Ikalai Na Muchima Wa Kwipelula

“Yense wipelula mwine mwi anweba ye mukulumpe.”—LUKA 9:48.

MWAKONSHA KUTANA MIKUMBU NYI?

Ki ka kyakonsha kwitukwasha kwikala na muchima wa kwipelula?

Mu ñanyi mashinda muntu wipelula mo ekela “mukulumpe”?

Twakonsha kwipelula byepi mu masongola, mu kipwilo, ne mu byo tuba na bakwetu?

1, 2. Ñanyi kintu Yesu kyo akambizhe batumwa banji kuba, kabiji mambo ka o aubijile kino?

MWAJINGA mu mwaka wa 32 C.E. Yesu wajinga na batumwa banji mu nkambi ya Ngalilea. Batumwa bamo batendekele kwipachika pa mambo a kukeba kuyuka wajinga mukulumpe mwi abo. Nembi wa Mambo awama aye Luka washimuna’mba: “Baana ba bwanga bepachikilenga abo bene pa mambo a wajinga mukulumpe mwi abo. Yesu byo ayukile byajinga mu michima yabo, waichile mwana mucheche ne kumwimika ko ajinga, ne kwibambila amba: ‘Yense utambwila uno mwana mucheche pa mambo a jizhina jami, wantambwila ne amiwa kabiji yense untambwila amiwa watambwila ne yewa wantumine. Mambo yense wipelula mwine mwi anweba ye mukulumpe.’” (Luka 9:46-48) Yesu mu butekanye wakwashishe batumwa kuyuka buneme bwa kwipelula.

² Nanchi jifunde japaine Yesu pa mambo a kwikala bepelula jaesakene na byubilo byamweshanga Bayudea bajingako pa kyokya kimye nyi? Abya japusene na byubilo byo bajinga nabyo nyi? Buku umo waamba’mba, kyanemene bingi ku Bayudea kuyuka muntu wafwainwa kunemekwa kukila bakwabo kabiji kupa mushingi boba bafwainwa mushingi kyo kintu kyo batangapo bingi muchima. (Theological Dictionary of the New Testament) Yesu wakambizhe batumwa banji kupusanako na bantu bashala.

3. (a) Kwipelula kulumbulula ka, kabiji mambo ka o kyakonsha kukatezha kwikala bepelula? (b) Ñanyi mepuzho o twakonsha kwiipuzha pa mambo a kwikala na muchima wa kwipelula?

³ Kyambo kya Kingiliki kyatuntululwa’mba “wipelula” kilumbulula muntu wabula kunema kukila bakwabo nangwa yewa wabula lūsa pa kintu. Yesu waingijishe mwana mucheche kumwesheshamo batumwa banji kuba’mba bafwainwe kwipelula kechi kwitumbijika ne. Uno mukambizho wingila ne ku bena Kilishitu ba kine bonse byonka byo kyajinga mu myaka kitota kitanshi. Kimye kimo, kyakonsha kwitukatazha kwipelula mu bintu bimo byo tuba. Muteeto wa bantu wa bwitote wakonsha kwitulengela kukeba kutumbalala. Kabiji mupashi wa ino ntanda wakonsha kwitulengela kwimona nobe twakila bakwetu, kwitulengela kushinta ne kukanjikizha bakwetu kulondela byo tukeba. Ki ka kyakonsha kwitukwasha kwikala na muchima wa kwipelula? Mu ñanyi jishinda ‘awa wipelula mwine mwi atweba mo akonsha kwikela mukulumpe’? Mu ñanyi mbaji ya mu bwikalo yo twafwainwa kwibikako kumwesha muchima wa kwipelula?

“BYO AVULAPO MAPESHO, MAANA NE KUYUKISHA KWA LESA!”

4, 5. Ki ka kyakonsha kwitulengela kwikala na muchima wa kwipelula? Ambai kyakumwenako.

⁴ Jishinda jimo jakonsha kwitulengela kwikala na muchima wa kwipelula ke kulanguluka languluka pe Yehoba byo etukila. Mambo “mana anji kechi akonsha kuyukanyika ne.” (Isa. 40:28) Byo aambilenga pa bukata bwa Yehoba, mutumwa Paulo wanembele’mba: “Byo avulapo mapesho, maana ne kuyukisha kwa Lesa! Bunchibamambo bwanji byo bwabula kukonsheka kuyukanyikwa ne mashinda anji byo abula kukonsheka kwialondalonda!” (Loma 11:33) Nangwa kya kuba bantu bakomenako mu maana a kuyuka bintu pa myaka 2,000 yapitapo kufuma panembejile Paulo bino byambo, ne lunotu bikiji bya kine. Nangwa tuyukepotu bintu byavula byepi, kechi tukaleka kufunda pe Yehoba, pa mingilo yanji, ne mashinda anji ne.

