Twakonsha Kwikala Baoloka Inge Twaikala na Lwitabilo mwi Yehoba ne Kwingila Mingilo Yawama

1. Inge twalanguluka pa lwitabilo lwajinga ne Abalahama, ñanyi bwipuzho bo twafwainwa kwipuzha?

NANGWA kya kuba bantu bavula bomvwa mbila pe Abalahama, bino bayukatu bintu bicheche pe aye. Nangwa byonkabyo, anweba mwayuka byavula pe Abalahama. Anweba mwayuka’mba Baibolo waamba’mba Abalahama ye “shabo bonse baji na lwitabilo.” (Loma 4:11) Nangwa byonkabyo, mwakonsha kwishikisha’mba, ‘Nanchi nakonsha kwikala na lwitabilo lwakosa mwi Yehoba byonka byajinga Abalahama nyi?’ Ee, mwakonsha.

2. Mambo ka o kyanemena kufunda pa byaubile Abalahama? (Yakoba 2:22, 23)

² Jishinda jimo jo twakonsha kwikelamo na lwitabilo lwajingapo ne Abalahama ke kufunda pa bintu byo aubilenga. Abalahama waubanga byamubuulanga Lesa. Washile muzhi wanji ne kuya ku kyalo kwalepa bingi, ko akekelenga mu matente myaka yavula. Kabiji waswile kupana mwananji ye atemenwe bingi aye Izaka kwikala kitapisho. Bino byonse byo aubile byamwesheshe’mba wajinga na lwitabilo lwakosa mwi Yehoba. Lwitabilo lwakosa lwajinga ne Abalahama ne mingilo yanji yawama byamulengejile kwikala mulunda ne Lesa ne kumubila bibusa. (Tangai Yakoba 2:22, 23.) Yehoba ukeba atweba kwitabilwa kwi aye ne kwikala balunda nanji. O ene mambo o aingijishe mupashi wanji wazhila kutangijila ba Paulo ne Yakoba kunemba pa bintu byawama byaubile Abalahama. Twayai twisambe pa bino bintu byo aubile byanembwa mu Loma kitango 4 ne Yakoba kitango 2. Bino bitango byonse bibiji byaamba pa kintu kyanema bingi kyaubile Abalahama.

3. Ñanyi kinembelo mwafumine byambo byanembele Paulo ne Yakoba?

³ Ba Paulo ne Yakoba baingijishe byambo biji pa Ntendekelo 15:6 byaamba’mba: “[Abalahama] waitabijile mwi Yehoba, ne Aye watelele [Abalahama] amba waoloka.” Yehoba umona muntu amba waoloka inge wabula kaneneno kabiji inge waitabilwa kwi aye. Kino kitukumisha bingi Yehoba kutela muntu mbulwakulumbuluka kabiji ndengamambo kuba’mba waoloka! Ne anweba byo byo mukeba kwimutela kabiji kino kyakonsheka. Pano twayai twisambe ene mambo Yehoba o atelejile Abalahama amba waoloka ne byo twafwainwa kuba pa kuba’mba ne atweba betutele’mba twaoloka.

TWAFWAINWA KWIKALA NA LWITABILO PA KUBA’MBA TWIKALE BAOLOKA

4. Ñanyi kintu kilengela bantu kubula kwikala baoloka?

⁴ Mu nkalata yo anembejile bena Loma, Paulo waambile’mba bantu bonse bandengamambo. (Loma 3:23) Pano mambo ka Lesa o akonsha kutelela muntu amba waoloka ne kumubila bibusa? Pa kuba’mba atweba bena Kilishitu bonse tutaane mukumbu, twayai twisambe pa byaambile Paulo pe Abalahama.

5. Ñanyi kine kintu kyalengejile Yehoba kutela Abalahama amba waoloka? (Loma 4:2-4)

⁵ Yehoba watelele Abalahama amba waoloka byo aikelenga mu kyalo kya Kenana. Mambo ka Yehoba o atelejile Abalahama amba waoloka? Nanchi kechi na mambo a kuba’mba wakookejile Mizhilo ya Mosesa nenyi? Ine. (Loma 4:13) Mambo kimye Lesa kyo atelele Abalahama amba waoloka kechi kwajinga Mizhilo ya Mosesa ne. Ino mizhilo beipaine ku bena Isalela saka papita kala ne myaka 400. Pano ñanyi kine kintu kyalengejile Lesa kutela Abalahama amba waoloka? Yehoba wamumwesheshe lusa lwanji lukatampe ne kumutela’mba waoloka na mambo a lwitabilo lwanji.​—Tangai Loma 4:2-4.

