Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo
APRIL 2-8
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MATEO 26
“Kwipasha ne Kupusana Kuji pa Kijiilo kya Lupitailo ne Kivuluko”
(Mateo 26:17-20) Pa juba jitanshi ja kijiilo kya Bashinkwa Babula Mbizho, baana banji ba bwanga baishile kwi Yesu ne kumushikisha’mba: “Kwepi ko mwakeba’mba twimunengezhezhe kwa kujiila Kijiilo kya Lupitailo?” 18 Waambile’mba: “Yainga mu muzhi kwi kananga mumwambile’mba, ‘Mufunjishi waamba’mba: “Kimye kyami kya kufwa kyafika kala; nsakujiila Kijiilo kya Lupitailo na baana bami ba bwanga mu nzubo yenu.”’” 19 Byonkabyo, baana ba bwanga baubile monka mwibambijile Yesu ne kunengezha Kijiilo kya Lupitailo. 20 Byo kyafikile ke mabanga, waikele na baana ba bwanga 12 ku tebulu.
nwtsty kipikichala
Kijiilo kya Lupitailo
Abino byo bintu byo baingijishanga pa Kijiilo kya Lupitailo: (1) nyama ya mwana mukooko yo baosha (kechi bachimunanga kikupa nangwa kimo ne, (2) shinkwa wabula mbizho ne (3) bishu byalula. (Lup 12:5, 8; Ba 9:11) Kwesakana na byaamba buku wa Bayudea utelwa’mba Mishnah, abino bishu byalula byajinga lettuce, chicory, pepperwort, endive nangwa dandelion. Kuja bino bishu byalula kwavulwilengamo bena Isalela byo bebamanyikilenga mu Ijipita. Yesu waingijishe shinkwa wabula mbizho kwimenako mubiji wanji wabula bundengamambo. (Mat 26:26) Mutumwa Paulo watongwele Yesu amba “Kijiilo kyetu kya Lupitailo.” (1Ko 5:7) Mu myaka kitota kitanshi, binyu (4) bebingijishanga ne pa Kijiilo kya Lupitailo. Yesu waingijishe binyu kwimenako mashi anji aichikile kwikala mulambo.—Mat 26:27, 28.
(Mateo 26:26) Byo bajiilenga, Yesu washikwile shinkwa kabiji byo apwishishe kulomba, wamutebawile ne kumupana ku baana banji ba bwanga, ne kwibambila’mba: “Tambulai, muje. Uno ubena kwimenako mubiji wami.”
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mat 26:26
kwimenako: Kyambo kya Kingiliki kya e·stinʹ kyo baingijisha pano kilumbulula “kwimenako.” Batumwa bayukile mwatajile ino ñambilo, mambo pa kikye kimye, mubiji wa kwa Yesu wabujile bundengamambo bamumwenengatu byonka byo bamwenenga shinkwa wabula mbizho ye bajiile. Onkao mambo, uno shinkwa kechi wajinga mubiji wa kwa Yesu wa nyama ne mashi ne. Akino kyonka kyambo mu Kingiliki bekingijisha ne pa Mat 12:7, kabiji mu Mabaibolo avula bekituntulula’mba “kwimenako.”
(Mateo 26:27, 28) Kabiji byo ashikwile katomeno, walombele ne kwibapa ne kwamba’mba: “Tomaimo anweba bonse, 28 mambo kano kabena kwimenako ‘mashi ami a lulayañano,’ akechikila bavula kuba’mba mambo abo akalekelwe.
