Nyemainga Kapela na Kuchinchika

“Twayai tunyeme kapela na kuchinchika ko betutongwela.”—HEBE. 12:1.

1, 2. Mutumwa Paulo wapashañenye bwikalo bwa bena Kilishitu ku ka?

MU MAPUNZHA avula, bantu bekyombesha pa mwaka pa mwaka mu kapela ka museke walepa. Bamo mu kano kapela baji bingi na lubilo, kabiji banyema na nkebelo ya kutambula kilambu. Pa kuba bavula banyematu saka bayuka’mba kechi batambule kilambu ne. Kyanema kwi abo, ke kupwishatu kikonkwanyi.

² Mu Baibolo, bwikalo bwa bena Kilishitu bebupashañanya ku kapela. Mutumwa Paulo waambile kino mu nkalata itanshi yo anembejile bena Kilishitu ba mu Kolinda. Wanembele’mba: “Nanchi kechi mwayuka amba bantu bonse banyema kapela, bino muntutu umo ye utambula kilambu nenyi? Nyemainga mu jishinda ja kuba amba mukekitambule.”—1 Ko. 9:24.

3. Mambo ka Paulo o aambijile’mba muntutu umo ye utambula kilambu?

³ Nanchi Paulo waambilenga’mba mwina Kilishitu umotu ye ukatambula kilambu, bakwabo bakapulwilamotu mabula nyi? Ine! Banyema kapela bafunda ne kwibikishako pa kunyema na nkebelo ya kutambula kilambu. Paulo wakebelenga bena Kilishitu bakwabo kwibikako pa kuba’mba bakekale na bumi bwa myaka. Mu kapela ka bena Kilishitu, bonse bapwisha kano kapela bakatambula kino kilambu.

4. Ñanyi bintu byo twafwainwa kwisambapo pa kapela ko tujimo?

⁴ Bino byambo bitutundaika bingi, pano bino bitulengela ne kulangulukishapo bulongo pa bwikalo bwetu. Mambo ka? Mambo kwikala na bumi pano pa ntanda nangwa mwiulu, ke kilambu kyabaya bingi. Kya kine, museke walepa kabiji ukebwa kwibikako mambo muji mikiika, bilabikañana, ne bizumba bikwabotu. (Mat. 7:13, 14) Kyatamakotu bamo babena kunyema na mukose, bakwabo bakankalwa nangwa kupona ne kwikileka. Ñanyi bitewa ne bizumba biji mu jishinda ja kapela ka ku bumi? Mwakonsha kwibichinuzhuka byepi? Kabiji mwakonsha kuba byepi pa kuba’mba mupwishe kano kapela ne kutambula kilambu?

Mwafwainwa Kuchinchika pa Kuba’mba Mukatambule Kilambu

5. Paulo waambile pa ka mu Bahebelu 12:1?

⁵ Mu nkalata yo anembejile bena Kilishitu Bahebelu bajinga mu Yelusalema ne mu Yuda, Paulo waambile pa mbaji ikwabo ya kapela. (Tangai Bahebelu 12:1.) Kechi waambiletu pa ene mambo bantu o banyemena kapela ne, waambile ne pa byo bafwainwa kuba pa kuba’mba bashinde. Saka tukyangye kubalaula byambo Paulo byo anembejile bena Kilishitu Bahebelu na lutangijilo lwa mupashi ne byo tufunjilako, patanshi twayai twisambe pa kyamulengejile kwibanembela ino nkalata ne pa byo ebatundaikilenga kuba.

6. Bena Kilishitu bapichilenga mu ñanyi makatazho aletelenga bantangi ba bupopweshi?

⁶ Bena Kilishitu batanshi, kikatakata boba bajinga mu Yelusalema ne mu Yuda bapichilenga mu meseko ne mu bya malwa byavula bingi. Bebamanyikanga bingi ku bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea bakondwele bantu na byo bakebanga amba bobe. Bano bonka bantangi ba bupopweshi bo bazhachishe bubela Yesu Kilishitu amba wasatukijile kafulumende ne ku mwipaya nobe mbanzhi. Kabiji batwajijile kumanyika basapwijilenga pe aye. Mu buku wa Byubilo muji jishimikila jaamba pa bena Kilishitu byo bebapingilanga ne kwibalukuka, panyuma ya byakukumya byamwekele pa Pentekosta mu 33 C.E. Bino byafwainwa byalengejile bwikalo bwa bantu bakishinka kukatazha bingi. —Byu. 4:1-3; 5:17, 18; 6:8-12; 7:59; 8:1, 3.

