Mwingilo ye Twabujilenga Kuketekela Wituletejile Lusekelo ne Bintu byo Twafunjile mu Kwingijila Yehoba

Bansemi bami bafumine ku Estonia ne kuya ku Germany mu kimye kya Nkondo ya Bubiji ya Ntanda Yonse. Akwa ko ko nasemekejilwe. Byo nasemenwe batendekele kwinengezha kuvilukila ku Canada. Byo twafikile mu Canada kwipi na Ottawa, twafikijile mu kazubo mo balelelanga banzolo. Twajinga bayanji pano bino twaikalanga na make o twajanga lukelo.

Juba jimo, Bakamonyi ba kwa Yehoba batangijile bamama Lumwekesho 21:3, 4. Bino byambo bibafikile bingi pa muchima kya kuba balakashishe ne mipolo. Bamama ne batata batwajijile kufunda Baibolo kabiji palutwe kacheche babatizhiwe.

Nangwa kya kuba bansemi bami kechi bayukile Kizungu bulongo ne, baingijilanga Yehoba na mukoyo. Ku Sudbury mu muzhi wa Ontario batata baingilanga mu kampanyi wasungululanga mabwe a nickel. Javula pa Kibelushi, batata inge bakotoka ku nkito, betusendanga amiwa ne nyenga yami Sylvia mu mwingilo wa kusapwila. Mu kisemi twanengezhezhanga pamo Kyamba kya Usopa pa Mulungu pa Mulungu. Bamama ne batata bamfunjishe kutemwa Lesa. Kino kyandengejile kwipana kwi Yehoba mu 1956 saka nji na myaka jikumi. Bansemi batemenwe bingi Yehoba ne kino kyantundaikile bingi mu bwikalo bwami bonse.

Byo napwishishe sukulu kechi natele muchima ku mwingilo wa kwingijila Yehoba ne. Nalangulukilenga’mba inge naikala painiya kechi nkekala na mali avula akandengela kukanjila ndeke ne kumona ntanda yonse ne. Natwelele nkito ku nzubo ya mabilabila ko naingilanga mwingilo ye natemenwe bingi wa kujizha nyimbo. Bino naingilanga mabanga. Onkao mambo, javula kechi natanwanga ku kupwila ne, kabiji natanwanga na bantu babujile kutemwa Lesa. Pa kupitapo moba, jiwi jami ja mu muchima jo nafunjishe Baibolo jankwashishe kupimpula byubilo byami.

Navilukijile ku Oshawa mu Ontario. Akwa namonañene na ba Ray Norman, banyenga yabo ba Lesli ne bapainiya bakwabo. Bano bonse bantambulwijile bingi bulongo. Kumona lusekelo lo bajinga nalo kwandengejile kulanguluka pa byo nafwainwe kuba mu bwikalo bwami. Bantundaikile kutendeka mwingilo wa bupainiya kabiji mu September mu 1966 naikele painiya. Kino kyandetejile bingi lusekelo mu bwikalo bwami. Nangwa byonkabyo, bintu bimo byo nabujilenga kuketekela byapimpwile bwikalo bwami.

YEHOBA UMVWE WIMUPA MWINGILO, MWAFWAINWA KUMWINGILA

Saka nkiji ku sukulu nanembele pepala wa kwipuzhizhapo mwingilo wa Betele mu Toronto ku Canada. Palutwe kacheche saka mbena kwingila bupainiya bangichile kuya na kwingila myaka ina pa Betele. Bino natemenwe bingi ba Lesli kabiji nalangulukilenga’mba inge nswe luno lwito kechi nkebamonapo jibiji ne. Byo nalombelepo bingi nafuukwilapo kuya pa Betele kabiji kechi naumvwine bulongo pa kushajikapo ba Lesli ne.

Pa Betele naingijilanga mu kibamba mwakuchapila bivwalo kabiji palutwe kacheche mwingilo wa bunembeshi. Bino ba Lesli abo baikele bapainiya beikajila mu Gatineau ku Quebec. Javula nalangulukanga pa byo baubilenga ne kwilangulusha inge kya kuba nafuukwilepo bulongo. Kepo kintu kyo nabujilenga kuketekela mu bwikalo bwami kyamwekele. Ba Ray, bakolojabo ba Lesli bebechile pa Betele. Twaikelenga kibamba kimo. Kino kyandengejile kukosesha bulunda jibiji ne ba Lesli. Twisongwele pa 27 February, 1971 juba japeleleko ja mwingilo wami pa Betele.

