MUTWE WA KUFUNDA 15
Ñanyi Bintu byo Twafwainwa Kufunjilako ku bya Kukumya Byaubile Yesu?
“Wapitañenenga monse mu kyalo na kuba bintu byawama ne kubuka.”—BYU. 10:38.
LWIMBO 13 Kilishitu ye Twafwainwa Kulondelanga
BIJI MU UNO MUTWEa
1. Lumbululai kyamwekele kimye Yesu kyo aubile kya kukumya kitanshi.
FWANYIKIZHAI byo kyajinga mu 29 C.E kimye Yesu kyo atendekele mwingilo wanji. Yesu ne inanji aye Maliya ne baana banji ba bwanga bamo bebechile ku kijiilo kya masongola mu Kena, muzhi waikela ku buyeke bwa Nazala mo baikalanga. Maliya ne kisemi kyanengezhezhe masongola bajinga balunda. Kabiji kyamweka Maliya wibakwashishengako kutambwila benyi baishile ku masongola. Pa masongola pamwekelepo kintu kimo kyakonsheshe kulengesha bumvu kisemi ne bene batwelelenga mu masongola. Binyu byapwile. Kampe bantu baishile bavujile bingi. Maliya waile bukiji ku mwananji ne kumwambila’mba: “Binyu byapwa.” (Yoa. 2:1-3) Ñanyi kintu kyaubilepo Yesu? Waubile kya kukumya. Waalwile mema ke “binyu byawama.”—Yoa. 2:9, 10.
2-3. (a) Bya kukumya bya mutundu ka byaubilenga Yesu? (b) Twakonsha kumwenamo ka mu kulondela bya kukumya byaubilenga Yesu?
2 Yesu waubile bya kukumya byavula bingi kimye kyo aingijilenga mwingilo wanji pano pa ntanda.b Waubile bya kukumya pa kuba’mba akwashe biumbi bya bantu. Waubile bya kukumya bibiji bya kujiisha bantu. Patanshi wajiishishe banabalume 5,000 kabiji pa kimye kikwabo wajiishishe banabalume 4,000. Inge twabajilako banabakazhi ne baana, bantu bonse bo ajiishishe bakijile 27,000. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Kabiji wabukile ne bonse bakolelwe. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Fwanyikizhai mabumba byo akuminye Yesu byo ebabukile mu jishinda ja kukumya ne kwibajiisha.
3 Atweba lelo jino, tufunjilako byavula bingi ku bya kukumya byaubile Yesu. Mu uno mutwe, tusakwisamba pa mafunjisho akonsha kukosesha lwitabilo lwetu o tufunjilako ku bya kukumya byaubile Yesu. Kabiji, tusakufunda byo twakonsha kumwesha kwipelula ne kifyele byonka byaubilenga Yesu.
BYO TUFUNJILAKO KWI YEHOBA NE YESU
4. Ñanyi bintu byo tufunjilako ku bya kukumya byaubile Yesu?
4 Bya kukumya byaubile Yesu bitufunjisha bintu bikosesha lwitabilo lwetu pe aye ne Shanji. Mambo Yehoba ye nsulo ya bulume Yesu bo aingijishenga kuba bya kukumya. Byubilo 10:38 bitubula’mba: “Lesa byo amushingile [Yesu] mupashi wazhila ne na bulume, kabiji wapitañenenga monse mu kyalo na kuba bintu byawama ne kubuka bonse bo bamanyikilenga kwi Diabola, mambo Lesa wajinga ne aye.” Vulukai ne kuba’mba byonse Yesu byo aambile ne byo aubile kubikakotu ne bya kukumya byamwesheshenga milanguluko ya Shanji ne byo omvwa ku muchima. (Yoa. 14:9) Twayai twisambe pa bintu bisatu byo tufunjilako ku bya kukumya byaubile Yesu.
