Kisaka Kimo, ne Kafunga Umo
“Anweba ba kundondela ... mukekala pa bipona jikumi na bibiji, ne kwiyambulwila mikoka jikumi na ibiji ya bena Isalela.”—MAT. 19:28.
1. Yehoba wamonanga byepi kisaka kya kwa Abalahama, kabiji mambo ka kino o kibujila kulumbulula’mba walengulwile bantu ba mikoka ikwabo?
YEHOBA wamutemenwe Abalahama, onkao mambo kisaka kyanji wikimwesheshe butemwe bubula kwaluka. Kukila pa myaka 1, 500, wamonanga mukoka wa bena Isalela, baana bafumine kwi Abalahama kwikala bantu banji bo ‘apatwile mu mikoka yonsetu.’ (Tangai Mpitulukilo ya mu mizhilo 7:6.) Nanchi kino kilumbulula’mba Yehoba walengulwile bantu ba mu mikoka ikwabo nyi? Ine. Pa kyokya kimye bantu babujile bena Isalela bakebanga kumupopwela, wibetabizhanga kwilamika ku uno mukoka ye apatwile. Bano bantu baalukanga kwikala ke bena Isalela nangwa’mba benyi, bebamonanga kwikala ba mu yewa mukoka. Bena Isalela bafwainwe kwibamona nobe balongo babo. (Levi 19:33, 34) Kabiji nabo bafwainwe kukokela mizhilo yonse ya Yehoba.—Levi 24:22.
2. Ñanyi byambo bya kukumya byaambile Yesu, kabiji bilengela ñanyi mepuzho?
2 Nangwa byonkabyo, Yesu waambile byambo byakumishe Bayudea ba mu moba anji amba: “Bufumu bwa Lesa bakemwangatabo, bakebupana ku mukoka ukapanga bipangwa byabo.” (Mat. 21:43) Bañanyi bakekala mu uno mukoka wakatataka, kabiji luno lupimpu lwitukunza byepi?
Mukoka Wakatataka
3, 4. (a) Mutumwa Petelo walumbulwile byepi mukoka wakatataka? (b) Bañanyi balenga uno mukoka?
3 Mutumwa Petelo walumbululwile bulongo uno mukoka wakatataka. Wanembele bino byambo ku bena Kilishitu bakwabo amba: “Anweba mwi kisemi kyasalululwa, mwi ba buñanga bwa bufumu, mwi mukoka wazhila, mwi bantu ba kunonkwa kwi Lesa mwine, amba, mulondolole byanji byawamisha, yenka aye wimwichile byo mwaji mu mfishi, mwikale mu kyeya kyanji kya kukumya.” (1 Pe. 2:9) Byonka byo kyaambijilwe jimo, Bayudea bakisemwa batambwijile Yesu amba ye Mesiasa, bo bajinga batanshi kwikala mu uno mukoka wakatataka. (Da. 9:27; Mat. 10:6) Mu kuya kwa moba, bantu babujile bena Isalela nabo bebabikilemo mu uno mukoka mambo Petelo watwajijile kwamba’mba: “Kala mwabujilwe bu bantu, pakuba pano mwi bantu ba kwa Lesa.”—1 Pe. 2:10.
4 Petelo waambilenga pe bañanyi? Kuntendekelo ya nkalata yanji waamba’mba: “[Lesa] ye witusemene jibiji monka mu lusa lwanji lukatampe, ne kwitwikazha na luketekelo lumi mambo a kusanguka kwa Yesu Kilishitu mu bafu, ne na buswanyi bubula kubola, bubula kutamishiwa, bubula kwaluka, bo bemulamina mwiulu.” (1 Pe. 1:3, 4) Onkao mambo, uno mukoka wakatataka walengwa na bena Kilishitu bashingwa baji na luketekelo lwa kwikala mwiulu. Bo “bena Isalela ba Lesa.” (Nga. 6:16) Mutumwa Yoano wamwene mu kimwesho kuba’mba bano bena Isalela ba ku mupashi baji 144,000. ‘Bano bakujilwe mu bantu, amba bekale ke bya nsomo kwi Lesa ne kwi aye Mwana mukooko’ kwikala ke “bañanga” ne ‘kwikala nanji [Yesu] mu bufumu myaka kiumbi kimo.’—Lum. 5:10; 7:4; 14:1, 4; 20:6; Yako. 1:18.