⁵ Kuyuka kuba’mba kechi twakonsha kuyuka mashinda a Lesa onse ne, kwalengejile Leoa kwipelula. Byo ajinga mwanyike, Leo watemenwe bingi sayansi. Na mambo a kuba wakebelenga kuyukilapo byavula pa bilengwa, wafuukwilepo kuya na kufunda pa bino bintu ku sukulu. Kino kyamulengejile kuyuka kintu kimo kyanema bingi. Waambile’mba: “Kwesakana na byo nafunjilenga, nataine kuba’mba ndumbulwilo ya katataka ya bya sayansi bunke bwayo kechi yakonsha kukwasha bantu kuyuka byonse pa bilengwa ne. Onkao mambo, natendekele kufunda bya bushabyambo.” Mu kuya kwa kimye, Leo waikele shabyambo wimenako kafulumende kabiji pa kupitapo kimye waishile kwikala mutonyi. Kyapeleleko, aye ne mukazhanji bafunjile Baibolo na Bakamonyi ba kwa Yehoba ne kuswa bukine bo bafunjilenga, kabiji babatizhiwe ne kwikala bakalume ba Lesa bepana. Nangwa kya kuba Leo wafunjile bintu byavula, ki ka kyamukwashishe kwikala wipelula? Wakumbula’mba, “Kyalengela ke kuvuluka kuba’mba nangwa tuyukepotu bintu byavula byepi pe Yehoba ne bilengwa byanji, kukiji bintu byavula bya kufunda pe aye.”

6, 7. (a) Yehoba witumwesha byepi kuba’mba wipelula? (b) Kwipelula kwa Lesa kwakonsha kulengela byepi muntu kwikala “mukulumpe”?

⁶ Kintu kikwabo kitukwasha kwikala bepelula ke kya kuba’mba Yehoba naye wipelula. Akilangulukai pa kino: “Atweba twi bamwingilo umo ne Lesa.” (1 Ko. 3:9) Kabiji akilangulukaipotu! Yehoba, Lesa wa bulume bonse witunemeka kwikala bino kupichila mu kwitukwasha kwingila mwingilo wetu kwingijisha Mambo anji, Baibolo. Nangwa kya kuba Yehoba ye ukomesha nkunwa yo tubyala ne kutekezha, aye witupa mwingilo wanema wa kwingijila pamo ne aye. (1 Ko. 3:6, 7) Nanchi kino kechi kimwesha’mba Lesa wipelula nenyi? Kine, kwipelula kwa Yehoba kwafwainwa kwitulengela ne atweba bonse pa muntu muntu kwikala bepelula.

⁷ Kwipelula kwa Lesa kwakwashishe bingi nyimbi wa masalamo aye Davida. Waimbile kwi Yehoba amba: “Mwampa jikebo ja lupulukilo lwenu; kabiji kukoka muchima kwenu kwangalula ka nji mukatampe.” (2 Sam. 22:36) Davida wayukile kuba’mba bintu bikatampe byonse byo aubile mu Isalela, wibyubile mambo Yehoba wipelwile kupichila mu kumuta muchima ne kumukwasha. (Sala. 113:5-7) Ne atweba kyo kimotu. Byubilo byo tuji nabyo, busendwe bwetu, ne mingilo yo twingila, byonse byafuma kwi Yehoba. (1 Ko. 4:7) Muntu wipelula wikala “mukulumpe,” mambo a kuba wikala kalume wa Yehoba wanema bingi. (Luka 9:48) Twayai tulanguluke pa ene mambo o kyaikela bino.

“YENSE WIPELULA MWINE MWI ANWEBA YE MUKULUMPE”

8. Kwipelula kwitulengela kumona byepi jibumba ja Yehoba?

⁸ Kwipelula kulengela muntu kwikala wa lusekelo mu jibumba ja Lesa ne kumulengela kutundaika mingilo yonse yubiwa mu kipwilo. Kyakumwenako, akimonai byaubile Petra, nsongwakazhi wakomena mu kisemi kya Bakamonyi. Na mambo a kukeba kwiubila bintu aye mwine, Petra walekele kupwanañana na kipwilo. Pa kupitapo myaka, wabwelele jikwabo mu kipwilo. Lelo jino, uji bingi na lusekelo pa kwikala mu jibumba ja Yehoba kabiji utundaika bingi mingilo yonse ya mu kipwilo. Ki ka kyamulengejile kupimpula byubilo byanji? Wanembele amba: “Pa kuba’mba nkasuluke mu jibumba ja Lesa nakebewenga kumvwisha ne kwikala na byubilo bibiji byawama. Bino byubilo ke kwipelula ne butekanye.”