6. Mambo ka Yehoba o atelela ndengamambo amba waoloka?

⁶ Paulo waambile’mba muntu inge waikala na lwitabilo mwi Lesa, “lwitabilo lwanji lo lumulengela kumonwa’mba waoloka.” (Loma 4:5) Paulo wanungilepo amba: “Byonka byaambile Davida pa lusekelo lwikala na muntu ye atela Lesa amba waoloka kwa kubula mingilo amba: ‘Bo ba lusekelo aba bo balekelako mizhilulwila kabiji bo bavwetela pa mambo abo; ye wa lusekelo awa muntu ye bakabula kutotolwesha kwi Yehoba pa mambo anji o alenga.’” (Loma 4:6-8; Sala. 32:1, 2) Lesa ulekelako nangwa kuvweta pa mambo a boba baji na lwitabilo mwi aye. Wibalekelako mambo kabiji kechi uvuluka mambo abo o balengele ne. Wibamona babula kaneneno kabiji baoloka na mambo a lwitabilo lwabo.

7. Mu ñanyi jishinda Yehoba mo atelejile bapopweshi banji ba kishinka amba baoloka?

⁷ Nangwa kya kuba ba Abalahama, Davida ne bapopweshi bakwabo ba kishinka ba Lesa bebatelele’mba baoloka, bakijinga bandengamambo. Pano bino na mambo a lwitabilo lwabo, Lesa wibamwene kwikala babula kaneneno kikatakata byo ebesakenye na boba babujile lwitabilo mwi aye. (Efi. 2:12) Byonkatu Paulo byo aambile mu nkalata yanji, lwitabilo lo lulengela muntu kwikala mulunda ne Lesa. Lwitabilo lo lwalengejile ba Abalahama ne Davida kwikala balunda ba Lesa. Ne atweba byo byo twafwainwa kuba pa kuba’mba twikale balunda ne Lesa.

LWITABILO NE MINGILO BYENDELA BYEPI PAMO?

8-9. Bantu bamo bambapo amba ka pa byanembele Paulo ne Yakoba kabiji mambo ka?

⁸ Pa myaka yavula, bantangi ba bupopweshi bepachika bingi pa kuba’mba bayuke lwitabilo byo luji ne buneme bwa mingilo. Bantangi ba bupopweshi bamo bafunjisha’mba pa kuba’mba muntu apuluke wafwainwa kwitabilatu mwi Nkambo Yesu Kilishitu. Kampe mwakibomvwapo saka bamba’mba: “Itabila mwi Yesu upuluke.” Bantangi ba bupopweshi bamo bengijisha ne byambo byaambile Paulo bya kuba’mba: ‘Lesa utela muntu amba waoloka kwa kubula mingilo.’ (Loma 4:6) Kabiji bakwabo bamba’mba muntu wakonsha kupuluka inge keafwakeshe mapunzha bantangi ba bupopweshi o bamona’mba azhila ne kubila bantu bintu byawama. Kyamweka balondela byambo biji pa Yakoba 2:24 bya kuba’mba: “Muntu wakonsha kutelwa’mba waoloka na mingilo kechi na lwitabilo lonkatu ne.”

⁹ Na mambo a bino bintu byapusana pusana byaitabilamo bantu, bashayuka bamo ba Baibolo bamba kuba’mba Paulo ne Yakoba bapusenejilemo pa kunemba bintu byafwainwa kuba muntu pa kuba’mba Lesa amubile bibusa. Bantangi ba bupopweshi bamo bamba’mba Paulo waambilenga’mba pa kuba’mba muntu etabilwe kwi Lesa wafwainwa kwikalatu na lwitabilo lonka kwapwa. Kabiji bamba’mba Yakoba aye waambile’mba muntu wafwainwatu kwingilanga mingilo yawama. Shayuka umo wa bya bupopweshi waambile’mba: “Yakoba kechi wayukile ene mambo Paulo o aambijile’mba muntu wafwainwa kwikalatu na lwitabilo pa kuba’mba etabilwe kwi Lesa ne. Kabiji amba Yakoba wakaine byalumbulwile Paulo.” Nangwa byonkabyo, Yehoba waingijishe mupashi wanji wazhila kukwasha Paulo ne Yakoba kunemba bintu byo banembele. (2 Timo. 3:16) Onkao mambo, kwafwainwa kwikala jishinda jawama ja kwitukwasha kumvwisha bino bishinka byo banembele.