Nanchi Kujiko ne Bakwabo Bavwangwamo Nyi?
5. (a) Nga kipelu kya kuba’mba “bena Isalela ba Lesa” kitongola bañanyi? (b) Mambo ka kipelu kya kuba’mba “bena Isalela” o kibujila kulumbululatu bena Isalela bonkatu?
5 Onkao mambo, kipelu kya kuba’mba “bena Isalela ba Lesa” kiji mu Ngalatiya 6:16 kibena kutongolatu bena Kilishitu bashingwa bonka. Nangwa byonkabyo, nanchi kujipo bimye bimo Yehoba byo aingijishanga mukoka wa bena Isalela kulumbulwilamo ne bena Kilishitu bakwabo babula kushingwa nyi? Twakonsha kutana mukumbu mu bino byambo bya kwa Yesu byo aambile ku batumwa banji bakishinka amba: “Nemutongwela bufumu, byonka byo bantongwejile Batata, namba muje ne kutoma ku tebulu wami mu bufumu bwami; kabiji mukekala pa matanda na kuchiba mambo a mikoka jikumi na ibiji ya bena Isalela.” (Luka 22:28-30) Kino kikobiwa kimye kya ‘kulenga jibiji [bintu] byonse’ mu bukalama bwa Kilishitu bwa Myaka Kiumbi.—Tangai Mateo 19:28.
6, 7. Nga “mikoka jikumi na ibiji ya bena Isalela” yatongolwa mu Mateo 19:28 ne Luka 22:30 imenako bañanyi?
6 Ba 144,000 bakekala ba mfumu, bañanga, kabiji mitonyi mwiulu kimye kya Bukalama bwa Myaka Kiumbi. (Lum. 20:4) Bañanyi bo bakalamanga ne kwibachibila mambo? Mu Mateo 19:28 ne Luka 22:30 betubula’mba bakachibilanga mambo “mikoka jikumi na ibiji ya bena Isalela.” Nga “mikoka jikumi na ibiji ya bena Isalela” mu bino binembelo imenako bañanyi? Imenako bonse baji na luketekelo lwa kwikala panopantanda—aba baji na lwitabilo mu kitapisho kya Yesu, pano bino babula mu jibumba ja buñanga bwa bufumu. (Mukoka wa bena Levi kechi bamubajijileko ku mikoka 12 ya bena Isalela bakisemwa ne.) Aba baimenwako na mikoka 12 ya bena Isalela bo bakamwenamo mu bintu byawama bya ku mupashi kufuma mu mingilo ya buñanga ya ba 144,000. Bano bantu babula bañanga bakamona bintu byawama, mambo nabo bantu ba Lesa kabiji wibatemwa ne kwibatambula. Kyayilamo kuba’mba bebesakanya ku bantu banji ba mu moba akala.
7 Panyuma ya kumona ba 144,000 bena Isalela ba ku mupashi bapwisha kwibabika tuyukilo malwa akatampe saka akyangye kutendeka, mutumwa Yoano wamwene ne “jibumba jikatampe” ja kukankalwa kubala jafuma “mu mikoka yonse.” (Lum. 7:9) Bano bakapuluka malwa akatampe ne kutwela mu Bukalama bwa Kilishitu bwa Myaka Kiumbi. Kepo bantu bakwabo bakukankalwa kubala bakasanguka ne kwikala nabo pamo. (Yoa. 5:28, 29; Lum. 20:13) Bano bonse bo bakalenga “mikoka jikumi na ibiji ya bena Isalela” ya kifwanyikizho bo bakachibilanga mambo kwi Yesu ne bakwabo mo bakalaminanga ba 144,000.—Byu. 17:31; 24:15; Lum. 20:12.
8. Nga bintu byaubiwanga pa Juba ja Kufuchila Mambo byaimenejilengako byepi lukwatankano luji pakachi ka ba 144,000 ne bantu bashala?
