Russia: Babena kusapwila mambo awama mu Moscoww
BYAMWEKELE MWAKA WAPWA
Masawakya a bya Mambo
Kunembesha Mwingilo
Bakamonyi ba kwa Yehoba kechi bafwainwa kunembesha mwingilo wabo ku kafulumende kuba’mba bebaswishe kwingila ne. Pano bino, kuba bino kwitukwashatu kwikala nangwa kupota mpunzha pa kushimikila mwa kupwila ne kutwala mabuku etu ku mapunzha akwabo.
Mu 2004, bije bya mu Russia byalekeshe kipamo kingijisha Bakamonyi ba kwa Yehoba mu Moscow. Na mambo a kino, balongo betu mu Moscow bebayanjishe bingi. Bakapokola bebamanyikile bingi, bantu bebalukukanga mu mwingilo kabiji bena mapunzha po bapwilanga bebapangilepo, akino kyalengejile balongo betu kubula kwikala na mpunzha pa kupopwela. Mu 2010, Kije Kikatampe kya mu Europe Kitala pa Luusa lwa Bantu kyaambile’mba kyalo kya Russia kechi kyanemekele bwana bwa bene bwa Bakamonyi ba kwa Yehoba mu Moscow ne, kabiji kyakambizhe’mba bebabwezhezhe kipamo kyabo. Twatemwa bingi kwimubuulako’mba pa 27 May 2015, Kipamo Kitala pa bya Mambo mu Russia kyaswishishe Bakamonyi ba kwa Yehoba kutwajijila kwingila mingilo yabo mu Moscow.
Kupana Misonko
Kipamo kingijisha Bakamonyi ba kwa Yehoba ntanda yonse baleka kwikilipilisha misonko byonkatu bibula kupana bupopweshi bungi ne mabumbatu akwabo. Nangwa byonkabyo, bimye bimo makafulumende etukanjikizha kupana misonko.
Mu Sweden, ba biloolo ba mu kafulumende bamba’mba Betele ke mpunzha ya busulu po “batwezhezha nkito” bengijilapo, kabiji kechi mpunzha po bobila mingilo ya Lesa ne. Onkao mambo, kafulumende wakambizha’mba byonkatu kipamo kitwezha bantu byo kipana misonko, ne bonse bengijila pa Betele bafwainwa kuba byonkabyo. Pa kuba’mba bapwishe luno lukatazho, Bakamonyi mu Sweden batwala ano mambo ku makochi a mu kino kyonka kyalo ne kutuma makalata atanu na imo ku Kije Kikatampe kya mu Europe Kitala pa Luusa lwa Bantu.
Kubula Kwivwanga mu bya Bumulwila Ntanda ne Kukana Kutwela Nkito ya Bushilikale
Bantu ba Yehoba balondela mukambizho wa mu Baibolo waamba’mba bafwainwa ‘kubunda mapoko abo ne kwialula ke bya kujimako’ kabiji kechi bafwainwa ‘kufunda kulwa nkondo jibiji ne.’ (Isa. 2:4) Kechi bevwanga mu milukuchi ya ntanda nangwa kya kuba mu makafulumende amo kechi mujipo lunengezho lwa kuba’mba wakana kutwela nkito ya bushilikale engileko nkito ikwabo ne.
Muzhilo ye balenga katataka mu South Korea kechi waswisha muntu nangwa umo kukana kutwela nkito ya bushilikale ne. Pa myaka 60 yapitapo, Bakamonyi banabalume kukila pa 18,000 bebakasa na mambo a kukana kutwela nkito ya bushilikale. Balunda nangwa ba mu kisemi kya Bakamonyi bavula bakibakasapo kala. Mu 2004 kufika mu 2011, Kije Kikatampe kya mu South Korea kyaambile’mba kijitu bulongo kukasa bantu bakana kutwela nkito ya bushilikale. Nangwa byonkabyo, mu July 2015, akino Kije kyapitulukilemo jikwabo pa kuba’mba kikale na bishinka byafwainwa. Bakamonyi ba kwa Yehoba mwaya ntanda balombapo bingi pa myaka yavula pa luno lukatazho pa kuba’mba balongo banyike baji mu South Korea bebaleke kwibakasa na mambo a lwitabilo lwabo.
