MEPUZHO A KWIPUZHA BOBA BAKEBA KUBATIZHIWA
Lubaji 2: Byafwainwa Kwikala Bena Kilishitu
Kufunda Baibolo kwimukwasha kuyuka bintu Yehoba byo abena kukeba’mba mubenga ne byo mwafwainwa kulondela mizhilo yanji yaoloka mu bwikalo bwenu. Kwingijisha bintu byo mwafunda kwimungela kupimpula byubilo byenu ne mo mumwena bintu. Byo mwafuukulapo kulondela mizhilo yaoloka ya Yehoba, mwafikilamo kwikala musapwishi wa mambo awama.
Kupituluka mu mepuzho aji mu uno mutwe, kusakwimukwasha kuvulukanga mizhilo yaoloka ya Yehoba ne kwimuvululamo bintu bimo byo mwafwainwa kuba pa kuba’mba mufikilemo kwikala kalume wanji. Bino bishinka bisakwimukwasha kuyukisha buneme bwa kuba bintu byonse na jiwi ja mu muchima jatooka kabiji jileta munema kwi Yehoba.—2 Ko. 1:12; 1 Timo. 1:19; 1 Pe. 3:16, 21.
Mwafunda bintu byavula bingi. Kabiji mwafuukulapo kunekenena bukalama bwa Yehoba ne kwikala mu jibumba janji. Mepuzho ne Binembelo biji uno mutwe bikemukwasha kuyuka inge kine munekenena Yehoba, mu kipwilo, mu kisemi nangwa kampe mukivwanga mu bya bumulwila ntanda. Kabiji mukatemwa bingi kuyuka Yehoba byoanengezha pa kufunjisha bantu banji ne kwibakwasha kukosesha lwitabilo lwabo. Kino kyavwangamo kutanwanga ku kupwila ne kukumbulangapo.
Luno lubaji lwaamba pa ene mambo o kyawamina kwingilangako mwingilo wa kusapwila pa Bufumu bwa Lesa kimye kyonse. Kabiji lwalumbulula ne bya kukwasha bantu kuyuka Yehoba ne kwibabuula bintu byo abena kubila bantu. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Kabiji lwaamba ne pa ene mambo o mwafwainwa kwipaina kwi Yehoba Lesa ne kubatizhiwa. Yukai kuba’mba Yehoba usanta bingi byo mwafuukulapo na mambo a lusa lwanji lukatampe lo emumwesha.
1. Ñanyi jifunde jaamba pa masongola jilondela bena Kilishitu? Kabiji ñanyi mambo o baambapo mu binembelo akonsha kulengela kwikaana?
• “Nanchi kechi mwatangapo kuba’mba, kufumatu ku ntendekelo, awa wibalengele, walengele mwanamulume ne mwanamukazhi ne kwamba’mba: ‘Na mambo a kino, mwanamulume ukasha bashanji ne bainanji ne kulamachila ku mukazhanji ne abo bakekala ke mubiji umo nenyi’? Onkao mambo, kechi bakiji babiji ne, bino ke mubiji umo. Onkao mambo, akya kyasambakanya Lesa, muntu kechi ekyabanye ne. . . Yense ukana mukazhanji pa kubula mambo a bulalelale ne kusongola mukwabo, wauba bukende.”—Mat. 19:4-6, 9.
2. Mambo ka bantu o bafwainwa kwisongwela mwayila mizhilo? Inge mwasongola nangwa mwasongolwa, nanchi kine mwisongwele mwayila mizhilo kabiji mwanembesha ku kafulumende nyi?
• “Saka wibavululamo kunekenena ne kukookela makafulumende ne ba luusa.”—Titu. 3:1.
• “Masongola aneme ku bonse, kabiji kange azhilululwe ne, mambo Lesa ukazhachisha ba bulalelale ne bakende.”—Hebe. 13:4.
3. Ñanyi mwingilo uji na bonse mu kisemi?
• “Mwanami, umvwa mafunde a bashobe, kabiji kange ulengulule bikufunjisha bainobe ne.”—Maana 1:8.
• “Mulume ye mutwe wa mukazhanji byonkatu Kilishitu byo aji mutwe wa kipwilo . . . Anweba banabalume, temwainga bakazhi benu, byonkatu ne Kilishitu byo atemenwe kipwilo.”—Efi. 5:23, 25.
• “Anweba bashetu, kange muzhingijishenga baana benu ne, bino bakomeshainga mu kwibajimuna ne kwibafunjisha maana a Yehoba.”—Efi. 6:4.
• “Anweba baana, saka mukookela bansemi benu mu bintu byonse, mambo kino kitokesha Nkambo ku muchima.”—Kolo. 3:20.
• “Anweba banabakazhi nekenenainga bamwatawenu.”—1 Pe. 3:1.