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mat 26:28
mashi a lulayañano: Kitapisho kya kwa Yesu kyo kyalengejile’mba kwikale lulayañano lupya pakachi ka Yehoba ne bena Kilishitu bashingwa. (Heb 8:10) Yesu waingijishe kyambo kyaingijishepo Mosesa byo ajinga ñambi kabiji wabuujile bena Isalela lulayañano lwa Mizhilo pa Mutumba wa Sinai. (Lup 24:8; Heb 9:19-21) Byonkatu mashi a bañombe ne bambuzhi byo akoseshe lulayañano lwa Mizhilo pakachi ka Lesa ne kisaka kya bena Isalela, ne mashi a kwa Yesu nao akoseshe lulayañano lupya luji pakachi ka Yehoba ne bena Isalela ba ku mupashi. Luno lulayañano lwatendekele kwingila mu mwaka wa Pentekosita 33 C.E.—Heb 9:14, 15.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
(Mateo 26:17) Pa juba jitanshi ja kijiilo kya Bashinkwa Babula Mbizho, baana banji ba bwanga baishile kwi Yesu ne kumushikisha’mba: “Kwepi ko mwakeba’mba twimunengezhezhe kwa kujiila Kijiilo kya Lupitailo?”
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mat 26:17
Pa juba jitanshi ja Kijiilo kya Bashinkwa Babula Mbizho: Kijiilo kya Bashinkwa Babula Mbizho kyatendekele mu mwaka wa Nisanyi 15, Kijiilo kya Lupitailo kya (Nisanyi 14) saka kyapita kala, kabiji kino kijiilo baikalanga nakyo mulungu umo. (Monai Bya Kulumbulula B15.) Kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda, Kijiilo kya Lupitailo kipashishe bingi na kijiilo kya moba atanu na asatu kuvwangakotu ne mwaka wa Nisanyi 14. Kabiji kimye kimo kino kijiilo bejitelanga’mba “Kijiilo kya Bashinkwa Babula Mbizho.” (Luk 22:1) Onkao mambo, byambo bya kuba’mba “Pa juba jitanshi ja,” byakonsha ne kutuntululwa’mba “Juba saka jikyangye kufika.” (Esakanyaiko Yoa 1:15, 30, paji kyambo kya Kingiliki kya “jitanshi” [proʹtos] bekituntulula’mba “saka nkyangye,” mu mukuku wa byambo wa kuba’mba “wajinga mutanshi amiwa saka nkyangye [proʹtos] kwikalako.”) Kyambo kine kya Kingiliki ne bisho bya Bayudea, byo byalengejile baana ba bwanga kushikisha Yesu pa Nisanyi 13. Juba saka jikyangye kuzhika pa Nisanyi 13, baana ba bwanga bayile na kunengezha kwa kujiila Kijilo kya Lupitailo kabiji baikele nakyo “byo kyafikile ke mabanga” ku ntendekelo ya Nisanyi 14.—Mak 14:16, 17.
(Mateo 26:39) Byo aendeleko pacheche byobya, wafukamine wakunyika kilungi ne kulomba’mba: “Tata, umvwe kyakonsheka, kano katomeno kampitaile. Bino kechi na kyaswa muchima wami ne, poso kyaswa muchima wenu.”
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mat 26:39
kano katomeno kampitaile: Mu Baibolo, kyambo kya “katomeno” javula bekingijisha mu kifwanyikizho kulumbulula kyaswa muchima wa Lesa nangwa kintu kyo bafuukulapo kupa muntu (Monai kulumbulula byambo biji pa Mat 20:22.) Yesu waakaminwe bingi pa lufu lwatama lo akafwilamo ne bubela bo bamubepejile byo bikaleta mwenga pe Lesa. Akino kyo kyamulengejile kulomba’mba kano “katomeno” kamupitaile.
Kutanga Baibolo: Mateo 26:1-19
APRIL 9-15
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MATEO 27-28
“Yainga na Kufunjisha Bantu Kwikala ke Baana ba Bwanga—Mambo ka, Kwepi Kabiji mu Ñanyi Jishinda?”
(Mateo 28:18) Yesu waishile ko baji ne kwibambila’mba: “Lesa wampa luusa lonse pa bintu bya mwiulu ne bya pano pa ntanda.