7. Bimye byajingamo bena Kilishitu Paulo bo anembejile nkalata byakatezhe byepi?

⁷ Bano bena Kilishitu nabo baikalanga mu moba a ku mpelo ya bwikalo bwa Bayudea. Yesu waambijile jimo pa lonaiko lwaishilenga pa mukoka wa Bayudea babujile lwitabilo. Kabiji wabujile ne baana banji ba bwanga bikamweka, mpelo saka ikyangye kufika ne kwibabula bya kuba pa kuba’mba bakapuluke. (Tangai Luka 21:20-22.) Pano bafwainwe kuba byepi? Yesu wibajimwineko’mba: “Jimukai kuchina amba mwakatesha michima yenu ku bya kujajaja, kupendwapendwa, bya kutabataba bya mu buno bwikalo ne aja juba jakemufikila kwa kubula kuyuka.”—Luka 21:34.

8. Ki ka kyalengejile bena Kilishitu bamo kubwela panyuma nangwa kwikileka?

⁸ Kimye Paulo kyo ebanembejile Bahebelu nkalata, papichile myaka 30 kufuma paambijile Yesu luno lujimuno. Ino myaka yapichilepo yalengejile bena Kilishitu bamo kuba ka? Bamo baongwelwe ne kutwezha mutwe mu bya kutabataba bya mu bwikalo, kino kibalengejile kukankalwa kukoma ku mupashi. (Hebe. 5:11-14) Bakwabo nabo kyamweka balangulukilenga’mba bwikalo bukawama inge balondela byaubanga Bayudea bavula. Kabiji bano Bayudea bakokelangako Mizhilo ya Lesa imo imo. Bena Kilishitu bamo nabo bebakanjikizhanga ku bakwabo ba mu kipwilo kukokela Mizhilo ya Lesa yo apaine kupichila mwi Mosesa ne bisho bya Bayudea. Pano Paulo wakonsheshe kutundaika byepi bakwabo bena Kilishitu kutwajijila kulaba ku mupashi ne kunyema kapela na kuchinchika?

9, 10. (a) Ñanyi lutundaiko lwa kwa Paulo luji ku mpelo ya Bahebelu kitango 10? (b) Mambo ka Paulo o anembejile pa bukishinka bwa batumonyi ba kala?

⁹ Yehoba watangijile Paulo na mupashi kunemba nkalata ya kukosesha bena Kilishitu Bahebelu. Mu kitango 10, Paulo waambile’mba Mizhilo yajinga “kimvule kya bintu byawama bikeya” kabiji yamweshanga buneme bwa kitapisho kya bukuzhi bwa kwa Yesu. Ku mpelo ya kino kitango, Paulo wibatundaikile’mba: “Kimufwainwa anweba kuchinchika kuba amba umvwe mwapwisha kuba kyaswa muchima wa Lesa, mukatambule akya kyalayilwe. Pakishala pacheche ne ‘awa ubena kwiya ukafika kabiji kechi ukabanda ne.’”—Hebe. 10:1, 36, 37.

¹⁰ Mu kitango 11 kya Bahebelu, Paulo walumbulwile bulongo mwatala kwikala na lwitabilo lwa kine mwi Lesa. Pa kwibakwasha kumvwisha, waambile pa byaubile banabalume ne banabakazhi bakala bajinga na lwitabilo. Nanchi watamishe pa kwingijisha bino byakumwenako nyi? Ine. Mutumwa Paulo wayukile’mba bapopweshi bakwabo pa kuba’mba bekale na lwitabilo lwa kine bafwainwe kukosa ne kuchinchika. Byakumwenako byawama bya bakalume bakishinka ba kwa Yehoba bakala byalengejile Bahebelu kuchinchika ne kuyuka bya kuba na meseko ne bya malwa. Panyuma ya kwamba pa bano bakishinka, Paulo waambile’mba: “Byo tuji na jibumba jikatampe jituzhokoloka ja batumonyi, twayai tutaye byonse bitunemena ne bundengamambo bupelawizha kwitukobankanya kabiji twayai tunyeme kapela na kuchinchika ko betutongwela.”—Hebe. 12:1.