8 Lukwatankano luji pakachi ka ba 144,000 ne bantu bashala lwaimenejilwengako na bintu byaubiwanga pa Juba ja Kufuchila Mambo. (Levi 16:6-10) Patanshi ñanga mukatampe watapishanga ñombe mulume kwikala mulambo wa bubi bwa “mambo anji mwine ne a ba mu nzubo yanji pamo.” Mu jino jishinda, kitapisho kya kwa Yesu patanshi kingila ku ba mu nzubo yanji ba 144,000 bakengijilanga pamo ne aye mwiulu. Kabiji pa jonka ja Juba ja Kufuchila Mambo, banengezhanga ne bambuzhi babiji ba mambo a bena Isalela. Byo kiji kuba’mba mukoka wa buñanga wimenako ba 144,000, bena Isalela bashala bemenako bonse baji na luketekelo lwa kwikala panopantanda. Abye byonse bibena kumwesha’mba kipelu kya kuba’mba “mikoka jikumi na ibiji ya bena Isalela” mu Mateo 19:28 kechi kyambatu pa bañanga bakwabo ba kwa Yesu bashingwa mupashi bonka ne, kyavwangamo ne bonse baitabila mu kitapisho kya kwa Yesu.a
9. Nga bañanga baji mu kimwesho kya kwa Ezikyo kya nzubo ya Lesa, ne bena Isalela bafuminenga ku mikoka yabula ya buñanga, bemenako bañanyi?
9 Monai kyakumwenako kikwabo. Ngauzhi Ezikyo wamwene kimwesho kya nzubo ikatampe ya Yehoba. (Ezi., bita. 40-48) Mu kyo kya kimwesho, bañanga baingijilenga mu ino nzubo saka bapana mikambizho ne kutambwila mafunde ne kwibololako kwi Yehoba. (Ezi. 44:23-31) Mu kyonkakya kimwesho bantu bavula kufuma mu mikoka yapusanapusana baishilenga na kupopwela ne kupana bitapisho. (Ezi. 45:16, 17) Mu kino kinembelo, bañanga bemenako bashingwa, kabiji bena Isalela bafuminenga ku mikoka yabula ya buñanga bemenako aba baji na luketekelo lwa kwikala panopantanda. Kino kimwesho kimwesha’mba ano mabumba abiji engijila pamo mu buumo bino jibumba ja buñanga saka jitangijila mu mpopwelo yatoka.
10, 11. (a) Ñanyi byambo bya kwa Yesu byafika bikosesha lwitabilo byo twamona? (b) Ñanyi bwipuzho bujipo pa mambo a mikooko ikwabo?
10 Yesu waambile pa ‘mikooko ikwabo’ ikabula kwikala mu “kipaka” kya “kajitanga kacheche” ka baana ba bwanga bashingwa. (Yoa. 10:16; Luka 12:32) Waambile’mba: “Nayo amiwa nafwainwa kwiileta, ne ayo ikomvwa jiwi jami: kabiji ikekala ke kisaka kimo, ne kafunga umo.” Byo kitukoseshapo lwitabilo pa kumona kufika kwa bino byambo! Mabumba abiji a bantu bealeta pamo—kajibumba kacheche ka bashingwa ne jibumba jikatampe ja mikooko ikwabo. (Tangai Zekaliya 8:23.) Nangwa kya kuba mikooko ikwabo kechi ingila mu bukifwanyikizho mu kipango kya mukachi kya nzubo ya Lesa ya ku mupashi ne, ingijila pangye ya kipango kya nzubo ya Lesa.
11 Umvwe kimye kimo Yehoba waingijisha bantu babula bañanga ba bena Isalela bakala kwimenako ino mikooko ikwabo, nanchi kibena kulumbulula’mba aba baji na luketekelo lwa kwikala panopantanda, nabo bafwainwa kujangako ku bimpashañano bya pa Kivuluko nyi? Twayai pano twisambe pa mukumbu wa buno bwipuzho.
Lulayañano Lupya
12. Ñanyi lunengezho lwakatataka Yehoba lo aambijile jimo?
12 Yehoba waambijile jimo lunengezho lwakatataka lwa bantu banji byo aambile’mba: “Luno lo lulayañano lo nkalayañana na kisaka kya Isalela pa kupita aa moba, ... amiwa nkabika mizhilo yami mukachi kabo ne kwiinemba pa michima yabo; ne amiwa nkekala ke Lesa wabo, ne abo bakekala ke bantu bami.” (Yele. 31:31-33) Kupichila mu luno lulayañano lupya, mulaye wa Yehoba kwi Abalahama wajinga wa kuba’mba kufika kwanji kukabaya kabiji kukekala kwa myaka.—Tangai Ntendekelo 22:18.
