Bukuzhi byo Bwitupulusha

“Aye wamwitabila Mwana ye uji na bumi bwa myaka; pakuba aye ubula kukokela Mwana kechi akamone bumi ne, ne bukaji bwa Lesa bwaikala pe aye.”—YOA. 3:36.

1, 2. Ñanyi kishinka kimo magazini ya Zion’s Watch Tower kyo yanembejilwe kimye kitanshi?

MU KIBABA kya buna kya magazini ya mu October 1879, mwajinga byambo bya kuba’mba: “Umvwe muntu wateshako muchima kufunda Baibolo, wakonsha kuyuka buneme bwa lufu lwa kwa Kilishitu. Awa mutwe wapezhezheko kwamba byambo byanema amba: “Twafwainwa kujimuka ku bintu byakonsha kwitulengela kubula kumwesha munema nangwa kulengulula lufu lwa kwa Kilishitu, kuba’mba kechi wapaine kitapisho ne, kabiji kechi ye mfuto ya mambo etu ne.”—Tangai 1 Yoano 2:1, 2.

² Kishinka kimo kyalengejile kuba’mba magazini ya Zion’s Watch Tower inembwe mu July 1879 ke kuzhikijila lufunjisho lwa mu Baibolo lwaamba pa bukuzhi. Byambo byanembelwemo byajinga “kajo pa kimye pafwainwa,” mambo ku mpelo ya myaka ya mu ma 1800, bantu bavula betelelenga amba bena Kilishitu batendekele kuzhinauka amba lufu lwa kwa Yesu kechi lwakonsheshe kwikala bukuzhi bwa kukuula bundengamambo bwetu ne. (Mat. 24:45) Pa kyokya kimye, bavula balondejilenga lufunjisho lwa kuba’mba bintu bilengeletu bine, luno ke lufunjisho lwapusana na lufunjisho lwa kuba’mba bantu balekele kwikala balumbuluka. Bantu baitabila kuba’mba bintu bilengeletu bine bafunjisha amba bantu abo bene babena kuya na kulumbulukilako kabiji kechi bakebewa bukuzhi ne. Onkao mambo, byambo byafwainwa kwitukwasha kikatakata ke bya kwa mutumwa Paulo byo ajimwineko Timoti kuba’mba: ‘Lama akya kyo wapelwe; vundamina ku bya kyambeambe byatu, ne ku lupata lwa ao o batela mu bubela’mba maana; ao, bamo, pa kwietaba, bapampuka ku lwitabilo.’—1 Timo. 6:20, 21.

3. Mepuzho ka o tusakwisambapo?

³ Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, mwakebesha bingi kubula ‘kupampuka ku lwitabilo.’ Pa kuba’mba mukoseshe lwitabilo lwenu, kyakonsha kuwama kwisamba pa ano mepuzho a kuba amba: Mambo ka o nkebela bukuzhi? Bi ka byaubiwe pa kuba’mba bupanwe? Nakonsha kumwenamo byepi mu luno lunengezho lwanema lwakonsha kumpulusha ku bukaji bwa Lesa?

Twakonsha Kupuluka ku Bukaji bwa Lesa

4, 5. Ki ka kimwesha amba bukaji bwa Lesa bwatwajijila kwikala pa buno bwikalo bubi?

⁴ Baibolo ne mpito ya bantu bimwesha amba kutendekatu kimye Adama kyo alengele mambo, bukaji bwa Lesa bwatwajijila ‘kwikala pa’ bantu. (Yoa. 3:36) Kino kyamweka patoka, mambo kafwako nangwa muntu wakonsha kubula kufwa ne. Bumfumu bwatama bwa kwa Satana bwakankalwa kuzhikijila bantu ku bya malwa bibena kubiwa, kabiji kafwako kafulumende wa bantu upana bintu byonse bikebewa ku bangikazhi banji ne. (1 Yoa. 5:19) Onkao mambo, bantu batwajijila kufikilwa na makondo, bumbanzhi, ne buyanji.

