Ino Ntanda byo Ikapwa
“Kechi muji mu mfishi ne, kabiji kechi muji nobe bangivi kya kuba aja juba jikemufikile kwa kubula kuyuka ne.”—1 TESA. 5:4.
MWAKONSHA KULUMBULULA NYI?
Ñanyi bintu bikyangye kumweka byaambiwapo mu bino binembelo?
1. Ki ka kiketukwasha kutwajijila kulaba ne kukenkenta ne kuchinchika meseko?
BINTU bikatenkanya ino ntanda katatakatu bikobiwe. Kufika kwa bungauzhi bwa mu Baibolo kumwesha kino, onkao mambo, twafwainwa kulabanga ne kukenkenta. Ki ka kiketukwasha kuba bino? Mutumwa Paulo witutundaika ‘kulanguluka pa bintu byo tubula kumona.’ Onkao mambo, twafwainwa kutesha muchima pa mfweto yetu ya kwikala na bumi bwa myaka ne myaka, mwiulu nangwa pano pa ntanda. Paulo waambile bino byambo kuba’mba atundaike bakwabo ba mu lwitabilo kuta muchima pa bintu byawama bikafuma mu bukishinka bwabo. Kabiji kuba bino kwakonsheshe kwibakwasha kushinda meseko ne lumanamo.—2 Ko. 4:8, 9, 16-18; 5:7.
2. (a) Pa kuba’mba tukoseshe luketekelo lwetu, twafwainwa kuba ka? (b) Tusakwisamba pa ka mu uno mutwe ne mu ukalondelapo?
2 Mu lujimuno lwa kwa Paulo muji jifunde janema bingi: Pa kuba’mba tukoseshe luketekelo lwetu, twafwainwa kutalanga ku bintu biji kulutwe. Kabiji twafwainwa kuta muchima pa bintu byanema byo tukyangye kumona. (Hebe. 11:1; 12:1, 2) Onkao mambo, twayai twisambe pa bintu jikumi bikamweka kulutwe, byakwatankana na luketekelo lwetu lwa kukekala myaka ne myaka.a
ÑANYI BINTU BIKAMWEKA MPELO SAKA IKYANGYE KUFIKA?
3. (a) Ñanyi bintu bikamweka byatongolwa mu 1 Tesalonika 5:2, 3? (b) Bantangi ba bumulwila ntanda bakoba byepi, kabiji bañanyi bakevwangamo?
3 Kintu kimo kikamweka kulutwe kyaambiwapo mu nkalata yanembele Paulo ku bena Tesalonika. (Tangai 1 Tesalonika 5:2, 3.) Waambile pa “juba ja Yehoba.” Kwesakana na byo bejingijisha pa kikye Kinembelo, “juba ja Yehoba” ke kimye kikatendeka na lonaiko lwa bupopweshi bwa bubela kabiji kikapwa pa nkondo ya Amagedonyi. Nangwa byonkabyo, juba ja Yehoba saka jikyangye kutendeka, bantangi ba ino ntanda bakambanga’mba, “Mutende ne luzhikijilo!” Kino kyakonsha kulumbulula kintu kimo nangwa bintu byavula bikobiwa mu kulondankana. Mikoka ya bantu ikalangulukanga’mba katatakatu ipwishe makatazho akatampe mu ntanda. Pano nga bantangi ba bupopweshi bakoba byepi? Byo baji lubaji lwa ino ntanda, ne abo bakevwanga mu bya bumulwila ntanda. (Lum. 17:1, 2) Mu jino jishinda, bantangi ba bupopweshi bakoba byonka byaubile bangauzhi ba bubela bajinga mu Yuda wa kala. Yehoba waambile pe abo amba: “[Babena] kwibambila’mba: Kuji mutende, kuji mutende, bino ka paji mutende nangwa pacheche ne.”—Yele. 6:14; 23:16, 17.
