Ikalai “Na Muchima Wa Kulomba Kimye Kyonse”

“Saka mutekanya ne kwikala na muchima wa kulomba kimye kyonse.”—1 PE. 4:7.

MUSAKUKUMBULA’MBA KA?

Ñanyi milombelo yapusana pusana yo twafwainwa kulombanga kimye kyonse?

Mambo ka bena Kilishitu bakine o bafwainwa kulombelanga kimye kyonse?

Bañanyi bamwenamo inge mwalombelako bakwenu?

1, 2. (a) Mambo ka o kyanemena “kwikala na muchima wa kulomba kimye kyonse”? (b) Ñanyi mepuzho aamba pa lulombelo o twafwainwa kwiipuzha?

MWANAMULUME umo waingilanga bufuku waambile’mba: “Kimye kya ku makya kyakatazha bingi kulaba.” Ne bakwabotu bengila bufuku bakonsha kuswa byaambile uno mwanamulume. Ano moba akatazhatu byonka byo kyakatazha kulaba ku makya. Tuji kwipi na mpelo ya bwikalo bwa kwa Satana, onkao mambo, bena Kilishitu bafwainwa kwibikako kulaba. (Loma 13:12) Kyakonsha kutama bingi umvwe ke tukunuke ku mupashi mu ano moba. Kyanema bingi ‘kwikala batekanya’ ne kutwajijila kumvwina lujimuno lwa mu Binembelo lwa “kwikala na muchima wa kulomba kimye kyonse.”—1 Pe. 4:7.

² Na mambo a kuba tubena kwikala mu moba akatazha, kyanema bingi atweba bonse kwiipuzha’mba: ‘Nanchi ndomba kimye kyonse nyi? Abya ndomba milombelo yapusana pusana ne kulomba kimye kyonse nyi? Abya ndombelako bakwetu, nangwa nanchi ndombatu pa byo nakajilwa nyi? Lulombelo lwakonsha kukandengela byepi kupuluka?’

LOMBAINGA MILOMBELO YAPUSANA PUSANA

3. Ñanyi milombelo yo twafwainwa kulombanga?

³ Mu nkalata yo anembejile bena Efisesa, mutumwa Paulo waambile pa “milombelo yapusana pusana.” (Efi. 6:18) Mu milombelo yetu twafwainwa kulombanga kwi Yehoba kwitukwasha kushinda mikiika ne kwitupa bintu byo tukeba mu bwikalo bwetu. Baibolo waamba’mba aye ‘umvwa milombelo,’ mambo witutemwa kabiji ukumbula milombelo yetu. (Sala. 65:2) Nangwa byonkabyo, twafwainwa kulombanga milombelo yapusana pusana. Ino milombelo yavwangamo ya kutota, ya kusanta, ne misashijilo.

4. Mambo ka o twafwainwa kulombelanga milombelo ya kutota Yehoba?

⁴ Tuji na bishinka byavula byakonsha kwitulengela kutota Yehoba mu lulombelo. Kya kumwenako, kulanguluka pa ‘mingilo yanji ikatampe,’ ne “bukata bwanji” kwitulengela kukebesha kumutota. (Tangai Salamo 150:1-6.) O ene mambo, pa kwitutundaika kutota Yehoba, Salamo 150 watongola kyambo kya kutota bimye 12 mu byepelotu bitanu na kimo. Nyimbi wa masalamo mukwabo wamwesheshe byo atemenwe Lesa kimye kyo aimbile amba: “Pa juba pa juba nemutota jitanu na jibiji, mambo a mafunde enu aoloka.” (Sala. 119:164) Kya kine Yehoba ye wafwainwa kutotwa. Nanchi kechi twafwainwa kumutotanga “jitanu na jibiji” mu milombelo yetu, ko kuba’mba javula nenyi?

5. Kusanchila Lesa mu milombelo kwituzhikijila byepi?

⁵ Lulombelo lukwabo lo twafwainwa kulombanga ke lulombelo lwa kusanta. Paulo watundaikile bena Kilishitu bajinga mu muzhi wa Filipai amba: “Kange mubambishenga michima yenu na mambo a kintu nangwa kimo ne, bino mu bintu byonse saka mulomba ne milombelo ya misashijilo pamo na kusanta saka musolola kwi Lesa bintu byo mukeba.” (Fili. 4:6) Kulomba milombelo ya kusanchila Yehoba kufuma panshi ya muchima kwituzhikijila bingi. Kuba bino kwanema bingi kikatakata mu ano moba apelako muji bantu “babula kusanta.” (2 Timo. 3:1, 2) Bantu bavula mu ino ntanda kechi baji na michima ya kusanta ne. Umvwe twabula kujimuka, ne atweba twakonsha kwikala na uno muchima. Kusanchila Lesa mu lulombelo kwitulengela kusekela na byonka byo tuji nabyo ne kubula ‘kunyinyita ne kutamauka na mambo a bintu bya mu bwikalo.’ (Yuda 16) Umvwe mitwe ya bisemi keisanchile Lesa pa kulombela pamo na bisemi byabo, bakalengela bakazhi babo ne baana babo kwikala na muchima wa kusanta.