Amiwa ne ba Lesli betutumine ku kipwilo kya Kifulenchi mu Quebec. Byo papichile myaka icheche betupele mwingilo mukwabo ye twabujilenga kuketekela wa bukalama bwa mwanzo saka njitu na myaka 28. Nalangulukilenga’mba nakijinga mwanyike kabiji kechi nafikilamo kwingila uno mwingilo ne. Bino byambo biji pa Yelemiya 1:7, 8 byantundaikile. Nangwa byonkabyo, ba Lesli batainwe mu mapuso a pa mukwakwa jibiji. Kino kibalengelanga kutoñama. Onkao mambo, twalangulukilenga’mba mwingilo wa mu mwanzo tukakankalwa kumwingila. Bino ba Lesli baambile’mba: “Yehoba umvwe witupa mwingilo, twafwainwatu kumwingila.” Twaswile kwingila uno mwingilo wa bukalama bwa mwanzo kabiji twamwingijile myaka 17.

Twapayankene mu mwingilo wa mu mwanzo kya kuba kechi naikalangapo na kimye kyabaya kya kwikala ne ba Lesli ne. Kino kyamfunjisheko kintu kimo. Pa Kimo lukelo twaumvwine muntu saka akonkonsha. Byo twalupukile kechi twamwenepo muntu nangwa umo ne, bino pajingatu ntumbe po bazhikile ka kisapi, mwajinga bipangwa, mukaka wachimba, shinkwa, mutumwa wa binyu, makapu ne kakalata kabujile jizhina mo banembele’mba: “Akikakokolokaiko ku mpunzha yawama na bakazhi benu.” Juba jasamine bingi bulongo pa joja juba. Kabiji nabuujile ba Lesli amba mbena kunengezha majashi. Onkao mambo kuba twaya ne. Baumvwine bino kechi batemenwe ne. Byo naikele ku tebulu jiwi jami ja mu muchima jatendekele kunkatazha. Navulukile kinembelo kya Efisesa 5:25, 28. Nalangulukile’mba bino byepelo bya mu Baibolo ke jishinda jimo Yehoba jo abena kumvulwilamo kuta muchima bakazhi bami. Byo nalombelepo naambijile ba Lesli amba: “Tuyenga.” Baumvwine bingi bulongo. Twayile ku mpunzha yawama bingi kwipi na mukola. Twaanshikile kisapi kabiji twiyowele bingi pa joja juba. Kabiji kimye kyashajileko kya kunengezha majashi.

Mwingilo wa mu mwanzo wituletejile bingi lusekelo kabiji twaingijile mu mapunzha avula kufuma mu British Columbia kuya na kufika ku Newfoundland. Onkao mambo, nafwakashijile mapunzha avula byonka byo nakebelenga ku bwanyike. Nalangulukilenga pa kunembeshako kuya ku Sukulu wa Gileada pano bino kechi nakebanga kuya ku kyalo kingi ne. Nalangulukanga’mba bamishonale bantu bapusanako kabiji amba kechi nafikilamo kwikala mishonale ne. Kununga pa kino, nachiinanga’mba bakonsha kuntuma mu kyalo kimo mu Africa muji bikola ne makondo. Natemenwe kwikala mu Canada.

BETUTUMINE KUYA KU ESTONIA NE BYALO BIKWABO BYAJINGA MU SOVIET UNION

Mu 1992 Bakamonyi ba kwa Yehoba batendekele kusapwila pa luntunanwa jibiji mu byalo bimo byajinga kala mu Soviet Union. Onkao mambo, balongo betwipwizhe inge twakonsha kuya na kwingijila mu Estonia ne kwikala bamishonale. Twakuminye bingi, bino twalombelepo. Twalangulukilepo jibiji amba: ‘Yehoba inge witupa mwingilo, nanchi kechi twakonsha kweseka kumwingila nenyi?’ Twaswile kabiji nalangulukile’mba: ‘Kyawamako kechi tubena kuya ku Africa ne.’

Ponkapotu twatendekele kufunda mulaka wa mu kino kyalo. Byo papichiletu bañondo babiji betupele mwingilo wa mu mwanzo. Mwanzo ye betupele mwajinga bipwilo 46 ne mabumba mu Estonia, Latvia, Lithuania ne mu Kaliningrad mu kyalo kya Russia. Kino kitulengejile kutatula kufunda milaka ya mu bino byalo. Kechi kyapeelele ne. Balongo ne banyenga baumvwine bingi bulongo byo twibikilengako kufunda milaka yabo kabiji betukwashishenga. Mu 1999 ofweshi wa musampi waikejile mu Estonia kabiji bantongwele kwikala mu kavoto ka musampi pamo na ba Toomas Edur, ba Lembit Reile ne ba Tommi Kauko.

