Kwashai Bantu Kukokela Bifunjisha Baibolo
“Aya ya mu mushiji wawama, bo boba baumvwa mambo, ne kwialamisha mu muchima wafwainwa ne wawama, ne kupanga bipangwa saka batekanya.”—LUKA 8:15.
1, 2. (a) Nanchi buku wa Nanchi Baibolo Kine Ufunjisha’mba Ka? bamunengezhezha ka? (b) Nga mu ino myaka, Yehoba wapesha byepi bantu banji pa kwibikako kwabo kwa kulenga baana ba bwanga?
“UNO buku wawama bingi. Bomfunjisha bamumvwa bingi bulongo. Kabiji ne amiwa mwine namutemwa bingi. Uno buku ukwasha bingi kutendeka mafunjisho a Baibolo mu kakimyetu kacheche na bantu bo mwasambakana.” Byo byaambile painiya umo wa Bakamonyi ba kwa Yehoba pa mambo a buku wa kuba’mba Nanchi Baibolo Kine Ufunjisha’mba Ka?a Kwamba pa yenka uno buku, musapwishi wa Bufumu umo wakikulumpe waambile’mba: “Najinga na jishuko ja kukwasha bantu bavula bingi kuyuka Yehoba mu myaka 50 yo napayankene mu mwingilo. Pano bino nafwainwa kwamba’mba, uno buku wakufundamo wakilamo kuwama. Bipichala ne bya kumwenako bijimo byawama bingi.” Nanchi ne anweba byo byo mwiumvwa pa mambo a uno buku wa Baibolo Ufunjisha nyi? Uno buku wa kufunjishishamo Baibolo wanengezhiwa kwimukwasha kwingila mwingilo wakambizhe Yesu wa kuba’mba: ‘Yainga na kwibasambisha ba mu mikoka yonse ya bantu baluke ke baana ba bwanga . . . ne kwibafunjisha balamenga byonse byo nemukambizhe.’—Mateo 28:19, 20.
2 Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, Yehoba umvwa bingi bulongo pa kumona Bakamonyi banji 6.6 milyonyi kasa bepana bene na muchima yense kukokela mukambizho wa kwa Yesu wa kulenga baana ba bwanga. (Byambo bya Mana 27:11) Yehoba kine ubena kwibapesha pa kwibikishako kwabo. Kya kumwenako, mu mwaka wa mwingilo wa 2005, mambo awama asapwijilwe mu byalo 235, kabiji mafunjisho a Baibolo kukilaila pa 6,061,500 afunjishiwe. Na mambo a kino, bantu bavula ‘baumvwine mambo a Lesa ne kwietabila, kechi nobe mambo a bantu ne, poso byonka byo aji kine, mambo a Lesa.’ (1 Tesalonika 2:13) Pa myaka ibiji yapitapo, baana ba bwanga kukilaila pa kichika kya milyonyi umo bapimpula bwikalo bwabo ne kutendeka kwikela mwayila mizhilo ya Yehoba ne kwipana kwi aye.
3. Ñanyi mepuzho aamba pa bya kwingijisha buku wa Baibolo Ufunjisha o twaya twisambepo mu uno mutwe?
3 Abya mwaumvwapo kala lusekelo katataka lwa kufunjisha muntu lufunjisho lwa Baibolo nyi? Kuzhokoloka ntanda yonse, kukiji bantu baji na ‘michima yafwainwa ne yawama’ kya kuba umvwe baumvwa mambo a Lesa ‘bakapanga bipangwa saka batekanya.’ (Luka 8:11-15) Twayai twisambepo byo twakonsha kwingijisha buku wa Baibolo Ufunjisha mu mwingilo wa kulenga baana ba bwanga. Mwisambo wetu usakwamba pa mepuzho asatu: (1) Mwakonsha kutendeka byepi lufunjisho lwa Baibolo? (2) Mashinda ka a kufunjishishamo engila bulongo? (3) Mwakonsha kukwasha byepi muntu ye mufunjisha kuba’mba naye ekale mufunjishi wa Mambo a Lesa anembwa, Baibolo?
