Byo Mwafwainwa Kuba Inge Bemuba Nshiji

1-2. Bantu bavula bobapo byepi pa nshiji, kabiji ñanyi mepuzho o twakonsha kwiipuzha?

TUBENA kwikala mu ntanda mwavula nshiji. Bantu bavula beboba nshiji na mambo a kuba’mba bayanji, mpunzha ko bafuma, mwekelo yabo ne bintutu bikwabo. Bantu bavula bayanda na mambo a kuba’mba bantu banonshi nangwa babilolo ba mu makafulumende batatu muchima pa kukeba mali. Bintu bya uno mutundu byo bilengela atweba nangwa bakwetu kuyanda.

² O ene mambo bantu bavula o bomvwina kutama ku muchima inge bamona nshiji iji mu ntanda lelo jino. Atweba bonse tukeba kwikala mu ntanda muji luzhikijilo kabiji mwabula nshiji. Na mambo a kuba bantu bamo bakebesha kupwisha makatazho aji mu ntanda, bemena kafulumende nangwa kutundaika bantangi ba bumulwila ntanda bebalaya kuba’mba bakebobila byawama ne kwibapwishisha makatazho abo. Nangwa byonkabyo, atweba bena Kilishitu tufunda kuba’mba kechi ‘twi ba pano pa ntanda ne’ kabiji twaketekela’mba Bufumu bwa Lesa bo bonkatu bukafumyapo nshiji yonse. (Yoa. 17:16) Nangwa byonkabyo, tukumya ne kumvwa kutama ku muchima inge twamona bantu na kwiboba nshiji. Twakonsha kutendeka kwiipuzha’mba: ‘Nakonsha kuba byepi inge kintu kya uno mutundu kyamweka? Nanchi kujipo bintu byo nakonsha kuba pa nshiji ibena kubiwa nyi?’ Pa kuba’mba tukumbule ano mepuzho, patanshi twayai twisambe pe Yehoba ne Yesu byo bomvwa ku muchima pa nshiji.

YEHOBA NE YESU BASHIKWA NSHIJI

3. Mambo ka o kitukolela ku muchima inge twamona nshiji? (Isaya 5:7)

³ Baibolo witubuula ene mambo o tumvwina kutama ku muchima inge betuba nshiji. Witubuula’mba Yehoba witulengele mu kipasha kyanji ne kuba’mba “watemwa bololoke ne bunchibamambo bwaoloka.” (Sala. 33:5; Nte. 1:26) Kechi uba nshiji ne, kabiji kechi ukeba bantu kuba nshiji ne. (Mpitu. 32:3, 4; Mika 6:8; Zeka. 7:9) Mu moba ajingako ngauzhi Isaya, Yehoba waumvwine “miteto” ya bena Isalela bavula bo baubilenga nshiji ku bena Isalela bakwabo. (Tangai Isaya 5:7.) Yehoba wakambwile bonse babujilenga kukookela Mizhilo yanji ne kuyanjisha bakwabo.​—Isa. 5:5, 13.

4. Kintu kyamwekele kyo baambapo mu Mabuku a Mambo Awama kitufunjishapo ka pe Yesu byo amona nshiji? (Monai ne bipikichala.)

⁴ Byonkatu biji Yehoba, Yesu naye watemwa bololoke kabiji washikwa nshiji. Kimye kimo byo aingijilenga mwingilo wanji pano pa ntanda, wamwene mwanamulume wapapa kuboko. Yesu wamumvwijile lusa ne kumukwasha, pa kuba bantangi ba bupopweshi bakanamine byo bamwene kino, bazhingijile bingi. Abo bateletu muchima pa mizhilo ya Sabado kabiji balangulukilenga amba Yesu walengulwile ino mizhilo pa kubuka uno muntu. Yesu waumvwine byepi ku muchima pa byo baubile? “Kyamufichile ku muchima na mambo a kukosa kwa michima yabo.”​—Mako 3:1-6.

5. Ñanyi kintu kyo twafwainwa kuvulukanga inge twazhingila na mambo a nshiji?

⁵ Inge Yehoba ne Yesu bomvwa kutama ku muchima bantu byo beboba nshiji, ko kuba’mba ne atweba kijitu bulongo kumvwa kutama inge twamona nshiji. (Efi. 4:26) Nangwa byonkabyo, twafwainwa kuvulukanga amba nangwa tumvwepotu byepi kutama ku muchima, kishinka ke kya kuba’mba kechi twakonsha kupwisha nshiji ne. Kutwajijila kuzhingila kwakonsha kwitulengela kukolwa. (Sala. 37:1, 8; Yako. 1:20) Pano twafwainwa kuba byepi inge atweba nangwa bakwetu beboba nshiji? Twafwainwa kufunjilako byavula ku byaubile Yesu.