4. Mambo ka o twafwainwa kunemekela bumi?
• “[Lesa] ye upa bantu bonse bumi, muya ne bintu byonse. . . . aye ye ulengela’mba twikale na bumi ne kwenda.”—Byu. 17:25, 28.
5. Mambo ka o twafwainwa kubujila kwipayañana kuvwangakotu ne kwipaya mwana ukiji munda?
• “Umvwe banabalume babena kulwa kabiji basakula mwanamukazhi uji na jimi kabiji . . . umvwe pamweka lufu, mwafwainwa kupana bumi pa bumi.”—Lupu. 21:22, 23.
• “Meso enu ammwene saka nji munda; binungwa bya mubiji wami byonse byanembelwe mu buku wenu ne moba o byalengejilwengamo, nangwa kya kuba kechi kwakijingapo nangwa kimo kyamwekele ne.”—Sala. 139:16.
• ‘Yehoba washikwa . . . maboko echila mashi a bantu babula mambo.’—Maana 6:16, 17.
6. Mizhilo ya Lesa yaambapo’mba ka pa kwingijisha mashi?
• ‘Kanai . . . mashi ne nyama ya kubula kukingya.’—Byu. 15:29.
7. Mambo ka o twafwainwa kutemenwa balongo ne banyenga mu kipwilo?
• “Mbena kwimupa mukambizho mupya, namba mwitemwe anwe bene na bene; byonka byo nemutemwa amiwa, ne anweba mwitemwe anwe bene na bene. Kino kyo kyo bakayukilako bonse amba mwi baana bami ba bwanga, umvwe mwitemwa anwe bene na bene.”—Yoa. 13:34, 35.
8. Pa kuba’mba muntu abule kusambwisha bakwabo kikola kisambukilañana nangwa kyakonsha kwipayañana: (a) Mambo ka muntu uji na kino kikola o afwainwa kubujila kuba bintu nabiji kwikumbata na bakwabo ne kwifyompa? (b) Mambo ka o afwainwa kubujila kuzhingila inge bamo babula kumwitako ku mazubo abo? (c) Mambo ka muntu ubena kulanguluka’mba kampe uji na kikola kisambukilañana o afwainwa mwine kuya na kupimisha mashi saka akyangye kwipanguzha nangwa saka bakyangye kumwipanguzha? (d) Mambo ka muntu uji na kikola kisambukilañana o afwainwa kubuujila jimo ukwatankanya mingilo ya jibumba ja bakulumpe saka bakyangye kumubatizha?
• “Kechi mwikale na nkongole na muntu nangwa umo ne. . . . ‘Wafwainwa kutemwa mukwenu byonka byo witemwa obe mwine.’ Muntu uji na butemwe kechi uba mukwabo kyatama ne.”—Loma 13:8-10.
• ‘Tai muchima ku bintu bya bakwenu kabiji kange mulangulukengatu pa bintu byenu byonka ne.”—Fili. 2:4.
9. Mambo ka Yehoba o etukambizhizha kulekelako bakwetu mambo?
• “Itekenyainga anwe bene na bene ne kwilekelako mambo umvwe umo uji na mambo na mukwabo. Byonkatu Yehoba byo emulekejileko mambo, ne anweba byo byo mwafwainwa kubanga.”—Kolo. 3:13.
10. Mwakonsha kuba byepi inge mulongo nangwa nyenga wimubepela nangwa wimwibila mali?
• “Umvwe mulongo wobe wakulenga mambo, yanga ukamubuule mambo o akulenga. Umvwe wakumvwa, ko kuba’mba wabwezha mulongo wobe mu jishinda jawama. Bino umvwe wakana kukumvwa, wafwainwa kusendapo muntu umo nangwa babiji, kuba’mba na byambo bya bakamonyi babiji nangwa basatu mambo alumbuluke. Umvwe wabula kwibomvwa, buula kipwilo. Kabiji inge wabula kumvwina kipwilo, ekale kwi obewa nobe wa mu bisaka bikwabo nangwa nobe musonkeshi.”—Mat. 18:15-17.
11. Yehoba umona byepi ano mambo?
▪ Bulalelale
▪ Kupopwela bankishi
▪ Mwanamulume kwilaala na mukwabo mwanamulume nangwa mwanamukazhi kwilaala na mukwabo mwanamukazhi
▪ Kwiba
▪ Kisela kya kuchikapo mali
▪ Kupendwapendwa
• “Kange bemutwale mungi ne. Ba bulalelale, bapopwela bankishi, bankende, banabalume baswisha banabalume bakwabo kwibalaala, banabalume belaala na banabalume bakwabo, bangivi, ba lunkumbwa, bapendwapendwa, batukana, ne baja bya lunkanankana kechi bakaswana Bufumu bwa Lesa ne.”—1 Ko. 6:9, 10.