6, 7. Misashijilo yo i ka, kabiji mu ñanyi bintu mo twafwainwa kusashijila Yehoba?

⁶ Misashijilo ke milombelo ya kujijila Yehoba ifuma panshi ya muchima. Mu ñanyi bintu mo twafwainwa kusashijila Yehoba? Twakonsha kuba bino inge babena kwitumanyika nangwa inge twakolwa kikola kikatampe. Mu bino bimye javula momo tusashijila Lesa kuba’mba etukwashe. Pano nanchi bino byo bimyetu byo twafwainwa kusashijila Yehoba nyi?

⁷ Pa kuba’mba tukumbule buno bwipuzho, twayai twisambe pa lulombelo lwa kumwenako lwa kwa Yesu ne pa byo aambile pa jizhina ja Lesa, pa Bufumu bwanji ne pa kyaswa muchima wanji. (Tangai Mateo 6:9, 10.) Bintu byatama byavula bingi mu ino ntanda, kabiji makafulumende a bantu akankalwa kupa bangikazhi babo bintu byo bakajilwa. Onkao mambo, twafwainwa kulombanga kuba’mba jizhina ja Shetu wa mwiulu jizhijikwe ne Bufumu bwanji bwiye bufumyepo bukalama bwa kwa Satana. Kino nakyo ke kintu kyo twafwainwa kusashijilapo Yehoba kuba’mba obe kyaswa muchima wanji pano pa ntanda byonka byo kyaubiwa mwiulu. Onkao mambo, twayai tutwajijile kulomba milombelo yapusana pusana.

‘LOMBAINGA KWA KUBULA KUZHIKILWA’

8, 9. Mambo ka o twafwainwa kubujila kufikenatu kulengulula Petelo ne batumwa balaajile mu bujimi bwa Ngesemani?

⁸ Nangwa kya kuba mutumwa Petelo watundaikile bena Kilishitu “kwikala na muchima wa kulomba kimye kyonse,” aye mwine wakankelwe kuba bino pa kimye kimo. Wajinga pa batumwa balaajile kimye Yesu kyo alombelenga mu bujimi bwa Ngesemani. Nangwatu Yesu byo ebambijile’mba, “labainga ne kukenkenta ne kulombanga,” bakankelwe kuba bino.—Tangai Mateo 26:40-45.

⁹ Kechi twafwainwa kufikenatu kulengulula Petelo ne batumwa pa byo bakankelwe kulaba ne. Twafwainwa kuvulukanga kuba’mba akya kimye kechi kyapelele kulaba ne, mambo bakokele bingi. Banengezhezhe Kijiilo kya Lupitailo kyo bajinga nakyo mabanga. Kepo Yesu atendekeshe Kijiilo kya Nkambo kya Mabanga, ne kushila baana banji ba bwanga mwa kulondela pa kuvuluka lufu lwanji. (1 Ko. 11:23-25) “Byo bapwishishe kwimba lwimbo wa kutota Lesa, bayile ku Mutumba wa Olebeta” kupita mu Yelusalema kabiji palepele bingi. (Mat. 26:30, 36) Kabiji kyamweka bakafikilenga pakachi ka bufuku. Inge twajinga nabo mu bujimi bwa Ngesemani abwa bufuku, ne atweba inge twalaajile. O ene mambo, Yesu o abujile kukajipila batumwa banji, pakuba waambile na kifyele amba, “muchima wakebesha, pakuba mubiji wakoka.”

10, 11. (a) Petelo wafunjijileko ka ku byo aubile mu bujimi bwa Ngesemani? (b) Byapichilemo Petelo bimufunjishapo ka?

¹⁰ Nangwa kya kuba kyamukolele bingi ku muchima, Petelo wafunjijileko kintu kyanema bingi byo akankelwe kulaba mu bujimi bwa Ngesemani abwa bufuku. Patanshitu, Yesu waambile’mba: “Anweba bonse musakwituntula na mambo a kisakummwekela bufuku buno.” Petelo aye wakumbwile’mba: “Nangwa kya kuba bano bonse basakwimusha na mambo akisakwimumwekela, amiwa kechi nsakwimusha ne!” Yesu wamubujile Petelo amba usakumukana bimye bisatu. Pakuba Petelo wamukumbwile’mba: “Inge kufwa tusakufwila pamo, kabiji kechi nsakwimukana nangwa pachechetu ne.” (Mat. 26:31-35) Nangwa byonkabyo, Petelo wituntwile byonkatu byaambile Yesu. Petelo byo akaine Yesu ja busatu, kyamukolele bingi ku muchima kya kuba ‘wajijile bingi.’—Luka 22:60-62.