Byo Mwakonsha Kutendeka Lufunjisho lwa Baibolo
4. Bamo bakonsha kuzhinaukila ka kufunda Baibolo, kabiji mwakonsha kwibakwasha byepi kubula kwikala na uno muchima wa luzhinauko?
4 Umvwe bemwambijile’mba mukiluke kakola kabaya, kuba mwaswa ne. Pano bino, umvwe batanchikapo mabwe apa jimo apa jimo, mwakonsha kuswa mambo mwayuka’mba paji pa kunyanta kuba’mba mwabuke bulongo. Popamotu, muntu wapayankana wakonsha kuzhinauka kufunda Baibolo. Mwina nzubo wakonsha kulanguluka’mba pa kuba’mba afunde kikebewa kimye kyabaya kabiji ne kwibikako. Mwakonsha kumukwasha byepi kupwisha luno luzhinauko? Kupichila mu kwisamba nanji misambo yawama ipi, mwakonsha kwingijisha buku wa Baibolo Ufunjisha kutendeka kufunjisha muntu lufunjisho lwa kimye kyonse lwa Mambo a Lesa. Umvwe mwanengezha bulongo, kimye kyonse kyo mwabwelako mukakonsha kukwasha muntu kwikala mulunda na Yehoba.
5. Mambo ka o mwafwainwa kutangila buku wa Baibolo Ufunjisha?
5 Nangwa byonkabyo, kasa mukyangye kukwasha muntu kumwenamo mu buku wa Baibolo Ufunjisha, mwafwainwa kumona kuba’mba mwayuka bulongo bintu bijimo. Abya mwatanga uno buku kufuma kuntendekelo kufika ne kumpelo nyi? Bamulume ne mukazhi bamo basendele uno buku kimye kyo baile na kukokoloka kabiji ne kutendeka kumutanga kimye kyo bakokolokelenga ku kitulu. Mwanamukazhi wa kuyoya mpunzha upotesha bintu ku bakañenda byo afwenyenye kipi nabo, wamwene buku uji na mutwe wa kuba’mba Nanchi Baibolo Kine Ufunjisha’mba Ka? Wabujile bano bamulume ne mukazhi amba papitatu maawala acheche kufuma kimye kyo abalombenga kwi Lesa amba amubule mukumbu wa buno bwipuzho. Bamulume ne mukazhi batemenwe bingi ne kumupa uno mwanamukazhi buku. Nanchi ‘mumonapo bimye’ bikwabo bya kutanga uno buku nabiji kimye kyo mubena kupembelela bintu bimo, kimye kyo mubena kukokoloka pa nkito, nangwa pa sukulu nyi? (Efisesa 5:15, 16) Umvwe mwauba bino, mukayuka bulongo bya kwingijisha uno buku wa kufunjishishamo Baibolo, kabiji mwakonsha kwikalapo na bimye bya kwisamba na bantu bintu biji mu uno buku.
6, 7. Mwakonsha kwingijisha byepi buku wa Baibolo Ufunjisha kutendekelamo mafunjisho a Baibolo?
6 Kimye kya kusha buku mu busapwishi bwa kumvula bantu, ingijishainga bulongo bipikichala, binembelo, ne mepuzho aji pa mapeja 4, 5, ne 6. Kya kumwenako, mwakonsha kutendeka mwisambo kupichila mu kwipuzha’mba, “Na mambo a makatazho onse o babena kupitamo bantu lelo jino, kwepi kwakonsha kufuma lutangijilo lwaketekelwa bulongo?” Panyuma ya kutelekesha bulongo ku byo abena kwamba, tangai 2 Timoti 3:16, 17, ne kulumbulula’mba Baibolo upana bukwasho bwa kine ku makatazho apitamo bantu. Apa bino mumweshe mwina nzubo pa mapeja 4 ne 5, ne kumwipuzha’mba: “Pa bibye bipikichala biji pa ae mapeja, kyepi kimukatazha bingi ku muchima?” Umvwe mwina nzubo watongolapo kimo, mwambilai amba alame buku kimye kyo mubena kutanga mu Baibolo wenu kinembelo kyaesakanako. Panyuma ya byobyo, tangai peja 6, ne kwipuzha mwina nzubo amba, “Pa ae mepuzho atanu na bumo anembwa kunshi ya ino peja, bwipuzho ka bo mukeba’mba bukumbulwe?” Umvwe mwina nzubo wasalapo bwipuzho bumo, mumweshai kitango kyakumbula bobo bwipuzho, mushilai buku, kabiji nengezhai bulongo kukabwelako jibiji na kukesamba bobo bwipuzho.
