Twafunjilako Byavula ku Mufunjishi Wetu Wakila

BYUBILO BYAWAMA BYA BANSEMI BAMI BYANKWASHISHE

Ku mpelo ya 1950, bansemi bami bafumine mu Italy ne kuvilukila mu Canada mu muzhi wa Kindersley wajinga mu kibunji kya Saskatchewan. Palutwe kacheche, bafunjile bukine kabiji kisemi kyetu kyonse twanemekele bya Bufumu. Mvuluka byo najinga mwanyike, naingilanga mu mwingilo wa kusapwila kimye kyabaya pamo na kisemi kyami. O ene mambo o ñambila’mba naingijileko mwingilo wa bupainiya byo najinga na myaka itanu na isatu.

Bansemi bami bajinga bayanji. Nangwa byonkabyo, bepaine bingi kwingijila Yehoba. Mu 1963, bapoteshe bipe byabo byavula pa kuba’mba bekale na mali a kuya na kutaanwa ku kukonkana kwa byalo mu muzhi wa Pasadena mu California, U.S.A. Mu 1972, twaendele musinso walepele makilomita 1,000 kuvilukila mu muzhi wa Trail wa mu British Columbia, Canada kuya na kusapwila bantu bamba mulaka wa Kiitalya. Batata baingilanga mwingilo wa kupyanga ne kuwamisha bishimikwa. Bakananga kwibapa mingilo ikwabo ya kufola mali avula pa kuba’mba bate muchima pa kwingijila Yehoba.

Nsanchila bingi bansemi bami pa bintu byawama byo bamfunjishe amiwa, kolojami ne bankasami babiji. Kino kyandengejile kwibikila kikonkwanyi kya kukeba kwingijila Yehoba. Bamfunjishe kintu kimo kyanema bingi kuba’mba inge natwajijila na kukeba Bufumu patanshi, Yehoba ukampesha.​—Mat. 6:33.

BYO NATENDEKELE MWINGILO WA KIMYE KYONSE

Mu 1980, nasongwele nyenga walambile bingi aye Debbie kabiji watele muchima pa kwingijila Yehoba. Twakebelenga bingi kwingila mwingilo wa kimye kyonse. Onkao mambo, Debbie watendekele kwingila mwingilo wa bupainiya byo papichile bañondo basatu kufuma po twisongwejile. Byo twaikele mu masongola mwaka umo, twavilukijile mu kipwilo mwajingatu basapwishi bacheche kabiji natendekele bupainiya bwa kimye kyonse.

Pa kupitapo kimye, twalefwilwe kabiji twafuukwilepo kufumako. Nangwa byonkabyo, saka tukyangye kufumako, twisambile na kalama wa mwanzo. Witufunjileko kwakubula kupita mu mbaji amba: “Ne anweba muji na lukatazho. Mwatatu muchima pa makatazho enu. Mwafwainwa kuta muchima pa bintu byawama bibena kufumamo.” Luno lujimuno lwitukwashishe bingi. (Sala. 141:5) Twalondejile byo etufunjileko ponkapotu kabiji twimwenejile kuba’mba mu mwingilo wetu mwafuminenga bintu byawama bingi. Bavula mu kipwilo bakebelenga kwingijila Yehoba pakatampe kuvwangakotu ne bakyanyike ne basapwishi bajinga na benakwabo babula Bakamonyi. Twafunjijileko kintu kyanema bingi ku kino. Twafunjile kuta muchima pa bintu byawama ne kupembela Yehoba kwitukwasha mu bintu byo tumona’mba byakatazha. (Mika 7:7) Twaikele jibiji na lusekelo kabiji bintu byapimpwilwe.

Bafunjishi betufunjishenga mu sukulu mutanshi ye twatainweko wa bupainiya nabo baingijilepo mu byalo bikwabo. Byo batambishenga bipikichala ne kwamba pa makatazho o bapichilengamo ne bintu byawama byafuminemo, kino kitulengejile kwikala na kizaku ne kutwajijila kwingila mwingilo wetu wa bumishonale. Onkao mambo, twafuukwilepo kutwajijila kwingila uno mwingilo.

