Nanchi Bakamonyi ba kwa Yehoba Baitabila mu Lulayañano lwa Kala Nyi?
Ee. Bakamonyi ba kwa Yehoba baitabila’mba Baibolo ‘wanembelwe na lutangijilo lwa mupashi wa Lesa.’ (2 Timoti 3:16) Kabiji Baibolo wavwangamo binembelo bya Lulayañano lwa Kala ne Lulayañano Lupya. Bakamonyi ba kwa Yehoba batela Lulayañano lwa kala amba Binembelo bya Kihebelu, kabiji Lulayañano Lupya amba Binembelo bya Kingiliki bya Bwina Kilishitu. Ino ntelelo itukwasha kubula kumona nobe mabuku amo a mu Baibolo a kala, nangwa nobe kechi anema lelo jino ne.
Mambo ka Binembelo bya Lulayañano lwa Kala ne Lulayañano Lupya o Byanemena ku Bena Kilishitu?
Na lutangijilo lwa mupashi wa Lesa, mutumwa Paulo wanembele’mba: “Bintu byonse byanembelwe kala byanembejilwe kufundwa kwetu.” (Loma 15:4) Byambo biji mu Binembelo bya Kihebelu byanema bingi. Mu bino binembelo muji mashimikila a kala o tufunjilako, byambo bya maana, kabiji ne bintutu bikwabo bitukwasha.
Mashimikila o tufunjilako. Binembelo bya Kihebelu byalumbulula bulongo bintu byonse byo bya lengelwe ne byatendekele bundengamambo. Inge ne bino byambo ne, inge kafwako wakonsheshe kukumbula mepuzho nabiji a kuba’mba: Nanchi bantu bafumine pi? Mambo ka bantu o bafwila? (Ntendekelo 2:7, 17) Binembelo bya Kihebelu byaambapo ne pe Yehoba Lesa byo asangajikanga bantu, ne byo akwashanga bantu bajinga na makatazho nabiji o tupitamo lelo jino.—Yakoba 5:17.
Byambo muji lufunjisho. Buku wa Byambo bya Mana ne Musapwishi ke mabuku amo aji mu Binembelo bya Kihebelu. Mu ano mabuku abiji muji byambo bya maana bitukwasha bingi mu bwikalo. Ano mabuku etufunjisha byo twakonsha kuba pa kuba’mba bisemi byetu bikale bya lusekelo. (Byambo bya Mana 15:17) Etufunjisha ne bya kwingila bulongo ne kwikala na ndangulukilo yawama pa nkito. (Byambo bya Mana 10:4; Musapwishi 4:6) Kabiji akwasha bansongwalume ne bansongwakazhi kufuukula bulongo bya kwingijisha bumi bwabo saka bakiji banyike. (Musapwishi 11:9–12:1).
Kunungapo, twakonsha kumwenamo byawama mu kufunda pa Mizhilo ya kwa Mosesa yanembwa mu kibaba kitelwa’mba Torah (ko kuba’mba mu mabuku atanshi atanu a mu Baibolo). Nangwa kya kuba bwina Kilishitu kechi bwaimena pa ino mizhilo ne, mu ino mizhilo muji mafunde akonsha kwitukwasha kwikala na lusekelo mu bwikalo bwetu—Bena Levi 19:18; Mpitulukilo ya mu mizhilo 6:5-7.