YESU BYO AUBANGA NA NSHIJI

6. Ñanyi nshiji yajingako Yesu byo ajinga pano pa ntanda? (Monai ne kipikichila.)

⁶ Byo ajinga pano pa ntanda, Yesu wamonanga bantu bavula bingi bo baubanga nshiji. Wayukile’mba bantangi ba bupopweshi bamanyikanga bingi bantu. (Mat. 23:2-4) Kabiji wayukile’mba babilolo ba bena Loma bamanyikanga bingi bantu. Bayudea bavula bakebelenga kukasululwa ku bufumu bwa bena Loma. Bantu bamo balengele mabumba alwanga na bena Loma pa kuba’mba bekale na bwana bwa bene. Pano bino, Yesu kechi watundaikile ano mabumba akebelenga kupimpula kafulumende ne. Yesu byo ayukile’mba babena kukeba kumukwata kuba’mba ekale Mfumu, wafumineko.​—Yoa. 6:15.

7-8. Mambo ka Yesu o abujijile kufumyapo nshiji byo ajinga pano pa ntanda? (Yoano 18:36)

⁷ Byo ajinga pano pa ntanda, Yesu kechi waingijijilenga pamo na makafulumende a pano pa ntanda kuba’mba afumyepo nshiji ne. Mambo ka? Mambo wayukile’mba bantu kechi baji na luusa nangwa na bulume bwa kwilama abo bene ne. (Sala. 146:3; Yele. 10:23) Kabiji wayukile’mba bantu kechi baji na bulume bwa kufumyapo bintu bine bilengela nshiji ne. Ino ntanda babena kwiilama kwi Satana Diabola, kilengwa kya mupashi kyatama bingi kingijisha bulume kutundaika nshiji. (Yoa. 8:44; Efi. 2:2) Nangwatu bantu baji bulongo bakeba kuubila byawama bantu bo balama, bakankalwa kuba bino na mambo a bumbulwa kulumbuluka.​—Sapwi. 7:20.

⁸ Yesu wayukile’mba Bufumu bwa Lesa bo bonkatu bukafumyapo bintu byonse bilengela nshiji. Na mambo a kino, waingilanga kimye kyabaya kabiji papelela bulume bwanji “kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Lesa.” (Luka 8:1) Watundaikile “baji na nzala ne kilaka kya kukeba bololoke” kuba’mba mpelo ya mazhikakanwa ne nshiji ijitu pepi. (Mat. 5:6; Luka 18:7, 8) Kino kikobiwatu kupichila mu kafulumende wa Lesa uji mwiulu wabula wa “pano pa ntanda.”​—Tangai Yoano. 18:36.

LONDELAINGA BYAUBANGA YESU INGE BEMUBA NSHIJI

9. Ñanyi kintu kimulengela kushiinwa’mba Bufumu bwa Lesa bo bonkatu bukafumyapo nshiji?

⁹ Lelo jino, nshiji yavula bingi kukila ne kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda. Ne mu ano “moba a kupelako,” Satana ne bantu bambulwakulumbuluka bo atangijila batwajijila kuleta nshiji. (2 Timo. 3:1-5, 13; Lum. 12:12) Byonkatu byajinga Yesu, ne atweba twayuka’mba Bufumu bwa Lesa bo bonkatu bukafumyapo bonse boba nshiji. Na mambo a kuba’mba tutundaika Bufumu bwa Lesa, kechi twivwanga mu milukuchi ya pano pa ntanda nangwa kuketekela’mba makafulumende a bantu akapwisha nshiji ne. Akilangulukai pa kyamwekejile nyenga Stacy.a Wivwanganga mu biombe bya bantu byayanga mu mukwakwa na kwijizhañanya pa nshiji. Pano bino, watendekele kwilangulusha pa byo aubilenga. Waambile’mba: “Inge nji pa kiombe kya bantu babena kwijizhañanya pa nshiji, neipuzhanga’mba, nanchi kuba bino kukapwisha nshiji nyi? Luno byo mbena kutundaika Bufumu bwa Lesa, nashiinwa kuba’mba mbena kuba kyawama. Nayuka kuba’mba Yehoba Lesa ye yenkatu ukapwisha nshiji, kechi amiwa ne.”​—Sala. 72:1, 4.