Twayukile Bakamonyi bavula bo bapangijile mu Siberia. Nangwa kya kuba bebamanyikile mu kaleya kabiji bebafumishe ku bisemi byabo, kechi bazhingijile ne. Bajinga bingi na lusekelo kabiji batwajijile kusapwila na mukoyo. Bintu byo bapichilemo bitufunjishe kuba’mba twakonsha kuchinchika na lusekelo inge tubena kupita mu bintu byakatazha.

Twaingijile bingi na ngovu myaka yavula kwa kubula kukokolokapo, kabiji kino kyalengejile ba Lesli kutendeka kukooka bingi. Kechi twayukile kyalengejilenga ba Lesli kukooka bingi ne. Onkao mambo, twafuukwilepo kubwela ku Canada. Byo betwichile kuya na kutanwa ku Sukulu wa Baji mu Kavoto ka Musampi ne Bakazhi Babo ku Patterson, mu muzhi wa New York, ku U.S.A., nazhinaukilenga inge twakonsheshe kutanwako. Bino byo twalombelepo bingi, twaswile kuya. Kabiji Yehoba wapesheshe bintu byo twafukwilepo. Byo twajinga ku sukulu ba Lesli po po batambwijile bukwasho pa lukatazho lo bajinga nalo. Kabiji twatendekele kwingila jikwabo mwingilo ye twaingijilenga.

BETUTUMINE KUYA NA KWINGIJILA KU KYALO KIKWABO

Juba jimo bufuku mu 2008, saka tuji mu Estonia natambwijile foni kufuma ku Ofweshi mukatampe wa ntanda yonse ne kwitwipuzha inge twakonsheshe kuya na kwingijila mu Congo. Kino kyanshinkile bulaka mambo nafwainwe kukumbula inge bwakya. Kechi ne babuujile ba Lesli ne, mambo nayukile’mba kechi basakulaala ne. Pano bino amiwa yami nabujile kulaala mambo nalombelenga kwi Yehoba ne kumubuula bijikila byo najinga nabyo na mambo a kuya ku Africa.

Byo bwakile nabuujile ba Lesli kabiji twalangulukile’mba: “Yehoba ye ubena kwitutuma ku Africa. Twafwainwa kuya pa kuba’mba tukamone inge twakonsha kwingila nangwa ne.” Onkao mambo, byo papichile myaka 16 yo twajinga mu Estonia, twakanjijile ndeke ne kuya ku Kinshasa mu kyalo kya Congo. Pa ofweshi wa musampi paji nsono yawama bingi bulongo kabiji pazhindama. Kintu kitanshi ba Lesli kyo babikile mu kibamba kyetu ke kikachi kyo basendele kimye kyo twafuminenga mu Canada. Pa kino kikachi pajinga byambo bya kuba’mba: “Mwafwainwa kwikala na lusekelo konse ko bemutuma.” Byo twamonañene na balongo, kutendeka kufunjisha bantu Baibolo ne kwimwena lusekelo luji mu uno mwingilo wa bumishonale kitusangajikile bingi. Mu kuya kwa moba betupele mwingilo wakufwakesha maofweshi a musampi mu byalo bikwabo 13 bya mu Africa. Kino kitukwashishe kufunda biji bantu bapusana pusana ne bintu byawama byo boba. Bijikila byo najinga nabyo pa kwingijila mu Africa byapwile kabiji twasanchijijile Yehoba pa kwitutuma kuya na kwingijila mu Africa.

Mu Congo, betunengezhezhanga kajo kapusana pusana. Kamo nalangulukanga’mba kechi twakonsha kwikatemwa ne. Bino byo twamwene balongo na kwiyowa kano kajo, twikesekele kabiji twikatemenwe bingi.

Twayile ku musela mu kino kyalo na kutundaika balongo ne kwibatwajila bintu byo bakajilwe. Mu ino mpunzha mwajinga bampombo balukukanga mizhi ne kukozha banabakazhi ne baana. Balongo bavula kechi bajinga bintu bya ku mubiji byavula ne. Bino bajinga na luketekelo lwakosa mu lusanguko. Batemenwe bingi Yehoba kabiji bajinga ba kishinka ku jibumba ja Lesa. Kino kitutundaikile bingi kabiji kitulengejile kulangulaka pa ene mambo o twingijila Yehoba ne kukosesha lwitabilo lwetu mwi aye. Mazubo ne bijimwa bya balongo ne banyenga bamo byaonaikile. Kino kyamvulwilemo kishinka kya kuba’mba bintu bya ku mubiji byakonsha konaika mu kimye kicheche ne kuba’mba bulunda bwetu ne Yehoba kyo kintu kyanema bingi. Nangwa kya kuba balongo bapichile mu makatazho akatampe kechi bejizhañanyanga ne. Twafunjijileko kuchinchika makatazho o twapichilengamo ne misongo.