Na mambo a kukeba kutwajijila mu mwingilo wa bumishonale, mu 1984 twavilukijile ku mpunzha ko bamba mulaka wa Kifulenchi mu Quebec kwalepele makilomita 4,000 kufuma mu kibunji kya British Columbia. Kino kitulengejile kufunda mulaka ne bisho bya katataka. Lukatazho lukwabo lo twajinga nalo ke kukepelwa kwa mali. Kimye kimo, twapulukilangatu mu ntamba ishala mu bujimi yo betuswishishe kufukulula ku njimi umo. Mukazhami Debbie wafunjile bya kuteeka bulongo ino ntamba. Nangwa kya kuba twapichilenga mu makatazho, twatele muchima pa bintu byawama bituletelanga lusekelo. Kinetu Yehoba witupelenga bintu byo twakebelenga.​—Sala. 64:10.

Juba jimo, betutumijile foni yo twabujilenga kuketekela. Betutumijile’mba tuye na kwingijila pa Betele wa mu Canada. Patanshi twanembele pepala wa kwipwizhapo kuya ku sukulu wa Gileada. Onkao mambo, kechi twaketekejilenga bya kuya na kwingijila pa Betele ne. Nangwa byonkabyo, twaswile kuya. Byo twafikile, twaipwizhe Mulongo Kenneth Little wa mu Kavoto ka Musampi amba: “Pano tukoba byepi inge baketwite ku sukulu wa Gileada?” Wakumbwile’mba, “Tukayuka bya kuba inge bemwita.”

Byo papichile mulungu umo, mukazhami Debbie ne amiwa betwichile ku sukulu wa Gileada. Onkao mambo, twafwainwe kufuukulapo. Mulongo Little witubuujile’mba: “Mwakonsha kufuukula kintu kimo lelo, pano bino pa kupitapo moba, mwakonsha kutendeka kulanguluka’mba nanchi inge twafuukwilepo kintu kikwabo. Kukakachila mwingilo umo kechi kwawama ne, Yehoba wakonsha kupesha mingilo yapusana pusana yo twafuukulapo kwingila.” Twaswile kuya ku sukulu wa Gileada kabiji pa myaka yapitapo twimwena kuba’mba byambo byaambile Mulongo Little bya kine. Javula twingijisha bino byambo kukwasha bakwetu bakeba kufuukulapo pa mingilo ibiji yo bebapa.

BYO TWAINGIJILENGA MWINGILO WETU WA BUMISHONALE

Twajinga bingi na lusekelo kwikala pa baana ba sukulu 24 bo baichile kutanwa ku sukulu wa Gileada wa nambala 83 wajingako mu April 1987 mu Brooklyn, New York. Mulongo Ulysses Glass ne mulongo Jack Redford bo bajinga bene bafunjishi betu. Ba ñondo batanu bapwiletu nobe mu kukopa kwa jiso kabiji pa 6 September, 1987 po po twapwishishe sukulu. Betutumine kuya na kwingijila mu kyalo kya Haiti pamo na mulongo John Goode ne mukazhanji Marie.

Mwaka wa 1962 ye wapeleleko kupanga bamishonale baingijijilenga mu kyalo kya Haiti. Byo papichile milungu isatu kufuma po twapwishijile sukulu, twatendekele kwingijila mu kyalo kya Haiti, mu kipwilo mwajinga basapwishi 35 kyaikejile mu mitumba. Pa kikye kimye, twajinga banyike kabiji kechi twayukile byavula ne, kabiji twaikelengatu bunke mu nzubo ya bamishonale. Bantu bavula bajinga mu ino mpunzha bajinga bayanji kabiji kechi bayukile kutanga ne. Mu mobatu atanshi a mwingilo wetu wa bumishonale, twapichile mu binkunka. Mu kyalo kya Haiti mwabukile milukuchi, kwangata kafulumende, kusoka pemikila bashilikale myotoka pa mukwakwa ne mvula wa kinkunkwila.