10. Mu ñanyi jishinda biombe bya bantu bazhingila mo byubila byapusanako na byafunjishanga Yesu biji pa Mateo 5:43-48? (Monai ne kipikichala.)

¹⁰ Javula biombe bya bantu bijizhañanya pa nshiji bazhingila ne kuba bintu byatama kupusanako na bitufunjishe Yesu. (Efi. 4:31) Mulongo wa jizhina ja Jeffrey waambile’mba: “Javula kiombe kya bantu babena kuyatu mu mutende bakonsha kuzhingila nobe mu kukopatu kwa jiso ne kutendeka konauna bintu, kusampa bintu ne kukozha bantu.” Pano bino, Yesu witutundaikile kutemwa bantu bonse, kubikapotu ne boba betumanyika nangwa batundaika bintu byo twabula kutemwa. (Tangai Mateo 5:43-48.) Atweba bena Kilishitu twibikako kuchinuzhuka bintu byonse byapusanako na byafunjishanga Yesu.

11. Mambo ka bimye bimo o kikatezha kulondela byaubanga Yesu?

¹¹ Twayuka kuba’mba Bufumu bwa Lesa bo bonkatu bukafumyapo nshiji, pano bino kechi kyapela kulondela byafunjishanga Yesu inge babena kwituba nshiji ne. Langulukai pa kyamwekejile Janiya byo amanaminenga na mambo a misalululo. Waambile’mba: “Nazhingijile bingi kabiji nakebelenga kushinkanya na betubanga nshiji. Onkao mambo, nafuukwilepo kutwela mu jibumba jijizhañanyanga pa misalululo ya bikoba ne nshiji. Nalangulukilenga’mba kuba bino kukapwisha luno lukatazho.” Mu kuya kwa moba, Janiya wamwene kuba’mba wafwainwe kupimpula bwikalo bwanji. Waambile’mba: “Naswishanga bakwetu kutangijila milanguluko yami ne kundengela kutendeka kuketekela mu mabumba ejizhañanya pa nshiji mu kifulo kya kuketekela mwi Yehoba. Onkao mambo, nafuukwilepo kuleka kutanwa mu ano mabumba.” Twafwainwa kumona kuba’mba kuzhingila na mambo a nshiji kechi kwitulengela kwivwanga mu bya bumulwila ntanda nangwa mu milukuchi ikwabotu ne.​—Yoano 15:19.

12. Mambo ka o twafwainwa kusajilanga masawakya o tutelekako?

¹² Ñanyi bintu byakonsha kwitukwasha inge twazhingila na mambo a nshiji? Bavula kusala bintu byo batelekako, byo batamba nangwa byo batanga kwibakwasha bingi. Masawakya amo apa intaneti alengela bintu byamweka kumvwanyika kutama bingi ne kutundaika kusatukila kafulumende. Javula ku mazubo a mabilabila bamba masawakya kwesakana na kyo babena kutundaika. Nangwatu ano masawakya a kine, kutwajijila kulangulukapo kechi kwakonsha kupwisha makatazho ne. Kutaya kimye kyabaya na kulanguluka pa ano masawakya kwakonsha kwituzhingijisha ne kwitulefula. (Maana 24:10) Kabiji kwakonsha kwitulengela kubula kuta muchima pa Bufumu bwa Lesa bukapwisha makatazho onse.

13. Kutanga Baibolo pa juba pa juba kwakonsha kwitukwasha byepi inge twamona bantu bo babena kuba nshiji?

¹³ Kutanga Baibolo pa juba pa juba kwakonsha kwitukwasha inge twamona bantu bo babena kuba nshiji. Nyenga wa jizhina ja Alia kyamukolanga bingi ku muchima pa kumona bantu byo bebamanyikanga mu kimasamasa mo aikalanga, mambo bantu baubanga nshiji bakwabo kafwako kyo bebobanga ne. Waambile’mba: “Nalangulukilepo ne kwishikisha’mba, ‘Nanchi nashiinwa kuba’mba kine Yehoba ukapwisha ano makatazho nyi?’ Pa kyokya kimye popo natangile kinembelo kya Yoba 34:22-29. Abino byepelo byamvulwilemo kuba’mba kafwako wakonsha kufyama kwi Yehoba ne, aye wayuka byonse bibena kumweka kabiji ye ukapwisha nshiji yonse.” Nangwa byonkabyo, twafwainwa kuyuka bya kubanga na nshiji byo tubena kupembelela Bufumu bwa Lesa kuleta bololoke. Mambo ka?