10. Ñanyi “mingilo” kikatakata Paulo yo aambilengapo? (Monai kipikichala.) (Loma 3:21, 28)

¹⁰ Ñanyi mingilo Paulo yo aambilepo mu Loma kitango 3 ne 4? Waambilenga kikatakata pa “mingilo yaamba pa mizhilo,” ko kuba’mba Mizhilo ya Mosesa Lesa yo apele bena Isalela. (Tangai Loma 3:21, 28.) Kyamweka mu moba ajingako Paulo, bena Kilishitu Bayudea bamo kibakatezhe bingi kuleka kulondela Mizhilo ya Mosesa. Onkao mambo, Paulo waambile pe Abalahama kuba’mba amweshe’mba muntu kechi wafwainwa kulondela Mizhilo ya Mosesa pa kuba’mba etabilwe kwi Lesa ne. Pa kuba’mba etabilwe, muntu wafwainwa kwikala na lwitabilo. Kino kitutundaika bingi mambo kitufunjisha kuba’mba inge twaikala na lwitabilo mwi Lesa ne Kilishitu, Lesa uketubila bibusa.

11. Ñanyi “mingilo” Yakoba yo aambilengapo?

¹¹ Pa kuba “mingilo” yo baambapo mu Yakoba kitango 2 kechi ibena kwamba pa “mingilo yaamba pa mizhilo” yaambilepo Paulo ne. Yakoba waambilenga pa mingilo nangwa bintu byuba bena Kilishitu pa juba pa juba mu bwikalo bwabo. Ino mingilo yo imwesha inge mwina Kilishitu uji na lwitabilo lwa kine mwi Lesa nangwa ne. Twayai twisambe pa bintu bibiji byaambilepo Yakoba.

12. Yakoba walumbulwile byepi kukwatankana kuji pa lwitabilo ne mingilo? (Monai kipikichala.)

¹² Kitanshi, Yakoba waambile’mba bena Kilishitu kechi bafwainwa kwikala na misalululo ne. Pa kulumbulula kino kishinka, waambile pa mwanamulume waubijile munonshi byawama ne kubula kuta muchima muyanji. Yakoba walumbulwile’mba muntu wa uno mutundu wakonsha kwamba’mba uji na lwitabilo, pano bino byubilo byanji bimwesha’mba kechi uji na lwitabilo ne. (Yako. 2:1-5, 9) Kya bubiji, Yakoba waambile pa muntu wamwene ‘mulongo nangwa nyenga wabula bivwalo nangwa kajo,’ pano bino kechi wamukwashishe ne. Nangwa kya kuba uno muntu wakonsha kwamba’mba uji na lwitabilo, pano bino byubilo byanji bibena kumwesha’mba lwitabilo lwanji lo lwatutu. O ene mambo Yakoba o aambijile’mba “lwitabilo lwabula mingilo, nalo lwafwa.”​—Yako. 2:14-17.

13. Yakoba walumbulwile byepi kuba’mba muntu wafwainwa kwingila mingilo yawama pa kuba’mba ekale na lwitabilo? (Yakoba 2:25, 26)

¹³ Yakoba waambile’mba Lehaba waubile bintu byawama byamwesheshe’mba wajinga na lwitabilo. (Tangai Yakoba 2:25, 26.) Waumvwine nkuwa ya bintu byaubilenga Yehoba kabiji wayukile’mba Yehoba wakwashishenga bena Isalela. (Yosh. 2:9-11) Byo aubile byamwesheshenga’mba uji na lwitabilo mambo wazhikijile bamwendela ntanda babiji bena Isalela kuchiina’mba bakebepaya. Onkao mambo, uno mwanamukazhi mbulwakulumbuluka wabujile mwina Isalela bamutelele’mba waoloka byonkatu byo batelele ne Abalahama. Tubena kufunjilako kwi Lehaba kuba’mba twafwainwa kuba bintu byawama pa kuba’mba tumweshe’mba tuji na lwitabilo.