5. Ñanyi byubilo byalengejile Yesu kuba bya kukumya? (Mateo 20:30-34)
5 Kitanshi: Yesu ne Yehoba betutemwa bingi. Yesu byo ajinga pano pa ntanda, wamwesheshe byo atemwa bantu kimye kyo aubilenga bya kukumya ne kukwasha bamanaminenga. Kimye kimo, banabalume babiji bampofu babijikile’mba Yesu ebakwashe. (Tangai Mateo 20:30-34.) “Wibobijile lusa” ne kwibabuka. Kyambo kya Kingiliki kyo batuntulula’mba “wibobijile lusa,” kilumbulula kifyele kyo ajinga nakyo. Kifyele kya uno mutundu kyo kyalengejile Yesu kumwesha butemwe, kujisha mabumba ajinga na nzala ne kubuka wakolelwe mbumba. (Mat. 15:32; Mako 1:41) Twakonsha kushiinwa’mba Yehoba, Lesa wa “kifyele” ne mwananji betutemwa bingi. Kabiji kibakola bingi ku muchima inge tubena kumanama. (Luka 1:78; 1 Pe. 5:7) Bakebesha bingi kufumyapo makatazho onse apitamo bantu.
6. Ñanyi bulume Yehoba bo apa Yesu?
6 Kya bubiji: Lesa wapa Yesu bulume bwa kufumyapo makatazho onse apitamo bantu. Bya kukumya byaubile Yesu, byamwesheshenga’mba uji na bulume bwa kupwisha makatazho onse o twakonsha kukankalwa kupwisha na bulume bwetu. Uji na bulume bwa kufumyapo bintu byonse bilengela bantu kumanama nabiji, bundengamambo bo twaswana bulengela kukolwa ne kufwa. (Mat. 9:1-6; Loma 5:12, 18, 19) Bya kukumya byo aubile bimwesha’mba uji na bulume bwa “kubuka misango yonse” ya bikola ne kusangula bafwa. (Mat. 4:23; Yoa. 11:43, 44) Kabiji, uji na bulume bwa kukanya luvula ne kushinda bandemona. (Mako 4:37-39; Luka 8:2) Kyawama bingi kuyuka’mba, Yehoba wapana buno bulume ku Mwananji.
7-8. (a) Bya kukumya byaubile Yesu bitulengela kushiinwa’mba ka? (b) Ñanyi kya kukumya kyo mubena kukebesha kukamona mu ntanda ipya?
7 Kya busatu: Twafwainwa kushiinwa kuba’mba Bufumu bwa Lesa bukafikizha milaye yonse yawama. Bya kukumya byaubile Yesu byo ajinga pano pa ntanda bitufunjisha’mba ukebyuba ntanda yonse mambo ye Mfumu wa Bufumu bwa Lesa. Langulukai pa byo kikekala inge Kilishitu watendeka kulama pano pa ntanda ponse. Tukekala na butuntulu bwa mubiji bwawama, mambo ukafumyapo bikola ne bulema bwamanyika bingi bantu. (Isa. 33:24; 35:5, 6; Lum. 21:3, 4) Kechi tukekalanga na nzala nangwa kufikilwa na bya malwa biyakotu bine ne. (Isa. 25:6; Mako 4:41) Tukekala na lusekelo lukatampe byo tukatambwila “bonse baji mu bilende” bakasangulwa. (Yoa. 5:28, 29) Ñanyi kya kukumya kyo mubena kukebesha kumona mu ntanda ipya?
8 Yesu byo aubilenga bya kukumya, wamwesheshe’mba wipelula kabiji uji na kifyele. Ne atweba, twafwainwa kwikala na bino byubilo. Twayai twisambe pa mashimikila abiji. Tusakutendekelapo jishimikila ja kijiilo kya masongola mu Kena.
BYO TUFUNJILAKO KU KWIPELULA
9. Yesu waubile byepi pa kijiilo kya masongola? (Yoano 2:6-10)
9 Tangai Yoano 2:6-10. Binyu byo byapwile pa kijiilo kya masongola, nanchi Yesu kwajingapo byo afwainwe kuba nyi? Ine. Kechi kwajingapo bungauzhi bwaambijile jimo kuba’mba Mesiasa ukalenga binyu mu jishinda ja kukumya ne. Fwanyikizhai byo mwakonsha kumvwa inge kajo kapwa pa kijiilo kya masongola enu. Kyamweka Yesu waumvwijile lusa kisemi kikatakata musongwa ne musongoshi kabiji wakebelenga kwibakwasha pa kuba’mba kibule kwibalenga bumvu. Onkao mambo, byonka byo twaamba ku ntatwilo ya uno mutwe, waubile kya kukumya. Waalwile mema avujile malita 390 kwikala ke binyu byawama. Kyamweka wanengezhe binyu byavula pa kuba’mba inge byashalapo bakebingijishe kulutwe nangwa kwibipotesha pa kuba’mba bano bamulume ne mukazhi bakekale na mali a kwikwashishamo. Kino kyafwainwa kibasangajikile bingi.