Twafunjijileko bintu byavula bingi ku byachinchikile balongo ne banyenga ba mu Haiti. Bavula bwikalo bwabo bwakatezhe bingi, pano bino na mambo a kutemwa Yehoba, batwajijile kwingila mwingilo wabo wa kusapwila. Nyenga umo wakikulumpe kechi watanganga ne, pano bino walabijile binembelo 150. Bintu bitumwekela mu bwikalo bitulengela kutwajijila kusapwila mambo awama a Bufumu kuba’mba bo bonkatu bukapwisha makatazho abena kupitamo bantu. Kitutundaika bingi pa kumona bantu bamo bo twafunjishanga Baibolo byo baikele bapainiya ba kimye kyonse, bapainiya beikajila ne bakulumpe mu kipwilo.

Byo nakijinga mu Haiti, nasambakene Trevor wajinga na myaka ya mu ma 20, waingilanga mwingilo wa bumishonale mu chechi. Nesambile nanji pa bya mu Baibolo pa bimye byapusana pusana. Byo papichile myaka, wantumijile nkalata yo nabujilenga kuketekela. Wanembele’mba: “Nkabatizhiwa pa kubuñana kubena kwiya. Mbena kukeba nkabwele mu kyalo kya Haiti kuba’mba nkekale painiya wiikajila ne kwingijila mu mpunzha monka mo naingijilenga mwingilo wa bumishonale mu chechi.” Waubile byonkabyo kabiji waingijile na mukazhanji myaka yavula mu ino mpunzha.

KWINGIJILA MU EUROPE, APA BINO NE MU AFRICA

Mwingilo wa Bufumu watendekele kwingijiwa mu Europe kabiji ko ko betutumine kuya na kwingijila. Mu 1992, twafikile mu muzhi wa Ljubljana, mu kyalo kya Slovenia. Ino mpunzha yaikejile kwipi na kwasemekejilwe bansemi bami saka bakyangye kuvilukila ku Italy. Pa kyokya kimye, mu mapunzha onse ajinga mu kyalo kyo batelanga’mba Yugoslavia mwajinga nkondo. Musampi wa mu kyalo kya Vienna, Austria ne maofweshi a mu kyalo kya Zagreb, Croatia, Belgrade ne Serbia o atangijilanga mwingilo wa Bufumu mu ino mpunzha. Kimye byo kyafikile, mu bino byalo byonse bashimikilemo misampi.

Onkao mambo, twafwainwe kufunda mulaka wa katataka ne bisho. Bantu ba mu Slovenia baambanga byambo bya kuba’mba “Jezik je težek bilumbulula’mba “Mulaka wakatazha.” Ne kine uno mulaka wakatezhe bingi. Twafunjijileko bintu byavula bingi ku bukishinka bwa balongo ne banyenga mambo balondejile lupimpu lwaubiwe mu jibumba ja Yehoba kwakubula kuzhinyazhinya, kabiji twimwenejile Yehoba byo ebapesheshe. Twimwenejile jikwabo Yehoba byo engijila pa bintu mu jishinda jawama kabiji pa kimye kyafwainwa. Byo twaingijilenga mu Slovenia, twafunjile bintu byavula bingi kununga pa bintu byo twafunjile kala kabiji bitukwashishe kuchinchika makatazho o twapichilemo mu kino kyalo.

Kulutwe kwaishile ne lupimpu lukwabo. Mu 2000, betutumine kuya na kwingijila mu kyalo kya Côte d’Ivoire, kyaikela ku muzhika wa Africa. Kabiji mu November 2002, betufumishe mu Côte d’Ivoire ne kwitutwala mu Sierra Leone na mambo a nkondo. Milukuchi yajingako pa myaka 11 po po yapwile mu Sierra Leone. Nangwa byonkabyo, bintu byo twafunjile bitukwashishe kutwajijila kwikala na lusekelo.

