Nanchi Mwivwangamo Mu Kulengela Kupwila Kwa Bwina Kilishitu Kuwama Nyi?
‘Byo mupwila pamo, bilekai byonse byubiwe mu kwikomesha.’—1 KO. 14:26.
1. Kwesakana na 1 Kolinda kitango 14, kupwila kwa bwina Kilishitu kwaikelako ka?
‘AKWA kupwila kwa kuwama bingi!’ Nanchi ne anweba mwakyambapo kala bino byambo panyuma ya kutanwa ku kupwila ku Nzubo ya Bufumu nyi? Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, mwakyambapo kala bino! Kupwila kwa kipwilo kine kutundaikañana bingi, pano bino kino kechi kitulengela kukumya ne. Byonkatu byo kyajinga mu moba a bena Kilishitu batanshi, kintu kyanema ku kupwila kwetu pamo lelo jino ke kukosesha ku mupashi bonse batanwako. Akimonai mutumwa Paulo byo aambilepo kino kikonkwanyi kya kupwila kwa bwina Kilishitu mu nkalata yanji itanshi ku bena Kolinda. Mu kitango 14 kyonse, waambilemo javula bingi amba majashi onse ambiwa mu kupwila kwa kipwilo afwainwa kwikalatu na nkebelo imo, ko kuba’mba ‘kukomesha kipwilo.’—Tangai 1 Kolinda 14:3, 12, 26.a
2. (a) Ki ka kilengela amba kupwila kukomeshañanenga? (b) Bwipuzho ka bo tusakwisambapo?
2 Twayuka kuba’mba mupashi wa Lesa ye ulengela kuba amba kupwila kwikale kwa kukomeshañana. Onkao mambo, tutendeka kupwila kwa kipwilo konse na lulombelo lwa kufuma panshi ya muchima kwi Yehoba ne kumulomba Shetu wa mwiulu kuba’mba apeshe kupwila kwetu na mupashi wanji wazhila. Pano bino twayuka amba bonse mu kipwilo bakonsha kwikalamo na lubaji mu kupwila pa kuba’mba kwikale kwa kukomeshañana. Pano mashinda ka amo o twakonsha kulondela pa kuba’mba kupwila kubiwa mulungu ne mulungu mu Nzubo ya Bufumu kwitukwashenga ne kwitutundaika ku mupashi?
3. Kupwila kwa bwina Kilishitu kwanema byepi?
3 Pa kuba’mba tukumbule buno bwipuzho, tusakwisamba pa mbaji imo ya kupwila kwetu yo bafwainwa kuvulukanga aba bafunjisha. Kabiji tusakwisamba ne pa kipwilo kyonse byo kyafwainwa kulengela kupwila kwikala kwa kukosesha bonse batanwako. Uno mutwe wanema bingi kwi atweba mambo kupwila kwetu kwazhila. Kya kine, kutanwa ku kupwila ne kwivwangamo ke mbaji yanema bingi ya mpopwelo yetu kwi Yehoba.—Sala. 26:12; 111:1; Isa. 66:22, 23.
Kupwila Kwanengezhiwa Kuba’mba Tufundenga Baibolo
4, 5. Nkebelo ine ya Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa ke ya kuba ka?
4 Atweba bonse tukeba kumwenamo bingi mu Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa lo tufunda mulungu ne mulungu. Onkao mambo, pa kuba’mba tuyuke bulongo nkebelo ine ya kuno kupwila, twayai tupituluke mu lupimpu lumo lwaubiwa mu magazini ya Kyamba kya Usopa ne mitwe ya kufundamo.
5 Kutendeka na Kyamba kya Usopa kitanshi kya kufundamo, kya January 15, 2008, peulu ya nkupiko ya magazini paji lubaji lwanema bingi. Kana mwiluyukile nyi? Akimonai pa nkupiko ya magazini yo muji nayo. Kunshi ya kyokyo kyamba kuji Baibolo yo bazhikula. Luno lubaji lwanungwako lumwesha ene mambo o twikela na Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa. Ke kufunda Baibolo kupichila mu kwingijisha magazini. Kya kine, kimye kya Lufunjisho lwetu lwa Kyamba kya Usopa lubiwa mulungu ne mulungu, Mambo a Lesa ‘atuntululwa,’ nangwa amba kulondololwa, kabiji byonkatu byo kyajinga mu kimye kya kwa Nehemiya wajingako kala, ne luno kwikala ‘kulumbulula mo byayila.’—Ne. 8:8; Isa. 54:13.
