Bikebewa Pa Kuba’mba Mwina Kilishitu Abatizwe
“Kisakunkanya kubatizwa i ki ka?”—BYUBILO 8:36.
1, 2. Filipa watendekele byepi mwisambo na yewa kineme mwina Etiopya, kabiji ki ka kyamwesheshe’mba awa muntu watemenwe mpopwelo ya kine?
BYO papichile mwaka umo nangwa ibiji panyuma ya lufu lwa kwa Yesu, kineme umo wa mu kafulumende wayilenga ku kabeta ka ku bulenge ku jishinda jifuma ku Yelusalema jiya ku Gaza. Byo aendele mu kalaki wanji makilomita nobe 1,500 wakokele ne kwimana waimene amba akokolokeko. Uno mwanamulume waendele musinso kufuma ku Etiopya kuya ku Yelusalema na kupopwela Yehoba. Pa kubwela byo aendele musinso walepa, watendekele kutanga Mambo a Lesa, kino kyamwesheshe’mba wajinga na lwitabilo. Yehoba wamwene uno muntu wa bukishinka, kabiji watumine malaika watangijile mwana wa bwanga Filipa kuba’mba amusapwile uno muntu.—Byubilo 8:26-28.
2 Filipa wayukile bya kutendeka mwisambo mambo uno kineme mwina Etiopya watangilenga na jiwi jasansuka, kwesakana na byo kyaubiwanga mu oa moba. Filipa waumvwine yewa muntu saka atanga mu muvungilo wa Isaya. Bwipuzho bwapela bwaipwizhe Filipa bwalengejile uno kineme mwina Etiopya kwikala na mujojo. Wamwipwizhe’mba: ‘Mwaumvwa byo mubena kutanga nyi?’ Kino kyalengejile’mba batendeke kwisamba mu Isaya 53:7, 8. Ne mu jino jishinda, Filipa “wamusapwijile mambo a Yesu.”—Byubilo 8:29-35.
3, 4. (a) Mambo ka Filipa kyo abatizhile mwina Etiopya kwa kubula kutaya kimye ne? (b) Ñanyi mepuzho o twaya twisambepo?
3 Mu kimyetu kicheche, awa mwina Etiopya waumvwine mwatajile mwingilo wa kwa Yesu wamupele Lesa, ne kikebewa pa kwikala mwana wa bwanga wabatizwa wa Kilishitu. Byo amwene mema, wamwambijile Filipa amba: “Kisakunkanya kubatizwa i ki ka?” Kino kechi kyaubiwa ubiwangatu ne. Uno kineme mwina Etiopya wajinga Muyudea waitabijile kabiji wapopwelanga Lesa. Kyakonsheshe kumutaila kimye kyabaya bingi kuba’mba amonepo kimye kikwabo kya ku kabatizwa. Kyakijilepo kunema ke kya kuba’mba, awe mwanamulume wayukile Lesa byo akebelenga’mba obe, kabiji wakebele kwingila na muchima yense. Filipa waitabile kubatiza mwina Etiopya, kabiji byo abatizhilwe, “wiyijile mu jishinda janji na lusekelo.” Kyamweka waikele musapwishi wabambakana bingi wa mambo awama mu kyalo mo aikalanga.—Byubilo 8:36-39.
4 Nangwa kya kuba kwipana ne lubatizhilo kechi bintu byafwainwatu kubiwa lubilo lubilo ne, kyaubile yewa kineme mwina Etiopya kimwesha’mba kimye kimo bantu babatizwa panyumatu ya kufunda kimye kicheche Mambo a Lesa.a Onkao mambo, kyanema bingi kwipuzha ano mepuzho: Muntu wakonsha kwinengezha byepi kuba’mba abatizwe? Bakyanyike nabo bakonsha kubatizhiwa nyi? Muntu saka akyangye kubatizhiwa, wafwainwa kukoma byepi ku mupashi? Kyakilamo kunema, mambo ka Yehoba o akebela’mba bakalume banji babatizwe?
Lulayañano
5, 6. (a) Bantu ba Lesa bakala bamutemenwe byepi Yehoba? (b) Umvwe twabatizwa, ñanyi bulunda bo twakonsha kwikala nabo na Lesa?
