Lujimuno Lwa Maana Ku Baji Mu Masongola Ne Bakyangye Kutwelamo
“Naamba bino namba . . . kana kuba kyonka kyafwainwa muntu wabula kusongola kya kutesha muchima mu kwingijila Nkambo kwa kubula bya kwimutabakanya.”—1 KO. 7:35.
1, 2. Mambo ka o twafwainwa kukebela lujimuno lwa mu Baibolo lwaamba pa bukatanda ne masongola?
BANTU befwalama bekala na lusekelo, kabiji kimye kimo balefulwa ne kwikala na bulanda. Onkao mambo, pa kuba’mba bayuke bya kuba na bintu bya uno mutundu, bafwainwa kukeba lutangijilo lwa Lesa, pano bino kuji bintu bikwabo byakonsha kwibalengela kuba bino. Mwina Kilishitu wasalapo kwikala bunke balunda nanji nangwa bakilongo bakonsha kumukanjikizha kusongola. Bamo bakonsha kukeba kutwela mu masongola pano kechi batana wibafwainwa kutwela nanji mu masongola ne. Bamo bakikeba bukwasho pa bya kwikala mu masongola. Bonsetu, baji mu masongola ne bakyangye kutwelamo batalañana na lweseko lwa bulalelale.
2 Bino bintu kechi bikunzatu bwikalo bwetu ne, bino ne bitumona Yehoba Lesa. Mu kitango 7 kya nkalata itanshi Paulo yo anembejile bena Kolinda, wafundañeneko pa bukatanda ne masongola. Waubile bino pa kuba’mba ebatundaike “kuba kyonka kyafwainwa muntu wabula kusongola kya kutesha muchima mu kwingijila Nkambo kwa kubula bya kwimutabakanya.” (1 Ko. 7:35) Byo tusakwisambanga luno lujimuno lwa pa bino bintu byanema, esekai kumona bwikalo bwenu byo buji nangwa mwi bakatanda nangwa mwasongolwa byo mwafwainwa kwingijila Yehoba bulongo.
Muntu Mwine ye Wafwainwa Kwifuukwila
3, 4. (a) Kukizhamo kuta muchima mulunda nangwa mulongo wabula kutwela mu masongola kuleta byepi makatazho? (b) Lujimuno lwa kwa Paulo lwafwainwa kukwasha byepi muntu kwikala na mweno yawama ya masongola?
3 Byonka byo kyajinga mu bwikalo bwa Bayudea mu myaka yajingako bena Kilishitu batanshi, bisho byavula ano moba byanemeka bingi masongola. Inge muntu wapitaila pa jifumbi jo afwainwa kutwelelapo mu masongola, balunda ne bakilongo batendeka kumubula bya kuba. Pa kwisamba bakonsha kumubula’mba atepo muchima kukeba wa kutwela nanji mu masongola. Bakonsha ne kumubula umweka kumufwainwa. Kimo kimye bakonsha ne kunengezha kuba’mba bano bantu bakamonañane. Kuba bino javula kuletatu bumvu, konauna bulunda ne kwishikwa.
4 Paulo kechi wakanjikizhanga bakwabo kusongola nangwa kwikala bakatanda ne. (1 Ko. 7:7) Aye wasajilepo kwingijila Yehoba kwakubula mukazhi, bino wanemekele basajilepo kusongola. Bena Kilishitu ba mu ano moba nabo bafwainwa abo bene kufuukulapo kutwela mu masongola nangwa kwikala bunke. Kechi bafwainwa kwibakanjikizhanga ku bakwabo ne.
Kwingijisha Bulongo Bukatanda Nangwa Buzhike
5, 6. Mambo ka Paulo o aambijile’mba kyawama kwikala katanda nangwa muzhike?
5 Paulo waambile bingi bulongo pa bukatanda byo anembejile bena Kolinda. (Tangai 1 Kolinda 7:8.) Nangwa kya kuba wajinga katanda, kechi walengululanga basongwele byonka byuba bantangi ba mu Kilishitendomu babula kusongola ne. Pakuba waambile pa bintu byawama bimona bamwingilo ba mambo awama babula mu masongola. Bintu ka byonkabyo?
6 Bena Kilishitu babula mu masongola bakonsha kwingila mingilo ya Yehoba yapusana pusana yakonsha kubula kwingila boba baji mu masongola. Paulo wajinga na jishuko jikatampe ja kwikala “mutumwa wa ku bisaka bikwabo.” (Loma 11:13) Tangai Byubilo kitango 13 kufika ku 20, mumvwe aye ne bamishonale bakwabo byo batendekele kusapwila ne kulenga bipwilo mu mapunzha avula. Mu uno mwingilo, Paulo wapichilenga mu bya malwa byavula bibula kupitamo bantu bavula lelo jino. (2 Ko. 11:23-27, 32, 33) Pano bino kukwasha bantu bavula kwikala baana ba bwanga, kwamuletelanga lusekelo lwamulengejile kuchinchika ano makatazho. (1 Tesa. 1:2-7, 9; 2:19) Nanchi wakonsheshe kwingila uno mwingilo inge wajinga na mukazhi nangwa kisemi nyi? Ine, kwalepeshatu.