‘Jibumba ja Batumonyi’

11. Kulanguluka pa ‘jibumba jikatampe ja batumonyi’ kwakonsha kwitukwasha byepi?

¹¹ Jino ‘jibumba jikatampe ja batumonyi’ kechi jajinga jakutambatu boba banyemenenga kapela nangwa kumonatu bantu bo batemwa banyema lubilo byo bakyombeshanga bakwabo ne. Pa kuba nabo bajinga pa banyemenenga kapela. Bapwishishe kikonkwanyi kyabo bulongo. Nangwa kya kuba bafwa, kyakumwenako kyabo kitundaika boba batendeka katataka kunyema kano kapela. Akifwanyikizhai byakonsha kwiumvwa ubena kunyema kapela, inge wamona’mba pa babena kutamba paji ne boba batambwile bilambu. Nanchi kechi wibikako nenyi? Bano Bakamonyi bajingako kala bemwesha’mba kano kapela nangwa kya kuba kakatazha mwakonsha kunyema kufika ne ku mpelo. Onkao mambo, kulanguluka pa kyakumwenako kya ‘jibumba ja batumonyi,’ kwalengejile bena Kilishitu batanshi Bahebelu ‘kunyema kapela na kuchinchika.’ Ne atweba byo byo twafwainwa kuba lelo jino.

12. Byakumwenako byaambile Paulo byanema byepi kwi atweba?

¹² Bwikalo bwa bantu bakishinka baambilepo Paulo bwipashako na bwetu. Nowa wajingako Muyulo byo ajinga pepi kwiya pano pa ntanda. Ne atweba tubena kwikala mu moba a ku mpelo ya buno bwikalo. Abalahama ne Sala bebambijile kusha muzhi wabo ne kuya na kukatundaika mpopwelo ya kine ne kupembelela kufika kwa milaye ya Yehoba. Ne atweba betutundaika kwikana atweba bene pa kuba’mba twitabilwe kwi Yehoba ne kukamona byawama. Mosesa wapichile mu kiselebwa kilenga moyo kuya ku Ntanda ya Mulaye. Ne atweba tuji pa lwendo mu buno bwikalo bubena kupembelela konaunwa, tubena kuya ku ntanda ipya yo betulaya. Twafwainwa kulanguluka pa byawama ne byatama byapichilemo bano bantu, byo bachinchikile ne bilubo byabo pa kuba’mba tufunjilengako.—Loma 15:4; 1 Ko. 10:11.

Bashinjile Byepi?

13. Ki ka kyalengejile bwikalo bwa kwa Nowa kukatazha, kabiji ki ka kyamukwashishe?

¹³ Ki ka kyakwashanga bapopweshi ba Yehoba bakala kuchinchika ne kupwisha bulongo kapela? Akimonai byanembele Paulo pe Nowa. (Tangai Bahebelu 11:7.) Nowa kechi wakimwenepo ‘muyulo wa mema pano pa ntanda waonawine byonse bipema’ ne, mambo ‘waji ukyangye kumwekapo.’ (Nte. 6:17) Kufumatu ne kala kechi kwajingapo muyulo wa byonka bino ne. Pano bino, Nowa kechi walengululwile’mba ajinga mañambilatu nangwa’mba bubelatu ne. Mambo ka? Mambo waitabijile kuba’mba byonse byamba Yehoba bimweka. Nowa kechi wijizhañenye’mba mwingilo ye bamupele wakatezhe ne. Monka mo bamukambizhe “mo mo aubijile.” (Nte. 6:22) Akimonai mwingilo wajinga ne Nowa, kufiika bwato, kupwizha pamo banyama, kunengezha kajo ka kuja mu bwato, ka bantu ne ka banyama, kujimunako bantu, ne kukosesha kisemi kyanji ku mupashi. Bino byonse bibena kumwesha’mba kuba bintu “mo aubijile” kechi kwapelele ne. Na mambo a lwitabilo ne kuchinchika kwanji, Nowa ne kisemi kyanji bapulukile ne kumona byawama.

14. Ñanyi bintu byachinchikile Abalahama ne Sala, kabiji tufunjilako ka?

¹⁴ Abalahama ne Sala baji pa “jibumba jikatampe jituzhokoloka ja batumonyi” jaambilepo Paulo. Bebambijile kusha bwikalo bwawama mu muzhi wa Ula, kabiji kechi bayukile kikebamwekela kulutwe na lwendo ne. Lwitabilo lwabo mwi Yehoba lwakosele bingi kabiji bamukokelanga ne mu bimye byakatazha. Na mambo a kuba Abalahama washile byavula ne kwipana kutundaika mpopwelo ya kine, kyayijilemo kumutela’mba “shanja bonse baji na lwitabilo.” (Loma 4:11) Paulo waambiletu pa bishinka, mambo bantu bayukile mwapichile bwikalo bonse bwa kwa Abalahama. Nangwa byonkabyo, Paulo wibafunjileko kintu kyanema bingi byo aambile’mba: “Bano bonse [kuvwangako Abalahama ne kisemi kyanji] bafwijile mu lwitabilo nangwa kya kuba kechi batambwijile abya byalayilwe ne. Bino bebimwene saka biji palepa ne kusangalela monka kabiji beyukanyikishe amba bo benyi bajinga pa lwendo mu ntanda mo baikelenga.” (Hebe. 11:13) Kwambatu kine, lwitabilo ne bulunda bwabo ne Lesa bo bwibakwashishe kunyema kapela na kuchinchika.