⁵ Kino kyamweshatu patoka kuba’mba mapesho a Yehoba kechi aji pa buno bwikalo bubi ne. Paulo waambile amba: “Bukaji bwa Lesa bwamweka kufuma mwiulu bwibumwekela bumbulwa kwakamwa Lesa.” (Loma 1:18-20) Onkao mambo, aba babula kulapila ku bwikalo bwabo bwatama bubula kutokesha Lesa ku muchima kechi bakanyema bintu byatama bifuma mu byubilo byabo ne. Lelo jino, bukaji bwa Lesa bubena kuyukanyikilwa mu byambo bya luzhachisho bibena kwitululwa nobe myalo mu ntanda ya kwa Satana, kabiji bino byambo bibena kunembwa mu mabuku etu avula alumbulula Baibolo.—Lum. 16:1.

6, 7. Mwingilo ka ubena kutangijilwa na bena Kilishitu bashingwa, kabiji jishuko ka jijiko ku bantu baji mu ntanda ya kwa Satana?

⁶ Nanchi kino kilumbulula amba kyapwa bunga bwapwila pa mpuki bantu kechi bakonsha kufuma kwi Satana ne kwiya kwi Lesa kuba’mba betabilwe kwi aye nenyi? Ine, mambo jishuko ja kupwainamo ne Yehoba ko jikiji. Bena Kilishitu bashingwa, abo baikala “bantomesha ba Kilishitu,” babena kutangijila mwingilo wa mu bujimi mo babena kwita bantu ba mu mikoka yonse amba: “Pwanai ne Lesa.”—2 Ko. 5:20, 21.

⁷ Mutumwa Paulo waambile amba Yesu “ye witupokolola ku bukaji bukeya.” (1 Tesa. 1:10) Abwa bukaji bwa Yehoba bukapelako bukaleta lonaiko lwa myaka ku bandengamambo babula kulapila. (2 Tesa. 1:6-9) Bañanyi bakapuluka? Baibolo waamba amba: “Aye wamwitabila Mwana ye uji na bumi bwa myaka; pakuba aye ubula kukokela Mwana kechi akamone bumi ne, ne bukaji bwa Lesa bwaikala pe aye.” (Yoa. 3:36) Ee, bonse bomi kabiji baitabila mwi Yesu ne mu bukuzhi, umvwe buno bwikalo bwafika ku mpelo bakapuluka ku juba jikapelako ja bukaji bwa Lesa.

Bukuzhi byo Bwingila

8. (a) Luketekelo ka lukatampe lwajinga na ba Adama ne Evwa? (b) Nga Yehoba waikele byepi Lesa wa buchibamambo bwalumbuluka?

⁸ Ba Adama ne Evwa bebalengele balumbuluka. Umvwe baji batwajijile kukokela Lesa, panopantanda inge pakumbana baana babo balusekelo babena kwikala pamo ne abo mu Paladisa. Pano kya bulandatu ke kya kuba’mba, bansemi betu batanshi balajile mukambizho wa Lesa kya nshiji. Kyafuminemo, bebatongwejile lufu lwa myaka kabiji bebapangile mu Paladisa. Ba Adama ne Evwa baikele na baana, bundengamambo saka bwatwela kala mu bantu, kabiji bakotele ne kufwa bafwile. Kino kimwesha amba Yehoba ufikizha byambo byanji. Kabiji kunungapo, ye Lesa wa buchibamambo bwalumbuluka. Yehoba wamujimwine Adama kuba’mba umvwe waja ku kipangwa kyo bamukainye kujako ukafwa, ne kumweka byo byo kyamwekele.

9, 10. (a) Mambo ka baana ba kwa Adama kyo bafwila? (b) Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba tukabule kufwijijila?

⁹ Byo tuji baana ba kwa Adama, twaswana mibiji ya bumbulwa kulumbuluka ilenga mambo ne kufwa. Adama byo alengele mambo, kyajinga nobe twajinga mu kifuka kyanji. Onkao mambo, byo bamutongwejile kufwa, ne atweba po pamotu. Umvwe Yehoba waji wafumishepo kufwa kwakubula kupana bukuzhi, wakonsheshe kwikala wabubela. Paulo witwambijileko atweba bonse amba: “Twayuka namba, Mizhilo yo ya bumupashi: pakuba amiwa nakikaswa ku bya buntunshi, napotwa mu kunonkwa ku bundengamambo. Mamā ami kalanda! ne muntu wa malwa! i ñanyi ukampokolola ku uno mubiji wa lufu?”—Loma 7:14, 24.