Yesu kechi witotanga pa bya kukumya byo aubile ne. Ne atweba kechi twafwainwa kwitotanga pa bintu byo twaubapo mu jibumba ja Lesa ne (Monai mafuka 10-11)d
10. Ñanyi bishinka bimo byanema biji mu jishimikila janembwa mu Yoano kitango 2? (Monai kipikichala.)
10 Langulukai pa bishinka bimo byanema biji mu jishimikila janembwa mu Yoano kitango 2. Nanchi mwamona kuba’mba Yesu kechi ye wayuzhizhe mema mu milondo ya mabwe nenyi? Na mambo a kuba kechi wakebele kwitumbijika aye mwine ne, waambijile bakalume banji kuyuzha mema mu milondo. (Byepelo 6, 7) Kabiji byo aalwile mema kwikala ke binyu, aye mwine Yesu kechi ye watwajilepo bimo ku mukulumpe wa kijiilo ne. Pakuba, waambijile bakalume banji kuba bino. (Kyepelo 8) Kabiji Yesu kechi washikwilepo kapu wa binyu ne kumusuntula mwiulu ne kwitota ku benyi baishile ne kwamba’mba, ‘Tompaipo mumvwe binyu byo nalenga’ ne.
11. Twakonsha kufunjilako ka ku kya kukumya kyaubile Yesu?
11 Twakonsha kufunjilako ka ku kya kukumya kyaubile Yesu kya kwalula mema ke binyu? Tufunjilako kwipelula. Yesu kechi witotele pa kya kukumya kyo aubile ne. Kabiji, kechi witotelepo pa bintu byonse byo aubile ne. Pakuba, wipelwile ne kupana lukumo lonse ne munema kwi Shanji. (Yoa. 5:19, 30; 8:28) Umvwe twatwajijila kwipelula byonka byajinga Yesu, kechi tuketotanga pa bintu byonse byo tuba ne. Kabiji kechi twafwainwa kwitotanga pa bintu byonse byo tuba mu mwingilo wa Yehoba ne. Bino twafwainwa kupananga lukumo kwi Lesa wetu ye twingijila. (Yele. 9:23, 24) Twafwainwa kumupa munema, mambo kafwako kintu kyawama kyo twakonsha kuba kwa kubula bukwasho bwa Yehoba ne.—1 Ko. 1:26-31.
12. Ñanyi jishinda jikwabo jo twakonsha kumwesheshamo kwipelula byonka byajinga Yesu? Lumbululai.
12 Langulukai pa jishinda jikwabo jo twakonsha kumwesheshamo kwipelula byonka byajinga Yesu. Fwanyikizhai kino: Mukulumpe mu kipwilo waikala kimye kyabaya na kukwasha nkwasho mu kipwilo mwanyike kunengezha jashi janji jitanshi ja mvula bantu. Na mambo a bukwasho bwa mukulumpe mu kipwilo, uno mulongo mwanyike waamba jashi jawama kabiji kipwilo kyamwenamo bingi. Byo bapwisha kupwila, umo waiya ku mukulumpe mu kipwilo ne kwamba’mba: ‘Mulongo Kananga waji kwamba bingi bulongo jashi.’ Nanchi mukulumpe mu kipwilo wakonsha kwamba’mba: ‘Ee, bino natayile kimye kyabaya bingi na kumukwasha kunengezha’ nyi? Inyi wakonsha kwipelula ne kwamba’mba: ‘Ee, waamba bingi bulongo. Naumvwa bingi bulongo’? Inge twipelula, kechi tuketotanga pa bintu byawama byo tubila bakwetu ne. Tukatondwa mambo twayuka kuba’mba Yehoba umona byo tuba kabiji wibinemeka. (Esakanyaiko Mateo 6:2-4; Hebe. 13:16) Kwambatu kine, tusangajika Yehoba umvwe ketulondele Yesu ne kumwesha kwipelula.—1 Pe. 5:6.
