Nanchi Munemeka Bakwenu Nyi?
“Mu buneme namo sa mwinemeka anwe bene na bene.”—LOMA 12:10.
1. Bantu baleka kuba ka mu mapunzha avula mwaya ntanda?
MU MAPUNZHA amo mwaya ntanda, baana bafwainwa kunemeka bakulumpe kupichila mu kufukama umvwe babena kwamba na bakulumpe. Mu jino jishinda kechi bamweka kukoma mu kimino ku boba bebakila mu myaka ne. Mu bino bimasamasa kimwesha kubula mushingi inge mwanyike saka atala kungi pa kwamba na bakulumpe. Nangwa kya kuba mushingi umweshiwa mu mashinda apusana pusana mu bisho byavula, wituvululako Muzhilo wa Mosesa. Mu uno muzhilo mwavwangiwe ne mukambizho wa kuba’mba: “Umushingike mukote wa mvwi ne kunemeka kilungi kyanji.” (Levi 19:32) Kyatamakotu ke kya kuba’mba mu mapunzha avula bantu kechi banemeka bakwabo ne. Ano moba bantu baleka kunemeka bakwabo.
2. Mambo a Lesa etubula kunemeka bañanyi?
2 Mambo a Lesa aamba bingi pa kunemekañana. Etubula amba tunemekenga Yehoba ne Yesu. (Yoa. 5:23) Kabiji etukambizha kunemeka ba mu kisemi ne bakwetu ba mu lwitabilo kubikakotu ne bantu babula ba mu kipwilo. (Loma 12:10; Efi. 6:1, 2; 1 Pe. 2:17) Ñanyi mashinda o tumwesheshamo’mba Yehoba twamunemeka? Tumwesha byepi amba tunemeka balongo ne banyenga yetu bena Kilishitu? Twayai twisambe pa ano mepuzho ne akwabotu alamatako.
Nemekai Yehoba ne Jizhina Janji
3. Jishinda ka jimo janema ja kunemekelamo Yehoba?
3 Jishinda jimo ja kunemekelamo Yehoba ke kumwesha mushingi wafwainwa jizhina janji. Twi bantu banji “na mambo a jizhina janji.” (Byu. 15:14) Ee, kyanema bingi kutelwa pa jizhina ja Lesa wa bulume bonse, aye Yehoba. Ngauzhi Mika waambile’mba: “Ba mu mitundu yonse ya bantu benda mu mazhina a balesa babo pa mutundu, pa mutundu, bino atweba tukendanga mu jizhina ja Yehoba Lesa wetu myaka yonsetu.” (Mika 4:5) ‘Twenda mu jizhina ja Yehoba’ kupichila mu kumwesha byubilo pa juba pa juba bimwesha munema wa kunemeka Yehoba ne jizhina janji. Byonka Paulo byo avulwilemo bena Kilishitu mu Loma, umvwe ne atweba ketubule kuba bintu mwafwainwa mambo awama o tusapwila, jizhina ja Lesa ‘jinenwa bya mwenga,’ ko kuba’mba kechi jinemekwa ne.—Loma 2:21-24.
4. Nanchi mumona byepi mwingilo wa kusapwila mambo a Yehoba?
4 Kabiji tunemeka Yehoba kupichila mu mwingilo wa kusapwila. Kala Yehoba waichile kisaka kya bena Isalela kwikala bakamonyi banji, bino bakankelwe kufikizha kino. (Isa. 43:1-12) Bamuvulamine Yehoba ne “kumuzhingijisha yenkaye Wazhila wa Isalela.” (Sala. 78:40, 41) Kyapeleleko Yehoba walekele kumubila bibusa uno mukoka. Ne atweba lelo jino tuji na jishuko ja kusapwila mambo a Yehoba ne kuyukanyikisha jizhina janji. Tuba bino mambo twamutemwa bingi kabiji tukeba jizhina janji kutumbijikwa. Mambo ka o twakonshesha kukankazhamina kwingilako mwingilo wa kusapwila saka twayuka bukine pe Shetu wa mwiulu ne nkebelo yanji? Tumvwa byonka byaumvwine mutumwa Paulo byo aambile’mba: “Naswikwa na uno mwingilo; kabiji malwa o ami umvwe amiwa ne kusapwila mambo awama ne.”—1 Ko. 9:16.