Twatele muchima pa bantu bavula bakebelenga kufunda bukine ne pa balongo ne banyenga bachinchikile nkondo pa myaka yavula. Nangwa kya kuba bajinga bayanji, bino betupelengapo bintu byo bajinga nabyo. Nyenga umo wapele mukazhami Debbie bivwalo. Patanshitu, mukazhami Debbie wakebelenga kukaana kutambula bino bivwalo, pano bino nyenga wakoseleko ne kumwambila’mba: “Byo kwajinga nkondo, ne atweba balongo ne banyenga ba mu byalo bikwabo betukwashishe bingi. Ne atweba kino kyo kimye kyetu kya kukwashañana.” Ne atweba twafuukwilepo’mba tukakwasha bakwetu byonka byo baubile.

Pa kupitapo kimye, twabwelele jikwabo mu Côte d’Ivoire, pano bino milukuchi yapwile yatendekele jikwabo. Onkao mambo, mu November 2004, betufuminye mu kino kyalo na kabotolo kabiji baswishishetu muntu umo kusenda kyola kyanemene makilogalamu 10. Twalaajiletu panshi mu kampu wa bashilikale bena France juba jimo kabiji juba jalondejilepo betutwajile na ndeke mu kyalo kya Switzerland. Byo twafikile pa musampi pakachi ka bufuku, balongo ba mu Kavoto ka Musampi ne bafunjishi ba mu sukulu wa Sukulu wa Lufunjisho lwa Mwingilo pamo na bakazhi babo betutambwijile bingi na lusekelo kabiji betunengezhejile kajo kawama kapusana pusana ko baja mu Switzerland. Kino kitulengejile kushiinwa’mba balongo betutemwa bingi.

Betutumine kuya na kwingijila mu kyalo kya Ghana pa kimye kicheche kabiji betutumine jikwabo kuya na kwingijila mu kyalo kya Côte d’Ivoire milukuchi byo yapopotejile. Butemwe bwitumwesheshe balongo bwitulengejile kuchinchika makatazho o twapichilengamo ne mingilo ya pa kakimye kacheche yo betutuminenga kuya na kwingijila mu byalo byapusana pusana. Amiwa ne mukazhami Debbie twayukile kuba’mba balongo ne banyenga bemwesha butemwe kimye kyonse mu jibumba ja Yehoba kabiji kino kitulengejile kwibasanchila bingi. Kabiji bino bimye bya malwa byo twapichilengamo bitufunjishe bintu byavula byanema bingi mu bwikalo bwetu.

KUYA NA KWINGIJILA KU MIDDLE EAST

Mu 2006, twatambwijile nkalata kufuma ku ofweshi mukatampe wa ntanda yonse mo betubuujile kuya na kwingijila ku byalo bya ku musela nangwa’mba ku Middle East. Mu ano mapunzha twatendekele kufunda bintu bya katataka nabiji kufunda milaka, bisho ne makatazhotu akwabo. Kabiji mu onka ano mapunzha mwajinga milukuchi na mambo a bya bumulwilantanda ne bupopweshi. Mu bipwilo twatananga bantu baambanga milaka yapusana pusana kabiji twamwene kuba’mba twakonsha kukwatankana bingi inge ketulondele lutangijilo lwa Lesa. Twafunjijileko byavula bingi ku balongo ne banyenga mambo bavula bachinchikilenga byo bebakainyenga kupopwela Yehoba ku ba mu bisemi byabo, bantu mo bengijila nkito ne bakinkalankulo.

Twataainwe ku kushonkena kwiikajila kwajingako mu 2012 mu muzhi wa Tel Aviv, mu Israel. Kino kyo kyajinga kimye kitanshi bantu ba Yehoba bavula kushonkena pamo mu kino kyalo kufuma mu Pentekosita 33.C.E. Kuno kushonkena kwawamine bingi.

