Tai Muchima Mu Kuyuka ‘Kufunjisha Bulongo’

‘Sapwila mambo, . . . wibalengulule, ne kwibakalukila, ne kwibafunda, na kukokamuchima konse ne na lufunjisho.’—2 TIMO. 4:2.

1. Ñanyi mukambizho Yesu ye akambizhe baana banji ba bwanga, kabiji kya kumwenako ka kyoashile?

NANGWA kya kuba Yesu waingijilenga mingilo yawama ya kubuka bantu kimye kyo aingijilenga mwingilo wanji wa busapwishi panopantanda, kechi wayukanyikijilwe mu kuba’mba wabukanga bantu nangwa kuba bya kukumya ne, bino amba mufunjishi. (Mako 12:19; 13:1) Mwingilo wakijilemo kunema waingijile Yesu wajinga wa kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Lesa. Ne baana banji ba bwanga ye ye babena kwingila lelo jino. Bena Kilishitu bapewa mwingilo wa kutwajijila na kulenga baana ba bwanga kupichila mu kufunjisha bantu kulama byonse byakambizhe Yesu.—Mat. 28:19, 20.

2. Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba twingile bulongo mwingilo wa kusapwila?

² Pa kuba’mba twingile uno mwingilo wetu wa kulenga baana ba bwanga, twafwainwa kutwajijila na kumona mo twakonsha kwikela bafunjishi bawama. Mutumwa Paulo waambishepo bingi pa buneme bwa kuyuka kufunjisha kimye kyo anembejile Timoti mo baingijilanga uno mwingilo. Waambile’mba: “Kasa wiketa obe mwine ne lufunjisho lobe pamo. Ukelwe mu byo bino bintu; mambo mu kuba kino usakukepulusha obe mwine ne abo bakumvwa pamo.” (1 Timo. 4:16) Kufunjisha ko aambilengapo Paulo pano kechi ke kwa kwambatu byambo kwapwa ne. Bena Kilishitu ba mwingilo bayuka kufunjisha bafika pa michima ya bantu ne kwibatundaika kupimpula bwikalo bwabo. Kuno ko kufunjisha bulongo. Pano twakonsha kuyuka byepi bya ‘kufunjisha bulongo’ kimye kyo tubena kusapwila ku bantu mambo awama a Bufumu bwa Lesa?—2 Timo. 4:2.

Kuyuka bya ‘Kufunjisha Bulongo’

3, 4. (a) Twakonsha kuyuka byepi ‘kufunjisha bulongo’? (b) Sukulu wa Mwingilo wa Lesa witukwasha byepi kwikala bafunjishi bayuka kufunjisha?

³ Dikishonale umo walondolola kyambo kya “ kufunjisha” amba “ke kuyuka bintu kupichila mu kufunda, kwingila, nangwa kumonatu na meso.” Twafwainwa kuta muchima ku ino mbaji yonse isatu pa kuba’mba twikale bafunjishi bawama ba mambo awama. Twakonshatu kuyuka bulongo mutwe ye tubena kwambapo inge twalomba ne kumufunda bulongo. (Tangai Salamo 119:27, 34.) Umvwe ke tumone bibena kufunjisha bamingilo bayuka kufunjisha, ne atweba twakonsha kufunda mashinda abo ne kufunjisha byonka byo bafunjisha. Kabiji umvwe kimye kyonse saka twibikako kwingijisha bintu byo tubena kufunda, kyakonsha kwitulengela kuyuka bya kufunjisha bulongo.—Luka 6:40; 1 Timo. 4:13-15.