¹⁰ Yehoba Lesa bunketu ye wafwainwa kunengezha jishinda jafwainwa ja kwitulekelako mambo etu ne kwitupokolola ku lufu lwa myaka. Waubile kino byo atumine Mwananji yenkawa ye atemwisha kufuma mwiulu kwiya na kusemwa panopantanda ke walumbuluka, ne kupana bumi bwanji ke bukuzhi bwetu. Kupusanako ne Adama, Yesu aye waikele walumbuluka. Kya kine, “ye wabujile kulenga mambo.” (1 Pe. 2:22) Onkao mambo, Yesu wakonsheshe kusema bantu balumbuluka. Pano mu kifulo kya kuba bino, bamwipayile ku balwanyi ba kwa Lesa pa kuba amba aswane baana ba kwa Adama bandengamambo ne kulengela boba bamwitabila kwikala na bumi bwa myaka. Binembelo bilondolola amba: “Kuji Lesa umo yenka, ne ñambi nanji umo yenka, uji pakachi, aku Lesa aku bantu, aye mwine ye muntu, yenkaye Kilishitu Yesu, ye wipaine mwine ke kya kwibakula bonse.”—1 Timo. 2:5, 6.

11. (a) Twakonsha kwamba pa mfweto ya bukuzhi kupichila mu kwingijisha kyakumwenako ka? (b) Bañanyi bamwenamo mu bukuzhi?

¹¹ Twakonsha kumvwisha bingila bukuzhi kupichila mu kwingijisha kyakumwenako kya muntu ye baonawina mali onse ku muntu ye afishisheko mali anji kabiji uji na kikoloto. Pano uno muntu ye afishisheko mali bamutaya pa kazhima myaka yavula. Pano kyakonsha kwikala byepi ku mwina mali aonaika? Wakonsha kuyanda, mambo kechi uji na pa kupuma kuboko ne, kana kwaikala muntu munonshi wakonsha kumupa mali anji onse aonaikile ne kwibakasulula ku kikoloto. Po pamotu, Yehoba Lesa ne Mwananji ye atemwisha bapota baana ba kwa Adama ne kwibalekelako kikoloto kyabo kya bundengamambo kupichila mu mashi a kwa Yesu aichikile. O ene mambo, Yoano Mubatishi o aambijile pe Yesu amba: ‘Talai ye Mwana mukooko wa Lesa, ye ufumya bundengamambo bwa ba panopantanda!’ (Yoa. 1:29) Bundengamambo bwa bantu ba ino ntanda bo bafumyapo kechi bwa bantu bomi kwapwa ne, bino ne bwa bafwa.

Byaubiwe pa Kuba’mba Bukuzhi Bupanwe

12, 13. Twakonsha kufunjilako ka ku byafuukwilepo Abalahama kupana Izaka?

¹² Kechi twakonsha kukwatakanya bulongo byaubiwe kwi Shetu wa mwiulu ne ku Mwananji ye atemwisha pa kuba’mba bukuzhi bupanwe ne. Pano bino Baibolo waamba pa byakumwenako byakonsha kwitukwasha kulanguluka pa uno mutwe. Kyakumwenako, akilangulukai pe Abalahama byo eumvwine byo aendele lwendo lwa moba asatu kuya ku Moliya na mambo a kulondela mukambizho wa Lesa wa kuba amba: “Pano utwale mwanobe, yenkawa ye watemwisha, uye ku ntanda ya Moliya; konkakwa ukamulambule ke mulambo wa kusoka pa mutumba umo, yenkawa ye nkakubula.”—Nte. 22:2-4.