‘Yainga na Kwibasambisha Baluke ke Baana ba Bwanga’
4 Yesu uji na lūsa pa kipwilo kyanji, kabiji kutendeka mu 1914 uji na lūsa mu Bufumu bwa Lesa bwaikajikwa mwiulu. (Kolose 1:13; Lumwekesho 11:15) Ye malaika mwine mukatampe, ne mu jino jishinda uji na lūsa lwa kukambizha biumbi bya bamalaika. (1 Tesalonika 4:16; 1 Petelo 3:22; Lumwekesho 19:14-16) Bamupa bulume kwi Shanji bwa konauna “bufumu bonse, ne lūsa lonse, ne bulume bonse” bukana mafunde a bololoke. (1 Kolinda 15:24-26; Efisesa 1:20-23) Lūsa lwa kwa Yesu kechi lujitu ku bomi bonkatu ne. Ye “wakwibachibila mambo bomi ne bafu” kabiji uji na ngovu yamupa Lesa ya kusangula boba balaala mu tulo twa lufu. (Byubilo 10:42; Yoano 5:26-28) Kine mukambizho wapana muntu uji na lūsa lukatampe, wafwainwa kumona’mba wanema bingi. Onkao mambo, na mushingi ne na muchima wa kwipana atweba bene tukokela mukambizho wa kwa Kilishitu wa ‘kuya na kusambisha bantu amba baluke ke baana ba bwanga.’
(Mateo 28:19) Onkao mambo, yainga na kufunjisha bantu ba mu bisaka byonse bya bantu kwikala ke baana bami ba bwanga, ne kwibabatizha mu jizhina ja Tata ne ja Mwana ne ja mupashi wazhila,
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mat 28:19
kufunjisha bantu kwikala ke baana ba bwanga: Kyambo kya Kingiliki ma·the·teuʹo twakonsha kwikituntulula’mba “kufunjisha” na mulanguluko wa kukwasha muntu kwikala mwana wa bwanga. (Monai byo bekingijisha pa Mat 13:52, pano bekituntulula’mba “ye bafunjisha.”) Byambo bya kuba’mba “kwibabatizha” ne “kufunjisha” bibena kumwesha bintu byavwangiwamo mu mukambizho wa “kufunjisha bantu kwikala ke baana ba bwanga.”
bantu ba mu bisaka byonse bya bantu: Mu mulaka mwine kino kyambo bekituntulula’mba “bisaka byonse,” pano bino mo bekingijishisha akino kyambo kibena kulumbulula bantu bafuma mu bisaka byonse, mambo mu Kingiliki kyambo kya kuba’mba kwibabatizha kibena kwimenako bantu. Uno mukambizho wa kusapwila “bantu ba mu bisaka byonse bya bantu” wajinga mupya. Yesu saka akyangye kwiya pano pa ntanda, Binembelo byamwesha’mba bantu bafumine mu bisaka bikwabo baswile kwingijila Yehoba bebatambwijile ku bena Isalela. (1Mf 8:41-43) O ene mambo Yesu o akambizhizhe baana banji ba bwanga kuba’mba kechi bafwainwe kusapwilatu ku Bayudea bonka ne, bafwainwe kufunjisha bantu ba mu bisaka byonse kwikala baana ba bwanga.—Mat 10:1, 5-7; Lum 7:9; monai kulumbulula byambo biji pa Mat 24:14.
(Mateo 28:20) kwibafunjisha kulama bintu byonse byo nemukambizha. Kabiji yukai’mba nji nenu moba onse kukafikatu ne ku mpelo ya buno bwikalo.”
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mat 28:20
kwibafunjisha: Kyambo kya Kingiliki kyo batuntulula’mba “kwibafunjisha” kilumbulula kufunjisha, kulumbulula bintu, kumwesha bintu byo biji ne kwingijisha byambo bilengela muntu ubena kufunda kushiinwa. (Monai kulumbulula byambo biji pa Mat 3:1; 4:23.) Kwibafunjisha kulama bintu byonse byakambizhe Yesu kubena kulumbulula kubula kuleka kwibakwasha, kuba bino kwavwangamo kwibafunjisha bintu byo afunjishe, kwingijisha bintu byo ebafunjishe ne kulondela mu ngayo yanji.—Yoa 13:17; Ef 4:21; 1Pe 2:21.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
(Mateo 27:51) Ponkapo kipembe kya mu nzubo yazhila kyaabenepo pakachi kufuma peulu kufika panshi, kabiji kwaishile kitentanshi kikatampe ne mabwe alajikile.
