Bubela ne Bukine—Bukine pe Yesu
MWALANGULUKAPO’MBA KA? NANCHI BYAMBO BYALONDELAPO BYA KINE NYI INYI BYA BUBELA?
Yesu wasemekelwe pa 25 Kuvumbi.
Bamaana basatu baishile na kumona Yesu kimye kyo asemekelwe.
Yesu wasemenwetu bunke.
Yesu wajinga Lesa mu mubiji wa bumuntu.
Yesu kechi wajingatu muntu wawama ne.
BANTU bavula bakonsha kwamba’mba bino byonse bya kine. Bakwabo nabo bakonsha kwamba’mba kyashupa kuyuka bya kine. Balanguluka amba kwitabila mwi Yesu kyo kyanemako kechi mukumbu ne.
Bino Baibolo wamba kine. Witutundaika kwikala na ‘maana a kumuyuka Nkambo yetu Yesu Kilishitu.’ (2 Petelo 1:8) Twikala na ano maana a kuyuka kupichila mu kutanga Mambo Awama. Asolola bukine pe Yesu ne kwitulengela kuyuka bukine byo bwapusana na bubela. Pano twayai tumone Mambo Awama byo aambapo pa byambo biji kuntatwilo.
BYO BAITABILAMO: Yesu wasemekelwe pa 25 Kuvumbi.
KYA KINE NYI, BUBELA?: BUBELA.
Baibolo kechi watongolapo ñondo nangwa juba jasemekejilwepo Yesu ne. Pano nga juba ja 25 Kuvumbi jafumine pi? Kwesakana na buku umo, bamo betela’mba bena Kilishitu “balangulukile amba juba jakonsha kwikala jonkaja bena Loma bapopwelanga bankishi jo batekelangapo kijiilo kya kuvuluka ... kusela kwa juba mu kimye kya mwela kimye kyo pabula kufita bukiji.” (The Encyclopædia Britannica) Uno buku waamba’mba bisho byavula byalamata ku Kiminshiminshi byafumine ku “bantu babula kupopwela Lesa basekelelanga bijimwa ne juba mu kimye kya mwela.”
Nanchi Yesu wafwainwa kwitabizha kusekelela juba janji ja kusemwa pa 25 Kuvumbi nyi? Juba jasemekelwe Yesu kechi jayukanyikwa ne. Binembelo kechi bitubulapo kusekelela kusemwa kwa kwa Yesu ne, kabiji bena Kilishitu batanshi kechi basekelelangapo jino juba ne. Pano bino Baibolo witubulatu juba ja lufu lwa kwa Yesu, kabiji wakambizhe baana banji ba bwanga kuvulukanga jino juba.a (Luka 22:19) Yesu wakebelenga bantu kuta muchima ku buneme bwa lufu lwanji lwa bukitapisho kechi ku kusemwa kwanji ne.—Mateo 20:28.
BYO BAITABILAMO: Bamaana basatu (nangwa’mba bamfumu basatu) baishile na kumona Yesu kimye kyo asemekelwe.
KYA KINE NYI, BUBELA?: BUBELA.
Kampepo mwamonapo bipikichala po bamwesha Yesu saaji lukeke mu kijilamo banyama, saka bamuzhokoloka ku bamaana basatu na bya bupe. Bino kino kipikichala kya bubela kechi kya kine ne.
Ibyo kuba’mba bamaana ba ku musela bamulambijile Yesu. Nangwa byonkabyo, bano benyi bajinga bamfunji batubangabanga. (Mateo 2:1) Nanchi bataine Yesu saka aji mu kijilamo banyama nyi? Ine; bamutaine mu nzubo. Kyamweka bafikile saka papita bañondo kufuma po asemekejilwe.—Mateo 2:9-11.
