangye kutongola batumwa banji 12, Yesu walombele lulombelo lwa pa bunke bufuku bonse. (Luka 6:12-16) Kabiji bufuku saka akyangye kufwa, Yesu walombele kyabaya bingi kyakuba ne “masulwila anji aalukile nobe miso ikatampe ya mashi sa inokela panshi.” (Luka 22:44) Na mambo a kyo kino, ‘bamumvwine mambo a kwakamwa Lesa kwanji.’ (Bahebelu 5:7) Milombelo yetu ya kulomba na muchima yense na kubula kuzhikilwa iketukwasha kuyuka mwakubila na bintu bileta kijikila ne meseko akatazha.
12. Lulombelo lumwesha byepi Yehoba byoetuta muchima?
12 Kishinka kikwabo kyo twafwainwa kufwenyenya kwipi ne Yehoba kupichila mu lulombelo, ke kya kuba’mba ne aye ufwenya kwipi ne atweba. (Yakoba 4:8) Umvwe twalupula bintu byonse biji mu muchima wetu kwi Yehoba mu lulombelo, nanchi kechi tuyuka amba utako muchima ku byo tukeba ne kwitulama na kifyele nenyi? Twimwena butemwe bwa Lesa atweba bene. Yehoba kechi wapapo lūsa muntu mukwabo kuteleka ku milombelo ilomba bakalume banji bamuketekela amba ye Shabo wa mwiulu ne. (Masalamo 66:19, 20; Luka 11:2) Kabiji witwambila ‘kutaya bijikila byetu byonse pe aye, mambo aye wituta muchima.’—1 Petelo 5:6, 7.
13, 14. Bishinka ka byotuji nabyo byo twakonshesha kulombelanga na kubula kuzhikilwa?
13 Lulombelo lwakonsha kwitupa ngovu ya kwingila mu mwingilo wetu ne kwitukosesha inge bantu kebakane kuteleka, nangwa kwitukanya kyakuba ketukebe kwikileka. (Byubilo 4:23-31) Lulombelo lwakonsha ne kwituzhikijila ku “bya bujimuku bya kwa Diabola.” (Efisesa 6:11, 17, 18) Kimye kyo tubena kwibikako kushinda meseko etumwekela pa juba pa juba, twafwainwa kutwajijila kulombanga kwi Lesa amba etukoseshe. Mu lufunjisho lwa kulomba lwafunjishe Yesu, muji ne lusanshijilo lwa kuba’mba Yehoba “mwitupokolole kwi yewa mubi,” Satana Diabola.—Mateo 6:13.
14 Yehoba uketukwashanga inge satutwajijila na kulomba bukwasho bwanji mu kwikanya ku milanguluko ya kukeba kuba bubi. Tuji na mulaye wa kuba’mba: “Lesa ye wa kishinka, kechi akemuleke’mba, mumone lweseko lwakila pa bulume bwenu ne: bino mu lweseko ukemumwena ne jishinda ja kupulukilamo, amba mumone mwa kwilukonshesha.” (1 Kolinda 10:13) Mutumwa Paulo aye mwine wimwenejile Yehoba byoakoseshañana mu bintu byavula byoapichilemo. Waambile’mba: “Nakonsha kuba byonse mwi aye unkosesha.”—Filipai 4:13; 2 Kolinda 11:23-29.