5. Kwitabila mwi Yehoba kwakwatankana byepi na kumunemeka?
5 Nyimbi wa masalamo Davida waambile’mba: “Abo bayuka jizhina jenu bakemuketekela; Mambo anweba, Yehoba, kechi mwibaleka abo bemukeba ne.” (Sala. 9:10) Umvwe kya kine twamuyuka Yehoba ne kunemeka jizhina janji byo jilumbulula, tukaketekela mwi aye byonka byaubile bantu banji bakishinka kala. Kwikala na luketekelo ne lwitabilo mwi Yehoba ke jishinda jikwabo mo tumunemekela. Monai Mambo a Lesa byo amwesha’mba kwitabila mwi Yehoba kwendela pamo na kumunemeka. Bena Isalela byo bakankelwe kumunemeka, Yehoba waipwizhe Mosesa amba: “Myaka inga yo bakansula bano bantu? Myaka inga yo bakabula kungitabila amiwa, nangwa bamwene biyukilo byonse byo naubile mukachi kabo?” (Bala. 14:11) Bafwainwe kumunemeka ne kumwitabila. Umvwe netuwa twaketekela mwi Yehoba amba etuzhikijile ne kwitulama mu kimye kya meseko, tumwesha munema kwi aye.
6. Ki ka kitulengela kunemeka Yehoba kya kine?
6 Yesu wamwesheshe amba kunemeka Yehoba kwafwainwa kufuma mu muchima. Byo aambilenga ku bantu babujile kutako muchima ku mpopwelo yabo, Yesu wabwezhezhepo byambo bya kwa Yehoba amba: “Bano bantu bannemekatu amiwa na bya tunwa byabo; Pakuba michima yabo iji kwalepa ne amiwa.” (Mat. 15:8) Butemwe bo bwafwainwa kwitulengela kunemeka Yehoba kya kine. (1 Yoa. 5:3) Kabiji twafwainwa kulabijila mulaye wa Yehoba wa kuba’mba: “Abo bannemeka amiwa, ne amiwa nkebanemeka.”—1 Sam. 2:30.
Bakulumpe mu Kipwilo Banemeka Bakwabo
7. (a) Mambo ka balongo baji pa bifulo kyo banemekela boba bo balama? (b) Nga Paulo wanemekele byepi balunda nanji ba mu lwitabilo?
7 Mutumwa Paulo waambijile balunda nanji ba mu lwitabilo amba: “Mu buneme namo sa mwinemeka anwe bene na bene.” (Loma 12:10) Balongo baji pa bifulo mu kipwilo bafwainwa kwikala ba kumwenako mu ‘kunemekañana,’ ko kuba’mba kunemeka boba bo balama. Mu jino jishinda aba baji na mutembo wanema bafwainwa kulondanga kya kumwenako kyashile Paulo. (Tangai 1 Tesalonika 2:7, 8.) Balongo ba mu kipwilo Paulo kyo apempwile bayukile amba kechi wakonsheshe kwibambila kintu aye mwine kyo abujilenga kukeba kuba ne. Paulo wanemekele balunda nanji ba mu lwitabilo, kabiji ne abo bamunemekele. Paulo byo aambile’mba: “Onkao mambo nemusashijila namba, Ikalai ba kundondela amiwa,” twakonsha kusumininwa amba bavula bepaine kumulondela mambo a kya kumwenako kyanji kyawama.—1 Ko. 4:16.
8. (a) Jishinda ka jimo janema Yesu jo amwesheshemo’mba wanemekele baana banji ba bwanga? (b) Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kulonda byepi kya kumwenako kya kwa Yesu?
8 Jishinda jikwabo mulongo mukulumpe mu kipwilo jo akonsha kumwesheshamo munema ku bo alama ke kwibabula ene mambo o akebela amba balongo balondele kyo ebabula. Umvwe wauba bino, abya ubena kulonda Yesu. Kya kumwenako, Yesu byo aambijile baana banji ba bwanga kulomba bakunowa bavula, wibabujile ene mambo. “Bujimi bwa kunowa bwabayisha kine, pakuba ba kunowabo bakepa. Byonkabyo lombai ku Mwina bujimi atume bantu ba kunowa mu bujimi bwanji.” (Mat. 9:37, 38) Kabiji pa kimye kikwabo byo abujile baana banji ba bwanga amba “labainga mukenkentenga,” wibambijile ne kine kintu. Waambile’mba: “Mambo kechi mwayuka juba jo akeshilamo Nkambo yenu ne.” (Mat. 24:42) Javula Yesu waambijile baana banji ba bwanga bya kuba ne ene mambo o bafwainwe kubila kyokyo kintu. Ne mu jino jishinda wibanemekele. Kino kyo kya kumwenako kyawama bakulumpe mu kipwilo kyo bafwainwa kulonda!
Nemekai Kipwilo kya kwa Yehoba ne Lutangijilo Lwakyo
kipwilo kya bwina Kilishitu
9. Bañanyi bakwabo bo tunemeka inge tubena kunemeka kipwilo kya bena Kilishitu ne lutangijilo lwakyo mwaya ntanda? Londololai.