¹¹ Ku kino kyamwekele, Petelo wafunjijileko kuba’mba kechi wafwainwa kukizhamo kwiketekela ne. Kyamweka lulombelo lo lwamukwashishe kuyuka kino kishinka. Mambo Petelo ye wanembele lujimuno lwa kuba’mba ‘ikalai na muchima wa kulomba kimye kyonse.’ Nanchi tubena kumvwina luno lujimuno nyi? Nanchi ‘tulomba kimye kyonse’ kumwesha kuba’mba twaketekela mwi Yehoba nyi? (Sala. 78:7) Kabiji twafwainwa ne kuvulukanga lujimuno lwa mutumwa Paulo lwa kuba’mba: “Awa ulanguluka amba waimana, ajimuke kuchina amba wakapona.”—1 Ko. 10:12.

MILOMBELO YA KWA NEHEMIYA YAKUMBWILWE

12. Nehemiya waikala byepi wakumwenako wawama kwi atweba?

¹² Akilangulukai pe Nehemiya, wajinga kaseya wa Mfumu wa bena Pelisha aye Atazakeshi nobe mu mwaka wa 450, Kilishitu saka akyangye kwiya. Nehemiya ke wakumwenako wawama bingi walombanga kufuma panshi ya muchima. Pa moba avula ‘wazhikijilwenga na nzala saka alomba kwi Lesa’ na mambo a malwa apichilengamo Bayudea mu Yelusalema. (Ne. 1:4) Mfumu Atazakeshi byo amwene kuba’mba Nehemiya uji na bulanda, wamwipwizhe kyalengejile. Nehemiya wamubujile byaubiwenga mu Yelusalema. Kepo mfumu amwipwizhe’mba: “Lelo i kika kyo wasaka kulomba?” Ponkapotu Nehemiya ‘walombele kwi Lesa wa mwiulu.’ (Ne. 2:2-4) Ki ka kyafuminemo? Yehoba wakumbwile milombelo yanji ne kulengela bintu kubiwa mu jishinda jalengejile bantu banji kumwenamo. (Ne. 2:5, 6) Kino kyafwainwa kyakoseshe bingi lwitabilo lwa kwa Nehemiya.

13, 14. Twakonsha kukosesha byepi lwitabilo lwetu pa kuba’mba Satana abule kwitulefula?

¹³ Byonka byaubanga Nehemiya, ne atweba inge ketulombe kimye kyonse tukekala na lwitabilo lwakosa. Satana kechi uji na lusa ne, javula witulukuka kimye kyo twakoka. Inge tubena kukolwa nangwa tuji na binyenge twakonsha kutendeka kulanguluka’mba Lesa kechi utako muchima ku byo twingila mu mwingilo wa kusapwila ne. Atweba bavula pa bimye bimo twikala na binyenge, kampe na mambo a byo twapichilemo kala. Satana ukeba atweba kulanguluka’mba kechi twanema ne. Kabiji witweseka na mulanguluko wa kukeba kwitulefula ne kukokesha lwitabilo lwetu. Nangwa byonkabyo, inge twaikala “na muchima wa kulomba kimye kyonse” tukakosesha lwitabilo lwetu. ‘Jikebo ja lwitabilo jiketukwasha kuleya miketo yonse ya mujilo ya kwa aye mubi.’—Efi. 6:16.

¹⁴ Inge tuji “na muchima wa kulomba kimye kyonse,” lweseko kechi luketubazhimuna ne kwitulengela kukankalwa kwikala bakishinka ne. Inge twaesekwa nangwa twaponenwa na bya malwa, twafwainwa kuvulukanga byaubile Nehemiya ne kulomba kwi Lesa ponkapotu. Mambo Yehoba ye witukwasha kushinda ne kuchinchika maseko a lwitabilo lwetu.

LOMBELAINGAKO BAKWENU

15. Ñanyi mepuzho o twafwainwa kwiipuzhanga pa mambo a kulombelako bakwetu?