KUFUNDA BYA KUMWESHA LUSA
13. Ñanyi kintu kyamwene Yesu byo anangijilenga kwipi na muzhi wa Naina, kabiji waubilepo byepi? (Luka 7:11-15)
13 Tangai Luka 7:11-15. Fwanyikizhai kino kintu kyamwekele kimye Yesu kyo aingijilenga mwingilo wanji. Wayile mu muzhi wa mu Ngalilea watelwanga’mba Naina, wajinga ku bwipi na Shunema, Elisha ko asangwile mwana wa mwanamukazhi saka papita ne myaka nobe 900. (2 Mfu. 4:32-37) Yesu byo anangijilenga kwipi na kibelo kya muzhi, wamwene bantu saka balupula muntu wafwa mu muzhi. Kino kyamwekele kyatamine bingi. Mambo uno mwana wafwile wajinga mwana wa mwanamukazhi wafwilwa. Kabiji ye mwana umotu ye ajinga nanji. Bino uno mwanamukazhi wajinga na bulanda kechi wajinga bunke ne, bantu bavula kufuma mu muzhi bajinga nanji. Yesu wibemikile kabiji waubile kintu kyanema bingi ku uno mwanamukazhi wajinga na bulanda, wasangwile mwananji! Uno ye mutanshi pa bantu basatu Yesu bo asangwile bo batongola mu mabuku a Mambo Awama.
Mweshainga lusa ku bafwisha byonka byaubanga Yesu (Monai mafuka 14-16)
14. Ñanyi bishinka bimo byanema biji mu jishimikila janembwa mu Luka kitango 7? (Monai kipikichala.)
14 Langulukai pa bishinka bimo byanema biji mu jishimikila janembwa mu Luka kitango 7. Nanchi mwamona kuba’mba Yesu “byo amumwene” mwanamukazhi wajinga na bulanda po po “amubijile lusa” nyi? (Kyepelo 13) Kampe Yesu wamwene uno mwanamukazhi na kujila byo aendelenga kipikipi na mubiji wa mwananji wafwa kabiji wamubijile lusa. Yesu kechi wamumvwijiletu bulanda uno inetu ne; bino wamubijile lusa. Wisambile nanji na jiwi jawama ne kwamba’mba: “Kileke kujila.” Kepo amukwashishe. Wasangwile uno mwana kabiji “wamupaine kwi inanji.”—Byepelo 14, 15.
15. Twakonsha kufunjilako ka ku kya kukumya kyaubile Yesu?
15 Twakonsha kufunjilako ka ku kya kukumya kyaubile Yesu kya kusangula mwana wa mwanamukazhi wafwilwa? Tufunjilako kumwesha lusa ku baji na bulanda. Ibyo kuba’mba kechi twakonsha kusangula bafwa byonka byaubile Yesu ne. Bino twakonsha kumwesha lusa ku baji na bulanda inge twatako muchima ku byo babena kumweka. Twakonsha kumwesha lusa inge twaambapo byambo bimo nangwa kubapo kintu kimo kyakonsha kwibakwasha ne kwibatekenesha.c (Maana 17:17; 2 Ko. 1:3, 4; 1 Pe. 3:8) Kwambatu byambo bicheche nangwa kwibobilapo tuntu tucheche kwakonsha kwibatundaika ne kwibatekenesha bingi.
16. Byonka byo bamwesha pa kipikichala ñanyi bintu byo twakonsha kufunjilako ku byapichilemo inetu wafwishishe mwananji katataka?
