“Nyemainga . . . Kuba Amba Mukekitambule”

“Nyemainga mu jishinda ja kuba amba mukekitambule.”—1 KO. 9:24.

1, 2. (a) Paulo waingijishe ka pa kutundaika bena Kilishitu Bahebelu? (b) Nga bakalume ba Lesa batundaikwa kuba ka?

MU NKALATA mutumwa Paulo yo anembejile Bahebelu, waingijishe kyakumwenako kyawama pa kutundaika bena Kilishitu bakwabo. Wibavulwilemo kuba’mba abo kechi bo bonka banyemenenga kapela ka ku bumi ne. Kwajinga ne ‘jibumba jikatampe ja batumonyi’ jibazhokolokele japwishishe kunyema bulongo kapela. Kulanguluka pa bukishinka ne mukoyo wajinga na batendekejilepo kunyema kano kapela kwakonsheshe kutundaika bena Kilishitu Bahebelu kutwajijila kunyema kapela.

² Mu mutwe wafumako twisambile pa bwikalo bwa bamo ba mu jino ‘jibumba ja batumonyi.’ Twamwene kuba’mba kwikala na lwitabilo lwakosa ko kwibalengejile kutwajijila bakishinka kwi Lesa, byonka bibikako bantu babena kupwisha kunyema kapela. Twakonsha kufunjilako ku byo baubile. Byonka byo twisambile mu mutwe wafumako, Paulo watundaikile bakalume bakwabo kuvwangakotu ne atweba’mba: “Twayai tutaye byonse bitunemena ne bundengamambo bupelawizha kwitukobankanya kabiji twayai tunyeme kapela na kuchinchika ko betutongwela.”—Hebe. 12:1.

3. Ñanyi kishinka kyaambilengapo Paulo kyo twakonsha kufunjilako ku byaubanga Bangiliki pa kunyema kapela?

³ Buku waamba pa bena Kilishitu bajinga mu moba a kwa Paulo walumbulula bantu byo banyemanga kapela mu oa moba wamba’mba: “Bangiliki pa kwinengezha ne pa kwikyombesha mu kapela banyemanga mulekese.”a (Backgrounds of Early Christianity) Bantu banyemanga kapela bavulanga byonse byakonsheshe kwibalengela kunemenwa ne kubula kunyema bulongo kapela. Nangwa kya kuba twakonsha kwikimona kubula kufwainwa, banyemanga mulekese na mulanguluko wa kukeba kutambula kilambu. Kishinka kya aambilengapo Paulo ke kya kuba’mba muntu unyema kapela pa kuba’mba atambule kilambu kya bumi wafwainwa kukepeshako bintu bilabikañana. Luno lwajinga lujimuno lwanema bingi ku bena Kilishitu pa kyokya kimye kabiji ne lelo jinotu lwakinema. Ñanyi bintu byakonsha kwitunemena pa kunyema kapela ka ku bumi abyo byakonsha kwitulengela kubula kutambula kilambu?

“Tutaye Byonse Bitunemena”

4. Ñanyi bintu byalabikile bantu mu moba a Nowa?

⁴ Paulo witujimwineko’mba “tutaye byonse bitunemena.” Kino kyavwangamo kutaya byonse byakonsha kwitulengela kubula kuteshako muchima nangwa kubula kunyema bulongo kapela. Ñanyi bintu byakonsha kwitunemena? Byaambile Paulo pe Nowa bitulengela kuvuluka byambo byaambile Yesu bya kuba’mba: “Byonkatu byo kyajinga mu moba a Nowa, byo byo kikekala ne pa kwiya kwa Mwana muntu.” (Luka 17:26) Yesu kechi waambilenga pa lonaiko lubena kwiya ne, waambilenga pa bwikalo bwa bantu. (Tangai Mateo 24:37-39.) Bantu bavula mu moba a kwa Nowa kechi bakebanga kufunda pe Lesa nangwa kumutokesha pa muchima ne. Ñanyi bintu bibalabikile? Bintu bya mu bwikalo byo twayuka bonse, nabiji kuja, kutoma, kusongola ne kusongolwa. Yesu waambile’mba lukatazho lwajinga lwa kuba’mba “kechi bateleko muchima ne.”