7. Ambai kyakumwenako kya Bakamonyi babula mu masongola baingijisha bwikalo bwabo kutundaikilamo bya Bufumu.
7 Bena Kilishitu bavula babula mu masongola batundaika Bufumu mu bwikalo bwabo bonse. Sara ne Limbania, bapainiya bazhike mu kyalo kya Bolivia, bavilukijile ku mpunzha ya ku muzhi kwajinga bantu bavula babujile kusapwilwapo pa myaka yavula. Nanchi kibakatezhe byo kwabujile malaichi nyi? Baambile’mba: “Kechi kujipo mawaileshi nangwa malangalanga ne, bantu batangatu mabuku mambo kafwako bya kwibalabika.” Bangikazhi bamo bamwesheshe bano bapainiya mabuku a Bakamonyi ba kwa Yehoba a kala o batanganga o baleka ne kupulinta. Mambo a kuba pa mazubo avula bantu baswilenga kwibasapwila, bano banyenga kechi bapwishishe nyaunda yonse ne. Mwanamukazhi umo wakikulumpe wibambijile’mba: “Kyamweka mpelo yafwenya pepi mambo bakamonyi ba kwa Yehoba yetu bapezhako kufwakesha.” Bamo mu yewa muzhi batendekele kutanwa ku kupwila kwa kipwilo.
8, 9. (a) Paulo walangulukilenga pa ka byo aambile pa buwame buji mu bukatanda ne buzhike? (b) Bena Kilishitu babula mu masongola baji na ñanyi mashuko?
8 Nangwa byonkabyo, bena Kilishitu baji mu masongola nabo bamona byawama pa kusapwila mambo awama mu manyaunda akatazha kusapwilamo. Pano bino mingilo imo yakonsha kwingila bapainiya babula mu masongola kechi bakonsha kwiingila ku boba baji mu masongola nangwa baji na baana ne. Paulo walangulukile pa kintu kyakonsheshe kukwasha bipwilo kutwajijila kusapwila mambo awama. Wakebelenga bonse kwikala na lusekelo byonka byo ajinga. Onkao mambo, waambile pa buwame bwa kwingijila Yehoba mu bukatanda nangwa buzhike.
9 Nyenga muzhike kabiji painiya mu kyalo kya United States wanembele’mba: “Bantu bamo bamba’mba bantu babula mu masongola kechi bakonsha kwikala na lusekelo ne. Pano bino nekitana kuba’mba lusekelo lwa kine lwaimena pa bulunda bwa muntu ne Lesa. Nangwa kya kuba kechi kyapela kwikala muzhike ne, bino ke kya bupe bingi umvwe muntu wikitambula.” Wanembele pa lusekelo amba: “Kwikala muzhike kyo kintu kikatampe kileta lusekelo, kechi mukiika ne. Nayukishatu namba Yehoba watemwatu bonse, kikale wasongolwa nangwa ne.” Kino kimye uno nyenga ubena kwingijila mu kyalo muji kukajilwa kwa basapwishi ba Bufumu. Inge mwi bakatanda nangwa bazhike nanchi mwakonsha kwingijisha bwikalo bwenu kwingijilamo pakatampe mwingilo wa kufunjisha bantu bukine nyi? Ne anweba mukamona bukatanda ne buzhike byo bwaikala kya bupe kufuma kwi Yehoba.
Bakatanda Nangwa Bazhike Bakeba Kutwela mu Masongola
10, 11. Yehoba ukwasha byepi boba bakeba kutwela mu masongola pano bino babula kutana mukwabo wibafwainwa wa kwisongola nanji?
10 Panyuma ya kubanda mu bukatanda, bakalume bakishinka ba kwa Yehoba bavula bafuukulapo kumona ba kutwela nabo mu masongola. Balomba Yehoba kwibakwasha kutana wibafwainwa kutwela nanji mu masongola.—Tangai 1 Kolinda 7:36.
11 Umvwe mukeba kwisongola na muntu ukebesha kwingijila Yehoba na muchima yense, mwafwainwa kwikibika mu lulombelo. (Fili. 4:6, 7) Nangwa kya kuba kimusendela byepi kimye kyabaya, kechi mwafwainwa kubambisha muchima ne. Ketekelai mwi Lesa wetu Nkwasho wa butemwe, kabiji ukemukwasha kwesakana na byo mukeba.—Hebe. 13:6.