6. (a) Lupimpu ka lwaubiweko ku Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa? (b) Twafwainwa kuvulukanga ka pa mambo a binembelo byo baamba’mba “tangai”?
6 Byo kiji kuba’mba Baibolo ye buku mwine ye twingijisha, lupimpu lwaubiweko ku Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa. Binembelo byavula bimweshiwa mu mitwe ya kufundamo binembwa amba “tangai.” Atweba bonse twatundaikwa kulondelamo kimye kibena kutangwa bino binembelo kimye kya kupwila, kupichila mu kwingijisha Baibolo wetu. (Byu. 17:11) Mambo ka? Umvwe twatanga lujimuno lwa Lesa mu Baibolo wetu, kitufika bingi pa muchima. (Hebe. 4:12) Onkao mambo, bino binembelo saka bikyangye kutangwa na jiwi jasansuka, awa ubena kutangijila kupwila wafwainwa kupana kimye kyafwainwa ku bonse mu luonde kuba’mba bazhikulenga pa bino binembelo ne kulondela kimye kibena kutangwa byepelo.
Tuji na Kimye Kyabaya kya Kumwesheshamo Lwitabilo Lwetu
7. Jishuko ka jo tuji najo kimye kya Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa?
7 Kabiji lupimpu lukwabo lwaubiwe ku mitwe ya kufundamo mu Kyamba kya Usopa ke lwa kulepa kwayo. Mu myaka ya kunyuma kwe, kwajinga kwipipishako mitwe. Onkao mambo, kimye kya Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa, kwikalatu kimye kicheche kya kutangilamo mafuka pa kuba’mba kimye kyabaya kikalenga kya kukumbwilamo. Bavula mu kipwilo pano baji na jishuko ja kukumbulapo mu kumwesha lwitabilo lwabo kupichila mu kukumbula ku bwipuzho bwanembwa, kulumbulula mwatala kinembelo, kwamba kyakumwenako kipi kibena kumwesha maana aji mu kulondela mafunde a mu Baibolo, nangwa mu mashindatu akwabo. Kabiji kwafwainwa kwikala ne kimye kya kwisamba pa bipikichala.—Tangai Salamo 22:22; 35:18; 40:9.
8, 9. Awa utangijila Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa uji na mwingilo ka?
8 Nangwa byonkabyo, akya kimye kyanungwako kya kukumbwilamo mikumbu yapusana pusana kyakonshatu kwikalako inge kya kuba aba babena kukumbula kebambetu mikumbu ipi kabiji ne ubena kutangijila keabule kwamba byavula kimye kya Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa. Pano ki ka kyakonsha kukwasha yewa utangijila magazini kuyuka bya kwesakanya byambo byanji na byobya bikumbula kipwilo pa kuba’mba kupwila kukoseshenga bonse?
9 Pa kukumbula buno bwipuzho, twayai tumone kyakumwenako. Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa lwatangijilwa bulongo luji nobe bijimwa bimweka bulongo. Byonkatu bujimi byo bwikala na bijimwa byavula, ne Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa nalo lwikala na ba kukumbulapo bavula. Kabiji byonkatu bijimwa byo byapusana mu kubaya ne mwekelo, ne mikumbu nayo yo bakumbula yapusana pusana mu kulepa ne mu jishinda mo beikumbwila. Pano nga awa ubena kutangijila lufunjisho uji na lubaji ka? Byambo byo anungapo jimo jimo bijitu pamo nobe bijimwa byo babyalulula pamo pamo bulongo mu bikwabo. Bino bijimwa kechi bikila bikwabo ne, bino bilengelatu bijimwa kumwekana bulongo ne kushinkakana na bikwabo. Po pamotu, ne yewa ubena kutangijila magazini wafwainwa kuvulukanga amba mwingilo wanji kechi ke wa kwamba byambo byavula ne, bino ke kunungapotu byambo bya kutakaika kipwilo pa mikumbu. Kya kine, mikumbu yapusana pusana ikumbula kipwilo ne byambo bicheche byawama byambapo yewa ubena kutangijila bilengela bonse baji mu luonde kumwenamo bingi.