5 Panyuma ya kupokolola bena Isalela mu Ijipita, Yehoba wibalaile’mba bakekala “kya bunonshi” bwanji, kabiji ukebatemwa ne kwibazhikijila ne kwikala “mukoka wazhila.” Pano bino, pa kuba’mba Lesa ebobile bibusa bya uno mutundu , bano bantu bafwainwe kumutemwa. Bakumbwile’mba bakobanga ‘byonse byaambile Yehoba’ kabiji ne kulayañana nanji. (Kulupuka 19:4-9) Mu kitota kya myaka kitanshi, Yesu wakambizhe baana banji ba bwanga kuya na kusambisha ba mu mikoka yonse ya bantu ne kwibalula ke baana ba bwanga, kabiji aba batambwijile byambo byanji babatizhilwe. Abano bantu pa kuba’mba bekale balunda na Lesa, bafwainwe kwitabila mwi Yesu Kilishitu ne kubatizwa.—Mateo 28:19, 20; Byubilo 2:38, 41.
6 Ano mashimikila a mu Binembelo amwesha’mba Yehoba upesha boba balaya kumwingijila kya kine. Pa kuba’mba Yehoba apeshe bena Kilishitu, bafwainwa kwipana ne kubatizwa. Twakebesha bingi kulondela mashinda anji ne kutangijilwa kwi aye. (Masalamo 48:14) Kifumamo, Yehoba mu bukifwanyikizho witukwata ku kuboko ne kwitutangijila mu jishinda jo twafwainwa kuyamo.—Masalamo 73:23; Isaya 30:21; 41:10, 13.
7. Mambo ka kwipana ne lubatizhilo o byaikela bintu byo twafwainwa kwifuukwila atwe bene kuba?
7 Kutemwa Yehoba ne kizaku kya kumwingijila byo byafwainwa kwitulengela kuba bino. Muntu kechi wafwainwa kubatizwatu mambo a kumubula ku mukwabo amba wafunda kimye kyabaya nangwa mambo a kubatu’mba bakwabo babatizwa kala ne. Pano bino, bansemi ne bena Kilishitu bakwabo bakoma ku mupashi bakonsha kutundaika muntu kuba’mba alangulukepo pa kwipana ne lubatizhilo. Mutumwa Petelo watundaikile boba bamutelekelenga pa Pentekosta amba ‘babatizwe.’ (Byubilo 2:38) Pano bino, kwipana ke kintu kyo twafwainwa kuba atwe bene bunke, kafwako muntu mukwabo wakonsha kwitwimenako ne. Atweba bene twafwainwa kwifuukwila kuba kyaswa muchima wa Lesa.—Masalamo 40:8.
Kwinengezha Bulongo Saka Ukyangye Kubatizwa
8, 9. (a) Mambo ka kubatizwa kwa baana ba lukeke kyo kwabula kwitabizhiwa mu Binembelo? (b) Bakyanyike saka bakyangye kubatizwa, patanshi bafwainwa kuba ka?
8 Nga baana ba bacheche bakonsha kwifuukwila bene bulongo kuba’mba bepane nyi? Binembelo kechi byatongolapo myaka yafwainwa kubatizhilwapo muntu ne. Nangwa byonkabyo, baana ba lukeke kechi bakonsha kwitabila ne kwipana kwi Lesa ne. (Byubilo 8:12) Pa mambo a bena Kilishitu ba mu kitota kya myaka kitanshi, shayuka aye Augustus Neander waambapo mu buku wanji wa General History of the Christian Religion and Church amba: “Lubatizhilo lwajingatu lwa bantu bakoma, mambo baumvwanga mwatajile lubatizhilo ne kwikala na lwitabilo.”
9 Banyike bamo bakonsha kuyuka bukiji bintu bimo bikeba Lesa kukila bakwabo banyike. Pano bino, wakyanyike saka akyangye kubatizwa, wafwainwa kutemwa Yehoba, kuyuka mwatala Binembelo, ne kuyuka bulongo kwipana byo kulumbulula byonkatu byuba ne bakulumpe.