7 Jino jishinda ja kwambilamo jamweshiwa jakonsha kwikalatu ja maminiti atanu kuba’mba mupwishe. Nangwa byonkabyo, mu ano maminiti acheche mukayuka kintu kine kikatazha mwina nzubo ku muchima, ne kutanga ne kulumbulula bulongo binembelo bibiji, kabiji ne kwala kitendekesho kya kubwelako. Mwisambo mwipi ye mwisamba na mwina nzubo wakonsha kumutundaika ne kumutekenesha bingi mu bwikalo bwanji. Kino kyakonsha kulengela muntu wapayankana kwikalapo na kimye kya kwisamba nanji kuba’mba mumukwashe kwendanga mu ‘jishinda jaya ku bumi.’ (Mateo 7:14) Mu kuya kwa moba, umvwe mwina nzubo watwajijila kumwesha lusekelo, mwakonsha kufundanga nanji kimye kyabayako. Kino kyakonsha kubiwa kupichila mu kumwipuzha umvwe wakonsha kutemwa kufunda kasa mwaikala kabiji ne kufunda mu kimye kyabayako kyafuukulwa.
Mashinda a Kufunjishishamo Engila Bulongo
8, 9. (a) Mwakonsha kukwasha byepi ye mufunjisha Baibolo kuyuka bya kushinda mikiika ne meseko o akonsha kupitamo? (b) Kwepi ko mwakonsha kutana bintu bibula kupya ku mujilo bikwasha kwikala na lwitabilo lwakosa?
8 Umvwe muntu watendeka kukokela Baibolo byo afunjisha, wakonsha kutendeka kutalañana na mikiika yakonsha kumulengela kubula kukomenako. Mutumwa Paulo waambile’mba: “Bonse bakeba kwikala na munema wa kunemeka Lesa mwi Kilishitu Yesu, bakapatwanga.” (2 Timoti 3:12) Paulo waesakenye ano meseko ku mujilo wakonsha konauna bintu bya kutungilako byabula kukosa bulongo ne, pano bino wakonsha kukankalwa konauna bintu bya kutungilako nabiji ngolode, siliva, ne mabwe a mutengo. (1 Kolinda 3:10-13; 1 Petelo 1:6, 7) Pa kuba’mba mukwashe ye mufunjisha Baibolo kwikala na byubilo bikebewa pa kuba’mba emane kasa akosa ku meseko o akonsha kupitamo, mwafwainwa kumukwasha kwikala na bintu bibula kupya ku mujilo.
9 Nyimbi wa masalamo wapashañenye “byambo bya Yehoba” ku “siliva ye basungulula na kumuwamisha pa nsaka ya panshi, saka bamuwamisha jitanu na jibiji.” (Masalamo 12:6) Ee kine, mu Baibolo muji bintu bya buneme byakonsha kwingijishiwa pa kwikala na lwitabilo lwakosa. (Masalamo 19:7-11; Byambo bya Mana 2:1-6) Kabiji buku wa Baibolo Ufunjisha umwesha byo mwakonsha kwingijisha bulongo Binembelo.