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mt 27:51
kipembe: Ke kisapi kyawama kyo bakobekanga kyaabanyanga Mwine Mwazhijisha ne Mwazhila mu nzubo ya Lesa. Bashayuka ba Bayudea bamba’mba kino kipembe kyajita kyalepele mamita 18 mu bula, mu bwipi mamita 9 ne kujita mamita 7.4. Kwabanya kipembe pabiji, kechi kyamwesheshengatu Yehoba byo azhingijile balwanyi ba Mwananji ne, pano bino kyalumbulwilenga ne kuba’mba jishinda jashinkuka ja kuya mwiulu.—Heb 10:19, 20; monai Bya Kulumbulula.
nzubo yazhila: Kyambo kya Kingiliki kya na·osʹ kyalumbulula bibamba byajinga pakachi ka Mwazhila ne Mwine Mwazhijisha.
(Mateo 28:7) Pelawizhai kabuulai baana banji ba bwanga amba bamusangula kala mu bafu, kabiji watangilako kala ku Ngalilea. Mukamumona konkakwa. Umvwai byo nemubuula.”
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mat 28:7
kabuulai baana banji ba bwanga amba bamusangula kala: Abano banabakazhi bo baana ba bwanga batanshi bo babuujile pa lusanguko lwa kwa Yesu kabiji bebakambizhe ne kuya na kubuula baana ba bwanga bakwabo. (Mat 28:2, 5, 7) Kwesakana na bisho byabula mu binembelo bya Bayudea, mwanamukazhi kechi bamuswishanga kwamba bishinka mu kochi byo ayuka pa bintu byo amwene ne. Pano bino, malaika wa Yehoba wanemekele bingi banabakazhi pa kwibapa uno mwingilo wa kuya na kubuulañana.
Kutanga Baibolo: Mateo 27:38-54
APRIL 16-22
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MAKO 1-2
“Mambo Obe Alekelwa”
(Mako 2:3-5) Kabiji bamuletejile muntu wakolelwe kalepu ye batembekele ku banabalume bana. 4 Bino bakankelwe kumuleta kwi Yesu na mambo a jibumba, onkao mambo, basabile musemi na ponka pajinga Yesu, kabiji byo basabilepo, baikizhe muntu wa kalepu wajinga pa kamwanya. 5 Yesu byo amwene lwitabilo lwabo, waambijile wa kalepu amba: “Mwanami, mambo obe alekelwa.”
jy 67 mafu. 3-5
“Mambo Obe Alekelwa”
Yesu byo afunjishenga jibumba, banabalume bana baletele muntu wa kalepu ye batembekele pa kamwanya. Bakebelenga’mba Yesu abuke uno mulunda nabo. Bino, “bakankelwe kumuleta kwi Yesu na mambo a jibumba.” (Mako 2:4) Bafwainwa baumvwine bingi bibi ku muchima. Bakanjijile pa musemi ne kusabapo. Kabiji byo basabilepo, bashikwile muntu wa kalepu wajinga pa kamwanya ne kumwikizhizha mu nzubo.
Nanchi Yesu wibazhingijile pa byo baubile nyi? Ine. Aye wasekejile bingi pa kumona lwitabilo lwabo kabiji waambijile muntu wa kalepu amba: “Mambo obe alekelwa.” (Mateo 9:2) Bino nanchi Yesu wakonsha kulekela bantu mambo nyi? Banembeshi ne Bafaliseo bazhingijile ne kutendeka kwamba mu michima yabo amba: “Mambo ka uno muntu o abena kwambila bino? Ubena kwamba mwenga. Kafwako wakonsha kulekela muntu mambo ne, kanatu Lesa yenka kwapwa.”—Mako 2:7.