“Tuletenga Kitapisho kya Kutota Lesa Moba Onse”
10. Bena Kilishitu batanshi bamonanga byepi kupwila kwa kipwilo?
10 Byambo byo alondolola Paulo pa mambo a kupwila kwa bena Kilishitu biji pa 1 Kolinda 14:26-33 bitulengela kuyuka kupwila kwa mu myaka kitota kitanshi byo kwaubiwanga. Kwamba pa bino byepelo, shayuka umo wa Baibolo wanembele amba: “Kintu kyayukanyikilwe bingi pa mambo a kupwila kwa mu Chechi itanshi kyajinga kya kuba’mba, bonse batanwangako beumvwanga kuba’mba bajinga na jishuko ne mutembo wa kwivwangamo. Mwanamulume kechi wayangatu na kuteleka kwapwa ne, kabiji kechi wayangatu na kutambwila konka ne, bino ne aye wapananga.” Kya kine, bena Kilishitu batanshi bayukile amba kupwila kwa kipwilo kwibapanga jishuko ja kwamba pa lwitabilo lwabo.—Loma 10:10.
11. (a) Kintu ka kikatampe kilengela kupwila kukomeshañana, kabiji mambo ka? (b) Mwakonsha kuwamishako byepi mikumbu yenu pa kupwila?
11 Kwamba pa lwitabilo lwetu kimye kya kupwila “kukomesha kipwilo.” Kya kine, ne anweba mwaswa kuba’mba nangwa tutanwe ku kipwilo myaka yavula byepi, kimye kyonse tumvwa bingi bulongo kuteleka ku mikumbu ya balongo ne banyenga yetu. Kitufika bingi ku muchima pa kumvwa mukumbu kufuma ku wakikulumpe, mukwetu wakishinka mu lwitabilo; tutundaikwa bingi pa kwitukwasha bulongo ku mukulumpe mu kipwilo wituta muchima; kabiji tumwemwesela umvwe mwana mucheche wakumbula na jiwi jakanza pa mambo a kumwesha butemwe bwanji bwa kine pe Yehoba. Umvwe ketukumbulepo, atweba bonse tulengela kupwila kwa bwina Kilishitu kwitukomesha.
12. (a) Twakonsha kufundako ka kwi Mosesa ne Yelemiya? (b) Lulombelo lwingila mwingilo ka pa mambo a kukumbulapo?
12 Pano bino ku boba bomvwa moyo, kyakonsha kwibashupa bingi kukumbulapo. Umvwe ne anweba kimushupa, kyakonsha kuwama kuvuluka amba kechi yenu bonka mumvwa bino ne. Ne bakalume bakishinka ba Lesa nabiji Mosesa ne Yelemiya nabo bemwene kuba’mba kechi bajinga na bulume bwa kwamba ku bantu ne. (Lupu. 4:10; Yele. 1:6) Pano bino, byonkatu Yehoba byo akwashishe boba bakalume ba ku kala kumutota ku bantu, ne lunotu napo Lesa ukemukwasha kwamba byambo bya kumutota. (Tangai Bahebelu 13:15.) Mwakonsha kutambwila byepi bukwasho bwa Yehoba kuba’mba mubulenga kwikala na moyo wa kukumbulapo? Kintu kitanshi, nengezhainga bulongo kupwila. Kepo saka mukyangye kuya ku Nzubo ya Bufumu, mwafwainwa kulomba kwi Yehoba ne kumusashijila kikatakata kuba’mba emupe bulume bwa kukumbulapo. (Fili. 4:6) Mubena kulomba kintu kyayila monka “mwayila muchima wanji,” onkao mambo mwafwainwa kuketekela amba Yehoba usakukumbula lulombelo lwenu.—1 Yoa. 5:14; Mana 15:29.
Kupwila Kwaikelako ‘Kukomesha, Kukosesha, ne Kutekeneshañana’
13. (a) Kupwila kwafwainwa kulengela boba batanwako kuba ka? (b) Bwipuzho ka bwanema ku bakulumpe mu kipwilo?
13 Paulo waambile amba nkebelo ya kupwila kwa kipwilo ke ya ‘kukomesha, kukosesha, ne kutekenesha’ boba batanwako.b (1 Ko. 14:3) Bakulumpe mu kipwilo kya bwina Kilishitu lelo jino bakonsha kumona byepi kuba’mba majashi a kupwila kwabo abena kukosesha balongo ne banyenga ne kwibatekenesha? Pa kuba’mba tukumbule, twayai twisambe pa kupwila kwafunjishe Yesu byo asangwilwe.
14. (a) Bi ka byaubiwe akwa kupwila kwanengezhezhe Yesu saka kukyangye kwikalako? (b) Mambo ka batumwa o batekeneshiwe kimye ‘Yesu kyo aishile ko baji ne kwamba nabo’?