¹³ Abalahama wafikile ku mpunzha ko bamubujile. Akilangulukai bulanda bo ajinga nabo pa kukasa maboko ne maulu a kwa Izaka ne kumulajika pa kya kusokelapo bitapisho kyo anengezhezhe. Kyamukolele bingi ku muchima Abalahama pa kutola kiswi kyo afwainwe kwipailako mwananji! Akifwanyikizhai biumvwine Izaka byo alaajile sulubya pa kya kusokelapo bitapisho, na kupembela kumvwa misongo ya kiswi kyatwa mwakonsheshe kufuma ne lufu lwanji. Malaika wa Yehoba wamukainye Abalahama saka akyangye kuba bino. Bintu byo baubile ba Abalahama ne Izaka pa kyokya kimye bitukwasha ne atweba kumvwisha byaubiwe kwi Yehoba pa kuleka bantu ba kwa Satana kwipaya Mwananji. Muchima wa lukwatankano wamwesheshe Izaka kwi Abalahama umwesha bulongo Yesu byo epaine mwine kumanama ne kwitufwila.—Hebe. 11:17-19.

14. Ki ka kyaubiwe mu bwikalo bwa kwa Yakoba kitukwasha kuyuka byaubiwe pa kupana bukuzhi?

¹⁴ Byaubiwe pa kupana bukuzhi byakonsha ne kumwekela mu kintu kyaubiwe mu bwikalo bwa kwa Yakoba. Pa baana banji bonse, mwana ye atemwishe Yakoba wajinga Yosefwa. Kya bulandatu ke kya kuba amba, bakolojanji Yosefwa bamubijile kichima ne kumushikwa. Pano bino Yosefwa wipaine kumutuma kwi bashanji na kumona byajinga bakolojanji. Pa kyokya kimye bakolojanji bafungilenga jitanga ja kwa Yakoba ku kabeta ka ku buyeke palepele makilomita 100 kufuma ku nzubo yabo ku Hebulona. Akilangulukai biumvwine Yakoba baana banji babalume byo babwelele na jilaya ja kwa Yosefwa saka jachilañana mashi! Yakoba waambile amba: “Ee, i jo jilaya ja mwanami, nyama mukaji wamuja!” Kino kyamulengejile Yakoba kwikala na bulanda bukatampe ne kumujila Yosefwa pa moba avula. (Nte. 37:33, 34) Yehoba kechi uba bintu monka mubila bantu bambulwa kulumbuluka ne. Pano bino, kulanguluka pa kino kintu kyaubiwe mu bwikalo bwa kwa Yakoba kwakonsha kwitukwasha kukwatakanyako pacheche biumvwine Lesa kimye Mwananji ye atemwisha kyo bamumanyikile ne kumwipaya kyatama bingi byo ajinga panopantanda.

Kumwenamo mu Bukuzhi

15, 16. (a) Yehoba wamwesheshe byepi amba watambwila bukuzhi? (b) Nga anweba mwamwenamo byepi mu bukuzhi?

¹⁵ Yehoba Lesa wasangwile Mwananji wakishinka na mubiji wa bumupashi. (1 Pe. 3:18) Pa moba 40, Yesu byo asangwilwe, wamwekele ku baana banji ba bwanga na kwibakosesha lwitabilo lwabo ne kwibafunjisha bya kwingila mwingilo wanema. Panyuma ya bino, wayile mwiulu. Amwa mwiulu wapaine kwi Lesa buneme bwa kitapisho kya mashi anji aichikile, a kukwashishamo baana banji ba bwanga bakine, baitabila mu buneme bwa kitapisho kya bukuzhi bwanji. Yehoba Lesa wamwesheshe amba watambwila bukuzhi bwa Kilishitu byo amupele Yesu mwingilo wa kwitulwila mupashi wazhila pa baana banji ba bwanga bakonkenejile mu Yelusalema pa juba ja Pentekosita mu 33 C.E.—Byu. 2:33.

¹⁶ Bano baana ba bwanga bashingwa ba kwa Kilishitu ponkapotu batendekele kujimuna bantu kuba’mba banyeme bukaji bwa Lesa kupichila mu kubatizwa mu jizhina ja kwa Yesu Kilishitu pa kuba’mba balekelwe mambo abo. (Tangai Byubilo 2:38-40.) Kufumatu joja juba janema kufika ne lelo jino, bantu bavula ba mu mikoka yonse bebakoka ne kwikala balunda ne Lesa mambo a lwitabilo lwabo mu kitapisho kya bukuzhi bwa kwa Yesu. (Yoa. 6:44) Kununga pa byonse byo twaambapo kala, twafwainwa kwisamba ne pa mepuzho akwabo abiji a kuba amba: Nanchi betupa luketekelo lwa bumi bwa myaka na mambo a mingilo yetu yawama yo twingila nyi? Pano inge kya kuba twatambula luno luketekelo lwawama, nanchi twakonsha kwilonauna nyi?