BYO TWAFWAINWA KUBANGA PA KINO KIMYE

14. Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba tubulenga kutundaika nshiji iji mu ino ntanda? (Kolose 3:10, 11)

¹⁴ Kimye kimo kafwako kyo twakonsha kuba inge twamona bantu bo babena kuba nshiji ne. Pano bino, twafwainwa kumona kuba’mba kechi tubena kuba bantu nshiji ne. Byonkatu byo twaji kwisambapo, tulondela Yesu inge ketumweshe bakwetu amba twibatemwa. Butemwe bwitulengela kunemeka bantu bonse kubikapotu ne boba bakwabo nshiji. (Mat. 7:12; Loma 12:17) Tutookesha Yehoba ku muchima inge ketubile bantu bonse lusa ne kifyele.​—Tangai Kolose 3:10, 11.

15. Kufunjisha bantu bukine kukepeshako byepi nshiji?

¹⁵ Kintu kyawama kyo twafwainwa kuba pa nshiji pa kino kimye, ke kufunjisha bantu bukine bwawama bwa mu Baibolo. Mambo ka o twaambila bino? Mambo maana a kuyuka Yehoba akonsha kupimpula muntu wakanama ne kumulengela kwikala na lusa ne kutemwa mutende. (Isa. 11:6, 7, 9) Mwanamulume wa jizhina ja Jemal saka akyangye kufunda bukine, watwelele mu jibumba ja bansatuki jakebelenga kufumyapo kafulumende mu kyalo mo aikalanga ye amonanga’mba watama. Waambile’mba: “Kechi mwakonsha kukanjikizha bantu kupimpula byubilo byabo ne. Kechi bankanjikizhe kupimpula byubilo byami ne, bino napimpwile na mambo a bukine bo nafunjilenga mu Baibolo.” Jemal walekele kulwa byo afunjile bukine. Kufunjisha bantu bavula bukine, kulengela bantu boba bakwabo nshiji kukepa.

16. Ñanyi kintu kimutundaika kubuulako bakwenu pa bintu bikooba Bufumu bwa Lesa?

¹⁶ Byonka byaubanga Yesu, ne atweba twibikako kufunjisha bantu kuba’mba Bufumu bwa Lesa bo bonkatu bukapwisha nshiji. Luno luketekelo lukwasha bingi bantu bo babena kumanyika. (Yele. 29:11) Nyenga Stacy ye twaji kwambapo waambile’mba: “Kufunda bukine kwankwasha kuyuka bya kuba inge babena kunguba nshiji nangwa inge namona bo babena kuba nshiji.” Yehoba utekenesha bantu kwingijisha byambo biji mu Baibolo. Twafwainwa kwinengezha pa kuba’mba tutekeneshe bantu na byambo biji mu Baibolo byaamba pa nshiji. Kushiinwa na bukine bwa mu Baibolo bo twaambapo mu uno mutwe kukemukwasha kuyuka bya kwisamba bulongo na bakwenu ku sukulu nangwa bo mwingila nabo ku nkito pa uno mutwe.b

17. Yehoba witukwasha byepi kuyuka bya kuba na nshiji pa kino kimye?

¹⁷ Twayuka kuba’mba nshiji isakutwajijila na mambo a kuba’mba Satana ye ubena kulama ino ntanda. Pano bino, tubena kutengela kimye kyawama bingi kya kulutwe Satana kyo “bakamupangapo” pano pa ntanda. (Yoa. 12:31) Binembelo bitulengela kuyuka’mba Yehoba washikwa nshiji, kabiji katatakatu akeifumyepo mambo wata muchima bantu bo boba nshiji. (Sala. 34:17-19) Yehoba witufunjisha kupichila mu Mwananji byo twafwainwa kubanga na nshiji pa kino kimye byo tubena kutengela Bufumu bwanji kufumyapo nshiji kikupu. (2 Pe. 3:13) Twayai tutwajijile kusapwila mambo awama na mukoyo byo tubena kutengela kimye “bunchibamambo bwanji bwaoloka ne bololoke” kyo bukekala pano pa ntanda ponse.​—Isa. 9:7.