Bakamonyi ba kwa Yehoba basatu mu Eritrea baikala mu kaleya myaka 22 na mambo a kukana kutwela nkito ya bushilikale. Paulos Eyassu, Negede Teklemariam ne Isaac Mogos kechi bebatotolweshapo nangwa kwibaswisha’mba bakeambile bene ku kochi kyo bakaina kutwela nkito ya bushilikale ne. Nangwa byonkabyo, abo ne balongo ne banyenga kukila pa 50 batwajijila kwikala ba kishinka nangwa kya kuba babena kwibamanyika ne kwikala bwikalo buncha mu kaleya. Twayuka’mba Yehoba ubena ‘kumvwa kubinza’ kwa bano bantu bo bakasa na mambo a lwitabilo lwabo kabiji katatakatu engijilepo.—Sala. 79:11.
Mu August 2014, mu Ukraine, Vitaliy Shalaiko bamwichile’mba atwele nkito ya bushilikale kimye kya milukuchi mu kino kyalo. Aye wakaine kutwela ino nkito, bino wibambijile’mba bamutwezheko nkito ikwabo. Mutonyi wapeelemo mambo mulongo Shalaiko pa kukana kutwela ino nkito, pano bino kije kechi kyamutaaine na mambo ne. Onkao mambo, kije kya bubiji kyaambile’mba milukuchi ya kyalo kechi yo yakonsha kulengela muntu kutwela ino nkito ne, kabiji “bantu bakana kutwela bushilikale, kechi mwafwainwa kwibakanjikizha na mambo a kukeba kuzhikijila kyalo ne.” Mutonyi wafuukwilepo amba batalepo jikwabo. Pa 23 June 2015, Kije Kikatampe kya mu Ukraine Kitala pa Mambo a bantu ne a Bambanzhi, kyaambile’mba kechi kyawama kukanjikizha muntu kutwela ino nkito ne. Kabiji kyaambile’mba muntu uji na luusa lwa kukana ino nkito ne kwingilako nkito ikwabo nangwa kya kuba mu kyalo muji milukuchi.
Ukraine: Vitaliy Shalaiko watemwa bingi kusapwila
Mulongo Shalaiko byo apembejilenga mo basakuchibila ano mambo, waambile’mba: “Byambo biji pa Yelemiya 1:19 byankoseshe bingi. Monse mo bakachibila ano mambo, amiwa nafuukwilepo kutwajijila kwikala wa kishinka kwi Yehoba. Nayuka namba kechi ukansha ne, bino ukankwasha kwikala wa kishinka. Natemenwe bingi mo beachibijile. Bije byonse bisatu kechi byantaaine na mambo ne. Kimye kyo bantotolweshenga, balongo bankwashishe. Nayukile’mba kechi nji bunke ne.”
Kubula Kwivwanga mu bya Bumulwila Ntanda ne Kukana Kwivwanga mu Bisela bya Kyalo
Kwivwanga mu bisela bya kyalo nako kukatazha bingi bena Kilishitu pa kuba’mba babule kwivwangamo. Javula banyike bebakatazha’mba basankilepo bukishinka bwabo ne Yehoba. Bafunjishi nabo bakonsha kukanjikizha baana ba sukulu kwimba lwimbo wa kyalo nangwa kupana mushingi ku mbandela.
Mu Kibunji kya Karongi mu Rwanda, bakulumpe ba pa sukulu bapeelemo mambo Bakamonyi baana ba sukulu amba mushingi bafwaye mambo bakaine kwimba lwimbo wa kyalo. Baana ba sukulu bebapangile sukulu ne kwibakasa. Pa 28 November 2014, Kije kya mu Karongi kyabingishe baana ba sukulu ne kwamba’mba, byo bakaine kwimba uno lwimbo kechi kyalumbulula’mba bafwaye mushingi ne. Mu byalo bikwabo mu Africa, nabiji Cameroon, Democratic Republic of Congo, Equatorial Guinea ne Malawi, bakamonyi banyike nabo bebamanyika ne kwibapanga sukulu. Onkao mambo, balongo bekala mu bino byalo babena kwisamba na ba biloolo ba mu kafulumende ne bafunjishi pa masukulu kuba’mba bayuke kilengela Bakamonyi ba kwa Yehoba kubula kwivwanga mu bintu bya kyalo.