9. Muntu wipelula uji na kyubilo kya mutundu ka pa mambo a kajo ka ku mupashi ko tutambwila, kabiji kino kimulengela byepi kwikala wanema?

⁹ Muntu wipelula unemeka bintu byanengezha Yehoba, kuvwangako ne kajo ka ku mupashi. Onkao mambo, muntu wa uno mutundu utako muchima ku kufunda Baibolo ne kutanga magazini a Kyamba kya Usopa ne Awake!. Byonka biji bakalume bakwabo ba Yehoba bakishinka, utanga kimye kyonse mabuku a katataka saka akyangye kwiabika mu shelufu. Umvwe twamwesha lusanchilo lwetu kupichila mu kutanga ne kufunda mabuku etu alumbulula Baibolo, tukomenako ku mupashi kabiji Yehoba witwingijisha pakatampe mu mwingilo wanji.—Hebe. 5:13, 14.

10. Twakonsha kumwesha byepi muchima wa kwipelula mu kipwilo?

¹⁰ Muntu yense wipelula wikala “mukulumpe” mu jishinda jikwabo. Mu bipwilo byonse muji banabalume batongolwa na lutangijilo lwa mupashi wazhila wa Yehoba kwikala bakulumpe. Banengezha mitanchi nabiji kupwila kwa kipwilo, mwingilo wa mu bujimi, ne bukafunga. Umvwe twaikala na uno muchima wa kwipelula kupichila mu kutundaika mingilo yonse ya mu kipwilo, tukalengela bonse mu kipwilo kwikala ba lusekelo, kwikala mu mutende ne kukwatankena pamo. (Tangai Bahebelu 13:7, 17.) Inge mwi bakulumpe nangwa bankwasho mu kipwilo, abya mwipelula ne kusanchila Yehoba pa kwimupa uno mwingilo wanema nyi?

11, 12. Ñanyi kyubilo kyakonsha kwitulengela kwikala baketekelwa mu jibumba ja Yehoba, kabiji mambo ka o kyaikela bino?

¹¹ Awa wipelula ye “mukulumpe” nangwa amba ye ye bengijisha bingi mu jibumba ja Yehoba, mambo kwipelula kumulengela kwikala kalume wa Lesa wawama kabiji waketekelwa. Yesu wakambizhe baana banji ba bwanga kwikala bepelula mambo bamo mwi abo baikele na muchima wa kukeba kutumbijikwa wajingapo na bantu bavula pa kyokya kimye. Luka 9:46 waamba’mba, “bepachikilenga abo bene pa mambo a wajinga mukulumpe mwi abo.” Abya ne atweba twakonsha kutendeka kulanguluka’mba twanema kukila bakwetu ba mu lwitabilo nangwa bantu bonse nyi? Bantu bavula mu ntanda betota bingi ne kwitemwa abo bene. Twayai tuchinuzhukenga byubilo bya kwitota kupichila mu kwikala bepelula. Umvwe twauba byobyo ne kutangizhako kyaswa muchima wa Yehoba, balongo ne banyenga baketukasulukilanga.

¹² Inge twayukisha mukambizho wa kwa Yesu wa kwikala bepelula, tukatundaikwa kumwesha uno muchima mu mbaji yonse ya bwikalo bwetu. Pano twayai twisambe pa mbaji isatu yo twakonsha kumwesheshamo kwipelula.

IBIKAINGAKO KUBA’MBA MWIKALE BEPELULA

13, 14. Nga mulume nangwa mukazhi wakonsha kumwesha byepi kuba’mba wipelula, kabiji kuba bino kwakonsha kulengela masongola kwikala byepi?

¹³ Mu masongola. Lelo jino, bantu bavula batatu muchima ku bintu byo bakeba kwibobila ku bakwabo. Bintu bikeba bakwabo kechi biji na nkito kwi abo ne. Pano bino, muntu wipelula wikala na byubilo Paulo byo etutundaikile kwikala nabyo. Mu nkalata yanji ku bena Loma, Paulo wanembele’mba: “Twayai tulondelondenga bintu bileta mutende ne bintu bya kwikomesha atwe bene na bene.” (Loma 14:19) Onkao mambo, muntu wipelula ukeba kwikala mu mutende na bantu bonse kikatakata na mwinakwanji.