5. Ki ka kyakonsha kwitukwasha kunyema kapela kufika ne ku mpelo?

⁵ Byonka byajinga Nowa ne kisemi kyanji, ne atweba tuji na byavula bya kuba. Twafwainwa kumonapo mashinda mwakwilamina na kisemi kyetu. Kuba bino kwitukokesha ne kwitushilatu kimye kicheche. Kikatakata mu bimye byo mwabula mali, bijikila byakonsha kubaya. Byo tuji bena Kilishitu bepana, tuji na bya kuba byavula mu mwingilo wa Lesa. Nabiji kuya mu mwingilo, kunengezha ne kuya na kupwila ne kwikala na kupopwela kwa kisemi ne lufunjisho lwa pa bunke pa kuba’mba tutwajijile kwikala bakosa ku mupashi. Nowa nangwa wajinga na bya kuba byavula mu mwingilo wa Lesa, aye “mo mo aubijile.” (Nte. 6:22) Kyanema bingi kukepeshako bisendwa, kusankilapo bintu byabula kunema pa kuba’mba tunyemenga bulongo kapela ne ku mpelo.

6, 7. Ñanyi lujimuno lwa kwa Yesu lo twafwainwa kuvulukanga?

⁶ Nanchi Paulo watazhizhe mwepi byo aambile’mba tutaye “byonse bitunemena”? Kwambatu kine, kechi twakonsha kusankilapo mitembo yonse ya mu bwikalo ne. Onkao mambo, vulukainga byambo byaambile Yesu bya kuba’mba: “Kange mubambishenga michima ne kwamba amba, ‘Lelo tusakuja ka?’ nangwa amba, ‘Tusakutoma ka?’ nangwa amba, ‘Tusakuvwala ka?’ ine. Bino byonse byo bintu bikebesha bantu ba mu bisaka bingi. Pakuba Shenu wa mwiulu wayuka amba mwibikeba bino bintu byonse.” (Mat. 6:31, 32) Bino byambo bya kwa Yesu bimwesha’mba nangwatu bintu byo tukeba pa juba pa juba nabiji kajo ne kuvwala byakonsha kwikala bisendwa nangwa bya kwituntulako inge twabula kujimuka.

⁷ Akilangulukai pa byambo bya kwa Yesu bya kuba’mba: “Shenu wa mwiulu wayuka’mba mwibikeba bino bintu byonse.” Kino kilumbulula’mba Shetu wa mwiulu, aye Yehoba uketumwenanga byo tukajilwa mu bwikalo. Pano byambo bya kuba’mba “bino bintu byonse” kechi bilumbulula’mba tukekala na bintu byonse byo tukeba mu bwikalo ne. Onkao mambo, betutundaika kubula kwikala na bijikila pa “bintu bikebesha bantu ba mu bisaka bingi.” Mambo ka? Yesu wabwelele wajimunako bantu amba: “Jimukai kuchina amba mwakatesha michima yenu ku bya kujajaja, kupendwapendwa, bya kutabataba bya mu buno bwikalo ne aja juba jakemufikila kwa kubula kuyuka nobe kitewa.”—Luka 21:34, 35.

8. Mambo ka kino o kyaikela kimye kya ‘kutaya byonse bitunemena’?

⁸ Katatakatu tukapwishe kikonkwanyi kyetu. Kyakonsha kutama bingi inge twanemenwa na bya kutabataba bya mu bwikalo ne kukankalwa kunyema kapela, mpelo byo yafwenya kala pepi! Onkao mambo lujimuno lwaambile mutumwa Paulo lwanema bingi lwa kuba’mba: “Mu munema wa kunemeka Lesa mo mwakumwena bintu byavula kikulutu tubena kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo.” (1 Timo. 6:6) Kumvwina byaambile Paulo kuketulengela kutambula kilambu.

“Bundengamambo Bupelawizha Kwitukobankanya”

9, 10. (a) Byambo bya kuba’mba “bundengamambo bupelawizha kwitukobankanya” byatala mwepi? (b) Twakonsha kwikasankanya byepi?

⁹ Paulo byo aambile pa kutaya “byonse bitunemena,” wabwelele waamba ne pa kutaya “bundengamambo bupelawizha kwitukobankanya.” Ñanyi bundengamambo bonkabo? Byambo bya Kingiliki byatuntululwa’mba “bupelawizha kwitukobankanya” bitanwatu jimo mu Baibolo mu kino kyepelo. Shayuka aye Albert Barnes waambile’mba “Ubena kunyema kechi wafwainwa kuvwala kivwalo kyakonsha kumutatankanya pa kunyema nangwa kikwata mwela ne. Kyo kimotu ne bena Kilishitu nabo bafwainwa kuchinuzhuka kwitatankanya na bya kutabataba bya mu bwikalo.” Nga mwina Kilishitu wakonsha kwikasankanya byepi kya kuba ne lwitabilo lwanji lwakoka?