10. Mwakonsha kukwasha byepi ubena kufunda kutesha muchima ku Baibolo?
10 Kimye kya lufunjisho, kwashai ubena kufunda kuta muchima ku binembelo byamweshiwa mu kitango kyonse kyo mubena kufunda. Ingijishai mepuzho kukwasha ubena kufunda kumvwisha bulongo binembelo bya mu Baibolo ne kwibingijisha mu bwikalo bwanji mwine. Kechi mwafwainwa kumubula bya kuba ye mubena kufunjisha ne. Mu kifulo kya kuba bino, londelainga kya kumwenako kya kwa Yesu. Kimye muntu wayukile bingi Mizhilo kyo amwipwizhe, Yesu wamukumbwile’mba: “I ki ka kyanembwa mu buku wa Mizhilo? Nanchi mutanga byepi?” Uno muntu wakumbwile kufuma mu Binembelo, kabiji Yesu wamukwashishe kuyuka bya kwingijisha mafunde aye mwine. Kupichila mu kwingijisha bya kumwenako, Yesu wakwashishe uno muntu kuyuka bintu byo amufunjishenga byo byakonsheshe kumukwasha. (Luka 10:25-37) Mu buku wa Baibolo Ufunjisha muji bya kumwenako byavula bingi byo mwakonsha kwingijisha kukwasha ubena kufunda bya kwingijisha mafunde a mu Binembelo aye mwine.
11. Mwafwainwa kufunda byambo byavula byepi pa lufunjisho lumo?
11 Uno buku wa Baibolo Ufunjisha waingijisha byambo byapela pa kulumbulula Mambo a Lesa, byonka Yesu byo alumbululanga bintu byakosa na byambo byapela. (Mateo 7:28, 29) Londelai kya kumwenako kyanji. Ambainga byambo mu jishinda japela, kasa byumvwanyika, kabiji ne monka mo byayila. Kange mupitengamotu lubilo lubilo mu byo mubena kufunda ne. Yukai bulongo bwikalo ne bulume bwa muntu ye mubena kufunjisha kuba’mba kimukwasheko kuyuka mapalagalafu o mwafwainwa kufunda pa lufunjisho lumo. Yesu wayukile kupelelela kwa baana banji ba bwanga kabiji kechi waingijishenga byambo byavula byo bakonsheshe kubula kumvwa pa kyo kyo kimye ne.—Yoano 16:12.
12. Bya kulumbulula byakonsha kwingijishiwa byepi?
12 Buku wa Baibolo Ufunjisha uji na byambo bya kulumbulula biji na mitwe 14. Kwesakanatu na bibena kukeba ye mubena kufunjisha, anweba byo muji mufunjishi mwafwainwa kuyuka byo mwakonsha kwingijisha bulongo byo byo byambo. Kya kumwenako, umvwe ubena kufunda wakankalwa kumvwisha bulongo mutwe nangwa kampe uji na mepuzho pa bintu bimo na mambo a bupopweshi boajingamo kala, kyakonsha kuwama kumubula kumona lubaji lumo lwafwainwa lwa byambo bya kulumbulula, kabiji ne kumwambila’mba atange uno mutwe kwa bunke bwanji. Ku lubaji lukwabo, bibena kukeba muntu ubena kufunda byakonsha kwimulengela kwisamba nanji bino byambo. Byambo bya kulumbulula biji na mitwe ya mu Binembelo yanema bingi, nabiji mitwe ya kuba’mba “Nanchi Byambo bya Kuba’mba ‘Mweo’ ne ‘Mupashi’ Kine Bilumbulula Ka?” ne wa kuba’mba “Kuyuka ‘Babilona Mukatampe.’” Umvwe mukeba mwakonsha kufunda ino mitwe na ye mufunjisha. Byo kiji kuba’mba pa iye mitwe iji mu bya kulumbulula kechi muji mepuzho ne, mwafwainwa kumona kuba’mba mwayuka bulongo byambo bijimo pa kuba’mba muyuke bya kwipuzhapo mepuzho awama bulongo.
