‘Itundaikainga Anweba Bene na Bene’

1. Ñanyi mwingilo ye baambapo pa 1 Tesalonika 5:11 ye twingila atweba bonse?

NANCHI mupwila mu Nzubo ya Bufumu yo mwashimikile nangwa yo mwashimukulwile nyi? Umvwe ibyo nanchi mubena kuvuluka byo mwaumvwine ku muchima juba jitanshi jo mwapwijile mu kino kishimikwa nyi? Mwafwainwa mwasanchijile bingi Yehoba. Kampe mwasangalele bingi kyakuba mwakankelwe ne kwimba lwimbo wa kunshikwila. Kumweka bulongo kwa ano Mazubo a Bufumu kulengela bantu kutumbijika Yehoba. Kabiji tutumbijika Yehoba inge saka tutundaika bantu beya na kupwila mu bino bishimikwa. Uno ye mulanguluko wajinga na mutumwa Paulo kimye kyo anembele byambo byo tutanga pa 1 Tesalonika 5:11. Akino kyo kishina kya uno mutwe.—Tangai.

2. Ñanyi bintu byo tusakwisambapo mu uno mutwe?

² Mutumwa Paulo ke wakumwenako wawama wayukile kutundaika bakwabo ba mu lwitabilo. Mu uno mutwe tusakwisamba pa byo akwashishe balongo ne banyenga (1) kuchinchika makatazho, (2) kwikala mu mutende na bakwabo ne (3) kukosesha lwitabilo lwabo mwi Yehoba. Twayai tumone byo twakonsha kufunjilako kwi aye pa kukwasha balongo ne banyenga kukosesha lwitabilo lwabo lelo jino.—1 Ko. 11:1.

PAULO WAKWASHISHE BALONGO NE BANYENGA KUCHINCHIKA MESEKO

3. Paulo wakwashishe byepi bakwabo kubula kulubamo kwingila mwingilo wanema?

³ Paulo watemenwe bingi bena Kilishitu bakwabo. Naye wapichile mu meseko avula bingi. Onkao mambo, wamweshanga lusa ne kifyele ku bakwabo bena Kilishitu bapichilenga mu meseko. Kimye kimo, kechi wajingapo na mali ne. Onkao mambo watendekele kwingila mwingilo wakumukwasha kwikala na byo akeba ne kukwasha bakwabo. (Byu. 20:34) Wayukile mwingilo wa kusona matete. Byo afikile mu kolinda wakingijilenga mwingilo wa kusona matete na Akwila ne Pilisila. Bino pa “moba a sabado” wa kusapwilanga ku Bayudea ne Bangiliki. Kabiji Silasa ne Timoti byo bafikile “Paulo watatwile kuteshako bingi muchima kusapwila mambo a Lesa.” (Byu. 18:2-5) Paulo kechi walubileko mwingilo wanji wanema wa kwingijila Yehoba ne. Mambo akuba Paulo wajinga wakumwenako wawama mu kwingila na ngovu mwingilo ne kwingila mwingilo wa kwimwena bya mu bwikalo wakonsheshe kutundaika balongo ne banyenga. Wibavulwilemo kubuula kuswisha meseko ne kumwena ba kisemi bya mu bwikalo kwibalengela kubuula kuta muchima ku “bintu byanemesha” nangwa’mba bintu byonse byavwangwamo mu mpopwelo ya Yehoba.—Fili. 1:10.