13, 14. (a) Bañanyi baji mu lulayañano lupya? (b) Bañanyi bamwenamo kabiji ‘belulama’ byepi luno lulayañano lupya?
13 Yesu watongwelenga luno lulayañano lupya bufuku saka akyangye kufwa byo aambi le’mba: “Kano katomeno lo lulayañano lupya mu mashi ami, emwichikila anweba.” (Luka 22:20; 1 Ko. 11:25) Nanchi bena Kilishitu bonse baji mu luno lulayañano nyi? Ine. Bamo nabiji batumwa batomeneko katomeno pa joja juba bufuku bo baji mu luno lulayañano lupya.b Yesu walayañene nabo lulayañano lukwabo lwa kulamina pamo ne aye mu Bufumu bwanji. (Luka 22:28-30) Bakekalanga pamo ne Yesu mu Bufumu bwanji.—Luka 22:15, 16.
14 Pano kiji byepi ku boba bakekala panopantanda mu Bufumu bwanji? Abo ke bakumwenamotu byawama mu luno lulayañano lupya. (Nga. 3:8, 9) Nangwa kya kuba kechi baji mu luno lulayañano ne, ‘belulama’ kupichila mu kulondela bintu bikebewa mu luno lulayañano, byonka byo kyaambijilwe jimo na ngauzhi Isaya amba: “Benyi nabo belamika abo bene kwi Yehoba na kumwingijila, ne kutemwa jizhina janji, ne kwikala ke banji ba mwingilo, bonse bazhijika juba ja sabado ne kwijalula ke jatutu ne, ne kuteshakotu michima yabo mu kulama lulayañano lwami; ne bano nabo amiwa nkebaleta ku mutumba wami wazhila, ne kwibalengela kusekela mu nzubo yami ya lulombelo.” Kepo Yehoba aambile’mba: “Mambo nzubo yami ikatelwa’mba: Nzubo ya lulombelo ya mitundu yonse ya bantu.”—Isa. 56:6, 7.
Bañanyi Bafwainwa Kujako?
15, 16. (a) Nga mutumwa Paulo wakwatankanya lulayañano lupya ku ka? (b) Mambo ka aba baji na luketekelo lwa kwikala panopantanda o babujila kujako bimpashañano bya pa Kivuluko?
15 Aba baji mu lulayañano lupya ‘bachinchika kutwela momwa mwazhila.’ (Tangai Bahebelu 10:15-20.) Bano ‘bo bakatambula bufumu bubula kukonsha kutenkena.’ (Hebe. 12:28) Onkao mambo, aba bonka bakekala bamfumu ne bañanga mwiulu ne Yesu Kilishitu bo bafwainwa kutoma “katomeno” kemenako lulayañano lupya. Abano baji mu lulayañano lupya bo bo balaya kusongolwa ku mwana Mukooko. (2 Ko. 11:2; Lum. 21:2, 9) Bakwabo bashala batanwako ku Kivuluko pa mwaka pa mwaka, beyatu na kumwesha mushingi, kechi bajako ku bimpashañano ne.
16 Kabiji Paulo witukwasha kumvwisha’mba aba baji na luketekelo lwa kwikala panopantanda, kechi bajako ku bimpashañano bya pa Kivuluko ne. Wabujile bena Kilishitu bashingwa amba: “Mambo monse mo mukajanga shinkwa uno, ne kutoma katomeno kano, mukasapwila lufu lwa Nkambo poso waiya.” (1 Ko. 11:26) Nga Nkambo ‘ukeya’ kimye ka? Kimye kyo akeya na kusenda muntu ukapelako wa mu jibumba ja musongwa ja bashingwa kuya na kwikala mwiulu. (Yoa. 14:2, 3) Onkao mambo, Kijiilo kya Nkambo kya Mabanga kyubiwa pa mwaka pa mwaka kechi kikatwajijila ne. Aba ‘bashalapo’ ba mu lukunwa wa mwanamukazhi bakiji panopantanda bakatwajijila na kuja kino kijiilo kufikatu ne kimye kyo bakatambula mfweto yabo ya kuya mwiulu. (Lum. 12:17) Umvwe aba bakekala panopantanda bebapele jishuko ja kujako bimpashañano, ko ku ba’mba kino Kivuluko inge kyatwajijile myaka ne myaka.
