BANYIKE BEPUZHA’MBA
Nafwainwa Kuba Byepi pa Kuba’mba Mbulenga Kulanguluka pa Kwilaala?
“Kulanguluka pa kwilaala kwiyatu kwa kubula ne kuketekela kabiji kyo kintu kyo ndangulukapotu. Kijitu nobe kuji muntu ubena kunkajikizha kulanguluka bino.”—Vera.
“Kyakatazha bingi kuleka kulanguluka pa kwilaala. Kabiji ino milanguluko kechi ipwa ne.”—John.
Nanchi ne obewa wikala na ino milanguluko ikalapo na Vera ne John nyi? Inge byobyo kiji, kino kibaba kisa kukukwasha bingi.
Mambo ka o twafwainwa kubujila kulangulukanga pa kwilaala?
“Bamwisho bambujile’mba Lesa inge kechi wakebelenga bantu kwilaala ne, inge kechi wampele milanguluko ya kukeba kwilaana ne.” Byo byaambile nsongwalume aye Alex.
Byambo bimo byaambile ba mwisho wanji Alex byajinga bya kine. Lesa witupele milanguluko ya kukeba kwilaala kabiji kuji bishinka byawama byamulengejile kuba bino. Kwakubula kwilaala bantu lelo jino inge bafwako. Pano mambo ka o kyatamina kulangulukangatu pa kwilaala? Bino bishinka bibiji byalumbulula kino:
Baibolo ufunjisha amba kyaswa muchima wa Lesa ke kya kuba’mba, mwanamulume ne mwanamukazhi besongola bo bonkatu bafwainwa kwilaala.—Ntendekelo 1:28; 2:24.
Inge wanemeka uno mukambizho, ko kuba’mba kulanguluka pa kwilaala saka ukyangye kusongola nangwa kusongolwa ke kwikatazhatu, mambo kechi wakonsha kupwisha kilaka kya kukeba kwilaala bunke ne. Kulangulukangatu pa kwilaala kwakonsha kukulengela kuba bulalelale, kintu kilengela bavula kwilangulusha bingi.
Kuyuka bya kwikanya inge milanguluko ya kukeba kwilaala yaiya kukakukwasha bingi mu bwikalo bobe.—1 Kolinda 9:25.
Kyubilo kya kwikanya kikakukwasha kwikala na lusekelo mu bwikalo bobe. Bashayuka bamo bataine kuba’mba banyike baji na kyubilo kya kwikanya bezhikijila ku bikola, bijikila bya mali ne kubula kulala mizhilo ya kyalo.a
Mambo ka o kyakatezha kuleka kulanguluka pa kwilaala?
Mambo bantu ba mu ino ntanda balanguluka ne kwamba pa kwilaala kimye kyonse. Kabiji inge ubena kukoma, mubiji upimpulwa ne kukulengela kwikala bingi na milanguluko ya kukeba kwilaala.
“Byo batambisha pa TV bimwesha’mba kwilaala saka mwabula kwisongola kijitu bulongo kabiji amba kafwako byatama bifumamo ne. Kyapeela bingi kwikala na milanguluko yatama ya kukeba kwilaala mambo kechi bamweshapo byatama bifumamo ne.”—Ruth.
“Inge nji ku nkito, javula ñumvwa bantu saka bamba pa kwilaala, kabiji nkebesha kuyuka byavula pa kwilaala. Kino kindengela kumona kwilaala nobe kujitu bulongo.”—Nicole.
“Kyakatazha bingi kwikanya inge ubena kutamba bipikichala pa intaneti. Inge wamona kipikichala kya bantu babena kwilaala, kikatazha bingi kuleka kulangulukapo!”—Maria.
Abino bishinka byakonsha kukulengela kumvwa byonka byaumvwine mutumwa Paulo. Waambile’mba: “Byo nkeba kuba kyaoloka, kyatama kyo kinkosela.”—Loma 7:21.
Kange ulangulukenga pa bintu byatama ne
Byo wakonsha kuba
Langulukanga pa bintu bikwabo. Langulukanga pa bintu bikwabo, kechi pa kwilaala ne. Langulukanga pa bintu byo watemwa nabiji kupama mpila, kukosesha mubiji nangwa biji byonse byakonsha kukukwasha kuleka kulanguluka pa kwilaala. Nsongwakazhi aye Valerie waambile’mba: “Kutanga Baibolo kukwasha bingi. Mu Baibolo muji milanguluko ya Lesa. Kulanguluka pe Lesa kukwasha kubula kulangulukanga pa bintu bikwabo.”
Kijitu bulongo kulanguluka pa kwilaala. Pano bino, obewa mwine wafwainwa kuyuka bya kuba inge milanguluko ya kwilaala yaiya.
“Inge milanguluko ya kwilaala yaiya mu bongo, ntendeka kulanguluka pa bintu bikwabo. Kabiji nkebesha kuyuka bindengela kulangulukanga pa kwilaala. Inge nataana kuba’mba nyimbo nangwa bipikichala byo bindengela kulanguluka pa kwilaala, nebifuutamo.”—Helena.
Jifunde ja mu Baibolo: “Langulukainga pa bintu byaoloka, bintu bilengela muntu kwilama bulongo [nangwa’mba, byubilo byawama, tubyambo twa panshi].”—Filipai 4:8.
Salanga balunda bawama. Inge balunda nobe jonse bambatu pa kwilaala, kikakukatazha bingi kuleka kulangulukanga pa kwilaala.
“Byo najinga mwanyike, kyankatezhe bingi kusankilapo milanguluko yatama na mambo a balunda nami. Inge wipapika na bakwenu batundaika milanguluko yatama, kikatazha bingi kuchinuzhuka milanguluko yatama kabiji lukatazho lubailako.”—Sarah.
Jifune ja mu Baibolo: “Awa wenda na ba maana ukekala na maana, Pakuba awa ukaya na bakosama ukamona bya malwa.”—Byambo bya Maana 13:20.
Chinuzhukanga bya kisangajimbwe byatama. Mu byakisangajimbwe byavula lelo jino muji bingi byubilo bya kwilaala. Nicole waambile’mba: “Nyimbo indengela kwikala na milanguluko yatama bingi. Kabiji indengela kukeba kuba byo nafuma na kutelekako.”
“Natendekele kutamba mafilimu ne mitanchi ya pa TV muji bantu babena kwilaala. Kwakubulatu ne kuyuka ne, natendekele kulangulukangatu pa kwilaala. Nayukile kyandengejile kutendeka kulanguluka bino. Nalekelele kutamba ano mafilimu ne ino mitanchi ya pa TV. Kino kyankwashishe kuleka kulanguluka pa kwilaala. Kusala bulongo byakisangajimbwe kunkwasha kuchinuzhuka milanguluko yatama.”—Joanne.
Jifunde ja mu Baibolo: “Kange mwambenga pa bulalelale ne pa bubipisho bonse nangwa pa lwiso mo muji ne.”—Efisesa 5:3.
Kishinka ke kino: Bantu bamo balanguluka’mba kechi bakonsheka kuleka kulanguluka pa kwilaala ne. Bino Baibolo waamba’mba kyakonsheka. Witubuula’mba twakonsha kukanya milanguluko yetu.
Jifunde ja mu Baibolo: ‘Twajijilai kulengwa ke bapya mu michima yenu.’—Efisesa 4:23.
a Wafwainwa kwikala na kyubilo kwa kwikanya saka ukyangye kusongola nangwa kusongolwa mambo kino kyubilo kikakukwasha kwikanya ne mu masongola.