4. Kupusanako na bantu ba mu ino ntanda, ñanyi bintu byo twayuka?
4 Kimye bantu kyo bakambanga’mba “Mutende ne luzhikijilo!” kikamwesha’mba juba ja Yehoba jatendeka. O ene mambo Paulo o aambijile amba: “Anweba balongo bami, kechi muji mu mfishi ne, kabiji kechi muji nobe bangivi kya kuba aja juba jikemufikile kwa kubula kuyuka ne. Mambo anweba bonse mwi baana ba kyeya.” (1 Tesa. 5:4, 5) Kupusanako na bantu ba mu ino ntanda, atweba twayuka Binembelo byo byaamba pa bintu bibena kumweka ano moba. Pano nga buno bungauzhi bwa kwamba’mba “Mutende ne luzhikijilo!” bukafika byepi? Twafwainwa kupembelela pa kuba’mba tukamone byo bukafika. Onkao mambo, twayai “tulabenga ne kutekanya.”—1 Tesa. 5:6; Zefwa. 3:8.
“MFUMU WAMUKAZHI” WABULA KUYUKA KIKAMUMWEKELA
5. (a) “Malwa akatampe” akatendeka byepi? (b) Ñanyi uji nobe “mfumu wamukazhi” ulanguluka’mba kafwako kyatama kikamumwekela ne?
5 Ñanyi kintu kikalondelapo? Paulo waambile’mba: “Kimye byo kikafika po bakamba amba: ‘Mutende ne luzhikijilo!’ ponkapotu lonaiko lukebasolomokela.” Kintu kikatendekelapo ke kulukukwa kwa “Babilona Mukatampe,” bupopweshi bwa bubela bwa ntanda yonse, butelwa ne kuba’mba “pite.” (Lum. 17:5, 6, 15) Kuno kulukukwa kwa bupopweshi bonse bwa bubela kuvwangako ne Kilishitendomu, yo ikekala ntendekelo ya “malwa akatampe.” (Mat. 24:21; 2 Tesa. 2:8) Bantu bavula bakakumya bingi kimye kikobiwa bino bintu. Mambo ka? Mambo saka bakyangye kumulukuka, uno pite ukemonanga nobe “mfumu wamukazhi” ukabula ‘kumona bya kujila mabingo nangwa pacheche’ ne. Pano ukatana kuba’mba kechi wayukile’mba ukonaunwa ne. Bakamonauna bukiji, uba nobe mu “jubatu jimo.”—Lum. 18:7, 8.
6. Bañanyi bakonauna bupopweshi bwa bubela?
6 Mambo a Lesa asolola kuba’mba, “pite” bakamulukuka ne kumonauna ku “lukinyama” wa “nsengo jikumi.” Mu buku wa Lumwekesho tufundamo kuba’mba uno lukinyama wimenako United Nations (UN). “Nsengo jikumi” imenako makafulumende a bumulwila ntanda atundaika uno “lukinyama wachijisha.”b (Lum. 17:3, 5, 11, 12) Uno pite bakamulukuka kyatama bingi. Mambo kisaka kya United Nations kikangata bunonshi bwanji bonse, kusolola byubilo byanji byatama, kuja nyama yanji ne “kumusokatu pelu mu mujilo.” Kabiji bakamonauna kya kuba’mba kechi ukekalako jibiji ne.—Tangai Lumwekesho 17:16.
7. Ki ka kikalengela “lukinyama” kulukuka pite?
7 Bungauzhi bwa mu Baibolo bwaamba ne kikalengela’mba bamulukuke. Yehoba ukabika “kyaswa muchima wanji” mu michima ya bakalama ba bumulwila ntanda kuba’mba bonaune pite. (Lum. 17:17) Bupopweshi bubena kutundaika makondo kabiji bwatwajijila kuleta makatazho mu ntanda; onkao mambo, ba mu mikoka ya bantu bakalangulukanga amba babena kumonauna na mambo a kwibekazha bufinda. Bano bakalama kimye kyo bakamulukuka, bakalangulukanga amba babena kufikizha ‘mulanguluko wabo umo.’ Pano bino, kishinka ke kya kuba’mba Lesa ye ukebengijisha konauna bupopweshi bwa bubela bonse. Nobe mu kukopa kwa jiso, ntanda ya kwa Satana ikealukilamo ayo ine, kabiji Satana kechi ukekala na bulume bwa kukanya bino bintu ne.—Mat. 12:25, 26.