⁴ Yehoba ye Mwine Mufunjishi wetu. Kupichila mu jibumba janji jimweka, upana lutangijilo ku bakalume banji panopantanda ne kwibakwasha kwingila bulongo mwingilo wabo ye bapewa wa kusapwila. (Isa. 30:20, 21) Na mambo a kino, bipwilo byonse bikala na Sukulu wa Mwingilo wa Lesa mulungu ne mulungu. Uno sukulu waikelako kukwasha bonse banembesha kwamba majashi pa kuba’mba ebakwashe kutayanga bulongo mbila ya Bufumu bwa Lesa. Buku wingijishiwa kyabaya mu uno sukulu ke Baibolo. Mambo a Yehoba anembeshiwa na mupashi etubula bya kufunjisha. Kabiji kunungapo, witubula mashinda awama kufunjishishamo kabiji afwainwa. Sukulu wa Mwingilo wa Lesa wituvululamo kimye kyonse kuba’mba twafwainwatu kuyuka kufunjisha umvwe ke twingijishe Mambo a Lesa pa kufunjisha, kwipuzha bulongo mepuzho, kufunjisha mu jishinda japela, ne kuta bantu muchima kya kine. Twayai twisambe pa bino bishinka kimo kimo. Kepo tusakwisamba ne pa byo twafwainwa kufika pa muchima wa muntu ye tubena kufunjisha.

Ingijishainga Mambo a Lesa pa Kufunjisha

5. Bintu byo tufunjisha byafwainwa kufumanga pi, kabiji mambo ka?

⁵ Yesu mufunjishi wayukisha kufunjisha wafunjishanga mu Binembelo. (Mat. 21:13; Yoa. 6:45; 8:17) Kechi waambilenga byanji mwine ne, bino waambijilenga mu jizhina ja Yewa wamutumine. (Yoa. 7:16-18) Ne atweba byo byo twafwainwa kubanga. Onkao mambo, byambo byo twamba kikale busapwishi bwa ku nzubo ne nzubo nangwa pa kufunjisha mafunjisho a Baibolo byafwainwa kufumanga mu Mambo a Lesa. (2 Timo. 3:16, 17) Nangwa twingijishepotu byepi maana etu, kechi twakonsha kwesakena pamo na bulume buji mu Binembelo ne. Baibolo uji na bulume. Kikale kishinka ka nangwa ka kyo tubena kukwasha muntu ye tubena kufunjisha amba omvwe, jishinda jawama jo twakonsha kwingijisha ke kumubula amba atange mu Binembelo byo byaamba pa yewo mutwe.—Tangai Bahebelu 4:12.

6. Mufunjishi wakonsha kuba byepi pa kuba’mba ye abena kufunjisha omvwe bishinka?

⁶ Pano bino, kino kechi kibena kulumbulula’mba mufunjishi wa bwina Kilishitu wafwainwa kubula kunengezhezha jimo lufunjisho lwa Baibolo ne. Kyawama kumwena jimo binembelo byamweshiwa, mufunjishi nangwa ye abena kufunjisha byo akeya kutanga mu Baibolo kimye kya lufunjisho. Kyawama kutanga byobya binembelo byaamba pa bintu byo twaitabilamo. Kabiji kikebewa ne kukwasha ye tubena kufunjisha kuyuka mwatala kinembelo kyonse kyo atanga.—1 Ko. 14:8, 9.

Ipuzhainga Mepuzho Awama

7. Mambo ka kwipuzha mepuzho kyo jaikela jishinda jawama kufunjishishamo?

⁷ Kwipuzha bulongo mepuzho kulengela muntu kulangulukapo kabiji kukwasha yewa ubena kufunjishañana kufika pa muchima wa ye abena kufunjisha. Onkao mambo, mu kifulo kya kulondolwelanga binembelo ye mubena kufunjisha, mwipuzhai aye emulondolwele. Kimo kimye kwipuzhapo bwipuzho nangwa mepuzhotu akwabo kwakonsha kukwasha ye mubena kufunjisha kumvwa bishinka. Umvwe saka mwipuzha mepuzho pa kufunjisha muntu, ko kuba’mba mubena kumukwasha kechi kuyukatu bishinka byonka ne, bino mubena kumukwasha kuba’mba mwine asumininwe amba bya kine.—Mat. 17:24-26; Luka 10:36, 37.