9 Pa kunemeka Yehoba twafwainwa ne kunemeka kipwilo kya bena Kilishitu mwaya ntanda, ne bamwimenako pamo. Umvwe twalondela lujimuno lwa mu Binembelo kufuma kwi kalume wa kishinka, tunemeka jibumba ja Yehoba ne lutangijilo lwajo. Mu kipwilo kya bena Kilishitu kya mu myaka kitota kitanshi, mutumwa Yoano wamwene amba kyakebewenga kujimuna bonse babujilenga kumwesha munema ku bakulumpe batongwelwe. (Tangai 3 Yoano 9-11.) Yoano wamwesheshe’mba bantu kechi basujiletu bakulumpe mu kipwilo bonka ne, basujile mfunjishisho ne lutangijilo lwabo. Kyawamineko ke kya kuba’mba bena Kilishitu bavula bajinga na munema. Mu kimye kya batumwa jibumba jonse ja balongo banemekele boba bebatangijilanga.—Fili. 2:12.
10, 11. Ambaipo ene mambo o kyawamina mu Binembelo bamo kutangijilanga bakwabo mu kipwilo kya bena Kilishitu.
10 Bamo balanguluka amba Yesu byo aambijilenga baana banji ba bwanga amba “bonse mwi balongo ne balongo,” kibena kulumbulula’mba mu kipwilo kya bena Kilishitu kechi mwafwainwa kwikala baji na bulume ne. (Mat. 23:8) Bino mu Binembelo bya Kihebelu ne Kingiliki muji bya kumwenako byavula bya bantu Lesa bo apele bifulo. Mpito yatongolapo mitwe ya bisemi, mitonyi ne bamfumu ba Bahebelu, kumwesha amba Yehoba upana mikambizho kupichila mu bantu bamwimenako. Inge bantu bakankalwa kunemeka bantu Lesa bo abikile pa bifulo, Yehoba wibakabishanga.—2 Mfu. 1:2-17; 2:19, 23, 24.
11 Byonkabyo, bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi nabo banemekele bifulo bya batumwa. (Byu. 2:42) Kya kumwenako, Paulo wapaine mikambizho ku balongo banji. (1 Ko. 16:1; 1 Tesa. 4:2) Nangwa byonkabyo, ne aye wakokejilenga bajinga na bulume pe aye. (Byu. 15:22; Nga. 2:9, 10) Kya kine, Paulo wajinga na mweno yawama ya bakulumpe mu kipwilo kya bena Kilishitu.
12. Bintu ka bibiji byaamba pa bukulumpe byo twakonsha kufunda ku bya kumwenako biji mu Baibolo?
12 Muji bintu bibiji mu luno lufunjisho. Kitanshi ke kya kuba’mba Binembelo bitubula amba ‘kalume wa kishinka ne wa maana’ kupichila mu Jibumba Jitangijila utongola banabalume kwikala bakulumpe, kabiji bamo banabalume bebatongola kwikala bakulumpe pa bakwabo bakulumpe. (Mat. 24:45-47; 1 Pe. 5:1-3) Kya bubiji, atweba bonse pamo ne banabalume batongolwa twafwainwa kunemeka baji na bulume pe atweba. Pano ñanyi mashinda o twakonsha kunemekelamo bakulumpe mu kipwilo kya bwina Kilishitu mwaya ntanda?
Kunemeka Bakulumpe Benda
13. Twakonsha kunemeka byepi bakulumpe bemenako kipwilo kya bena Kilishitu ano moba?
13 Paulo waambile’mba: “Anwebakwetu twimusashila namba, Yukai boba bengila mwi anweba, bo bemulama mwi Nkambo ne kwimufunda; kasa mwibanemekesha ne kwibanemekesha mu butemwe mambo a mwingilo wabo. Ikalai na mutende anwe bene na bene.” (1 Tesa. 5:12, 13) Bakulumpe benda bakonsha kubajilwa pa “boba bengila” mwingilo mukatampe. Onkao mambo saka ‘twibanemekesha.’ Jishinda jimo ja kwibanemekelamo ke kumvwina mikambizho yo betubula. Umvwe mukulumpe wenda witupa mikambizho yaamba kalume wa kishinka, ‘maana afuma mwiulu’ aketulengela ‘kukokela.’—Yako. 3:17.