KULUKUKA BANTU BA LESA
8. Nga kulukukwa kwi “Gogi wa mu ntanda ya Magogi” ko kwepi?
8 Panyuma ya konauna bupopweshi bwa bubela, bakalume ba Lesa bakatwajijila kwikala “mwa popo mwatalala” kabiji ‘kwa kubula masakwa.’ (Ezi. 38:11, 14) Pano ki ka kikobiwa ku jino jibumba ja bantu batwajijila kupopwela Yehoba, bamweka nobe kafwako wa kwibalamwinako ne? Kyamweka nobe bakebamanyika ku “mitundu yavula ya bantu.” Mambo a Lesa alumbulula amba kuno ke kulukuka kwa “Gogi wa mu ntanda ya Magogi.” (Tangai Ezikyo 38:2, 15, 16.) Nga kuno kulukukwa twafwainwa kwikumona byepi?
9. (a) Nga bena Kilishitu bata muchima pa kuba ka? (b) Pa kuba’mba tukoseshe lwitabilo lwetu, ñanyi bintu byo twafwainwa kuba pa kino kimye?
9 Kuyukila jimo kuba’mba bantu ba Lesa bakebalukuka kechi kwitulengela kwakamwa ne. Mambo kintu kyo twatapo muchima kechi lupulukilo lwetu ne, bino twata muchima pa kuzhijika jizhina ja Yehoba ne kubingisha bumfumu bwanji. Yehoba wabwezhezhepo bimye kukila pa 60 kwamba’mba: “Kepo mukayuka’mba amiwa yami Yehoba.” (Ezi. 6:7) Onkao mambo, tubena kutengela kufika kwa buno bungauzhi bwanema bwa kwa Ezikyo, kabiji twaketekela kuba’mba “Yehoba wayuka bya kupokolola bantu bamwakamwa mu meseko.” (2 Pe. 2:9) Pa kino kimye, tubena kukeba kukosesha lwitabilo lwetu pa kuba’mba tukalame bulumbuluke bwetu kwi Yehoba nangwa tukapite mu meseko a mutundu ka. Twafwainwa kulombanga, kufunda Mambo a Lesa ne kulanguluka languluka pa byo tufunda ne kubulako bakwetu mambo a Bufumu. Inge ketube bino, tukakosesha luketekelo lwetu nobe “kimiko.”—Hebe. 6:19; Sala. 25:21.
MIKOKA YONSE IKAYUKA YEHOBA BYO AJI
10, 11. Ki ka kikalengela nkondo ya Amagedonyi kutendeka, kabiji ñanyi kintu kikobiwa pa kikye kimye?
10 Ñanyi bintu bikasunkenya ntanda bikobiwa na mambo a kuluka bakalume ba Yehoba? Yehoba ukengijisha Yesu ne nzhita yanji ya mwiulu pa kupokolola bantu banji. (Lum. 19:11-16) Ukoba bino pa Amagedonyi, ko kuba’mba “nkondo ya aja juba jikatampe ja Lesa Wabulume Bonse.”—Lum. 16:14, 16.
11 Pa mambo a ino nkondo, Yehoba waambile kupichila mwi Ezikyo amba: “Nkakambizha mpoko ya kumulwisha ku mitumba yami yonse, byo byaamba Nkambo Yehoba; bonse pa muntu pa muntu bakealukilamo na mapoko abo.” Na mambo a moyo, aba bonse baji ku lubaji lwa Satana bakebavulañanya maana kabiji bakealukilamo ne kwiipaya bene na bene. Nangwa byonkabyo, Satana naye malwa akamufikila. Yehoba waambile’mba: “Nkanokesha . . . mujilo wa kibiliki, pe aye [Gogi] ne pa nzhita yanji yonse, ne pa yoya mitundu yavula ya bantu yo aiya nayo.” (Ezi. 38:21, 22) Ki ka kikafuma mu ino nkondo ya Lesa?