14. Mambo ka o twakonsha kwambila’mba byanembele Paulo ne Yakoba kechi byapusana ne?

¹⁴ Onkao mambo, Paulo ne Yakoba balumbulwilenga lwitabilo ne mingilo byo biji, mu mashinda abiji apusana. Paulo wabuujilenga bena Kilishitu Bayudea kuba’mba kechi bafwainwe kwitabilwa kwi Yehoba inge kebalondeletu Mizhilo ya Mosesa ne. Yakoba aye waambilenga’mba bena Kilishitu bonse bafwainwa kubilanga bakwabo bintu byawama pa kumwesha kuba’mba baji na lwitabilo.

15. Mu ñanyi mashinda mo twakonsha kumweshesha’mba tuji na lwitabilo? (Monai kipikichala.)

¹⁵ Yehoba kechi waambilenga’mba pa kuba’mba twitabilwe kwi aye kana twaubatu bintu sukasuka byonka byaubile Abalahama ne. Kabiji kuji bintu byavula bingi byo twakonsha kuba bikamwesha’mba tuji na lwitabilo. Twakonsha kutambwila baiya mu kipwilo, kukwasha balongo ne banyenga bakajilwa ne kubila byawama ba mu kisemi kyetu. Abino byonse bikatokesha Yehoba ku muchima kabiji uketupesha. (Loma 15:7; 1 Timo. 5:4, 8; 1 Yoa. 3:18) Jishinda jimo janema bingi jimwesha’mba tuji na lwitabilo ke kusapwila mambo awama na lwitabilo. (1 Timo. 4:16) Byubilo byetu byakonsha kumwesha’mba twaitabila kuba’mba milaye ya Yehoba ikafika kabiji amba jishinda jo obilamo bintu jo jawama. Inge twauba bino, tukashiinwa kuba’mba Lesa uketumonanga’mba twaoloka kabiji tukekala balunda nanji.

LUKETEKELO LUKOSESHA LWITABILO LWETU

16. Ñanyi kintu Abalahama kyo aketekejilenga ne kwitabila?

¹⁶ Loma kitango 4 kyaamba pa kintu kikwabo kyanema bingi kyo tufunjilako kwi Abalahama, ko kuba’mba kuketekela kufika kwa bintu biji kulutwe. Yehoba walayile Abalahama kuba’mba “bisaka byavula” bakebipesha. Akilangulukai pa milaye yawama Abalahama yo atengejilenga kufika. (Nte. 12:3; 15:5; 17:4; Loma 4:17) Nangwa byonkabyo, Abalahama byo afikizhe myaka 100 ne Sala myaka 90, mulaye ye bamulayile wa kwikala na baana kechi wakifikile ne. Kwesakana na bimona bantu, kyamwekelenga nobe Abalahama ne Sala kechi bakonsha kwikala na mwana ne. Kino kyakonsheshe kumukatazha bingi Abalahama kuswa. Nangwa byonkabyo, “wajinga na luketekelo ne lwitabilo lwa kuba’mba ukekala shabo bisaka bya bantu byavula.” (Loma 4:18, 19) Ne kya kine, kintu kyo aketekejilenga kyafikile. Wasemene Izaka mwana ye apembejile pa myaka yavula bingi.—Loma 4:20-22.

17. Twayuka byepi kuba’mba twakonsha kutelwa’mba baoloka ne kwikala balunda ne Lesa?

¹⁷ Twakonsha kwitabilwa kwi Lesa ne kwikala balunda nanji byonka byajinga Abalahama. Abino byo byaambilepo ne Paulo byo anembele’mba: “Byambo bya kuba’mba, ‘bamutelele’mba,’ kechi bebinembejiletu aye yenka ne, bino ne na mambo a atweba bo bakatela’mba twaoloka, na mambo a kuba twaitabila mu yewa wasangwile Yesu.” (Loma 4:23, 24) Byonka byajinga Abalahama, ne atweba twafwainwa kwikala na lwitabilo, kwingila mingilo yawama ne kuketekela kuba’mba Yehoba ukafikizha milaye yanji. Mu Loma kitango 5, Paulo watwajijila kwamba pa luketekelo lwetu kabiji kino kyo kyo tukesambapo mu mutwe walondelapo.