16 Langulukai pa kino kyamwekele myaka yapitapo. Byo baimbilenga lwimbo pa kupwila, nyenga umo wamwene inetu saka alakasha mipolo. Mu uno lwimbo mwajinga byambo byaambilenga pa luketekelo lwa lusanguko kabiji uno inetu po po afwishishetu mwananji wamukazhi. Nyenga byo ayukile byapichilengamo uno inetu, ponkapotu wayile po ajinga ne kumukumbata kabiji baimbijile pamo lwimbo yense ne byo apwa. Uno inetu waambile’mba: “Kino kyandengejile kuyuka’mba balongo ne banyenga bantemwa bingi.” Waubile bingi bulongo kuya na kupwila mambo waambile’mba:“Ku Nzubo ya Bufumu ko ko tutambwila bukwasho.” Twafwainwa kuketekela’mba Yehoba umona ne kunemeka bintu byo tuba nangwatu bicheche bimwesha kifyele ku “baji na bulanda.”—Sala. 34:18.
BINTU BYO MWAFWAINWA KUBA BYAKONSHA KUKOSESHA LWITABILO LWENU
17. Ñanyi bintu byo twafunda mu uno mutwe?
17 Twakonsha kukosesha lwitabilo lwetu umvwe twatanga mashimikila a mu Baibolo aamba pa bya kukumya byaubile Yesu. Ano mashimikila etufunjisha’mba Yehoba ne Yesu betutemwa bingi ne kuba’mba Yesu uji na bulume bwa kufumyapo makatazho onse apitamo bantu kabiji twafwainwa kuketekela bintu byawama bitulaya Lesa byo akoba inge Bufumu bwanji bwatendeka kulama pano pa ntanda. Inge twafunda pa ano mashimikila, twakonsha kulanguluka pa byo akonsha kwitukwasha kwikala na byubilo bijipo ne Yesu. Kampe mwakonsha kufunda pa bya kukumya bikwabo byaubile Yesu pa Kupopwela kwa Kisemi nangwa pa lufunjisho lwenu lwa pa bunke. Mwafwainwa kumonapo bintu bimo byo mwafwainwa kufunjilako kabiji mwafwainwa kubuulako bakwenu bintu byo mwafunda. Inge mwauba bino, mukekala na byavula bya kwisambapo byakonsha kukosesha bakwenu—Loma 1:11, 12.
18. Ñanyi mepuzho akakumbulwa mu mutwe walondelapo?
18 Ku mpelo ya mwingilo wanji, Yesu wasangwile mulunda nanji. Luno lwajinga lusanguko lwa busatu lwaubile Yesu. Kabiji lwapeleleko lwanembwa mu Baibolo. Nangwa byonkabyo, kino kya kukumya kyapusene bingi na bya kukumya bikwabo mambo mulunda nanji wafwile wapwishishe moba ana mu kilende. Ñanyi bintu byo twakonsha kufunjilako ku kino kya kukumya? Twakonsha kukosesha byepi lwitabilo lwetu mu lusanguko? Mutwe walondelapo ukakumbula ano mepuzho.
LWIMBO 20 Mwapaine Mwanenu ye Mwatemwa
a Shayuka wa Baibolo waambile’mba: “Bantu mu byalo byo baambapo mu Baibolo balangulukanga’mba kutambwila benyi wajinga mwingilo wanema bingi kabiji kanatu inge kajo kashalapo bino bamona’mba baji kunengezha kawaina. Onkao mambo, babena kutambwila benyi kikatakata ku kijiilo kya masongola, banengezhanga kajo kavula ne bya kutoma byavula.”
b Mabuku a Mambo Awama aamba pa bya kukumya kukila 30 byaubile Yesu. Kabiji Yesu waubile bya kukumya bikwabo byavula, bino Baibolo kechi wibitongaula kimo kimo ne. Kimye kimo, bantu “bonse mu muzhi” baishile kwi aye kabiji “wabukile bonse bajinga na bikola byapusana pusana.”—Mako 1:32-34.
c Pa kuba’mba muyuke bintu bimo byo mwakonsha kwamba nangwa kuba pa kutekenesha baji na bulanda, monai kibaba kya kuba’mba “Tekeneshainga Bafwisha Balongo Babo Byonka Byaubanga Yesu” mu Kyamba kya Usopa kya January 1, 2011.
d KULUMBULULA KIPIKICHALA: Yesu waimana palepa byo bya, kabiji musongwa ne musongoshi ne bo baitako babena kutoma binyu byawama.