8. Twakonsha kuyuka byepi bibena kulangulukapo muntu ye tufunjisha?

⁸ Jishinda ja kufunjishishamo jingijishiwa mu mabuku etu ke ja mepuzho ne mikumbu. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, bantu bavula bo mufunjisha Baibolo bapelawizha kukumbula mukumbu wanembwa, kupichila mu kwingijisha mapalagalafu abena kwisambiwapo. Nangwa byonkabyo, mufunjishi ukeba kufika pa muchima wa ye abena kufunjisha kechi utondwatu na mikumbu ibena kukebewa ne. Kya kumwenako, awa ubena kufunda wakonsha kulondolola bishinka byaambiwapo mu Baibolo pa mambo a bulalelale. (1 Ko. 6:18) Pano bino kuyuka mwakwipwizha bulongo mepuzho kwakonsha kuyukanyikisha yewo muntu byo alangulukapo pa byo abena kufunda. Onkao mambo mufunjishi wakonsha kwipuzha’mba: “Mambo ka Baibolo kyo akainya bantu kwilaala saka babula kwisongola? Mulangulukapo amba ka pa mambo a uno muzhilo wabikako Lesa? Nanchi mulanguluka’mba kujipo mfweto yakonsha kufumamo inge muntu walondela mizhilo ya Lesa nyi?” Mikumbu yakonsha kukumbula muntu ku ano mepuzho yakonsha kumwesha yewo muntu byo abena kulangulukapo.—Tangai Mateo 16:13-17.

Pezhaingako

9. Ki ka kyo twafwainwa kutapo muchima pa kwisamba byambo biji pa Kinembelo?

⁹ Bukine bwavula buji mu Mambo a Lesa bwapela kumvwa. Bino bantu bamo bo tufunjisha Baibolo bavulañanyishiwa na mafunjisho a mu bupopweshi bwa bubela. Byo tuji bafunjishi, mwingilo wetu ke wa kufunjisha bantu kumvwa biji mu Baibolo. Bafunjishi bayuka kufunjisha bamba byambo byapela kumvwa, byaumvwanyika kabiji bya kine. Umvwe twalondela jino jishinda, kechi tukalengela bukine kukatazha kwibumvwa ne. Kange mwambenga bishinka bibena kubula kukebewa pa kyokyo kimye ne. Kechi kikebewa kwambatu byambo byonse biji pa kinembelo kyo twatanga ne. Ambaikotu byambo bibena kukebewa kukosesha kishinka kibena kwambiwapo. Ye mufunjisha ukeya kumvwisha bishinka bikwabo biji mu Binembelo monka mu kuya na kufunda bukine.—Hebe. 5:13, 14.

10. Ñanyi bishinka byafwainwa kwitukwasha kuyuka byambo byo twafwainwa kwisambapo pa lufunjisho lwa Baibolo?

¹⁰ Byambo byavula byepi byo twafwainwa kufunda pa lufunjishotu lumo? Pa kuba’mba tuyuke kino, kikebewa kupima bintu. Bulume ne bwikalo bwa muntu ubena kufunda ne mwine mufunjishi byaenda kupusana, bino twafwainwa kuvulukanga amba nkebelo yetu ya kwikela bafunjishi ke ya kukwasha bo tufunjisha kukosesha lwitabilo lwabo. Onkao mambo tupa ye tubena kufunjisha kimye kyafwainwa kuba’mba atange, kumvwa bishinka, ne kulondela bukine buji mu Mambo a Lesa. Kechi tufunda nanji byambo byavula byo akonsha kukankalwa kukwatakanya ne. Pano bino twafwainwa kumona’mba twatwajijila na kumufunjisha. Umvwe ye tubena kufunjisha waumvwa kishinka, tuya pa kishinka kikwabo.—Kolo. 2:6, 7.

11. Twakonsha kufunjilako ka kwi mutumwa Paulo pa mambo a kufunjisha?

¹¹ Mutumwa Paulo wasapwilanga mu jishinda japela kumvwa pa kwisamba na bakatataka. Nangwa kya kuba wafunjile kufika palepa, kechi waingijishanga byambo byashupa ne. (Tangai 1 Kolinda 2:1, 2.) Kwamba byambo byabula kukatazha pa kufunjisha bukine bwa mu Binembelo kilengela bantu bakeba kumvwa bukine kumwenamo. Kechi kikebewa muntu kufunda kufika palepa pa kuba’mba omvwe bukine ne.—Mat. 11:25; Byubilo 4:13; 1 Ko. 1:26, 27.