KUYA NA KWINGIJILA MU ASIA

Kwamwekele kintu kikwabo kyo twabujilenga kuketekela. Betushikishe inge twakonsha kuya na kwingijila pa musampi wa mu Hong Kong. Kechi twalangulukangapo’mba tukengijilapo mu Asia ne. Bino byo twimwenejile Yehoba byo etukwashishenga mu mingilo yetu yonse, twaswile kuya. Mu 2013 twajijile ne mipolo pa kusha balunda netu ne mapunzha awama a mu Africa mambo kechi twayukile byajinga ku mpunzha ko twayilenga ne.

Kwikala mu Hong Kong lwajinga lupimpu lukatampe bingi. Mambo uno muzhi muji bantu bavula bingi bafuma mu byalo byapusana pusana. Kichainizi kyakatezhe bingi kufunda. Nangwa byonkabyo, balongo betutambulwijile bingi bulongo kabiji twiyowelenga kajo ka ku yoya mpunzha. Bakebelenga mpunzha pa kushimikila bishimikwa bikwabo bya ofweshi wa musampi na mambo a kuba’mba mwingilo wabayijilengako. Bino kyakatezhe bingi kupota mpunzha mambo mitengo yabayile bingi. Onkao mambo, Jibumba Jitangijila jafuukwilepo kukepeshako musampi wa mu Hong Kong, kutwala mingilo imo ku mapunzha akwabo ne kupoteshapo bishimikwa bimo. Pa kupitapo moba, mu 2015 betutumine ku South Korea, twatwajijila kwingijila. Kuno nako twataaineko mulaka wakatazha kufunda. Nangwa kya kuba ne pa kino kimye kechi twamba bulongo uno mulaka ne, balongo ne banyenga betutundaika bingi. Boba bino byo betwambila’mba tubena kwibikako bingi kufunda uno mulaka wa bena Korea.

BINTU BYO TWAFUNDA

Kechi kyapeela kwikala na balunda bakwabo ne. Bino twafunda’mba kwitako bakwetu kwiya na kwitufwakesha kwitukwasha kwikala na balunda bukiji. Twimwena kuba’mba balongo betu bepasha mu byavula ne kupusana mu bicheche kabiji Yehoba witulengele’mba twikalenga na balunda bavula ne kwibatemwa.—2 Ko. 6:11.

Twafwainwa kumonanga bantu byonkatu Yehoba byo ebamona ne kumona bintu Yehoba byo etubila bimwesha’mba witutemwa kabiji watwajijila kwitupa mikambizho. Umvwe twalefulwa nangwa ketulanguluke’mba balongo ne banyenga kampe kechi betutemwa ne, tutanga byambo jikwabo bya lutundaiko biji pa bikachi ne makalata etunembelanga balunda netu. Yehoba wakumbwilenga milombelo yetu, kwitumwesha’mba witutemwa ne kwitukosesha pa kuba’mba tutwajijile kumwingijila.

Myaka yavula yapitapo, amiwa ne ba Lesli twafunda’mba kyanema bingi kwikalangapo na kimye kya kwikala pamo nangwa kya kuba twapayankana bingi. Kabiji twayuka ene mambo o kyanemena kwiseka umvwe twalubankanya, kikatakata inge tubena kufunda mulaka mukwabo. Kimye kyonse bufuku tulanguluka pa kintu kimo kyo twakwiyowa ne kumusanchila Yehoba.

Kwambatu kine, kechi nalangulukangapo kwikala mishonale nangwa kuya na kwikala mu byalo bingi ne. Kabiji nafunda kuba’mba na bukwasho bwa Yehoba kafwako kyakatazha ne. Navulukile byambo bya ngauzhi Yelemiya bya kuba’mba “Mwankumisha bingi anweba Yehoba.” (Yele. 20:7) Kine Yehoba witupa bintu byawama byavula bingi ne mapesho o twabujilenga kuketekela kabiji nangwatu kintu kyo nakebeshe bingi, kwenda mu ndeke. Twaya mu byalo byavula bingi na ndeke na kufwakesha misampi kukila byo nalangulukanga lo najinga kalombwana. Kabiji nsanchila bingi ba Lesli mambo bantundaika bingi mu ino mingilo yonse yapusana pusana.

Kimye kyonse tuvuluka’mba tuba bino byonse mambo twamutemwa bingi Yehoba. Bintu byavula bingi byo twiyowa luno bimwesha’mba kulutwe tukeyowa bumi bwa myaka ne myaka kimye Yehoba kyo “[akavungulula] kuboko [kwanji] ne kupa bilengwa byumi bintu byonse byo bikeba.”—Sala. 145:16.