12. Mambo ka mwina Kilishitu o afwainwa kulangulukishapo inge kya kuba bamusolomoka na bya masongola?
12 Mwina Kilishitu ukeba kutwela mu masongola bakonsha kumusolomoka ku mwina Kilishitu wabula kukoma ku mupashi nangwa wabula mu lwitabilo. Umvwe kino kyaubiwa kwi anweba, vulukai kuba’mba kyawamatu ne kwikala bunke kukila kwikozha ku muchima na mambo a kubula kusala bulongo wa kutwela nanji mu masongola. Mambo inge mwatwelamotu kechi kyapela kufumamo ne. (1 Ko. 7:27) Kechi mwafwainwa kufuukula bintu bikemulengela kwilangulusha kulutwe na lwendo ne.—Tangai 1 Kolinda 7:39.
Inengezhai Kupita mu Makatazho a mu Masongola
13-15. Ñanyi bintu bileta makatazho mu masongola mwanamulume ne mwanamukazhi byo bafwainwa kwisambapo?
13 Nangwa kya kuba Paulo watundaikile kwingijila Yehoba mu bukatanda, kechi walengulwile bajinga mu masongola ne. Pano bino lujimuno lwanji lwa mu binembelo lukwasha boba baji mu masongola kwinengezha ku makatazho a mu masongola ne kutwajijila monka.
14 Babena kwimona bafwainwa kupimpulako jishinda jo bamwenamo bikekala masongola abo. Kimye kyo bebajikila, mwanamulume ne mwanamukazhi bakonsha kumona nobe betemwa kya kufwa ne kulanguluka’mba bakekalangatu na lusekelo kimye kyonse. Batwela mu maluwo na mulanguluko wa kuba’mba kafwako kyakonsha kwibapwishisha lusekelo ne. Kuno ke kwibepatu. Kwifwalama kuleta lusekelo bingi, bino kechi ko kulengela bamulume ne mukazhi kuyuka bya kuba na makatazho a mu masongola ne.—Tangai 1 Kolinda 7:28.a
15 Besongola katataka bakumya bingi ne kulefulwa inge batendeka kupusenamo na benakwabo pa bintu byanema. Bakonsha kupusenamo pa bya kwingijisha mali ne kimye kya byakisangajimbwe, kwa kwikala ne kimye kya kupempwilamo bako. Bonse babiji bakonsha kwikala na tumiteeto twakonsha kukozha mukwabo ku muchima. Mu moba o bebajikila, bakonsha kupeezha bino bintu, bino mu kuya kwa moba byo bitamisha masongola. Mwanamulume ne mwanamukazhi bafwainwa kwisamba pa bino bintu saka bakyangye kwisongola.
16. Mambo ka bebajikila o bafwainwa kwisambila pa bya kupwisha makatazho a mu masongola?
16 Pa kuba’mba baji mu masongola bekale bulongo mu masongola abo, bafwainwa kwinengezha kupwishisha pamo makatazho. Bafwainwa kwitabunzhanya pa bya kulama baana ne bansemi bakote. Makatazho a mu kisemi kechi afwainwa kupwisha masongola ne. Kulondela mafunde a mu Baibolo kwakonsha kwimukwasha kupwisha makatazho, kuchinchikila pamo ne kutwajijila mu masongola na lusekelo.—1 Ko. 7:10, 11.
17. Bantu bebajikila bafwainwa kuyuka kuba’mba bakata muchima ku ñanyi “bintu bya pano pa ntanda”?
17 Paulo waambile pa kintu kikwabo kya mu masongola kiji mu 1 Kolinda 7:32-34. (Tangai.) Baji mu masongola ‘bata muchima ku bintu bya pano pa ntanda’ nabiji kajo, bivwalo, mwakulaala ne bintutu bikwabo. Mambo ka? Mulongo inge katanda wakonsha kwingila kimye kyabaya mu mwingilo. Pano inge wasongola, ukebewa kimye kyakumwena mukazhanji byo akeba pa kuba’mba amutokeshe ku muchima. Kyo kimotu ne wamukazhi, naye byobyo oba na mwatawanji. Na mambo a kuba’mba Yehoba uji na maana, wayuka kino kishinka. Yehoba wayuka’mba bamulume ne mukazhi pa kuba’mba bekale bulongo mu masongola bafwainwa kwingijisha kimye kimo kyo baingijishanga mu mwingilo wanji saka bakyangye kutwela mu masongola.