12. Mikoka ya bantu bakeilengela kuba ka?
12 Mikoka ya bantu ikayuka amba Yehoba ye ubena kwibonauna. Kabiji byonka byo kyajinga ku nzhita ya bena Ijipita yapupijilenga bena Isalela pa Kalunga Kachila, nzhita ya kwa Satana nayo ikatama muteto wa mama nafwa ne kwamba’mba: “Yehoba ubena kwibalwila.” (Lupu. 14:25) Mikoka ya bantu po po ikayuka bulongo Yehoba byo aji. (Tangai Ezikyo 38:23.) Ñanyi kimye kyashalako pa kuba’mba bino bintu bikatendeke?
KAFWAKO BUFUMU BUKWABO BWA NTANDA YONSE BUKEMANA NE
13. Twayuka po ka pa lubaji lwa butanu lwa lukipashañano walumbulwile Danyela?
13 Bungauzhi buji mu buku wa Danyela bwitukwasha kuyuka po twafika mu kino kimye. Danyela walumbulwile lukipashañano uji nobe muntu walengwa na byela byapusana pusana. (Da. 2:28, 31-33) Uno lukipashañano wimenako bamfumu ba ntanda yonse bamanyikapo kala bantu ba Lesa mu kimye kya kunyuma ne pa kino kimye. Bano bamfumu ke Babilona, Media ne Pelisha, Greece, Loma, ne bwapelako bubena kulama mu kino kimye kyetu. Kupesapesa bungauzhi bwa kwa Danyela kumwesha’mba buno bufumu bwapelako bwa ntanda yonse bwimenwako na maulu ne mana a lukipashañano. Kimye kya Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse, kyalo kya Britain kyakwatankene pamo na kyalo kya United States. Kya kine, lubaji lwa butanu lwa lukipashañano kya kwa Danyela ke Bufumu bwa Ntanda Yonse bwa Anglo-America. Maulu lo lubaji lwapelako lwa uno lukipashañano. Kino kibena kumwesha kuba’mba kechi kukekalapo bufumu bukwabo bwa ntanda yonse bukemana ne. Byo kiji kuba’mba maulu ne mana alengwa na buchimba bwapatankana na kyela kya kapotwe, kino kimwesha amba bulume bwa Bufumu bwa Ntanda Yonse bwa Anglo-America bwakepa.
14. Ñanyi bufumu bwa ntanda yonse bukalamanga kimye kikafika Amagedonyi?
14 Buno bonka bungauzhi bumwesha ne kuba’mba Bufumu bwa Lesa bwimenwako na jibwe jikatampe, bebuchibile ku mutumba wa bumfumu bwa Yehoba mu 1914. Jino jibwe katatakatu jikalalaule maulu a lukipashañano. Pa Amagedonyi, ano maulu ne lukipashañano yense bakebivingakanya. (Tangai Danyela 2:44, 45.) Onkao mambo, Bufumu bwa Ntanda Yonse bwa Anglo-America bukatwajijila na kulama kufika ne kimye kikafika Amagedonyi. Kikawama bingi kumonako bikafika buno bungauzhi bonse.c Pano nga Yehoba ukamuba byepi Satana?
MULWANYI MUKATAMPE WA LESA BYO BAKAMUBA
15. Panyuma ya Amagedonyi, ki ka kikamwekela Satana ne bandemona banji?
15 Kitanshi, Satana ukemwena kufuma ku ntendekelo kufika ne ku mpelo bikonaunwanga bipamo byanji byonse bya pano pa ntanda. Apa bino Satana mwine bakamunankame. Mutumwa Yoano witubula kikamumwekela. (Tangai Lumwekesho 20:1-3.) Yesu Kilishitu aye ‘malaika . . . uji na kii wa kalengwa kabula kupela’ ukakasa Satana ne bandemona banji ne kwibataya mu kalengwa kabula kupela ne kwibashinkilamo pa myaka kiumbi kimo. (Luka 8:30, 31; 1 Yoa. 3:8) Luno lo lukekala lubaji lutanshi lwa kufumpa mutwe wa muloolo.d—Nte. 3:15.