14. Kipwilo kimwesha byepi kuba’mba kyanemeka bakulumpe benda, kabiji ki ka kifumamo?
14 Ibyepi umvwe betubula kubila bintu mu jishinda japusana na jo tubilamo kimye kyonse? Kimye kimo kumwesha mushingi kukebewa kuchinuzhuka ñambilo ya kuba’mba, “Amo kechi mo mo tubila bintu ne, nangwa’mba, Akye kyakonsha kwingilatu kana ku mpunzha kukwabo kechi mu kipwilo kyetu ne.” Bino kikebewa kukokela byo betubula. Kulabijila’mba kipwilo ke kya Yehoba ne Yesu ye mutwe wakyo kuketukwasha kuba bino. Umvwe saka tutambwila mikambizho itubula bakulumpe benda na lusekelo ne kwiingijisha mu kipwilo, kino kilumbulula’mba tubena kwibanemeka. Mutumwa Paulo watakaikile balongo mu Kolinda pa mambo a kutambwila mikambizho yo bapewe na mushingi kupichila mu mukulumpe wenda aye Titusa. (2 Ko. 7:13-16) Lelo jino, netuwa twakonsha kusumininwa amba kwingijisha mikambizho yo tutambwila ku bakulumpe benda itulengela kwingila na lusekelo mu mwingilo wetu wa kusapwila.—Tangai 2 Kolinda 13:11.
“Nemekai Bantu Bonse”
15. Mashinda ka amo mo tunemekela bakwetu ba mu lwitabilo?
15 Paulo wanembele’mba: “Kechi ukalukila mukulumpe ne, poso kumusashijila nobe shobe; ne bansongwalume nabo nobe bakolo ne bankasobe: banabakazhi bakulumpe nabo nobe bainobe; banabakazhi ba banyike nobe banyenga yobe na mushingi yense. Nemeka banabakazhi bafwilwa, bauba bumukamfwilwa bwa kine kine.” (1 Timo. 5:1-3) Kya kine, Mambo a Lesa etufunjisha kunemeka bonse mu kipwilo kya bena Kilishitu. Ibyepi inge kya kuba muji na mfika na mulongo nangwa nyenga? Nanchi ikemulengela kubula kunemeka bakwenu bena Kilishitu nyi? Inyi mukapimpula byubilo byenu ne kutendeka kumwesha byubilo byafwainwa bantu ba Lesa? Kikatakata bakulumpe bafwainwa kushingikanga balongo babo, kechi ‘kubila bunkambo . . . jitanga’ ne. (1 Pe. 5:3) Ee, kipwilo kya bena Kilishitu kyayukanyikilwa ku butemwe, tuji na mashuko avula a kwinemekelamo atwe bene na bene.—Tangai Yoano 13:34, 35.
16, 17. (a) Mambo ka o kyanemena kunemeka bantu bo tusapwilako ne boba bamilengulwila? (b) ‘Tunemeka byepi ‘bantu bonse’?
16 Nangwa byonkabyo, kechi tunemekatu bakwetu bena Kilishitu ba mu kipwilo bonka ne. Paulo wanembejile bena Kilishitu ba mu moba anji amba: “Byo tuji ne mwa kubila, twibobile bantu bonse byawama.” (Nga. 6:10) Kyakonsha kukatazha bingi kwingijisha jino jifunde umvwe mukwetu mo tufunjila sukulu nangwa ye twingila nanji nkito keetulengulule. Bimye bya uno mutundu byafwainwa kwituvululako’mba: “Kechi ulukushe muchima wobe na mambo a boba bibi ne.” (Sala. 37:1) Kwingijisha luno lujimuno kwitukwasha kunemeka bantu bamilengulwila. Kyo kimotu, nangwa mu mwingilo wetu wa kusapwila kwikepesha kwakonsha kwitukwasha kukumbula bantu bonse “na bukimote ne mushingi.” (1 Pe. 3:15) Mwekelo ne mvwajilo yetu byakonsha kumwesha’mba tushingika bingi bantu bo tusapwilako.
17 Byonkabyo, kikale tubena kwisamba na bakwetu ba mu lwitabilo ne babula ba mu lwitabilo, twibikengako kwingijisha byambo bya kuba’mba: “Nemekai bantu bonse. Temwai balongo. Akamwai Lesa. Nemekai mfumu.”—1 Pe. 2:17.
Musakukumbula’mba Ka?
Mwakonsha kunemeka byepi:
• Yehoba?
• Bakulumpe mu kipwilo ne bakulumpe benda?
• Bonse mu kipwilo?
• Aba bo musapwilako?
[Kipikichala pa peja 23]
Bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi banemekele lutangijilo lwa jibumba jitangijila
[Kipikichala pa peja 24]
Bakulumpe mu kipwilo mwaya ntanda banemeka bakulumpe benda, batongolwa na Jibumba Jitangijila