Yesu byo ayukile byo balangulukilenga, wibashikishe’mba: “Mambo ka o mubena kulangulukila bino bintu mu michima yenu? Nanchi kyepi kyapela, kwambila muntu wa kalepu amba, ‘Mambo obe alekelwa’ nyi, inyi amba, ‘Imana usende kamwanya kobe wende?” (Mako 2:8, 9) Ee, na mambo a kitapisho kya bumi bwanji kyo aishile kupana, Yesu wakonsheshe kulekela yewa mwanamulume mambo anji.
(Mako 2:6-12) Pajinga ne banembeshi bamo baikele saka bamba mu michima yabo amba: 7 “Mambo ka uno muntu o abena kwambila bino? Ubena kwamba mwenga. Kafwako wakonsha kulekela muntu mambo ne, kanatu Lesa yenka kwapwa.” 8 Ponkapo Yesu byo ayukile mu muchima wanji byo balangulukilenga, wibashikishe’mba: “Mambo ka o mubena kulangulukila bino bintu mu michima yenu? 9 Nanchi kyepi kyapela, kwambila muntu wa kalepu amba, ‘Mambo obe alekelwa’ nyi, inyi amba, ‘Imana usende kamwanya kobe wende? 10 Pa kuba’mba muyuke’mba Mwana muntu bamupa luusa lwa kulekela bantu mambo pano pa ntanda—”waambijile wa kalepu amba: 11 “Nakwambila namba, Imana, usende kamwanya kobe uyenga ku nzubo yobe.” 12 Kabiji waimene ne kusenda kamwanya wanji ne kulupukamo bonse saka bamutala. Bonse bakuminye bingi kabiji batumbijikile Lesa, saka bamba’mba: “Tukyangye kumonapo kintu kya uno mutundu.”
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mak 2:9
Nanchi kyepi kyapela: Kyapela bingi muntu kwamba’mba nalekelako mukwetu mambo, mambo kafwako bintu byo mukamona na meso pa kuba’mba mushiinwe’mba kine walekelako mukwabo mambo ne. Pakuba kwambila muntu amba Imana . . . wende kwakebewenga kya kukumya kisakulengela bantu bonse kuswa’mba kine Yesu uji na bulume bwa kulekela bantu mambo. Jino jishimikila ne byaamba Is 33:24 bibena kumwesha’mba kukolwa bo bundengamambo bwetu.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
(Mako 1:11) Kabiji jiwi jafumine mwiulu amba: “Obewa wi Mwanami ye natemwa; mo mmwena lusekelo.”
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mak 1:11
jiwi jafumine mwiulu: Abino byambo byaambile Yehoba ne bantu saka bomvwako bitanwamotu jisatu mu mabuku a Mambo Awama.—Monai kulumbulula byambo biji pa Mak 9:7; Yoa 12:28.
Obewa wi Mwanami: Byo ajinga kilengwa kya mupashi, Yesu wajinga Mwana Lesa. (Yoa 3:16) Kufumatu byo asemekelwe kwikala muntu, Yesu wajinga “mwana Lesa” saka aoloka byonka byajinga Adama. (Luk 1:35; 3:38) Onkao mambo, byambo byaambile Lesa pe Yesu mwavwangile byavula bingi. Byo aambile’mba obewa wi Mwanami ne kumupa mupashi wazhila, Lesa wamwesheshe’mba Yesu wajinga Mwananji wa ku mupashi, ‘wasemwa jibiji’ kuba’mba ukabwela mwiulu kabiji ukashingwa na mupashi ne kwikala Mfumu kabiji Ñanga Mwine Mukatampe.—Esakanyaiko Yoa 3:3-6; 6:51; Luk 1:31-33; Heb 2:17; 5:1, 4-10; 7:1-3.
Mo mmwena lusekelo: Nangwa’mba “Nakutemwa bingi; untokesha bingi ku muchima.” Kabiji kyambo kyo baingijisha pa Mat 12:18 bekifumya pa Is 42:1 kibena kwamba pa Mesiasa walayilwe nangwa’mba Kilishitu. Lesa byo aitulwile mupashi wanji wazhila ne kwamba pa Mwananji, kyamwesheshe’mba Yesu kine ye Mesiasa walayilwe.—Monai kulumbulula byambo biji pa Mat 3:17; 12:18.