16. Satana byo bakamwela mu “kalengwa kabula kupela” kikekala byepi?
16 Nga “kalengwa kabula kupela” mo bakataya Satana ne bandemona banji ko ka ka? Kino kyambo kilumbulula kukilamo kuzhika nangwa’mba kimbo kyakilamo kuzhika. Onkao mambo, kalenga kabula kupela ke mpunzha yakonsha kubula kufikako muntu ne, kanatu Yehoba mwine ne malaika wanji uji ‘uji na kii wa kalengwa kabula kupela.’ Satana bakamulamina monka muno pa kuba’mba “abule kujimbaika jibiji bantu ba mu bisaka.” Baibolo waamba’mba Satana uji nobe “bokwe ubuluma.” Pano kimye kyo akekala mu kalengwa bakamuchiba kazanga.—1 Pe. 5:8.
BINTU BIKAMWEKA KIMYE KYA MUTENDE SAKA KIKYANGYE KUFIKA
17, 18. (a) Ñanyi bintu bikyangye kumweka byo twisambapo kala? (b) Umvwe bino bintu byaubiwa, tukatendeka kwikala bwikalo bwa mutundu ka?
17 Bintu byanema bikasunkenya ntanda katatakatu bikobiwe. Tubena kutengela kumona bikamweka inge bantu bakambe’mba “Mutende ne luzhikijilo!” Kepo tukemwena lonaiko lwa Babilona Mukatampe, kulukuka kwa Gogi wa Magogi, nkondo ya Amagedonyi, ne Satana ne bandemona banji byo bakebataya mu kalengwa kabula kupela. Pa kupita bino byonse, bubi bonse bukapwa kabiji tukatendeka kwikala bwikalo bupya mu Bukalama bwa Kilishitu bwa Myaka Kiumbi Kimo, mo tukasangalala na mambo a “kuvula kwa mutende.”—Sala. 37:10, 11.
18 Kuvwanga pa bintu bitanu byo twisambapo kala, kuji ne bikwabo “bintu byo tubula kumona” byo twafwainwa ‘kulangulukangapo.’ Tukafunda bino bintu mu mutwe walondelapo.
[Tubyambo twa mushi]
a Bino bintu jikumi byaambiwapo mu uno mutwe ne mu ukalondelapo.
b Monai buku wa Ukusokolola—Akalume ka Kuko Kakalamba Nakapalama! mapa 251-258.
c Byambo biji mu Danyela 2:44 bya kuba’mba ‘kupwishatu shata buno bufumu bonse’ byaamba pa bamfumu ba ntanda yonse bemwenwako na mbaji yapusana pusana ya lukipashañano. Nangwa byonkabyo, bungauzhi bukwabo bwa mu Baibolo bwipasha na buno, bumwesha kuba’mba “bamfumu ba pano pa ntanda ponse” bakakonkana pamo na kulwa ne Yehoba pa “juba jikatampe ja Lesa Wabulume Bonse.” (Lum. 16:14; 19:19-21) Onkao mambo, Lesa kechi ukonaunatu bufumu bwimenwako na lukipashañano bonka ne, bino ne makafulume onse aji pano pa ntanda akonaunwa pa Amagedonyi.
d Lubaji lwapelako lwa kuchakakanya mutwe wa muloolo lukobiwa pa kupwa myaka kiumbi kimye Satana ne bandemona banji kyo bakebataya mu “kizhiba kya mujilo.”—Lum. 20:7-10; Mat. 25:41.
[Kitenguluzha/Kipikichala pa peja 4]
BINTU BITANU BIKOBIWA:
1 Kubijika amba “Mutende ne luzhikijilo!”
2 Mikoka ya bantu kulukuka ne kunauna “Babilona Mukatampe”
3 Kulukuka bantu ba Yehoba
4 Nkondo ya Amagedonyi
5 Satana ne bandemona banji kwibataya mu kalengwa kabula kupela