¹⁴ Akilangulukai pa bya kukayakaya. Ba mulume ne mukazhi bakonsha kwikala na bya kisangajimbwe byapusana pusana. Kampe mulume watemwa kwikala pa nzubo na kutanga mabuku mu kimye kyanji kya kukokoloka. Mukazhi kampe watemwa kuya na kufwakasha ku bakwabo. Nanchi kechi kyakonsha kulengela mukazhi kunemeka mwatawanji inge wamona’mba mwatawanji wipelula kabiji uyuka bintu byo atemwa ne byo abula kutemwa mu kifulo kya kutatu muchima ku bintu byo akeba nenyi? Kabiji mulume utemwa ne kunemeka mukazhanji inge wamona’mba mukazhanji kechi utatu muchima ku bintu byo atemwa aye mwine ne, bino ne ku bintu byatemwa mwatawanji. Masongola akosa bingi inge bamulume ne mukazhi baikala bepelula.—Tangai Filipai 2:1-4.

15, 16. Ñanyi byubilo byaambilepo Davida mu Salamo 131, kabiji byakonsha kwitulengela kwikala byepi mu kipwilo?

¹⁵ Mu kipwilo. Mu ino ntanda, bavula bakeba ponkapotu kwikala na bintu byo bakebesha kwikala nabyo mu bwikalo bwabo. Kwi abo, butekanye kechi buji na nkito ne, kabiji bamona kupembelela amba kutayatu kimye. Kwikala na muchima wa kwipelula kwitukwasha kupembelela Yehoba. (Tangai Salamo 131:1-3.) Inge twipelula ne kupembelela Yehoba, uketupesha. Kabiji tukazhikijilwa, kukasuluka ne kwikala na lusekelo. O ene mambo Davida o atundaikijile bakwabo bena Isalela kutekanya ne kupembelela Lesa wabo.

¹⁶ Ne atweba twakonsha kumwenamo inge ketwipelule ne kupembelela Yehoba. (Sala. 42:5) Kampe mubena “kukeba mingilo yawama” ko kuba’mba “kukanamina mingilo ya bukalama.” (1 Timo. 3:1-7) Mwafwainwa kwingila papelela bulume bwenu kuba’mba muleke mupashi wazhila emulengele kwikala na byubilo byafwainwa kwikala na kalama. Pano ibyepi inge kya kuba’mba bakwenu batongolwa bukiji kukila anweba? Muntu wipelula ne kupembelela kumupa mwingilo mu kipwilo saka atekanya, ukatwajijila kwingijila Yehoba na lusekelo kabiji ukasangalela mu mwingilo ye bamupa.

17, 18. (a) Ñanyi mfweto ifuma mu kulomba lulekelo lwa mambo kabiji ne kulekelako bakwetu mambo? (b) Ñanyi lufunjisho luji mu Byambo bya Mana 6:1-5?

¹⁷ Mu byo tuba na bakwetu. Bantu bamo kibakatazha bingi kulomba lulekelo lwa mambo. Pano bino, bakalume ba Lesa bamwesha muchima wa kwipelula kupichila mu kuswa bilubo byabo ne kulomba lulekelo lwa mambo. Kabiji balekelako bakwabo mambo. Kwitota kuleta mabano ne mapata, pakuba kwilekelako mambo kuleta mutende mu kipwilo.

¹⁸ Twakonsha ‘kwipelula’ kupichila mu kulomba lulekelo lwa mambo, nabiji inge twakankalwa kuba kintu kyo twalayile mukwetu na mambo a lukatazho lukatampe lo twajinga nalo. Nangwa kya kuba kechi ye watamisha ne, mwina Kilishitu wipelula uswa bilubo byanji ne kulomba lulekelo lwa mambo.—Tangai Byambo bya Mana 6:1-5.

19. Mambo ka o twafwainwa kumweshesha lusanchilo pa mafunde aji mu Baibolo etutundaika kwikala bepelula?

¹⁹ Twasanta bingi pa kutambwila luno lutundaiko lwa mu Binembelo lwitukwasha kwikala bepelula. Nangwa kya kuba kimye kimo kikatazha kwipelula, kumwena bintu mu jishinda jimwenamo Mulenga wetu ne kulanguluka pa byo epelula, kuketukwasha kwikala bepelula. Umvwe ketube bino, Yehoba uketunemeka bingi. Onkao mambo, twayai atweba bonse twikale na muchima wa kwipelula.

[Tubyambo twa mushi]

[Kipikichala pa peja 16]

Yehoba witunemeka kupichila mu kwitupa mwingilo wa kusapwila mambo awama

[Bipikichala pa peja 19]

Mu ñanyi bintu mo mwakonsha kumweshesha muchima wa kwipelula?