14 Patanshi monai bintu byaubiwe akwa kupwila saka kukyangye kwikalako. Yesu saka bakyangye kumwipaya, batumwa “bamulekele ne kunyema banyemene,” kabiji byonka byo kyaambijilwe jimo, ‘bapalañene, mpala, mpala kwabo.’ (Mako 14:50; Yoa. 16:32) Kabiji panyuma ya lusanguko lwanji, Yesu waichile batumwa banji bajinga na bulanda na kutanwa ku kupwila kukwabo.c Kepo ‘baana banji ba bwanga jikumi na umo, bayile ku Ngalilea, konka ku mutumba ye ebalayile Yesu.’ Byo bafikile kokwa, ‘Yesu waishile ko baji ne kwamba nabo.’ (Mat. 28:10, 16, 18) Akifwanyikizhai byo kyatekeneshe batumwa Yesu byo aubile bino! Yesu waambile amba ka?
15. (a) Mitwe ka yo aambilepo Yesu, bino ki ka kyo abujile kwambapo? (b) Akwa kupwila kwalengejile batumwa kumvwa byepi?
15 Yesu watendekele na byambo bya kuba amba, “lūsa lonse napewalo.” Kepo ebapele mwingilo amba: ‘Onkao mambo yainga na kwibasambisha bantu baluke ke baana ba bwanga.’ Kyapeleleko, wibalayile mu butemwe amba: “Amiwa nji nenu moba onse.” (Mat. 28:18-20) Nanchi mwayuka kintu kyo abujile kuba Yesu nyi? Kechi wakajipijile batumwa banji ne; nangwa kwingijisha kyokya kimye kya kupwila kuzhinaukilamo milanguluko yabo nangwa kwibazhachisha pa mambo a kimye kicheche kyo bakokele mu lwitabilo ne. Mu kifulo kya kuba bino, Yesu wibamwesheshe butemwe bwanji ne bwa Shanji kupichila mu kwibapa mwingilo mukatampe. Yesu byo aubile bino, walengejile batumwa kumvwa byepi? Wibatundaikile ne kwibakosesha bingi kya kuba panyuma ya kokwa kupwila, batendekele jibiji “kufunjisha ne kusapwila mambo awama.”—Byu. 5:42.
16. Bakulumpe mu kipwilo kya bena Kilishitu lelo jino balondela byepi byajinga Yesu pa kutangijila kupwila kukosesha bonse?
16 Mu kulondela Yesu, bakulumpe mu kipwilo lelo jino bamona kupwila kuba’mba kyo kimye kyo bafwainwa kubula bakwabo ba mu lwitabilo kuba’mba Yehoba watemwa bingi bantu banji. (Loma 8:38, 39) Onkao mambo, mu majashi o bamba, bakulumpe mu kipwilo batatu muchima pa kukosesha balongo babo, kechi bata muchima pa bilubo byabo ne. Kechi bazhinauka byuba bakwabo ne. Mu kifulo kya byobyo, byambo byabo bimwesha amba bamona bakwabo ba mu lwitabilo kuba’mba ke bantu batemwa Yehoba kabiji bakeba kuba byawama. (1 Tesa. 4:1, 9-12) Kya kine, bakulumpe mu kipwilo kimo kimye bakebewa kupana lujimuno ku kipwilo kyonse, pano inge kya kuba bantu bachechetu bo babena kukebewa kololwako, kyawama kupana luno lujimuno ku bonkabatu belufwainwa. (Nga. 6:1; 2 Timo. 2:24-26) Pa kwamba ku kipwilo kyonse, bakulumpe mu kipwilo bemena pa kutakaika po kyafwainwa. (Isa. 32:2) Bebikako bingi kwamba mu jishinda ja kuba pa kupwisha kupwila, bonse mu luonde bakoselako ne kutundaikwa.—Mat. 11:28; Byu. 15:32.
Kupwila Kwetu Kutekenesha Bingi
17. (a) Mambo ka o kyakijilamo kunema lelo jino kuba’mba kupwila kwetu kwikalenga kwakutekenesha? (b) Mwakonsha kuba byepi anweba pa bunke pa kuba’mba kupwila kwikalenga kwa kwikomesha? (Monai kakitenguluzha kaamba’mba, “Bintu Jikumi Byakonsha Kulengela Kupwila Kuwama kwi Anweba ne Bakwenu.”)