Mu yonka ino myaka, betutumine kuya na kwingijila mu kyalo mo bakainye mwingilo wetu wa kusapwila. Byo twayile mu kino kyalo, twasendele mabuku, kwingilako mu mwingilo wa kusapwila ne kutanwa ku kubuñana kwapusana pusana kwa bantu bacheche. Bashilikale bajinga na bilwilo bajingatu konse konse kabiji mu mikwakwa yavula mwaimenenga bashilikale, pano bino twaumvwinenga’mba twazhikijilwa byo twayilenga pamo na basapwishi bacheche bayukile mwakupita.

BETUTUMINE KUYA NA KWINGIJILA MU AFRICA JIKWABO

Mu 2013, betupele mwingilo wapusanako wa kuya na kwingijila mu muzhi wa Kinshasa, mu Congo. Kino kyalo kyabaya bingi kabiji muji bilengwa na Lesa byawama bingi, pano bino muji bingi buyanji ne makondo. Patanshitu twalangulukilenga’mba, “Africa ye muzhi wetu mambo twaingijilamo kala; onkao mambo, kechi kiketukatazha kwikala mu Congo ne.” Pano bino, kwajinga bintu byavula byo twafwainwe kuyuka kikatakata pa kuya na kwingijila mu mapunzha mwabujile mikwakwa ne byabu. Nangwa byonkabyo, kwajinga bintu byawama bingi bitukwashishe kwikala na lusekelo mambo twataaine balongo ne banyenga batemenwe bingi mwingilo wa kusapwila, kutanwa ku kupwila ne ku kubuñana nangwa kya kuba bapichilenga mu makatazho. Twimwenejile mwingilo wa Bufumu byo ayijilengako palutwe na mambo a bukwasho ne mapesho a Yehoba. Pa myaka yonse yo twaingijijile mu Congo mwingilo wetu wa kimye kyonse, witufunjishe bintu byanema bingi ne kwikala na bulunda bavula bajinga nobe ba mu kisemi kyetu.

Ku mpelo ya 2017 betutumine kuya na kwingijila ku South Africa. Uno ye wajinga musampi mukatampe pa misampi yonse yo twaingijilepo kabiji mingilo yo betupele nayo yapuseneko. Bintu byo twafunjile ku balongo ne banyenga mu byalo bikwabo mo twaingijilenga, bitukwashishe bingi mu mwingilo wetu wa katataka mu South Africa. Twatemwa bingi balongo ne banyenga byo batwajijila kuchinchika makatazho pa myaka yavula bingi. Kabiji kitusangajika bingi kumona balongo ne banyenga pa musampi byo bengila saka bakwatankana nangwa kya kuba baji na bisho ne bikoba byapusana pusana. Yehoba upesha bantu banji kwikala mu mutende inge bapimpula byubilo byabo ne kulondela mafunde a mu Baibolo.

Pa myaka yavula yapitapo, amiwa ne mukazhami Debbie twaingila mingilo yapusana pusana mu jibumba ja Yehoba, kufunda bisho byapusana pusana ne milaka ya katataka. Kino kechi kitupelejile ne, pano bino twimwenejile kuba’mba Yehoba waingijishenga balongo ne banyenga kwitumwesha butemwe ne kwitukwasha. (Sala. 144:2) Bintu byo twafunda mu mwingilo wa kimye kyonse bitulengela kutwajijila kwingijila Yehoba bulongo.

Nsanchila bingi bansemi bami pa bintu byawama byo bamfunjishe, lutundaiko lwa mukazhami aye Debbie ne bintu byawama byo twafunda ku balongo ne banyenga mwaya ntanda. Byo tubena kutengela bintu biji kulutwe, twafuukulapo kutwajijila kufunjilako bintu byavula ku Mufunjishi wetu Wakila.