4. Paulo ne Timoti bakwashishe byepi balongo ne banyenga kuchinchika kimye kyo bebamanyikilenga?

⁴ Kipwilo kya mu Tesalonika byo kyalengelwetu basapwishi bapichile mu meseko akatampe bingi. Kiombe kya bantu byo kyabujile kutana Paulo ne Silasa ‘bakululwile balongo bamo ne kwibatwala ku bakulumpe ba mu muzhi’ saka babijika’mba “Bano bantu bonse balengulula mizhilo ya kwa Kesala.” (Byu. 17:6, 7) Fwanyikizhai bena Kilishitu bakatataka byo baumvwine moyo, byo bayukile’mba bantu ba mu uno muzhi bebalukamo. Kino kyakonsheshe kwibalengela kuleka kwingijila Yehoba na mukoyo. Bino Paulo kechi wakebelenga’mba balefulwe ne. Nangwa kyakuba Paulo ne Silasa bafumine ku ino mpunzha, batwajijile kuta muchima kino kipwilo kyajinga kya katataka. Paulo wavulwilemo bena Tesalonika’mba: “Twatumine Timoti mulongo wetu kuba’mba emukoseshe ne kwimutekenesha na mambo a lwitabilo lwenu, pa kuba’mba muntu nangwa umo abule kutelengela ku bino bya malwa.” (1 Tesa. 3:2, 3) Kyamweka Timoti wapichile mu bya malwa monka mu mpunzha mo akomejile mu Lisitila. Kabiji wamumonanga Paulo saka akosesha balongo. Kumona Yehoba byo ebakwashishe kwalengejile Timoti kutundaika balongo ne banyenga kuba’mba bintu byonse bikelatu bulongo.—Byu. 14:8, 19-22; Hebe. 12:2.

5. Mukulumpe mu kipwilo umo wakwashishe byepi mulongo Bryant?

⁵ Ñanyi jishinda jikwabo Paulo jo akoseshemo balongo ne banyenga? Paulo ne Banabasa byo babwelele ku Lisitila, Ikonyuma ne Antioka “bebatongwejile bakulumpe mu kipwilo kimo kimo.” (Byu. 14:21-23) Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, bakulumpe mu bipwilo baingijile bingi bulongo uno mwingilo wa kutekenesha balongo ne banyenga mu bipwilo byonka byo kiji ne lelo jino. Mulongo Bryant waambile’mba: “Batata bekaine ne bamama kabiji bamama bebapangile mu kipwilo. Nalefwilwe bingi ne kwikala na binyenge.” Pano ñanyi bintu byakwashishe Bryant kuchinchika? Waambile’mba mukulumpe mu kipwilo aye “Tony wisambanga ne amiwa pa kipwilo ne pa bimyetu bakwabo. Juba jimo waambile pa bantu bajinga na lusekelo nangwa kya kuba bapichilenga mu meseko. Wantangijile kinembelo kya Salamo 27:10 kabiji javula waambanga pe Hezekiya watwajijile kwingijila Yehoba mu bukishinka nangwa kyakuba bashanji bajinga na byubilo byatama.” Abino byonse byakwashishe byepi Bryant? Bryant waambile’mba: “Byambo bya ba Tony, byandengejile kutendeka kwingila mwingilo wawama wa kimye kyonse.” Anweba bakulumpe yukainga bibena kupitamo balongo ne banyenga ne kwisambanga nabo “byambo byawama” byakonsha kwibatundaika byonka byo byatundaikilwe Bryant.—Maana. 12:25.

6. Paulo waingijishe byepi mashimikila akala kutundaikilamo balongo ne banyenga?

⁶ Paulo wavulwilemo balongo ne banyenga kuba’mba “jibumba jikatampe jituzhokoloka ja bakamonyi” jachinchikile meseko mambo a kuba’mba Yehoba wibakoseshe. (Hebe. 12:1) Paulo wayukile kuba’mba mashimikila akala a balongo ne banyenga bachinchikile meseko apusana pusana akonsha kukosesha ne kutundaika balongo ne banyenga ne kwibalengela kuta muchima “muzhi wa Lesa mumi.” (Hebe. 12:22) Abino byo byo kiji ne lelo jino. Kutanga pe Yehoba byo akwashishe Gidiona, Balaka, Davida, Samwela ne bakwabotu kwitukosesha bingi. (Hebe. 11:32-35) Kabiji kutanga pa bakalume ba Yehoba ba mu ano moba kwitukosesha bingi. Pa ofweshi mukatampe wa ntanda yonse batambwila makalata anemba balongo ne banyenga batundaikwa na mambo a kutanga mashimikila aamba pa bakalume bakishinka ba mu ano moba.

PAULO WAMWESHESHE BALONGO NE BANYENGA BYO BAFWAINWA KUKWATANKANA BENE NA BENE

7. Ñanyi bintu byo tufunjilako ku lutundaiko lwa mutumwa Paulo luji pa Loma 14:19-21?