(Mako 2:27, 28) Kabiji wibambijile’mba: “Lesa wabikileko juba ja Sabado na mambo a bantu, bino bantu kechi wibalengele na mambo a juba ja Sabado ne. 28 Onkao mambo, Mwana muntu ye Nkambo wa Sabado.”
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mak 2:28
Nkambo . . . wa Sabado: Yesu waingijishe kino kyambo kwamba pe aye mwine (Mat 12:8; Luk 6:5), kumwesha’mba kafwako kyafwainwe kumukanya kwingila mwingilo wamukambizhe Shanji wa Mwiulu pa juba ja Sabado ne. (Esakanyaiko Yoano 5:19; 10:37, 38.) Yesu waubile bintu bya kukumya pa juba ja Sabado, pa jino jonka po po abukijile ne muntu wakolelwe. (Luk 13:10-13; Yoa 5:5-9; 9:1-14) Akino kyalumbulwilenga kuba’mba mu bukalama bwanji mu Bufumu bwa Lesa, ukakwasha bingi bantu, kabiji kikekalatu byonka byo kikala pa kukokoloka pa juba ja sabado.—Heb 10:1.
Kutanga Baibolo: Mako 1:1-15
APRIL 23-29
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MAKO 3-4
“Kubuka Muntu pa Juba ja Sabado”
(Mako 3:1, 2) Watwelele jibiji mu nshinagoga, kabiji monkamwa mwajinga ne muntu wapapa kuboko. 2 Onkao mambo, bamutajilenga bingi kuba’mba bamone inge wakonsha kubuka uno muntu pa juba ja Sabado pa kuba’mba bamupemo mambo.
(Mako 3:3, 4) Waambijile muntu wajinga na kuboko kwapapa amba: “Nyamuka wiye pakachi.” 4 Kepo ebashikishe’mba: “Nanchi kijitu bulongo kuba kyawama pa juba ja Sabado nyi, inyi kuba kyatama; kupulusha bumi nangwa kwipayañana?” Abo baubiletu nzoo.
(Mako 3:5) Byo ebatajile na bukaji, ne byo kyamufichile ku muchima na mambo a kukosa kwa michima yabo, waambijile yewa muntu amba: “Tanyika kuboko kobe.” Ne aye byo ekutanyikile, kuboko kwaikele ke kutuntulu.
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mak 3:5
kyamufichile ku muchima na mambo a kukosa kwa michima yabo: Mako ye yenkatu waambile pe Yesu byo kyamukolele ku muchima pa kumona byakosele michima bantangi ba bupopweshi. (Mat 12:13; Luk 6:10) Kyamweka Petelo ye waambile bino kulumbulula Yesu byo kyamufichishe ku muchima.—Monai “Biji mu Buku wa Mako.”
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
(Mako 3:29) Pakuba yense uba mwenga mupashi wazhila kechi bakamulekelako mambo ne, bino walenga mambo a myaka ne myaka.”
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mak 3:29
kuba mwenga mupashi wazhila: Byambo bya kuba’mba kuba mwenga bilumbulula kunena Lesa, kumulengulula ne kumuba mukeyu nangwa kulengulula bintu byazhila. Na mambo a kuba’mba mupashi wazhila ufuma kwi Lesa, ko kuba’mba kumukana nangwa kulengulula byo engila kyo kimotu ne kunena mwenga Lesa. Byonkatu byo baamba pa Mat 12:24, 28 ne Mak 3:22, bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea bemwenejile byaingijilenga mupashi wa Lesa mu bya kukumya byaubilenga Yesu; pano bino bamwambijilenga’mba ubena kufumya bulume kwi Satana Diabola.
walenga mambo a myaka ne myaka: Ano ke mambo a kulengelamotu kyanshiji akalengela muntu kufwa myaka ne myaka; kechi akalekelwa ne.—Monai kulumbulula byambo biji pa kuba mwenga mupashi wazhila pa kino kyepelo ne kulumbulula byambo biji pa Mat 12:31 mu jino jishimikila.