Nanchi bano benyi bajinga babiji, basatu nangwa makumi asatu nyi? Baibolo kechi waambapo ne. Kampepo kibelengelo bekisombele na mambo a bya bupe byabo bisatu.b (Mateo 2:11) Bamo nabo bamba’mba aba bamaana bemenako mitundu ya bantu. Bino uno mulanguluko kechi utanwapo mu Binembelo ne. Shayuka wa Mambo Awama umo waambile’mba bino byambo byafumine ku “muntu wamba pa bya mpito wa mu myaka kitota kya butanu na busatu, wafwanyikizhengatu.”
BYO BAITABILAMO: Yesu wasemenwetu bunke.
KYA KINE NYI, BUBELA?: BUBELA.
Mambo Awama aamba’mba Yesu wajinga na bankasanji. Mambo Awama a kwa Luka amba’mba Yesu wajinga “mubeji” wa kwa Maliya, kibena kulumbulula’mba wasemene ne baana bakwabo.c (Luka 2:7) Mambo Awama a kwa Mako aamba’mba bamo mu muzhi wa Nazala bamusujiletu Yesu byonka byo basujile bankasanji. Baipwizhe’mba: ‘Nanchi uno kechi ye ... , koloja ba Yakoba, ne Yosefwa, ne Yudasa, ne Shimona? Ne banyenga yanji ke tuji nabo pano?’—Mako 6:3; Mateo 12:46; Yoano 7:5.
Nangwa kyakuba Mambo Awama aamba bino, bantemwamaana batwajijilatu na kwamba’mba Yesu wasemenwetu bunke. Bamo nabo baamba’mba bankasanji Yesu bo batongola bajinga bavyala banji.d Bakwabo nabo bamba’mba bano bankasanji bajinga baana ba kwa Maliya bakushinda. Pano akikilangulukaitu, umvwe Yesu ye mwana yenka wajinga na Maliya, inge bena Nazala baambile bino nyi? Ine, bamo baambangapo pa memi a kwa Maliya o bemwenejile na meso. Bayukile kuba’mba Yesu mwana umo wa pa baana basemene Maliya.
BYO BAITABILAMO: Yesu wajinga Lesa mu mubiji wa bumuntu.
KYA KINE NYI, BUBELA?: BUBELA.
Mulanguluko wa kuba’mba Lesa waishile panopantanda ne kwikala Yesu mu bumuntu, ko kuba’mba kishina kya lufunjisho lwa Balesa Basatu, watendekele kala. Pano uno mulanguluko kechi watendekele mu kimye kya kwa Yesu byo ajinga panopantanda ne. Buku umo waamba’mba: “Kyambo kya Balesa basatu ne luno lufunjisho kechi bitanwapotu nangwa mu Lulayañano Lupya ne ... Luno lufunjisho lwatendekele kukumbana pachepache mu myaka yapitapo kabiji monka bepachikilapo.—The Encyclopædia Britannica
Bupopweshi kechi bumunemeka Yesu byo bufunjisha amba wajinga Lesa mu bumuntu ne.e Mu ñanyi jishinda? Monai kino kyakumwenako. Bamingilo balomba kintu kwi kapitao wabo, bino aye waamba’mba kechi uji na lūsa lwa kwibapakyo ne. Umvwe mukumbu wanji wakine, kapitao wamwesha po afwainwa kupelela. Umvwe wabepa amba kechi uji na lūsa ne, mambo akuba kechi ubena kukebatu ne, ko kuba’mba ao muntu mujimbijimbi.
Nga Yesu wakumbwile byepi batumwa banji babiji bakebelenga bifulo bikatampe? Wibambijile’mba: “Kwikala ku kilujo kyami, ne ku kipiko kyami, kechi yami nekipana ne; nanchi kyo kya boba bo banengezhezhakyo jimo kwi Batata.” (Mateo 20:23) Umvwe Yesu wajinga Lesa, nanchi buno inge kechi bwajinga bubela nenyi? Bino wamwesheshe byo ajinga wapusanako na Muntu wajinga na lūsa lwakila, kwitushila kyakumwenako kyawama kya kwipelula, kabiji wamwesheshe kuba’mba kechi waesakana na Lesa ne.