¹⁰ Mwina Kilishitu kechi wakonsha kusankilapo lwitabilo lwanji juba jimotu ne. Bupwa pachepache, kimo kimye kwakubula ne kuyuka. Na kuntendekelo ya nkalata yo anembejile Bahebelu, Paulo wibajimwineko kuba’mba babule ‘kukumpulwa’ ne ‘kwikala na muchima wabula lwitabilo.’ (Hebe. 2:1; 3:12) Inge muntu ubena kunyema bamutatankanya maulu ku kivwalo kyo avwala, wakonsha kupona. Javula babena kunyema bekasankanya inge kebavwale bivwalo bikwabo akwe na kunyema. Ki ka kyakonsha kulengela muntu kwibika mu kino kizumba? Kubula kutako muchima, kukizhamo kwiketekela nangwatu bintu bikwabo bilabikañana. Twakonsha kufunjilako ka ku lujimuno lwa kwa Paulo?

11. Ñanyi bintu byakonsha kulobesha lwitabilo?

¹¹ Twafwainwa kuvuluka kuba’mba bintu bimo byo tufuukula kuba mu bwikalo byakonsha kulobesha lwitabilo. Shayuka wa Baibolo mukwabo waambile pa byambo bya kuba’mba “bundengamambo bupelawizha kwitukobankanya,” amba bilumbulula “bubi bubiwa kupichila mu bwikalo bwetu, bumuntu bwetu ne balunda.” Kishinka ke kya kuba’mba balunda netu, mu mpunzha mo twikala ne bukoke bwetu ke bintu bitulengela kuba bintu bimo. Bino byonse byakonsha kukokesha lwitabilo nangwa kulobesha lwitabilo lwetu.—Mat. 13:3-9.

12. Twafwainwa kuvulukanga ñanyi lujimuno pa kuba’mba tubule kulobesha lwitabilo?

¹² Pa myaka yavula yapitapo, jibumba ja kalume wakishinka kabiji wa maana jitufundako kuba’mba twafwainwa kusalanga nyimbo ne byo tutamba, ko kuba’mba bintu byo twatapo muchima. Betujimunako kuchinuzhuka kwikasankanya na kukeba mali ne bya bunonshi. Inge twakizhamo kutemwa bya kisangajimbwe bya pano pa ntanda twakonsha kulabikwa ne kulubako bintu byanema. Kyakonsha kutama bingi kumona kuba’mba luno lujimuno lwakatazha nangwa’mba lwingilatu ku bamo, atweba bene kechi twakonsha kongolwa ne. Satana mu bujimuku wituteya bintu bya kwitukobankanya mu ino ntanda. Kubula kwilama, kukizhamo kwiketekela ne bintutu bikwabo bilabikañana byakonsha kwitulengela kubula kutambula kilambu kya bumi.—1 Yoa. 2:15-17.

13. Twakonsha kwizhikijila byepi ku bintu byongolañana?

¹³ Pa juba pa juba, twikala na bantu batundaika kwibikila bikonkwanyi, bakeba kuba’mba tubenga bintu byo bamona kunema ne kuba amba twikale na ndangulukilo ya ba pano pa ntanda. (Tangai Efisesa 2:1, 2.) Pano bino kuswa kulondela byo bakeba’mba tube, kwaimena pa byo tuba na byo betubula. “Mwela” waambilepo Paulo wipayañana. Twafwainwa kujimuka pa kuba’mba tubule kulabikwa, ne kukankalwa kupwisha kunyema kapela. Ki ka kyakonsha kwitukwasha kutwajijila kunyema kapela? Twafwainwa kumwena kwi Yesu wapwishishe kunyema kapela. (Hebe. 12:2) Kabiji Paulo naye ke wa kumwenako wetu wajinga pa bena Kilishitu banyemenenga kapela kabiji watundaikile bakwabo ba mu lwitabilo kumwena kwi aye.—1 Ko. 11:1; Fili. 3:14.

‘Mukekitambula’—Mu Ñanyi Jishinda?

14. Paulo wamonanga byepi kapela ko ajingamo?

¹⁴ Paulo wamonanga byepi kapela ko ajingamo? Mu byambo byo aambile ku bakulumpe ba mu kipwilo mu Efisesa waambile ne kuba’mba: “Kechi natesha muchima ku mweo wami nobe kyo kintu kyanema ne, bino kyo mbena kukebesha ke kupwisha kikonkwanyi kyami ne mwingilo ye natambwile kwi Nkambo Yesu.” (Byu. 20:24) Wipaine mwine kuba kiji kyonse, kuvwangakotu ne kupana bumi bwanji pa kubatu amba apwishe kano kapela. Paulo wayukile kuba’mba kwingila na ngovu kwanji mu mwingilo wa kusapwila mambo awama kwakonsha kuyatu mu mema inge wabula kupwisha kano kapela. Kechi wakizhizhemo kwiketekela ne kumona kuba’mba nangwa pakafwetu nzovu ukapwisha kano kapela ne. (Tangai Filipai 3:12, 13.) Byo anangijile kwipi na ku mpelo ya bumi bwanji, Paulo popo aambile na kushiinwa’mba: “Nalwa bulwi bwawama, nafikizha kikonkwanyi kyami kya kapela kabiji nalama lwitabilo.”—2 Timo. 4:7.