(Mako 4:26-29) Kabiji watwajijile kwamba’mba: “Bufumu bwa Lesa buji nobe muntu wakusa nkunwa pa mushiji. 27 Ulaala bufuku ne kubuuka lukelo, kabiji nkunwa imena ne kukoma, bino kechi uyuka byo ikoma ne. 28 Mushiji mwine ye umenesha bijimwa pachepache, patanshi lunenge wa ntembela, palondela mutuntu, ne kipelako ke mutwe wa kajo kene. 29 Kajo byo kapyatu, utatula kwikanowa na kikwakwa, mambo kimye kya kunowa kyafika.”
Nanchi ‘Mukwatankanya mo Kyatala’ Nyi?
6 Twakonsha kufunjilako ka ku kino kishimpi? Kitanshi, twafwainwa kuyuka kuba’mba kechi tuji na bulume bwa kulengela bantu bo tufunjisha Baibolo kukoma mu bukine ne. Kuyuka po tupelela kuketukwasha kuchinuzhuka kukanjikizha bo tufunjisha kuba’mba babatizhiwe. Twingila na bulume bwetu bonse kukwasha muntu ne kumutundaika, bino tuyuka kuba’mba muntu mwine ye wafwainwa kufuukulapo kwipana kwi Lesa. Kwipana kwi Lesa ke kintu kyafwainwa kufuukulapo muntu mwine na mambo a kutemwa Lesa. Yehoba wakonsha kuswatu kwipana kwetu inge twamutemwa kya kine.—Sala. 51:12; 54:6; 110:3.
7 Kya bubiji, kuyuka mwatala kino kishimpi kuketulengela kubula kulefulwa inge ketumone nobe mu mwingilo wetu kafwako kibena kufumamo ne. Twafwainwa kutekanya. (Yako. 5:7, 8) Inge tubena kwingila na ngovu kukwasha muntu ye tufunjisha, bino bukine bwabula kukoma mu muchima wanji, kechi kilumbulula kuba’mba twaluba kufunjisha ne. Yehoba umeneshatu bukine mu michima ya bantu bepelula baswa kupimpula bwikalo bwabo. (Mat. 13:23) Onkao mambo, kechi twafwainwa kulengulula byo twingila na mambotu a kuba’mba kafwako byawama byafumamo ne. Kutako muchima kwa bantu mu mwingilo kechi ko kulengela Yehoba kumona’mba tubena kwingila bulongo ne. Aye wanemeka bingi byo twingila mu bukishinka nangwa kya kuba bantu kechi babena kutako muchima ne.—Tangai Luka 10:17-20; 1 Kolinda 3:8.
8 Kya busatu, kechi tuyuka lupimpu lubena kubiwa mu muntu ne. Akyumvwai kyamwekele, mishonale umo bamusolomokele ku balume ne bakazhi bo afunjishanga kuba’mba babena kukeba kwikala basapwishi babula kubatizhiwa. Uno mishonale wibabujile kuba’mba, pa kuba’mba bafikilemo, patanshi bafwainwa kuleka kupepa fwanka. Wakuminye bingi byo bamubujile kuba’mba papita bañondo bavula bingi kufuma po balekejile kupepa fwanka. Mambo ka o balekejile? Mambo bayukile kuba’mba Yehoba wibamona saka bapepa fwanka kabiji washikwa bukamfutumfutu. O ene mambo o bafukwijilepo kuleka kupepa fwanka, mishonale saka ajipo nangwa ufwapo. Kutemwa Yehoba ko kwibalengejile kufuukula bulongo. Bakomene mu maana a kuyuka Lesa nangwa kya kuba uno mishonale kechi wayukile lupimpu lwaubiwe ne.
Kutanga Baibolo: Mako 3:1-19a
APRIL 30–MAY 6
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MAKO 5-6
“Yesu Uji na Bulume bwa Kusangula Balongo Betu Bafwa”
(Mako 5:38) Byo bafikile ku nzubo ya mukulumpe wa nshinagoga, wataaine bantu bajijilenga mabingo ne kuwowakana.