Kelwainga mu Lulombelo Nangwa kya Kuba Muba Bilubo
15. Kika kyakonsha kumweka umvwe mu byubilo byetu twakankalwa kwikela mwayila mafunde a Lesa?
15 Pa kuba’mba milombelo yetu itabilwe, kechi twafwainwa kukana lujimuno lwa mu Byambo bya Lesa ne. Mutumwa Yoano wanembele’mba: “Byonse byo tulomba tutambula kwi aye, mambo tulama mikambizho yanji ne kuba byonka byawama ku meso anji.” (1 Yoano 3:22) Kika kyakonsha kumweka umvwe mu byubilo byetu twakankalwa kwikela mwayila mafunde a Lesa? Ba Adama ne Evwa panyuma ya kulenga mambo mu bujimi bwa Edena bafyamine. Ne atweba kampe twakonsha kukeba kufyama “ku meso a Yehoba” ne kuleka kulombela. (Ntendekelo 3:8) Mukulumpe wenda waingila myaka yavula mu mwingilo wanji aye Klaus washimikizhe amba: “Kintu kimo kyo namona kyabula kufwainwa kyuba bantu bepatula kwi Yehoba ne ku jibumba janji, ke kya kuba’mba baleka kulomba.” (Bahebelu 2:1) Kino kyo kyaubile ne José Ángel. Waamba’mba: “Pepi na myaka itanu na isatu kechi nalombanga kimye kyonse lulombelo kwi Yehoba ne. Nelangulwishenga namba kechi ne muntu wafwainwa kwisamba nanji, nangwa kya kuba nakimunemekele namba ye Tata wa mwiulu ne.”
16, 17. Ambai byakumwenako bibena kumwesha milombelo yetu ya jonse byo yakonsha kwitukwasha kushinda bukoke bwa ku mupashi.
16 Atweba bamo twakonsha kwilanguluka’mba kechi twi bantu bafwainwa kulomba ne, na mambo akuba kampe twakoka ku mupashi, nangwa kampe na mambo akuba twalenga mambo. Pano bino, akye kyo kimye kikebewa kulomba na mukoyo. Yona wanyemene mwingilo ye bamutumine kwingila. Mino ‘mu kumanama kwanji wamwichile Yehoba, ne aye wamwitabile monka mwine mu Kalunga ka bafu mo ajijile.’ (Yona 2:2) Yona walombele, ne Yehoba wakumbwile lulombelo lwanji, kepo akosele jibiji ku mupashi.
17 José Ángel naye watendekele kulomba bukwasho na mukoyo. Uvuluka’mba: “Naambile byonse byajinga mu muchima wami ne kulomba lulekelo lwa mambo kwi Lesa. Ne aye wankwashishe. Nalanguluka namba inge kyakuba ne lulombelo lwankwashishe ne, umvwe kechi nabwelele mu bukine ne. Pano luno ndombatu jonse pa juba pa juba, kabiji ntonga bingi bibye bimye.” Onkao mambo, twafwainwa kimye kyonse kukasuluka ne kwamba kwi Lesa patoka pa bilubo byetu ne kulomba lulekelo lwa mambo na kwipelula. Kimye Mfumu Davida kyoasolwele bundengamambo bwanji, Yehoba wamulekejileko mambo. (Masalamo 32:3-5) Yehoba ukeba kwitukwasha, kechi kwituzhachisha ne. (1 Yoano 3:19, 20) Kabiji ne milombelo ya bakulumpe mu kipwilo nayo yakonsha kwitukwasha ku mupashi, mambo akuba milombelo yabo ‘yakila mu mingilo yo ingila.’—Yakoba 5:13-16.
18. Ñanyi luketekelo bakalume ba Lesa lo bafwainwa kwikala nalo nangwa kyakuba bayile nzeke?
18 Ñanyi shanja baana wakonsha kukana mwananji waiya kwi aye na kwipelula amba bamukwashe ne kumufundako panyuma ya kuba kilubo? Kishimpi kya mwana walubile kimwesha kuba’mba nangwa kyakuba twaya byepi nzeke, Shetu wa mwiulu usekela bingi inge twabwela kwi aye. (Luka 15:21, 22, 32) Yehoba usanshijila bonse bauba bilubo kumwita “mambo aye ukamulekela mambo anji onsetu.” (Isaya 55:6, 7) Nangwa kyakuba Davida walengele mambo avula akatampe, walombele Yehoba kuba’mba: “Tai matwi ku lulombelo lwami, anweba Lesa; kechi mwifye ku lusashijilo lwami ne.” Kabiji waambile ne kuba’mba: “Mabanga, ne lukelo, ne pa kushinkimana juba, nkenyenganga ne kujila; ne aye [Yehoba] ukomvwa jiwi jami.” (Masalamo 55:1, 17) Kine ke kintu kya kwitukosesha bingi!