13. Lulombelo lwingila mwingilo ka mu kukosesha lwitabilo?
13 Masalamo 127:1 aamba’mba: “Yehoba inge kechi wiishimika nzubo ne, beishimika bengila kyatu.” Onkao mambo, kimye kyo mubena kwinengezha kufunjisha lufunjisho lwa Baibolo, lombai bukwasho bwa Yehoba. Lekai lulombelo lo mulomba kimye kya kutendeka ne kimye kya kupwisha lufunjisho lumweshe bulunda bwenu bwakosa bo muji nabo ne Yehoba. Tundaikai ubena kufunda kuba’mba alombenga kwi Yehoba kumupa maana a kumukwasha kumvwisha Mambo Anji ne bya kwingijisha mafunde ajimo. (Yakoba 1:5) Umvwe wauba bino, ukakonsha kushinda meseko, kabiji ukatwajijila kukosa mu lwitabilo.
Kwashai Bafunda Baibolo Kwikala Bafunjishi
14. Ñanyi kukomenako kwafwainwa kuba babena kufunda Baibolo?
14 Umvwe tukeba botufunjisha Baibolo kukokela “byonse” Yesu byo akambizhe baana banji ba bwanga, bafwainwa kufunda Mambo a Lesa kabiji ne kwikala bafunjishi ba ano mambo. (Mateo 28:19, 20; Byubilo 1:6-8) Mwakonsha kuba byepi pa kuba’mba mukwashe bafunda nabo bakomenengako ku mupashi?
15. Mambo ka o mwafwainwa kutundaikila ye mufunjisha Baibolo kutanwa ku kupwila kwa bwina Kilishitu?
15 Kyonka kimye kitanshi kyo mwatendeka kufunjisha muntu, mubulai kutanwanga nenu ku kupwila kwa kipwilo. Mulumbulwilai bulongo kuba’mba ku kipwilo koko akonsha kufunda bya kwikala mufunjishi wa Mambo a Lesa. Panyuma ya kupitapo milungu, ikalaingapo na maminiti acheche pa kupwisha lufunjisho lwa Baibolo a kulumbulula mutanchi wa mikambizho ya ku mupashi yo mufunda pa kupwila kwapusana kupasana ne pa kupwila kukatampe. Ambainga na lusekelo bintu byo mumwenamo pa kuno kupwila. (Bahebelu 10:24, 25) Umvwe ubena kufunda watendeka kutanwa ku kupwila kimye kyonse, wakonsha kwikala mufunjishi wa Mambo a Lesa.
16, 17. Ñanyi bikonkwanyi bimo byakonsha kwibikila ubena kufunda Baibolo kabiji ne kwibifikizha?
16 Kwashai ubena kufunda Baibolo kwibikila bikonkwanyi byo akonsha kufikizha. Kya kumwenako, mutundaikai kwisamba bintu byo abena kufunda na bakwabo nangwa na balongo banji. Kabiji mwakonsha kumukwasha kuba’mba ebikile kikonkwanyi kya kutanga Baibolo yense. Umvwe mwamukwasha kutendeka ne kutwajijila na mutanchi wa kutanga Baibolo kimye kyonse, uno muteeto ukamukwasha bingi panyuma ya kuba wabatizwa. Kwashai yewo ye mubena kufunjisha kwibikila kikonkwanyi kya kuvulukapo kinembelo nangwa kimo kya mu Baibolo kikumbula bwipuzho muji kishinka kufuma mu bitango byonse bya mu buku wa Baibolo Ufunjisha. Umvwe saka oba bino, ukekala ‘muntu wa mwingilo wabula ne kya kubilako bumvu, kasa atwalatu bulongo mambo a bukine.’—2 Timoti 2:15.
17 Mu kifulo kya kufunjishatu ubena kufunda kubwezha bwezhapotu binembelo bimo nangwa kutongolatu byonka byo byanembwa, mukwashai kulumbulula byo byo byepelo bimo bya mu Baibolo byo byakwatankana na mutwe ye mubena kwisambapo kimye kyo abena kukumbula bantu bakeba kuyuka bulongo paimena lwitabilo lwanji. Mwafwainwa kupitulukamo nanji pacheche kuba’mba mu mukwashe. Anweba mwakonsha kwikala nobe balongo banji nangwa boengila nabo babena ku mwipuzha kulumbulula bintu byo aitabilamo. Kimye kibena kukumbula ubena kufunda, mukwashai byo akonsha kukumbula “na bukimote ne mushingi.”—1 Petelo 3:15.