(Mako 5:39-41) Byo atwelele, wibashikishe’mba: “Mambo ka o mubena kujijila mabingo ne kuba kiwowo? Uno mwana kechi wafwa ne, walaalatu tulo.”40 Byo baumvwine bino, batendekele kumuseka ne kumwendeleka. Bino byo ebalupwilemo bonse, wasendele shanji ne inanji mwana ne bo ajinga nabo ne kutwela watwelele mwalaajile mwana. 41 Byo amukwachile mwana ku kuboko wamwambijile’mba: “Talifa kumi,” kulumbulula’mba: “Kashimbi, nakwambila namba, ‘Imana!’
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mak 5:39
kechi wafwa ne, walaalatu tulo: Mu Baibolo, lufu belwesakanya ku kulaala tulo. (Sl 13:3; Yoa 11:11-14; By 7:60; 1Ko 7:39; 15:51; 1Te 4:13) Yesu wayukile’mba usakusangula awa mwana, onkao mambo waambile bino kumwesha’mba byonkatu bantu byo bakonsha kubuuka inge balaala, ne bantu bafwa nabo bakebasangula. Yesu wafumishe bulume bwa kusangula ye mwana kufuma kwi Shanji “yenka usangula bafu ne kutela bintu byabulako uba nobe ko biji.”—Lo 4:17.
(Mako 5:42) Kabiji ponkapotu uno kashimbi waimene, watatula ne kwenda. (Wajinga na myaka 12.) Ponkapotu bonse baikele na lusekelo lukatampe.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
(Mako 5:19, 20) Pakuba aye kechi wamuswishishe ne, bino wamwambijile’mba: “Yanga ku nzubo ku balongo bobe, ukebabuule bintu byonse byakubila Yehoba ne lusa lo akumwesha.” Uno muntu wayile ne kutatula kusapwila mu Ndekapoli bintu byonse byamubijile Yesu, kabiji bantu bonse bakuminye bingi.
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mak 5:19
ukebabuule: Patanshitu Yesu kechi waswishanga muntu nangwa umo kuya na kubuulañana pa bya kukumya byanji ne (Mak 1:44; 3:12; 7:36), pano wabuujile uno muntu kuya na kubuula balongo banji bintu byo amubijile. Kyamweka waswishishe uno muntu kuya na kubuulañana mambo Yesu bamwambijile kufuma mu muzhi kabiji kechi wakonsheshe aye mwine kuya na kusapwila bantu ba mu uno muzhi ne; kabiji kyakwashishe bantu kwiumvwina bene bishinka pa kyamwekejile bankumba bafwile.
(Mako 6:11) Kabiji mu mpunzha monse mo bakabula kwimutambwila nangwa kwimumvwa, pa kufumamo mukakunte lukungu ku maulu enu kuba’mba kikekale kishiino kwi abo.”
nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mak 6:11
mukakunte lukungu ku maulu enu: Kuba bino kwalumbulwilenga’mba baana ba bwanga kechi bakebapamo mambo a mashi kwi Lesa inge wakambula bantu bakana kumumvwina ne. Aino ñambilo itaanwa ne pa Mat 10:14; Luk 9:5. Mako ne Luka baambile’mba kikekale kishiino kwi abo. Paulo ne Banabasa balondejile uno yenka mukambizho byo bayile mu muzhi wa Pisidya Antioka. (By 13:51) Kabiji Paulo waubile kintutu kimo mu Kolinda byo akunchile bivwalo byanji ne kwamba’mba: “Mashi enu emushinkamane anwe bene. Amiwa nabinga.” (By 18:6) Baana ba bwanga bayukile kino kyubilo; Bayudea bemonanga kwikala bingi bena Kilishitu bapichile mu nyaunda ya bantu ba mu bisaka bikwabo bakunchilenga kintu kyonse kyakwachilenga ku makwabilo abo saka bakyangye kutwela mu mpunzha ya Bayudea. Pano bino, Yesu kechi byo byo alumbulwilenga kimye kyo akambizhe baana banji ba bwanga kukunta lukungu ku maulu abo ne.
Kutanga Baibolo: Mako 6:1-13