Honduras: Mirna Paz ne Bessy Serrano bebapeele mapepala abo a ku sukulu
Mu December 2013, sukulu wa mu Lepaera ku Honduras, wakaine kupa Bakamonyi babiji baana ba sukulu mapepala amwesha byo baingijile, mambo bakaine kwimbako lwimbo wa kyalo ne kukana kupana mushingi ku mbandela. Pa kupwisha luno lukatazho, Bakamonyi ba kwa Yehoba babiji bashabyambo bayile na kwisamba na Mukulumpe wimenako Kipamo Kitala pa Masukulu ne kumubuula byauba byalo bikwabo pa mambo a Bakamonyi baana ba sukulu bakana kuba kino. Uno kiloolo wawamine bingi muchima kabiji waswile kuswisha baana ba sukulu ne bansemi babo kuba’mba bakanembele nkalata Mukulumpe Utala pa Masukulu mu Honduras mo bakalumbulula bishinka byonse. Byo apwishishe kupituluka mu byanembele Bakamonyi, uno kiloolo wapaine muzhilo pa 29 July 2014, amba, “Muntu yense mu mpunzha wafwainwa kufunda kwa kubula kumukatazha” ne kuba’mba Bakamonyi baana ba sukulu bo babujile kupa mapepala bebape.
Kwitukanya ku Kafulumende
Mu byalo byonse, Bakamonyi ba kwa Yehoba balondela mukambizho wapaine Yesu wa kusapwila mambo awama a Bufumu ku bantu bo twikala nabo kipikipi, kupwila pamo na bakwetu bena Kilishitu ne kufundanga Mambo a Lesa kimye kyonse. Kabiji tukookela mukambizho wa mu Baibolo wa kufunjishanga baana betu na mukoyo mizhilo ya Yehoba ne ‘kukana . . . mashi.’ (Byu. 15:20; Mpitu. 6:5-7) Kimye kimo, na mambo a kulondela ino mikambizho, bakapokola betukatazha bingi mambo a kubula kumvwisha kitulengela kuba bino.
Mu muzhi wa Florida ku U.S.A., nchibamambo umo waswishishe inetu wabula Kamonyi kufunjishanga baana banji basatu bintu byaamba pe Lesa. Shetu umo Kamonyi bamukainye kufunjisha baana banji bintu byaamba pa bupopweshi byapusana na bifunjisha Bakatolika. Uno shetu watwajile jibiji mambo anji ku kino kije, kabiji pa 18 August 2014, akino kije kyafumishepo byo bamukainye. Pa mambo a jishinda jo twachibijilemo ano mambo kala, Kije kyanembele’mba: “Twalengelengatu mambo kukanya nsemi kufunjisha baana banji pa bintu byo aitabilamo, twaubilenga kino kwa kubula kuyuka bishinka byonse.”
Mwachibijile kino kije, kyalengela baana bami kuyuka mizhilo ne mikambizho yawama ya Yehoba Lesa. Baana bami bonse babena kukosesha bulunda bwabo ne Lesa na mambo a kuya na kupwila. Uno shetu waambile’mba: “Bintu byo napitamo, byandengela kukosa bingi. Nangwa kya kuba napita mu bintu byaeseka lwitabilo lwami, Yehoba wankwasha kuchinchika! Pano nayuka namba meseko eya na mambo a kusalapo kwingijila Yehoba.”