10. Muntu wafwainwa kuba byepi saka akyangye kwipana ne kubatizwa?
10 Yesu wakambizhe baana banji ba bwanga kufunjisha bakatataka byonse byo akambizhe. (Mateo 28:20) Patanshi, bakatataka bafwainwa kufunda maana alumbuluka a bukine, mambo ano maana akonsha kwibakwasha kwikala na lwitabilo mwi Yehoba ne mu Mambo anji. (Loma 10:17; 1 Timoti 2:4; Bahebelu 11:6) Umvwe bukine bwa mu Binembelo bwafika muntu pa muchima, bumulengela kulapila ne kusha byubilo byo aubanga saka akyangye kufunda bukine. (Byubilo 3:19) Kipelako muntu wakonsha kutemwa kwipana aye mwine kwi Yehoba ne kubatizwa, byonka byakambizhe Yesu.
11. Mambo ka o kyanemena kusapwilanga kimye kyonse saka tukyangye kubatizwa?
11 Kintu kikwabo kyanema kyo afwainwa kuba muntu saka akyangye kubatizwa ke kwingila mwingilo wa kusapwila mambo awama a Bufumu. Uno ke mwingilo wanema bingi Yehoba ye apa bantu banji mu ano moba apelako. (Mateo 24:14) Onkao mambo, basapwishi bakyangye kubatizwa batemwa bingi kubulako bantu bintu byo baitabilamo. Kabiji kwingilako uno mwingilo kwibalengela kutwajijila kwikala bapayankana mu mwingilo wa mu bujimi nangwatu panyuma ya lubatizhilo lwabo.—Loma 10:9, 10, 14, 15.
Nanchi Kujipo Kimulengela Kubula Kubatizwa Nyi?
12. Ki ka kilengela bamo kubula kubatizwa?
12 Bantu bamo bachina kubatizwa mambo a mutembo wikalapo panyuma ya lubatizhilo. Bayuka’mba pa kuba’mba balondele mizhilo ya Yehoba, bafwainwa kupimpula bwikalo bwabo. Nangwa kimo kimye balanguluka’mba kikebashupa bingi kutwajijila na kulondela mizhilo ya Lesa umvwe babatizwa. Bamo bakonsha ke balanguluke’mba, “Kwendapo kulutwe na lwendo nalengapo mambo bampanga mu kipwilo.”
13. Yesu byo ajinga panopantanda, ki ka kyalengejile bamo kubula kwikala baana banji ba bwanga?
13 Yesu byo ajinga panopantanda, bamo bakankelwe kwikala baana banji ba bwanga mambo a kutemwisha bintu bya ku mubiji ne bisemi byabo. Muntu umo waambile’mba ukalondelanga Yesu konse ko akaya. Bino Yesu waambile’mba bimye byavula kechi wajinga ne na pa kulaala ne. Yesu byo abujilepo muntu mukwabo amba ekale mwananji wa bwanga, uno muntu wakumbwile’mba bakimuleke akiye mu “kuzhika” bashanji. Kyamweka nobe wasajilepo kwikala ku nzubo na kupembelela’mba bashanji bakikafwe mu kifulo kya kulondela Yesu apa bino waiya kuzhika bashanji umvwe kimye kyafika. Wa busatu naye waambile’mba saka akyangye kutendeka kulondela Yesu, wafwainwe kuya na “kulaya” kisemi kyanji. Yesu watongwele kuno kubanda amba ko ‘kutala panyuma.’ Kino kyamwesha’mba aba bakeba kubanda bakakebanga mwakubepela kuba’mba babule kwingila mingilo yabo ya bwina Kilishitu.—Luka 9:57-62.
14. (a) Ba Petelo, Andeleo, Yakoba, ne Yoano baubilepo byepi byo bebechile kwi Yesu amba bakwatenga bantu? (b) Mambo ka o twafwainwa kubula kukankazhama kutambula kikonkoji kya kwa Yesu?
14 Pano bino, ba Petelo, Andeleo, Yakoba, ne Yoano kechi byo byo baubile ne. Yesu byo ebechile’mba bamulondelenga na kukwata bantu, Baibolo washimuna’mba: “Ponkapotu bealekele makonde abo, ke bamulondele.” (Mateo 4:19-22) Byo bafuukwilepo kulondela Yesu, bamwene byafikizhiwe mulaye wibalayile Yesu wa kuba’mba: “Tambulai kikonkoji kyami ne kufunda kwi amiwa; mambo amiwa ne kimote ne kukoka pa muchima: ne anweba mukamona kukokoloka kwa michima yenu. Mambo kikonkoji kyami kyawama, ne kisendwa kyami kyapela.” (Mateo 11:29, 30) Nangwa kya kuba pekala mutembo panyuma ya lubatizhilo, Yesu witulaya’mba kikonkoji kya bwina Kilishitu kyawama ne kupela mambo kitukokolosha.