15. Ki ka kyalengejile Mosesa kuba byo aubile?

¹⁵ Mosesa ke kalume mukwabo wa Yehoba uji pa ‘jibumba ja batumonyi.’ Mosesa washile bwikalo bwa ntentente kabiji “wasajilepo kumanamina pamo na bantu ba Lesa.” Ki ka kyamulengejile kuba bino? Paulo waambile’mba: “Watajilenga ku mfweto yo akafwetwa. . . . Watwajijile kuchinchika saka atekanya nobe ubena kumona awa ubula kumweka.” (Tangai Bahebelu 11:24-27.) Mosesa kechi walabikilwe na “kusekela mu bundengamambo bwa pa kakimye kacheche” ne. Mosesa wakosele ne kuchinchika mambo wayukile’mba Lesa koaji ne milaye yanji ya kine. Kyo kyamukwashishe kutangijila bena Isalela kufuma mu Ijipita kuya mu Ntanda ya Mulaye.

16. Mambo ka Mosesa o abujile kulefulwa byo bamukainye kutwela mu Ntanda ya Mulaye?

¹⁶ Byonka byo kyajinga kwi Abalahama, ne Mosesa naye kechi wamwene kufika kwa milaye ya Lesa mu kimye kyo ajinga mumi ne. Bena Isalela byo banangijilenga ku Ntanda ya Mulaye, Mosesa bamwambijile’mba: “Usakumona kyalo kulutwe yobe; bino kechi ukatwelamo mu kyokya kyalo kyo mbena kupana ku bena Isalela ne.” Bamubujile bino mambo aye ne Alona pa kimye kimo bazhingijile na mambo a bunsatuki bwa bantu, kyo kibalengejile kubula kunemeka Lesa “mukachi ka bena Isalela konka ku mema a Meliba.” (Mpitu. 32:51, 52) Nanchi Mosesa walefwilwe ne kumona Lesa kutama nyi? Ine. Wapesheshe bantu ne kupezhako na byambo bya kuba’mba: “Obewa Isalela wi wa lusekelo; bañanyi baesakana nobe, byo uji mutundu wa bantu bo bapulusha kwi Yehoba? Aye ye jikebo jikukwasha, ye mpoko ikulengela kushinda!”—Mpitu. 33:29.

Byo Tufunjilako

17, 18. (a) Mu kapela ketu ka ku bumi twakonsha kufunjilako ka ku ba mu ‘jibumba ja batumonyi’? (b) Tukesamba pa ka mu mutwe walondelapo?

¹⁷ Byo twisamba pa bwikalo bwa bamo ba mu “jibumba jituzhokoloka ja batumonyi” bimwesha patoka kuba’mba twakonshatu kunyema kapela kufika ne ku mpelo inge twaitabila mwi Lesa ne mu milaye yanji na muchima yense. (Hebe. 11:6) Lwitabilo lwetu kechi lwafwainwa kwikalatu lwa bukifulumuya ne, po pafwainwa kwimena bwikalo bwetu bonse. Kupusanako na bantu babula lwitabilo, bapopweshi ba kwa Yehoba abo bayukila jimo bikobiwa kulutwe. Tumona “awa ubula kumweka,” kyo kyo tunyemena kapela na kuchinchika.—2 Ko. 5:7.

¹⁸ Kapela ka bena Kilishitu kakatazha. Nangwa byonkabyo, twakonsha kunyematu bulongo kano kapela kufika ne ku mpelo. Mu mutwe walondelapo tukesamba pa bikwabo byakonsha kwitukwasha kuba bino.

Mwakonsha Kulumbulula Nyi?

• Mambo ka Paulo o aambijilepo bingi pa batumonyi bakishinka bajingako kala?

• Kulanguluka pa “jibumba jikatampe jituzhokoloka ja batumonyi” kwitulengela byepi kunyema na kuchinchika?

• Mwafunjilako ka ku byo twisamba pa batumonyi bakishinka nabiji Nowa, Abalahama, Sala ne Mosesa?

[Kipikichala pa peja 19]

Abalahama ne Sala baswile kusha bwikalo bwa ntentente mu muzhi wa Ula