18. Pa mambo a makayo, ñanyi lupimpu lwafwainwa kuba bantu bebajikila inge besongola?
18 Kuji ne bikwabo bya kufunjilako. Inge bamulume ne mukazhi bakonsha kutendeka kwingijisha kimye ne bulume byo baingijishanga ku mwingilo wa Lesa kutelamo muchima benakwabo, nanchi kechi kyo kimotu ne na bulume ne kimye kyo baingijishanga ku byakisangajimbwe byo bakijinga bunke nenyi? Mwanamukazhi wakonsha kwiumvwa byepi inge mwatawanji watwajijila kutatu muchima ku makayo na bakwabo? Nangwa mwanamulume wakonsha kwiumvwa byepi inge mukazhanji watwajijila kuba bino? Wakonsha kulengela mwinakwanji kumvwa mukose, kubula kwikala na lusekelo ne kumona’mba kechi bamutemwa ne. Ano makatazho akonsha kubulakotu inge bamulume ne mukazhi bakosesha masongola abo.—Efi. 5:31.
Yehoba Ukeba Atweba Kubula Kwibipisha
19, 20. (a) Mambo ka baji mu masongola nabo o bekela mu lweseko lwa kuba bulalelale? (b) Ñanyi kizumba bantu baji mu masongola kyo betwezhamo inge bakizhamo kubula kwikala pamo kimye kyabaya?
19 Bakalume ba Yehoba batwajijila kuchinuzhuka bubipisho. Bamo bafuukulapo kusongola na mambo a kuchina kwibipisha. Pano bino inge wasongola kechi kilumbulula’mba kyapwa wizhikijila ku bulalelale ne. Mu kimye kya kala, nsakwa yazhikijilanga bantu inge batwajijila kwikala mukachi. Inge muntu walupuka pangye kimye kyendelamo bangivi ne bambanzhi bakonsheshe kumupukwila bipe ne kumwipaya. Kyo kimotu, baji mu masongola nabo bazhikijilwa ku bulalelale inge batwajijila kulondela mafunde aamba pa masongola apana Mwine wabikileko luno lunengezho.
20 Paulo waambile pa ano mafunde mu 1 Kolinda 7:2-5. Mwanamukazhi uji na lūsa lwa kwilaalatu na mwatawanji, ne mwanamulume naye kyo kimotu. Bonse bafwainwa kwipa “mwafwainwa,” nangwa’mba kwilaala na mukwabo wa mu masongola mambo baji na lūsa. Nangwa byonkabyo, bamo baji mu masongola javula kechi bekala pamo kimye kyabaya ne, bapusenamo pa kuya na kufwakasha nangwa kuyatu kwalepa na mambo a nkito yo bengila, onkao mambo kechi bepa “mwafwainwa” ne. Akilangulukai malwa akonsha kufuma mu “kubula kwikanya” inge muntu bamweseka kwi Satana wauba bukende. Yehoba upesha mitwe ya bisemi imwena bisemi byayo byo bakeba kwakubula kubika masongola abo mu kizumba.—Sala. 37:25.
Kukokela Lujimuno lwa mu Baibolo kyo Kwawamina
21. (a) Mambo ka o kyakatezha kufuukulapo kwikala bunke nangwa kutwela mu masongola? (b) Mambo ka lujimuno luji mu 1 Kolinda kitango 7 kyo lwanemena?
21 Kufuukulapo kwikala bunke nangwa kutwela mu masongola ke kintu kyakatazha bingi. Bumbulwa kulumbuluka javula bo buleta makatazho. Onkao mambo, nangwa batalwa bulongo kwi Lesa kechi bakonsha kubula kupita mu makatazho a mu masongola nangwa bukatanda ne buzhike ne. Inge mwalondela lujimuno luji mu 1 Kolinda kitango 7, mwakonsha kukepeshako ano makatazho. ‘Mukoba bulongo’ ku meso a Lesa nangwa mwasongolwa nangwa ne. (Tangai 1 Kolinda 7:37, 38.) Kwitabilwa kwi Lesa kyo kintu kyanema bingi. Inge mwaitabilwa kwi aye mukatwajijila kukanamina bumi bwa mu ntanda ipya. Mu yoya ntanda bantu kechi bakekalanga na makatazho mu bulunda bwabo byonka byo kiji lelo jino ne.
[Tubyambo twa mushi]
a Monai buku wa Kintu Kilengela Kisemi Kwikala kya Lusekelo, kitango 2, mapa 16-19.
Musakukumbula’mba Ka?
• Mambo ka o kyatamina kukanjikizha muntu kusongola nangwa kusongolwa?
• Mwakonsha kwingijisha byepi bulongo kimye kya bukatanda nangwa buzhike mu mwingilo wa Yehoba?
• Bebajikila bakonsha kwinengezha byepi ku makatazho a mu masongola?
• Mambo ka kutwela mu masongola o kubujila kulumbulula’mba kyapwa muntu wizhikijila ku bulalelale?
[Zifwanikiso izili apeeji 14]
Bena Kilishitu babula mu masongola bekala bingi na lusekelo inge kebengileko kimye kyabaya mu mwingilo
[Cifwanikiso icili apeeji 16]
Ñanyi Lupimpu lwafwainwa kuba bebajikila panyuma ya kutwela mu masongola?