Namibia: Efigenia Semente uji na baana banji basatu
Nyenga Efigenia Semente wikala mu Namibia, uji na baana basatu kabiji wapichile mu makatazho abaya bingi aesekele bukishinka bwanji. Byo asemenenga mwana wa busatu mu kipatela, mashi akepele mu mubiji wanji, akino kyalengejile badokotala ne ba mu kisemi kyanji babula Bakamonyi kutambula luusa ku kochi kuba’mba bebaswishe kumubika mashi. Nyenga Semente wakaine kumubika mashi kabiji walobele ku kije, mambo aye mwine ye wajinga na luusa lwa kusala muchi ye akeba. Pa 24 June 2015, Kije Kikatampe kya mu Namibia kyaswishishe byafuukwilepo nyenga Semente, ne kwamba’mba “muntu mwine ye uji na luusa lwa kusala byo bafwainwa kuba nangwa kubula kuba na mubiji wanji, ekale nsemi nangwa ne.” Nyenga Semente waambile’mba: “Twashiinwe’mba Yehoba kine witukwasha. Kyawama bingi kwikala mu jino jibumba ja Lesa. Kine, Yehoba ukwasha bingi.”
Bakamonyi mu Switzerland beyowa bingi kusapwila mu mikwakwa iji mu mizhi ikatampe. Nangwa byonkabyo, mu muzhi wa Geneva mwafumine muzhilo wa kuba’mba bakanya kwingijisha “pa kutanchika mabuku aamba pa bya bupopweshi mu mpunzha mupita bantu bavula.” Bakamonyi batwajile ano mambo ku kije, ne kwamba’mba kwibakanya kwingijisha pa kutanchika mabuku aamba pa bya bupopweshi, “ko kuba’mba babena kwitukanya kuba kintu kyo tujipo na luusa.” Akino kije kyaswile, kabiji Bakamonyi besamba bingi bulongo na biloolo bya mu kafulumende pa kuba’mba bamonepo mpunzha yawama ne kimye kyafwainwa kutanchikilapo mabuku.
Ba biloolo ba mu kafulumende wa mu Azerbaijan bakosakotu na kukeba mashinda a kukainyamo mwingilo wa Bakamonyi ba kwa Yehoba. Kipamo Kitala pa Mutende, kimye kyonse kipuzha Bakamonyi pa muntu pa muntu kukeba kuyuka bishinka bimo. Akino kipamo kipikita mu mazubo a Bakamonyi kukebamo mabuku o babula kuswisha ku kafulumende. Bantu mwaya ntanda bakuminye bingi byaubile Kipamo Kitala pa Mutende wa Kyalo mu February 2015, pa kukasa Bakamonyi babiji, Irina Zakharchenko ne Valida Jabrayilova na mambo a kusapwila bantu bintu biji mu Baibolo. Nangwa kya kuba betukatazha bingi, twatemwa kuba’mba basapwishi mu kyalo kya Azerbaijan batwajijila kusapwila bantu “mambo awama a Bufumu” na mukoyo.—Mat. 24:14.
Kafulumende wa Russia watwajijilatu na kukanya mwingilo wa Bakamonyi ba kwa Yehoba. Aluno lo tubena kwamba, mabuku 80 a Bakamonyi ba kwa Yehoba beabika “pa mutanchi wa mabuku o bakanya” ku Kije kya mu Russia. Kino kibena kulumbulula’mba kupa muntu nangwa kwikala na ano mabuku “o bakanya” nabiji Buku Wami wa Mashimikila a mu Baibolo ke mambo. Kabiji mu December 2014, Kije Kikatampe kya mu Russia kyaambile’mba keyala wetu wa jw.org naye uji pa mutanchi wa bintu byo “bakanya.” Bene batala pa Intaneti mu Russia monse bashinka keyala wetu wa jw.org, ne kwamba’mba kwingijisha uno keyala ke mambo. Kufumatu mu March 2015, bakapokola bengijila pa makashitomo kechi baswisha kutwezha mabuku a Bakamonyi mu kyalo ne, kuvwangakotu ne ma Baibolo ne mabuku o babujile kukanya kala ku bije bya mu Russia.
Ano mambo ko akiji mu muzhi wa Taganrog, mambo basapwishi 16 bebapamo mambo a “bumbanzhi” pa kunengezha kupwila. Mu muzhi wa Samara, bakulumpe bamo mu kafulumende baambijile kije kuba’mba bashinke kipamo kyetu amba “kyatama.” Nangwa kya kuba balongo ne banyenga yetu mu Russia babena kupita mu ano makatazho avula, batwajijilatu na kupa “bintu bya kwa Lesa, kwi Lesa” kwa kubula kuchina muntu.—Mat. 22:21.