15. Paulo watundaikile bakwabo bo anyemanga nabo kapela amba ka?

¹⁵ Kabiji Paulo wakebeshanga bingi kumona kuba’mba bakwabo bena Kilishitu nabo bapwisha kunyema kapela ne kubula kukankelwa pakachi. Kyakumwenako, watundaikile bena Kilishitu mu Filipai kwingila na ngovu pa kuba’mba bakapuluke. Bafwainwe kutwajijila ‘kukwachisha ku mambo apana bumi.’ Wanungilepo’mba: “Kuba amba nkasekele mu juba ja Kilishitu, mambo nayuka namba amiwa kechi nji nobe muntu unyema kinyemenyeme nangwa wingila kyatu ne.” (Fili. 2:16) Kabiji watundaikile ne bena Kilishitu bakwabo ba mu Kolinda amba: “Nyemainga mu jishinda ja kuba amba mukekitambule [kilambu].”—1 Ko. 9:24.

16. Mambo ka o twafwainwa kuzanzhilatu meso pa kikonkwanyi nangwa pa kilambu?

¹⁶ Pa kutendeka kunyema kapela ka museke walepa kechi kwikala kumona pa kupwishisha ne. Nangwa byonkabyo, bonse babena kunyema batatu muchima pa kupwisha kikonkwanyi. Inge muntu wamona pa kupwishisha popo ebikishako kufikizha kikonkwanyi. Kyo kimotu ne atweba, twafwainwa kuzanzatu meso pa kikonkwanyi nangwa pa kilambu. Kuba bino kuketukwasha kutwajijila kunyema na mukoyo ne kwikitambula.

17. Lwitabilo lulengela byepi kuta muchima pa kilambu?

¹⁷ Paulo wanembele’mba: “Lwitabilo lo lwimulengela kuketekela amba akya kyo mwaketekela kikamweka. Lwitabilo kyo kiyukilo kimwesha amba akya kyo mwaitabila kya kine nangwa kya kuba kechi mwikimona ne.” (Hebe. 11:1) Abalahama ne Sala baswile kusha bwikalo bwa ntentente ne kukekala “benyi bajinga pa lwendo mu ntanda mo baikelenga.” Ki ka kibalengejile kuba bino? “Bebimwene [byalayile Lesa] saka biji palepa.” Mosesa wakaine “kusekela mu bundengamambo bwa pa kakimye kacheche” ne mu “bunonshi bwa mu Ijipita.” Ki ka kyamukwashishe kwikala na lwitabilo ne kizaku kya kuba bino? “Watajilenga ku mfweto yo akafwetwa.” (Hebe. 11:8-13, 24-26) Paulo waambile’mba bano bantu “lwitabilo” lo lwibalengejile kuba bino. Lwitabilo lo lwibalengejile kuchinchika meseko ne kutwajijila kutala ku byalaya Lesa kwibobila.

18. Ñanyi bintu byakonsha kwitukwasha kutaya “bundengamambo bupelawizha kwitukobankanya”?

¹⁸ Inge ketulanguluke ne kulondela byaubanga banabalume ne banabakazhi batongolwa mu buku wa Bahebelu 11 tukekala na lwitabilo ne kutaya “bundengamambo bupelawizha kwitukobankanya.” (Hebe. 12:1) Kabiji kiketulengela ‘kwita muchima atwe bene na bene kuba amba twitundaikenga kumwesha butemwe ne kuba mingilo yawama.’—Hebe. 10:24.

19. Kutwajijila kuzanza meso pa kilambu kwimulengela kwiumvwa byepi?

¹⁹ Tuji kwipi na mpelo ya kapela. Kijitu nobe tubena kumona ne pa kupwishisha. Na lwitabilo ne bukwasho bwa Yehoba twakonsha ‘kutaya byonse bitunemena ne bundengamambo bupelawizha kwitukobankanya.’ Kya kine twakonsha kunyema mu jishinda ja kuba’mba tukatambule kilambu nangwa’mba bintu byawama bitulaya Shetu, Lesa wetu aye Yehoba.

[Tubyambo twa mushi]

Mukivuluka Nyi?

• Kutaya “byonse bitunemena” kwavwangamo ka?

• Ki ka kyakonsha kulengela mwina Kilishitu kulobesha lwitabilo?

• Mambo ka o twafwainwa kutwajijila kuzanzatu meso pa kilambu?

[Kipikichala pa peja 23]

“Bundengamambo bupelawizha kwitukobankanya,” bo buka, kabiji bwakonsha kwitukobankanya byepi?