17 Ntanda ya kwa Satana byo ibena kuya na kutaminako, twafwainwa kumona kuba’mba kupwila kwetu kwa bwina Kilishitu kwawama kabiji kubena kutekenesha bonse. (1 Tesa. 5:11) Nyenga wachinchikile lweseko pamo na mwatawanji mu myaka ya kunyuma kwe uvuluka amba: “Kwikala pa Nzubo ya Bufumu kyajinga nobe twazhikijilwa mu maboko a kwa Yehoba. Kimye kyonse kyo twaikalanga pamo na balongo ne banyenga yetu bena Kilishitu, twiumvwanga kuba amba twakonsha kupana bisendwa byetu kwi Yehoba, ne kwikala mutende.” (Sala. 55:22) Twayai tumone kuba amba aba bonse batanwa ku kupwila kwetu batundaikwa ne kutekeneshiwa. Pa kuba’mba kino kyubiwe, twayai tutwajijile kwivwangamo kuba’mba kupwila kwa bwina Kilishitu kwikalenga kwa kwikomesha.
[Tubyambo twa mushi]
a Kyaambijilwe jimo kuba’mba mbaji imo yalondelwanga pa kupwila kwa bwina Kilishitu mu myaka kitota kitanshi ikapwa. Kyakumwenako, twaleka ‘kwamba mu njimi ingi’ nangwa amba ‘kwaula.’ (1 Ko. 13:8; 14:5) Nangwa kiji bino, mikambizho ya kwa Paulo itulengela kuyuka byafwainwa kwikala kupwila kwa bwina Kilishitu lelo jino.
b Pa mambo a lupusano luji pakachi ka kyambo kya ‘kukomesha’ ne ‘kutekenesha,’ dikishonale umo walondolola amba kyambo kya Kingiliki kyatuntululwa amba ‘kutekenesha’ kilumbulula “kumwesha kifyele kikatampe kukila [kukosesha].”—Esakanyaiko Yoano 11:19. (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words)
c Kino kampe kyo kyajinga kimye kyo aishile kwambapo Paulo byo aambile amba Yesu “wamwekele ne kuji balongo kukila bitota bitanu.”—1 Ko. 15:6.
Musakukumbula’mba Ka?
• Kupwila kwa bena Kilishitu kwanema byepi?
• Mambo ka mikumbu ikumbulwa kimye kya kupwila kyo ‘ikomesha kipwilo’?
• Twakonsha kufunjilako ka ku kupwila Yesu ko aikele nako pamo na baana banji ba bwanga?
[Kitenguluzha/Bipikichala pa peja 22]
BINTU JIKUMI BYAKONSHA KULENGELA KUPWILA KUWAMA KWI ANWEBA NE BAKWENU
Nengezhezhainga jimo. Umvwe mwanengezhezha jimo majashi asakwambiwanga ku Nzubo ya Bufumu, kimulengela kutesha muchima ku kupwila ne kuvulukanga byo mufunda.
Tanwaingako kimye kyonse. Byo kiji kuba’mba kupwila bantu bavula kutundaika bonse batanwako, kyawama bingi kuba’mba mutanwengako.
Fikainga bukiji. Umvwe mwaikala kupwila saka kukyangye kutendeka, mwakonsha kwimbako lwimbo wa kushinkwila ne kutanwako kimye kya lulombelo, abyo byaikala mbaji yetu ya kupopwela Yehoba.
Inengezhainga bulongo. Sendainga Baibolo wenu ne mabuku a kwingijisha kimye kya kupwila pa kuba’mba mulondelengamo bulongo ne kumvwisha bibena kwambiwa.
Chinuzhukainga bintu byakonsha kwimulabika. Kyakumwenako, tangainga byambo bya pa kafoni kamulupi panyuma ya kupwila, kechi kimye kya kupwila ne. Mu jino jishinda, mukobanga bintu byenu monka mo byafwainwa kubilwa.
Ivwangaingamo. Umvwe bavula kebakumbulepo, bavula batundaikwa bingi ne kumwenamo mu mikumbu yapusana pusana ya lwitabilo.
Kumbulainga mu kwipipisha. Kino kilengela bavula kwikala na jishuko ja kukumbulapo.
Fikizhainga lubaji lo mwapewa. Byo muji baana ba sukulu mu Sukulu wa Mwingilo wa Lesa nangwa byo mwivwanga mu Kupwila kwa Mwingilo, nengezhainga bulongo, kupitulukilamo jimo, ne kwesekesha na ngovu kwamba jashi jenu.
Takaikainga bevwangamo. Ambilai boba baji na lubaji mu kupwila nangwa bakumbulapo kuba amba mwibasanchila bingi.
Pwanañanainga. Kwiimuna bulongo ne kwisamba misambo ikoseshañana kupwila saka kukyangye kutendeka ne panyuma ya kupwila kwitulengela kusangalala ne kumwenamo mu kutanwa ku kupwila.