⁷ Tukakosesha balongo ne banyenga inge ketwambe ne kuba bintu bileta mutende mu kipwilo. Kechi twafwainwa kwabenamo na mambo a kupusana kwa milanguluko ne. Kabiji kechi twakonsha kwipachikanga pa bintu byakonsha kubula kulala mafunde a mu binembelo ne. Akilangulukai pa kyamwekele mu kipwilo kya mu Loma. Mu kino kipwilo mwajinga bena Kilishitu Bayudea ne bena Kilishitu Babujile Bayudea. Mizhilo ya Mosesa byo yalekele kwingila ne mizhilo yaambile pa kubula kuja kajo kamo nayo beifumishepo. (Mako 7:19) Kufumatu kyo kya kimye bena Kilishitu bamo bakasulukile kuja kajo konse. Pakuba bena Kilishitu Bayudea bakwabo bamwene’mba kechi kyayilamo kuja kano kajo ne. Kino kyaletele mabano mu kipwilo. O ene mambo Paulo o aambijile pa buneme bwakulama mutende amba: “Kyawama kubula kuja nyama, kutoma binyu nangwa kubula kuba kintu kyonse kyakonsha kutuntwisha mulongo wenu.” (Tangai Loma 14:19-21.) Paulo wakwashishe bena Kilishitu bakwabo kuba’mba mapata alengela kipwilo kwabenamo. Kabiji walekele kuba bintu byakonsha kutuntwisha bakwabo. (1 Ko. 9:19-22) Ne atweba umvwe twaleka kwipachika, tukatundaika bakwetu ne kuleta mutende mu kipwilo.

8. Paulo wapwishishe byepi lukatazho lwakonsheshe kuleta mabano mu kipwilo?

⁸ Paulo wamwesheshe bya kwikala mu mutende na bantu bepachikanga pa bintu byanemesha. Bena Kilishitu batanshi bakanjikizhenga bena Kilishitu babujile Bayudea kuya kumukanda, kuchiina’mba bakebamanyikanga ku bakwabo Bayudea. (Nga. 6:12) Nangwa kyakuba Paulo kechi waswishishe uno mulanguluko ne, kechi wakanjikizhe bakwabo kulondela milanguluko yanji ne. Pakuba watwajile luno lukatazho ku batumwa ne ku bakulumpe ba mu Yelusalema. (Byu. 15:1, 2) Na mambo a kuba’mba wapwishishe luno lukatazho mu jino jishinda, wakwashishe bena Kilishitu kutwajijila kwikala na lusekelo ne mutende mu kipwilo.—Byu. 15:30, 31.

9. Ñanyi bintu byaubile Paulo twakonsha kuba?

⁹ Inge kwamweka bintu byakonsha kuleta mabano mu kipwilo kyakonsha kuwama kuya na kutambula bukwasho ku bantu Yehoba bo atongola kutangijila kipwilo pa kuba’mba tulame mutende. Bishinka bimo byakonsha kwitukwasha biji mu mabuku etu alumbulula Baibolo nangwa mu mikambizho ifuma ku jibumba ja Lesa. Inge ke tulondele ino mikambizho ne kubula kulondela milanguluko yetu, tukalengela kipwilo kukwatankana.

10. Ñanyi bintu bikwabo byaubile mutumwa Paulo pa kuba’mba kipwilo kikwatankane?

¹⁰ Na mambo a kuba’mba Paulo waambile pa byubilo byawama byajinga na balongo ne banyenga kechi pa byubilo byatama byo bajinga nabyo ne, kino kyalengejile kutundaika mutende. Byambo byanji bya kupezhako mu nkalata yo anembejile bena Loma, Paulo watongwele mazhina a bantu bapusa pusana ne kwamba pa bintu byawama byo baubile nangwa’mba pa byubilo byabo byawama. Byonka byaubile Paulo ne atweba twafwainwa kwambanga pa byubilo byawama biji na balongo ne banyenga. Inge twauba bino tukalengela balongo ne banyenga kukwatankana ne kwitemwa abo bene na bene.

11. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuba pakuba’mba tupwane na bakwetu umvwe twizhingijisha?

¹¹ Bimye bimo bena Kilishitu bakosa mu lwitabilo bakonsha kutoboka nangwa kwizhingijisha. Bino byo byamwekele kwi Paulo ne mulunda nanji Banabasa. Bano banabalume babiji bepachikile bingi umvwe bakonsha kuya ne Mako pa lwendo lwabo lwa bubiji lwa bumishonale. Ponkapotu pabukile “mapata akatampe bingi” kabiji bakankelwe kwendela pamo. (Byu. 15:37-39) Nangwa byonkabyo, Paulo, Banabasa ne Mako bapwaine. Bamwesheshenga’mba kipwilo kyafwainwa kwikala mu mutende ne kukwatankana. Palutwe kacheche, Paulo waambile pa byubilo byawama byajinga ne Banabasa ne Mako. (1 Ko. 9:6; Kolo. 4:10) Ne atweba twafwainwa kupwana na bena Kilishitu bakwetu bo tuji nabo nafika ne kutwajijila kwambanga pa byubilo byabo byawama. Umvwe saka tuba bino tukaleta mutende ne kulengela kipwilo kukwatankana.—Efi. 4:3.

PAULO WAKWASHISHE BALONGO NE BANYENGA KUKOSESHA LWITABILO LWABO

12. Ñanyi makatazho amo apitamo balongo ne banyenga?

¹² Tutundaika balongo ne banyenga yetu umvwe twibakwasha kukosesha lwitabilo lwabo mwi Yehoba. Bamo bebendeleka ku balongo babo babula Bakamonyi ba kwa Yehoba, bakwabo nabo bebendeleka ku sukulu nangwa ku nkito. Bakwabo nabo bakolwakolwa nangwa baji na binyenge. Kabiji bena Kilishitu bamo batwajijila kupembelela mpelo ya buno bwikalo pa myaka yavula kufuma po babatizhiwe. Ano o meseko amo apitamo bena Kilishitu lelo jino. Ne bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi nabo bapichilenga mu meseko a yenka uno mutundu. Paulo waubile byepi pa kuba’mba akoseshe balongo ne banyenga?

13. Ñanyi jishinda Paulo jo akwashishemo balongo ne banyenga bo baendelekanga na mambo a lwitabilo lwabo?

¹³ Paulo waingijishe Binembelo pa kukwasha balongo ne banyenga kukosesha lwitabilo lwabo. Bena Kilishitu Bayudea kechi bayukile bya kukumbula balongo babo banemekele bupopweshi bwa Bayudea kukila kunemeka bwina Kilishitu ne. Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, nkalata Paulo yo anembejile bena Kilishitu Bahebelu ibakoseshe bingi. (Hebe. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25) Jishinda jo alumbulwijilemo bishinka jibakwashishe kuyuka mwakukumbwila bano balongo babo babula kwitabila. Lelo jino twakonsha kukwasha bulongo ne banyenga bo bendeleka kuyuka bya kwingijisha mabuku alumbulula Baibolo pa kulumbulwila bakwabo bintu byo baitabilamo. Kabiji inge banyike babena kwibendeleka pa mambo a kwitabila’mba Bintu byonse byalengelwe twakonsha kwibatundaika kutanga mabuloshuwa a Kizungu a kuba’mba Was Life Created? ne The Origin of Life—Five Questions Worth Asking pa kuba’mba balumbulule ene mambo o baitabila’mba bintu byonse byalengelwe.

14. Ñanyi Bintu byaubanga Paulo nangwa kyakuba wapayankene mu mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha?