BYO BAITABILAMO: Yesu kechi wajingatu muntu wawama ne.
KYA KINE NYI, BUBELA?: KINE.
Yesu waambile’mba kechi wajingatu muntu wawama ne. Waambile’mba: “Ne Mwana Lesa.” (Yoano 10:36) Kya kine muntu yense wakonsha kwitela’mba Mwana Lesa. Bino umvwe Yesu kechi waambilenga kine ne, inge wajinga muntu wa mutundu ka? Inge kechi wajinga muntu wawama ne, bino mujimbijimbi mukatampe!
Byambo bya kine byaambile mwine Lesa. Waambile jibiji pe Yesu amba: “Uno ye Mwanami.” (Mateo 3:17; 17:5) Akikilangulukaipotu: Binembelo byaambapo bimye bicheche jiwi ja Lesa po jaumvwanyikile panopantanda, pano bino pa bimye bibiji mwine waambiletu patoka amba Yesu wajinga Mwananji! Kino kimweshatu patoka’mba Yesu wajinga Mwana Lesa.
Nanchi uno mutwe waambapo byambo bimo bya kine byo mwabujile kuyuka nyi? Umvwe ibyo, mambo ka akubujila kwitangila byambo ne bikwabo biji mu Mambo Awama? Kutanga bino kwawama bingi kabiji mukamwenamo. Yesu mwine waambile amba kufunda pe aye ne Shanji mufuma kwikala na “bumi bwa myaka.”—Yoano 17:3.
[Tubyambo twa mushi]
a Yesu pa Juba ja Kijiilo kya Lupitailo, nangwa’mba Nisanyi 14 po po afwile kwesakana na Kalenda wa Bayudea.—Mateo 26:2.
b Mateo waamba’mba bano benyi “basolwele nsabo yabo” ne kupana kwi Yesu ngolode, libona ne mola. Bino bya bupe bya mali avula byaishijile pa kimye kyafwainwa, mambo kisemi kya kwa Yesu kechi kyajinga na bintu byavula bya ku mubiji ne, kabiji bajinga pepi kunyemena mu ntanda ya bwenyi.—Mateo 2:11-15.
c Nangwa kyakuba Yesu bamwimichile mu jishinda ja kukumya, baana ba kwa Maliya bonse wibemichilenga kupichila mu kusambakana na mwatawanji Yosefwa.—Mateo 1:25.
d Uno mulanguluko waambile Jerome pepi na 383 C.E., wakumbana ku bantu baitabila amba Maliya watwajijile kwikala muzhike wabujile kusambakanapo na mwanamulume mu bwikalo bwanji bonse. Jerome wabwelele waamba’mba uno mulanguluko kechi wakine ne, bino bantu bavula ne bantangi ba mu Katolika balanguluka’mba kine.
e Inge mukeba kwisamba byavula pa lufunjisho lwa Balesa Basatu, monai buloshuwa wa Bushe Ulingile Ukusumina Muli Bulesa Butatu? wanembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba.
[Kitenguluzha/Kipikichala pa peja 14]
Bukine Bukwabo Bwakonsha Kwimukumisha
Nanchi Yesu wajinga muntu wa mutundu ka? Abya wajinga muntu wabula kifyele, ubula kuta muchima bantu nyi? Bamo bakonsha kuswa amba ee byo ajinga. Kampe kyo kyo bakuminya inge bafunda amba Yesu ...
•watanwanga ku bijiilo bya lusekelo.—Yoano 2:1-11.
•watakaikanga bantu.—Mako 14:6-9.
•wakasulukilanga baana ba bacheche.—Mako 10:13, 14.
•wajilanga.—Yoano 11:35.
•waumvwinanga bantu lusa.—Mako 1:40, 41.