19. Mambo ka o twafwainwa kubujila kuja kabaku baku ne kulanguluka’mba milombelo yetu byo yabula kukumbulwa ko kuba’mba kechi twi bantu baitabilwa kwi Lesa ne?
19 Nga ibyepi umvwe twabula kumona kyo tubena kulomba bukiji bukiji? Twafwainwa kumona kuba’mba milombelo yetu yalombewa monka mwayila kyaswa muchima wa Yehoba ne mu jizhina ja Yesu. (Yoano 16:23; 1 Yoano 5:14) Mwana wa bwanga Yakoba watongwelepo bena Kilishitu bamwene kuba’mba milombelo yabo kechi yakumbwilwe ne, mambo akuba ‘balombelenga kyatama.’ (Yakoba 4:3) Bino, kechi twafwainwa kuja kabaku baku ne kulanguluka’mba milombelo yetu byo yabula kukumbulwa ko kuba’mba kechi twi bantu baitabilwa kwi Lesa ne. Kimo kimye Yehoba wakonsha kuswisha bapopweshi banji bakishinka kutwajijila na kulomba kintu kimo pa kimye kyabayako saka bakyangye kwikimona. Yesu waambile’mba: ‘Lombainga, mukekitambula.’ (Mateo 7:7) Onkao mambo, twafwainwa ‘kukelwanga mu lulombelo.’—Loma 12:12.
Lombainga Jonse
20, 21. (a) Mambo ka o twafwainwa kulombelanga na kubula kuzhikilwa mu ano ‘moba apelako’? (b) Tukatambwila ka inge satusolomoka ku jitanda ja Yehoba ja bupe?
20 Makatazho abena kutwajijila na kuvula mu ano ‘moba apelako a bimye byakatazha.’ (2 Timoti 3:1) Kabiji milanguluko yetu yakonsha kuyula na meseko. Kulomba na kubula kuzhikilwa kuketukwasha kwikala bantu bata muchima ku bintu bya ku mupashi nangwa kya kuba tubena kupita mu makatazho, meseko, ne mu bintu bitulefula. Milombelo yetu kwi Yehoba pa juba pa juba yakonsha kwitupa bukwasho bwanema bo tubena kukeba.
21 Yehoba ‘umvwa milombelo’ kechi usakanchilwa na bintu bikwabo kya kuba’mba wakankalwa kumvwa milombelo yetu ne. (Masalamo 65:2) Ne atweba twayai tubulenga kusakanchilwa na bintu bikwabo kya kuba ketukankalwe kwisamba ne aye ne. Bulunda bwetu ne Lesa ke kintu kyanema bingi kyotuji nakyo. Onkao mambo, kange twikilekelele ne. “Onkao mambo nanchi tufwenye kwipi kasa tuchinchika konka ku jitanda ja bupe, tutambule lusa, ne kumona bupe bwa kwitukwasha mu kimye kyakupelelwa kwetu.”—Bahebelu 4:16.
Musakukumbula’mba Ka?
• Tufundako ka kwi ngauzhi Danyela pa mambo a buneme bwa lulombelo?
• Twakonsha kukosesha byepi bulunda bwetu ne Yehoba?
• Mambo ka o twafwainwa kulombela na kubula kuzhikilwa?
• Mambo ka kwiumvwa nobe kechi twi bantu bafwainwa ne, o kwakonsha kubula kwitulengela kuleka kulomba kwi Yehoba?
[Kipikichala pa peja 16]
Nehemiya walombele lulombelo lwipi lwa kishinshi saka akyangye kwisamba na mfumu
[Kipikichala pa peja 17]
Hana “wabanjile bingi mu lulombelo lwanji ku meso a Yehoba, NW.”
[Bipikichala pa peja 18]
Yesu saka akyangye kutongola batumwa banji 12, walombele bufuku bonse
[Bipikichala pa peja 20]
Twikala na bimye byavula bingi bya kwikelamo na lulombelo pa juba pa juba