18. Umvwe ubena kufunda Baibolo wafikapo kwikala musapwishi wabula kubatizhiwa, bukwasho ka bukwabo bo mwakonsha kumukwasha?
18 Mu kuya kwa moba, ubena kufunda wakonsha kufikapo kwingilako mwingilo wa mu bujimi. Mukwashai kuyuka kuba’mba ke jishuko bingi kuswishiwa kwingilako uno mwingilo. (2 Kolinda 4:1, 7) Umvwe bakulumpe mu kipwilo bamona kuba’mba ubena kufunda Baibolo wafikapo kwikala musapwishi wabula kubatizwa, mukwashai kunengezha bya kwambapo bicheche kabiji ne kuya nanji mu mwingilo wa mu bujimi. Twajijilai kwingila nanji kimye kyonse mu mbaji yapusana pusana ya mwingilo wa kumvula bantu, kabiji ne ku mufunjisha bya kunengezha ne bya kubwelako. Kya kumwenako kyenu kikamukwasha bingi.—Luka 6:40.
‘Ipulushai Anweba Bene ne abo Bemumvwa Pamo’
19, 20. Ñanyi kikonkwanyi kyo twafwainwa kwikala nakyo, kabiji mambo ka?
19 Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, kikebewa kwingila na ngovu pa kukwasha muntu ‘kuyukisha bya bukine.’ (1 Timoti 2:4) Nangwa byonkabyo, mingilotu icheche ya mu bwikalo kechi yakonsha kwesakana pamo na lusekelo luji mu kukwasha muntu kukokela Baibolo byo afunjisha ne. (1 Tesalonika 2:19, 20) Ee kine, tuji na jishuko ja kwikala “ba mu mwingilo umo ne Lesa” wa kufunjisha mu ntanda yonse!—1 Kolinda 3:9.
20 Kupichila mwi Yesu Kilishitu ne mu bamalaika baji na bulume bukatampe, Yehoba bukumotu akazhachishe bantu “babula kuyuka Lesa, ne abo babula kukokela mambo awama a Nkambo yetu Yesu.” (2 Tesalonika 1:6-8) Bumi bwa bantu buji mu kizumba. Nanchi mwakonsha kwibikila kikonkwanyi kya kufunjishapo nangwa lufunjisho lumo lwa Baibolo lwa pa nzubo mu buku wa Nanchi Baibolo Kine Ufunjisha’mba Ka? nyi? Kimye kyo mubena kwingilako uno mwingilo, muji na jishuko ja ‘kwipulusha anweba bene ne abo bemumvwa pamo.’ (1 Timoti 4:16) Kikatakata ano moba kibena kukebewa bingi kukwasha bantu kukokela Baibolo byo afunjisha.
[Tubyambo twa mushi]
a Wanembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba.
Bi ka byo Mwafundamo?
• Buku wa Baibolo Ufunjisha wanengezhiwilwa ñanyi nkebelo?
• Mwakonsha kutendeka byepi mafunjisho a Baibolo kwingijisha buku wa Baibolo Ufunjisha?
• Ñanyi mashinda a kufunjishishamo engila bulongo?
• Mwakonsha kukwasha byepi ufunda kwikala mufunjishi wa Mambo a Lesa?
[Kipikichala pa peja 11]
Nanchi mubena kwingijisha bulongo uno buku nyi?
[Kipikichala pa peja 12]
Mwisambo mwipi wakonsha kulengela muntu kwikala na kizaku kya kufunda maana aji mu Baibolo
[Kipikichala pa peja 13]
Mwakonsha kuba byepi pa kuba’mba mukwashe ubena kufunda kuta muchima ku Baibolo?
[Kipikichala pa peja 14]
Kwashai ubena kufunda Baibolo kukomenako