“Bakekala ke Bantu Bami”
17, 18. Nga bungauzhi buji mu Ezikyo 37:26, 27 bubena kufika byepi?
17 Yehoba waambijile jimo pa mambo a buumo bwa bantu banji mu bino byambo bya kuba’mba: “Nkalayañana nabo lulayañano lwa mutende; kabiji lukekala ke lulayañano lwa myaka ne myaka; kabiji nkebobila bibusa,ne kwibavuzha, ne kwikazha nzubo yami yazhila mukachi kabo myaka ne myaka. Kyami Kyakwikalamo kikekala ko baji, peulu; amiwa nkekala ke Lesa wabo, ne abo bakekala ke bantu bami.”—Ezi. 37:26, 27.
18 Bantu ba Lesa bonse bakonsha kumwenamo mu kufika kwa uno mulaye wawama wa lulayañano lwa mutende. Yehoba walaya mutende ku bakalume banji bonse bamukokela. Kipangwa kya mupashi kibena kumweka mukachi kabo. Nzubo yanji yazhila imenako mpopwelo yatoka ya bwina Kilishitu iji mukachi kabo. Baikala ke bantu banji mambo bafumako ku mpopwelo yonse ya bankishi kabiji bapopwelatu aye yenka Yehoba Lesa kwapwa.
19, 20. Bañanyi bavwangiwako ku boba Yehoba bo atela’mba “bantu bami,” kabiji lulayañano lupya lwibaletela ka?
19 Byo kisangajikapo kwimwena ano mabumba abiji byo beapwanya pamo! Nangwa kya kuba jibumba jikatampe jibena kubayilako kechi jiji na luketekelo lwa kuya mwiulu ne, bomvwa bingi bulongo kwingijila pamo na boba bakaya. Benunga ku bena Isalela ba Lesa. Kupichila mu kuba bino, baji pa boba Yehoba bo atela’mba “bantu bami.” Buno bungauzhi bwafika mwi abo bwa kuba’mba: “Mikoka yavula ya bantu ikelamika kwi Yehoba, ne abo bakekala ke bantu bami; ne amiwa nkekala mukachi kenu.”—Zeka. 2:11; 8:21; Tangai Isaya 65:22; Lumwekesho 21:3, 4.
20 Yehoba wafikizha kino kupichila mu lulayañano lupya. Benyi bavula ba ku mupashi babena kwiya mu mukoka wa Yehoba. (Mika 4:1-5) Bakebeshatu kulama lulayañano kupichila mu kuswa lunengezho lwayo kabiji ne kukokela bintu bikebewa mu luno lulayañano. (Isa. 56:6, 7) Byo babena kuba bino pamo ne bena Isalela ba Lesa, babena kwikala mutende. Ne anweba mwikalenga mutende—pa kino kimye ne myaka ikeya!
[Tubyambo twa mushi]
a Byonkabyo, bashingwa bo bene batelwa’mba “kipwilo.” (Hebe. 12:23) Pano bino, kyambo kya kuba’mba “kipwilo” kyalumbulula ne kintu kikwabo, kitongola ne bena Kilishitu bonse kikale baji na luketekelo lwa kuya mwiulu nangwa lwa kwikala panopantanda.—Monai Kyamba kya Usopa kya May 1, 2007, mapa 9-11.
b Yesu ke Ñambi wa lulayañano, pano bino kechi uji mu luno lulayañano lupya ne. Byo aji Ñambi, kyamweka kechi wajileko ku bimpashañano ne.
Mukivuluka Nyi?
•Nga “mikoka jikumi na ibiji ya bena Isalela” yo bakachibilanga mambo ku ba 144,000 bo bañanyi?
•Lukwatankano ka luji pakachi ka bashingwa ne mikooko ikwabo pa mambo a lulayañano lupya?
•Nanchi bena Kilishitu bonse bafwainwa kujako bimpashañano bya pa Kivuluko nyi?
•Mutende ka ye baambijile jimo amba ukekalako mu ano moba etu?
[Galafu/Bipikichala pa peja 25]
Bavula lelo jino babena kwingijila pamo na bena Isalela ba Lesa
7,313,173
4,017,213
1,483,430
373,430
1950 1970 1990 2000