¹⁵ Yesu wasashijile Lesa kuba’mba lwitabilo lwa mutumwa Petelo lutwajijile kukosa. (Luka 22:32) Byonka byaubile Yesu, Epafalasa mwina Kilishitu wakishinka wajingako mu myaka kitota kitanshi naye walombejileko balongo baikalanga mu muzhi wa Kolose. Paulo wanembele pe aye amba: “Kimye kyonse wimulombelako kuba amba mwimane bakosa nobe bantu bakoma ne kusumininwa kya kine monse mwaswila muchima wa Lesa.” (Kolo. 4:12) Twafwainwa kwiipuzhanga atweba bene amba: ‘Nanchi ndombelako balongo bami mwaya ntanda yonse nyi? Nanchi ndombelako javula balongo ne banyenga babena kumanama na bya malwa nyi? Ñanyi kimye kyapeleleko kyo nalombejileko balongo babena kutangijila mu jibumba ja Yehoba? Ñanyi mu kipwilo ubena kupita mu makatazho ye nalombelako katataka?’

16. Nanchi kyanema kulombelako balongo ne banyenga nyi? Lumbululai.

¹⁶ Kulombelako bakwetu kwi Yehoba Lesa kwakonsha kwibakwasha bingi. (Tangai 2 Kolinda 1:11.) Nangwa kya kuba Yehoba kechi ukumbula milombelo na mambotu a kuba’mba bapopweshi banji bavula balombapo javula ne, bino umona byo batemwa balongo babo kya kine ne kukumbula milombelo yabo. Onkao mambo, twafwainwa kuta muchima pa mutembo ye tuji nanji wa kulombelako bakwetu. Byonka byaubanga Epafalasa, twafwainwa kumweshanga butemwe bwa kine ku balongo ne banyenga yetu bena Kilishitu kupichila mu kwibikako kwibalombelako. Kuba bino kuketunungilako lusekelo, mambo “mu kupana mufuma lusekelo lukatampe kukila mu kutambula.”—Byu. 20:35.

‘LUPULUKILO LWETU LUJI PEPI’

17, 18. “Kwikala na muchima wa kulomba kimye kyonse” kwakonsha kwitukwasha byepi?

¹⁷ Saka akyangye kwamba’mba “bufuku bwapita kala; bwakya ne kukya,” Paulo wanembele’mba: “Anweba bantu mwayuka kino kimye kyo tujimo. Kino kyo kimye kyo mwafwainwa kubuka mu tulo, mambo lupulukilo lwetu lujitu pepi kukila kimye kyo twaitabijile.” (Loma 13:11, 12) Ntanda ipya itulaya Lesa ijitu pepi ne lupulukilo lwetu lujitu pepi kukila ne byo tulanguluka. Kange tulaale ku mupashi ne, kabiji kechi twafwainwa kuswisha bya kutabataba bya mu ino ntanda kwitupwishisha kimye kyo twafwainwa kutoñamina mu milombelo kwi Yehoba ne. Twafwainwa “kwikala na muchima wa kulomba kimye kyonse.” Kuba bino kuketulengela kwikala na “byubilo byazhila ne kwingila mingilo ya kunemeka Lesa” byo tubena kupembela juba ja Yehoba. (2 Pe. 3:11, 12) Kabiji bwikalo bwetu bukamweshanga kuba’mba tubena kulaba ku mupashi kabiji twashiinwa kuba’mba mpelo ya buno bwikalo bwatama yafwenya pepi. Onkao mambo, twayai ‘tulombenga kimye kyonse.’ (1 Tesa. 5:17) Kabiji twayai tulombenga milombelo ya pa bunke kwazhindama bulongo byonka byaubanga Yesu. Inge ke tutoñamine mu milombelo bunke bwetu kwi Yehoba, tukafwenya kwipi ne aye. (Yako. 4:7, 8) Kabiji kuba bino kuketuletela mapesho avula bingi.

¹⁸ Binembelo byaamba’mba: “Byo ajinga pano pa ntanda, Kilishitu walombelenga kwi Lesa milombelo ya misashijilo ya kufuma panshi ya muchima na kujijisha ne mipolo kabiji Lesa wamumvwine na mambo a kumwakamwa.” (Hebe. 5:7) Yesu walombanga milombelo ya misashijilo kwi Lesa kabiji watwajijile kwikala wakishinka kufikatu ne ku mpelo ya bwikalo bwanji pano pa ntanda. Na mambo a kino, Yehoba wasangwile Mwananji ne kumupa bumi bwa bumbulwa kufwa mwiulu. Ne atweba twakonsha kwikala bakishinka kwi Shetu wa mwiulu nangwa kya kuba tukapite mu meseko ne mu bya malwa kulutwe. Inge twaikala na “muchima wa kulomba kimye kyonse,” baketupa kilambu kya bumi bwa myaka.

[Kipikichala pa peja 3]

[Bipikichala pa peja 5]

Nangwa kya kuba Petelo wituntwile, bino wafunjile “kwikala na muchima wa kulomba kimye kyonse” (Monai mafuka 10, 11)

[Bipikichala pa peja 6]

“Kwikala na muchima wa kulomba kimye kyonse” kwakonsha kwitukwasha kushinda meseko (Monai mafuka 13, 14)