17. Mwafwainwa kumonanga byepi mapesho awama a kwikala balunda na Lesa?

¹⁷ Kutambwila bukuzhi ke lusa lukatampe bingi. Kabiji kwibwitabila kwalengela bantu bavula kwikala balunda na Lesa, ne kwikala na luketekelo lwa bumi bwa myaka mu paladisa panopantanda. Nangwa byonkabyo, kwikala balunda na Yehoba kechi kulumbulula amba pano kyapwa twikalangatu balunda nanji ne. Pa kuba amba tukapuluke juba ja bukaji bwa Lesa, twafwainwa kutwajijila kusanta bingi pa “bukuzhi bwa mwi Kilishitu Yesu.”—Loma 3:24; tangai Filipai 2:12.

Twajijilai Kwitabila mu Bukuzhi

18. Kwitabila mu bukuzhi kwavwangamo ka?

¹⁸ Kinembelo kya Yoano 3:36 paimena uno mutwe kyamwesha amba kwitabila mwi Nkambo Yesu Kilishitu kwavwangamo ne kumukokela. Kusanta pa bukuzhi kwafwainwa kwitulengela kwikela mwayila mafunjisho a kwa Yesu, kuvwangakotu ne byo afunjishe pa mambo a byubilo. (Mako 7:21-23) “Bukaji bwa Lesa” bukebafikila bantu babula kulapila ku byubilo nabiji bulalelale, miteleko ibi, ne “bubipisho bonse,” bwakonsha kuvwangamo ne kutwajijila na kutamba bipikichala bya mulekese.—Efi. 5:3-6.

19. Ñanyi mashinda awama o twakonsha kumwesheshamo amba twaitabila mu bukuzhi?

¹⁹ Kusanchila bukuzhi kwafwainwa kwitulengela kuswikwa na “[byubilo bya] kunemeka Lesa.” (2 Pe. 3:11) Twayai twikalengako na kimye kyafwainwa kya kulombanga na mukoyo kimye kyonse, kwikalanga na lufunjisho lwa Baibolo, kutanwanga ku kipwilo, kwikalanga na kupopwela kwa kisemi, ne kwingilanga na mukoyo mwingilo wa kusapwila Bufumu. Kabiji kuba “byawama ne kupana bya kupana kwikuvulama ne: mambo bitapisho bya byonka bino byo bimutokesha Lesa ku muchima.”—Hebe. 13:15, 16.

20. Bonse batwajijila kwitabila mu bukuzhi bakonsha kuketekela mapesho ka kulutwe na lwendo?

²⁰ Umvwe bukaji bwa kwa Yehoba bwafikila buno bwikalo bubi, atweba tukekala bingi balusekelo pa kwitabila mu bukuzhi ne pa kutwajijila kwibusanchila! Kabiji mu ntanda ipya yo etulaya Lesa, tukatwajijila kusanta pa luno lunengezho lwawama luketupulusha ku bukaji bwa kwa Lesa.—Tangai Yoano 3:16; Lumwekesho 7:9, 10, 13, 14.

Musakukumbula’mba Ka?

• Mambo ka o tukebela bukuzhi?

• Bi ka byaubiwe pa kuba’mba bukuzhi bupanwe?

• Mfweto ka iji mu bukuzhi?

• Twitabila byepi mu bukuzhi bwa kitapisho kya kwa Yesu?

[Kipikichala pa peja 13]

Jishuko ja kupwainamo ne Yehoba ko jikiji

[Bipikichala pa peja 15]

Kulangulukanga pa bwikalo bwa kwa Abalahama, Izaka, ne Yakoba kwakonsha kwitukwasha kusanta pa bintu byaubiwe pa kuba’mba bukuzhi bupanwe