15. Ba Mosesa ne Yelemiya bamwesha byepi kuba’mba twakonsha kuketekela mwi Lesa kwitukwasha?
15 Kechi kyatama kumvwa moyo wa kutambula kikonkoji panyuma ya lubatizhilo ne. Ba Mosesa ne Yelemiya nabo patanshi byo byo beumvwine pa mingilo yo bebapele kwi Yehoba. (Kulupuka 3:11; Yelemiya 1:6) Nga Lesa wibalayile’mba ka? Wabujile Mosesa amba: “Nkekala nobe.” Kabiji walayile Yelemiya amba: “Nji nobe mu kukupokolola.” (Kulupuka 3:12; Yelemiya 1:8) Ne atweba twafwainwa kuketekela’mba Lesa uketukwasha. Butemwe bwa kutemwa Lesa ne kuketekela mwi aye byakonsha kwitulengela kubula kwikala na luzhinauko lwa kuba’mba kana tukakonsha kubilanga monka mwayila kwipana kwetu nangwa ne. Mutumwa Yoano wanembele’mba: “Kechi muji moyo mu butemwe ine: mambo butemwe bwalumbuluka bupanga moyo.” (1 Yoano 4:18) Mwana mucheche wakonsha kumvwa moyo inge ke ende bunke, pano umvwe bashanji bamukwata ku kuboko ke bendele nanji pamo kechi umvwa moyo ne. Ne atweba umvwe twaketekela mwi Yehoba na muchima wetu yense, witulaya amba ‘uketolwela mashinda etu’ byo tukendanga nanji pamo.—Byambo bya Mana 3:5, 6.
Juba Janema
16. Mambo ka muntu kyo afwainwa kwibizhiwa mubiji yense mu mema pa kubatizwa?
16 Lubatizhilo saka lukyangye kwikalako, patanshi kwikala jashi ja mu Binembelo jilondolola mwatala lubatizhilo lwa bena Kilishitu. Pa kupwisha kwamba jino jashi, babena kuya ku lubatizhilo bebabula’mba bambe patoka lwitabilo lwabo kupichila mu kukumbula mepuzho abiji a lubatizhilo. (Loma 10:10; monai kabokoshi kaji pa peja 20.) Kepo babatizhiwa kupichila mu kwibizhiwa mubiji yense mu mema byonka byaubile Yesu. Baibolo waamba’mba Yesu byo abatizhilwe, “watuntukile mu mema.” (Mateo 3:16; Mako 1:10) Ee, Yoano Mubatishi wamwibizhe Yesu mu mema.b Kwibizhiwa mu mema kulumbulula lupimpu lo twauba mu bwikalo bwetu, mu bukifwanyikizho kiji nobe twafwa ku bwikalo bwetu bwa kala ne kutendeka bwikalo bupya bwa kwingijila Lesa.
17. Aba babena kubatizwa ne boba babena kumonakotu bonse bafwainwa kumwesha byepi mushingi kimye kya lubatizhilo?
17 Lubatizhilo ke kintu kyanema bingi kabiji ke juba ja lusekelo. Baibolo waamba’mba Yesu walombele pa kubatizwa kwi Yoano mu Mukola wa Yodano. (Luka 3:21, 22) Ne lelo jino, aba babena kuya na kubatizwa bafwainwa kumwesha mushingi byonka byaubile Yesu. Baibolo byo etukambizha kuvwala bivwalo bya mushingi mu bwikalo bwetu bwa juba ne juba, ne pa juba ja lubatizhilo kyawama kuvwala bivwalo bya mushingi byafwainwa kubatizhilwamo. (1 Timoti 2:9) Kabiji aba batanwako juba jibena kubatizhiwa bakwabo nabo bafwainwa kumwesha mushingi kupichila mu kutelekesha ku jashi ja lubatizhilo ne kumwesha mushingi umvwe baya kubena kubatizhilwa bakwabo mu mema.—1 Kolinda 14:40.