Kwashai bo Mufunjisha Kunemeka Bintu byo Bafunda

12, 13. Ki ka kyakonsha kulengela muntu ye tufunjisha kubila monka mo abena kufunjila? Lumbululai.

¹² Pa kuba’mba tufunjishe bulongo, mfunjishisho yetu yafwainwa kufika bo tufunjisha pa muchima. Ye tubena kufunjisha wafwainwa kuyuka bya kwingijisha byobyo byambo, mfweto yo amwenamo, ne bwikalo bwanji byo bwakonsha kuwama umvwe kealondele byamba Binembelo.—Isa. 48:17, 18.

¹³ Kya kumwenako, kampe twakonsha kuba ke twisambe pa Bahebelu 10:24, 25, apo patundaika bena Kilishitu kupwila pamo na bapopweshi bakwabo na kwikosesha mu Binembelo ne kupwanañena pamo mu butemwe. Umvwe ye tufunjisha ukyangye kutendeka kutanwa ku kipwilo, twakonsha kumulondolwelako pacheche kupwila kwetu byo kwikala ne bintu bikafunjiwapo. Twakonsha kwamba’mba kupwila kwa kipwilo ke lubaji lwa mpopwelo yetu kabiji lumbululai ne kuba’mba ko ko tufunda pa muntu pa muntu. Kepo twakonsha kubula ye tufunjisha kuba’mba akatanweko. Umvwe waubila monka mwaambila Binembelo, kyafwainwa kwikala bino na mambo a kukebesha kwanji mwine kwa kukokela Yehoba, kechi kukeba kutokesha pa muchima wa muntu ubena kumufunjisha ne.—Nga. 6:4, 5.

14, 15. (a) Muntu ubena kufunda Baibolo wakonsha kumuyuka byepi Yehoba? (b) Kuyuka Lesa byo aji kwakonsha kukwasha byepi yewa ubena kufunda Baibolo?

¹⁴ Mfweto imwenamo boba bo tufunjisha Baibolo ne kwingijisha mafunde ajimo ke ya kuba’mba, beya kumuyuka Yehoba amba muntu ne kumutemwa. (Isa. 42:8) Kechi ke Shetu wa butemwe ne Mulenga wa bintu byonse kwapwa ne, bino wisolola aye mwine byo aji ku boba bamutemwa ne kumwingijila. (Tangai Kulupuka 34:6, 7.) Byo kwashajiletu pacheche kuba’mba Mosesa atangijile mukoka wa bena Isalela kufuma mu buzha ku Ijipita, Yehoba wiyukanyikishe aye mwine kupichila mu kwamba’mba: “Nkekala mo Nkakebela.” (Lupu. 3:13-15, NW) Kino kyalumbulwilenga amba Yehoba wakonsheshe kwikela monse mo asakijile kuba’mba engile nkebelo yanji ku bantu bo asalulwile ke banji. Onkao mambo, kino kibalengejile bena Isalela kuyuka’mba Yehoba ye Mupulushi wabo, Ushinda nkondo, Mpanyi, kabiji Ufikizha milaye yanji ne kwibakwashatu mu mashinda akwabo.—Lupu. 15:2, 3; 16:2-5; Yosh. 23:14.

¹⁵ Bantu bo tufunjisha kechi bakonsha kumona bya kukumya kufuma kwi Yehoba byonka byo kyajinga kwi Mosesa ne. Pano bino, monka mu kuya na kukosesha lwitabilo lwabo ne lusanchilo pa bintu byo bafunda, kabiji ne byo batendeka kwibingijisha, kwa kubula nangwa kuzhinauka ne, bakatendeka kuketekela mwi Yehoba kuba’mba ebakoseshe, kwibapa maana, ne kwibatangijila. Umvwe bauba bino, nabo bakamuyuka Yehoba kuba’mba ye wa maana, Upana maana, Uzhikijilañana, kabiji Mpanyi wa bintu byonse byo bakajilwa.—Sala. 55:22; 63:7; Mana. 3:5, 6.