¹⁴ Paulo watundaikile balongo ne banyenga kumwesha butemwe ne “mingilo yawama.” (Hebe. 10:24) Wibakwashishe mu ñambilo ne mu byubilo. Kimye Paulo kyo ajinga mu Yudea, watumijile balongo ne banyenga Bintu byo bakajilwe. (Byu. 11:27-30) Nangwa kyakuba Paulo wapayankene bingi mu mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha wamonangapo mashinda a kukwashishamo bakajilwe. (Nga. 2:10) Byo aubile bino wakoseshe bakwabo ba mu lwitabilo kuketekela’mba Yehoba ukebalama. Lelo jino, inge saka twingijisha bulume bwetu, kimye kyetu ne busendwe bwetu kukwasha balongo ne banyenga bafikilwa na bya malwa tukosesha bingi lwitabilo lwabo. Kabiji tukwasha balongo ne banyenga umvwe saka tupana bupe ku mwingilo wa ntanda yonse. Twafwainwa kwingijisha ano mashinda ne mashindatu akwabo kukwasha balongo ne banyenga kuketekela mwi Yehoba kuba’mba kechi ukebasha ne.

15-16. Twakonsha kukosesha byepi balongo ne banyenga bakoka mu lwitabilo?

¹⁵ Paulo watwajijile kukwasha bakoka mu lwitabilo. Wibamwesheshe kifyele ne kwibatundaika. (Hebe. 6:9; 10:39) Mu nkalata yonse yo anembejile Bahebelu, waingijisha javula kyambo kya kuba’mba “atweba” kumwesha kuba’mba naye waingijishenga byambo byo anembele mu ino nkalata. (Hebe. 2:1, 3) Byonka byaubile Paulo, ne atweba twafwainwa kutwajijila kutundaika bakoka mu lwitabilo. Tuba bino umvwe saka twibakosesha ne kwibata muchima. Kino kimwesha’mba twibatemwa bingi. Kuyuka byambo bya kwingijisha ne kuyuka bulongo mwakwibyambila kwibakosesha bingi ne kwibatundaika.

¹⁶ Paulo waambijile balongo ne banyenga kuba’mba Yehoba wayuka mingilo yabo yawama. (Hebe. 10:32-34) Ne atweba twakonsha kuba byonka byaubile Paulo inge tubena kutundaika mukwetu wakoka mu lwitabilo. Twakonsha kumwipuzha kuba’mba etubuule byo aishile mu bukine nangwa kumutundaika kuvulukapo bintu bimo bimwesha’mba Yehoba wamukwashishe. Twakonsha kumuvululamo kuba’mba Yehoba kechi walubamo bintu bimo byawama byo aubile kala byamwesheshe’mba watemwa Yehoba ne, kabiji kechi ukamulekelela ne. (Hebe. 6:10; 13:5, 6) Ino misambo yakonsha kutundaika balongo ne banyenga kutwajijila kwingijila Yehoba.

‘ITUNDAIKAIKANGA ANWEBA BENE NA BENE’

17. Twakonsha kutwajijila byepi kuwamishako busendwe bwa kukwasha balongo ne banyenga?

¹⁷ Byonkatu ntungi byo atwajijila kuwamishako busendwe bwanji, ne atweba twafwainwa kutwajijila kwitundaikanga atweba bene na bene. Twakonsha kukwasha bakwetu kuchinchika meseko inge saka twambapo pa bantu bakala bachinchikile kabiji twakonsha kuleta mutende inge saka twamba pa bintu byawama byo tumona mu bakwetu. Kechi twafwainwa kwambanga pa bintu bibula kuleta mutende ne, kana kwamba pa bintu byafwainwa kwitupwanya. Kabiji twafwainwa kukosesha lwitabilo lwa balongo ne banyenga umvwe saka twamba pa bukine bwa mu Baibolo, kwibakwasha mu byo bakajilwa ne kutwajijila kutundaika bonse bakoka mu lwitabilo.

18. Ñanyi kintu kyo twafuukulapo kuba?

¹⁸ Bantu bengila mwingilo wa kushimika bishimikwa bya kupopwelamo Lesa baji bingi na lusekelo. Twakonsha kwikala na lusekelo umvwe saka tukwasha balongo ne banyenga kukosesha lwitabilo lwabo. Bishimikwa byonaika pa kupitapo myaka, pakuba mwingilo wetu wa kutundaika balongo ne banyenga ukekala myaka. Onkao mambo, twayai ‘twitundaikenga ne kwikomesha atweba bene na bene, byonkatu byo tubena kuba.’—1 Tesa. 5:11.