Mapesho Ekala na Boba Babatizwa
18, 19. Umvwe muntu wabatizwa, ñanyi mapesho o ekala nao?
18 Umvwe twipana kwi Lesa ne kubatizwa, twinunga ku kisemi kyawama bingi. Kitanshitu, Yehoba wikala Shetu ne Mulunda netu. Byo twakibujile kubatizwa twiabenye kwi Lesa, pano twabwela twipwanya ne aye. (2 Kolinda 5:19; Kolose 1:20) Kupichila mu kitapisho kya Kilishitu, twafwenya kwipi ne Lesa kabiji ne aye wafwenya kwipi ne atweba. (Yakoba 4:8) Ngauzhi Malakai wamulondolola Yehoba byo ata bantu muchima ne kukwasha boba bengila na ngovu ne kutelwa pa jizhina janji, kabiji unemba mazhina abo mu buku wanji wa kwibavulukilako. “Bano bakekala ke bami,” byo byaamba Lesa, “kabiji amiwa nkebobilako lusa byonka byuba muntu ku mwananji umwingijila.”—Malakai 3:16-18.
19 Kabiji lubatizhilo lwitulengela kukwatankena pamo na balongo betu mwaya ntanda yonse. Mutumwa Petelo byo aipwizhe mfweto ikatambula baana ba bwanga ba kwa Kilishitu byo bepaine, Yesu wibalayile’mba: ‘Bonse baleka mazubo, nangwa balongo, nangwa banyenga, nangwa bashabo, nangwa bainabo, nangwa baana, nangwa majimi, pa jizhina jami, bakatambula byavula bya mu byonkabyo, ne kuswana bakaswana bumi bwa myaka.’ (Mateo 19:29) Byo papichile myaka yavula, Petelo wanembele pa mambo a kukwatankana kwa “balongo” “panopantanda.” Petelo wimwenejile mwine balongo byo bamukwashishe, ne atweba kyakonsha kwikala byonkabye.—1 Petelo 2:17; 5:9.
20. Ñanyi mapesho ekala na muntu inge wabatizwa?
20 Kabiji Yesu watwajijile kwamba’mba aba bamulondela “bakaswana bumi bwa myaka.” Ee, kwipana ne lubatizhilo bitulengela kwikala na luketekelo lwa ‘kukwachisha ku bumi, bonkabwa bwa kine kine,’ ko kuba’mba bumi bwa myaka mu ntanda ipya ya Lesa. (1 Timoti 6:19) Kino kyo kitendekesho kyawama kyo twafwainwa kwiajila pamo na bisemi byetu. Luketekelo lo tuji nalo lwitulengela ‘kwendanga mu jizhina ja Yehoba Lesa wetu myaka yonsetu.’—Mika 4:5.
[Tubyambo twa mushi]
a Aba Bayudea 3,000 ne boba baitabijile panyuma ya kumvwa jashi jaambile Petelo pa Pentekosta, nabo babatizhilwe kwakubula nangwa kutaya kimye ne. Pano bino, byonka byajinga ntungu wa ku Etiopya, nabo bayukijile jimo mafunjisho atanshi ne mafunde a mu Mambo a Lesa.—Byubilo 2:37-41.
b Kyambo kya Kingiliki kyaingijishiwa mu Baibolo kutongola kyambo kya ‘lubatizhilo’ kyalumbulula “kwibizhiwa mu mema, kutumpikwa ne kutumpulwa,” kwesakana na byaamba Expository Dictionary of New Testament Words.
Mwakonsha Kulumbulula Nyi?
• Twafwainwa kubapo byepi pa butemwe bwa Yehoba, kabiji mambo ka?
• Muntu wafwainwa kukoma byepi ku mupashi saka akyangye kubatizwa?
• Mambo ka moyo wa kuchina kutambula mutembo kyo akonsha kubula kwitulengela kubatizwa?
• Ñanyi mfweto yakonsha kwiyowa baana ba bwanga ba kwa Yesu Kilishitu babatizwa?
[Kipikichala pa peja 24]
“Kisakunkanya kubatizwa i ki ka?”
[Bipikichala pa peja 27]
Lubatizhilo lwanema bingi kabiji ke kintu kileta lusekelo