Mweshai Butemwe bwa Kine

16. Mambo ka kya bupe kya kwamba o kyabujila kwikala kintu kyanema pa kuba’mba twikale bafunjishi bawama?

¹⁶ Umvwe mwamona’mba kechi mwayukisha kufunjisha bulongo byonka byo mukeba ne, kulefulwa ne. Yehoba ne Yesu babena kutangijila mwingilo wa kufunjisha bantu ubena kwingijiwa mwaya ntanda lelo jino. (Byubilo 1:7, 8; Lum. 14:6) Bakonsha kwitukwasha pa kuba’mba byambo byetu bikwashe ba michima ya kishinka. (Yoa. 6:44) Awa ubena kufunjishañana inge wamwesha butemwe ku ye abena kufunjisha, kyakonsha kumukwasha kufunda bukine kukila ne yewa uji na kya bupe kya kufunjisha bino saka abula kumwesha butemwe. Mutumwa Paulo wamwesheshe amba wayukile buneme buji mu kutemwa boba bo tufunjisha.—Tangai 1 Tesalonika 2:7, 8.

17. Twakonsha kuta byepi muchima ku muntu umo umo ye tufunjisha Baibolo?

¹⁷ Popamotu, ne atweba twakonsha kutemwa kya kine muntu yense ye tubena kufunjisha Baibolo kupichila mu kumuyukisha bulongo. Pa kwisamba nanji mafunde a mu Binembelo, kyakonsha kwitulengela kuyuka biji bwikalo bwanji. Twakonsha kutana amba ubena kwingijisha bintu bimo byo afunda mu Baibolo. Bino wakonsha kuwamishako mu mbaji ikwabo ya bwikalo. Umvwe ke tukwashe muntu ye tufunjisha kumona byo akonsha kwingijisha bintu byo tumufunjisha mu Baibolo, twakonsha kumukwasha kwikala mwana wa bwanga wa Kilishitu wa kishinka.

18. Mambo ka o kyanemena kulombela pamo na ye tufunjisha ne kumutela pa jizhina mu lulombelo?

¹⁸ Kyakilamo kunema ke kya kuba’mba, twakonsha kulombelanga pamo na ye tufunjisha ne kumutela pa jizhina mu lulombelo. Wafwainwa kumona kya kine kuba’mba kyo tukeba ke kumukwasha kuba’mba ayuke Mulenga wanji bulongo, kufwenya kwipi ne aye, ne kulondela lutangijilo lwa Lesa. (Tangai Salamo 25:4, 5.) Umvwe twalomba kwi Yehoba kuba’mba akwashe ye tufunjisha kwingijishanga bintu byo abena kufunda, ukayuka buneme bwa “kwioba mambo.” (Yako. 1:22) Kabiji umvwe ye tufunjisha ke ateleke ku byo tubena kulomba, ne aye ukafunda bya kulomba. Byo kyaikalapo kya lusekelo kukwasha bafunda Baibolo kwikala balunda ba pa muchima na Yehoba!

19. Tukesambapo ka mu mutwe walondelapo?

¹⁹ Tutundaikwa bingi pa kuyuka’mba Bakamonyi kukilaila pa mamilyonyi 6 ne kichika mwaya ntanda baswikwa na kukeba kwikala bayuka ‘kufunjisha bulongo,’ pa kuba’mba bakwashe bantu bakishinka kulama byonse byakambizhe Yesu. Ñanyi mfweto iji mu mwingilo wetu wa kusapwila? Buno bwipuzho bukambiwapo mu mutwe walondelapo.

Mubena Kukivuluka Nyi?

• Mambo ka bena Kilishitu kyo bafwainwa kuyukila ‘kufunjisha bulongo’?

• Ñanyi mashinda akonsha kwitukwasha kufunjishanga bulongo?

• Ki ka kyakonsha kwitulengela kufunjisha bulongo nangwa kya kuba kya bupe kya kufunjisha tufwakyo?

[Kipikichala pa peja 9]

Nanchi mwanembesha mu Sukulu wa Mwingilo wa Lesa nyi?

[Kipikichala pa peja 10]

Mambo ka o kyanemena kwambila ye mufunjisha kuba’mba atange mu Baibolo?

[Kipikichala pa peja 12]

Lombelainga pamo na bo mufunjisha ne kwibalombelangakotu