12. Byo mwayuka Lesa byo amona bulalelale kuvwangakotu ne kwilaala na muntu wabula mwina kwenu, mwafuukulapo kuba ka?
• “Chinai bulalelale!”—1 Ko. 6:18.
13. Mambo ka o twafwainwa kuchinuzhukila bizhima byonse nangwatu michi ikwabo yabula kufwainwa?
• “Mulambule mibiji yenu kwikala kitapisho kyumi, kyazhila, kyaitabilwa kwi Lesa ne kwingila mwingilo wazhila na bulume bwenu bwa kulanguluka. Kabiji kilekai kulondela bintu bya buno bwikalo, bino mwalulukenga kupichila mu kupimpulanga milanguluko yenu kuba’mba muyukenga kyaswa muchima wa Lesa, akya kyawama, kyalumbuluka kabiji kimutokesha ku muchima.”—Loma 12:1, 2.
14. Ñanyi bintu bimo Lesa byo akanya bitundaika byubilo bya bandemona?
• “Mwi anweba kechi mukatanwe muntu nangwa umo ukasoka mwananji wa mulume nangwa mwananji wa mukazhi mu mujilo ne, nangwa uponga, nangwa ñanga wa bisoko nangwa muntu yense uba bya lubuko nangwa mulozhi ne. Kabiji kechi mukatanwe muntu uta bakwabo bwanga nangwa wipuzha muntu wisamba na mipashi nangwa wamba bikamweka kulutwe nangwa wisamba na bafu ne.”—Mpitu. 18:10, 11.
15. Ñanyi kintu kyafwainwa kuba bukiji bukiji muntu walenga mambo akatampe kabiji ubena kukeba kwikala jikwabo mulunda ne Yehoba?
• “Nasolwele mambo ami kwi anweba; kechi nafile mambo ami ne. Naambile namba: ‘Nsakusolola mizhilulwila yami kwi Yehoba.’”—Sala. 32:5.
• “Nanchi mwi anweba muji wakolwa nyi? Ete bakulumpe mu kipwilo, ne abo bamulombelele, kumushinga manyi mu jizhina ja Yehoba. Kabiji lulombelo lwa lwitabilo lukalengela muntu wakolwa kukosa, ne Yehoba ukamubuka. Kabiji umvwe walenga mambo, Lesa ukamulekelako.”—Yako. 5:14, 15.
16. Mwafwainwa kuba byepi inge mwayuka’mba mulongo nangwa nyenga mu kipwilo walenga mambo akatampe?
• “Umvwe muntu waumvwa kuba’mba babena kukeba’mba ekale kamonyi pa mambo o ashinkilwepo nangwa o amwene nangwa o aumvwine kabiji wabula kwiasolola, ko kuba’mba walenga mambo kabiji ukazhatwa na mambo.”—Levi 5:1.
17. Twafwainwa kuba byepi na muntu ye bapanga mu kipwilo?
• “Mwikileke kupwanañana na muntu yense utelwa’mba mulongo bino saka oba bulalelale, nangwa wa lunkumbwa, nangwa upopwela bankishi, nangwa utukana, nangwa upendwapendwa, nangwa uja bya lunkanankana, muntu wa uno mutundu kechi mwafwainwa ne kuja nanji ne.”—1 Ko. 5:11.
• “Umvwe muntu waiya kwi anweba na lufunjisho lwapusana na luno, kange mumutambwile mu nzubo yenu nangwa kumwimunatu ne.”—2 Yoa. 10.
18. Mambo ka o mwafwainwa kwikela na balunda batemwa Yehoba?
• “Awa wenda na ba maana ukekala na maana, pakuba awa ukaya na bakosama ukamona bya malwa.”—Maana 13:20.
• “Kange mujimbaikwe ne. Kupwanañana na babi konauna byubilo byawama.”—1 Ko. 15:33.
19. Mambo ka Bakamonyi ba kwa Yehoba o babujila kwivwanga mu bya bumulwila ntanda?
• “Abo kechi bo ba pano pa ntanda ne, byonka [amiwa Yesu] byo nabula kwikala wa pano pa ntanda.”—Yoa. 17:16.
20. Mambo ka o mwafwainwa kukookelanga kafulumende?
• “Muntu yense akookelenga bakulumpe balama kyalo, mambo bukulumpe bufuma kwi Lesa; bano Lesa wibaswisha kwikala pa bifulo byabo.”—Loma 13:1.
21. Mwafwainwa kuba byepi inge mizhilo ya bantu yapusenamo na mizhilo ya Lesa?
• “Lesa ye kalama ye twafwainwa kukookela kechi bantu ne.”—Byu. 5:29.
22. Ñanyi binembelo byakonsha kwimukwasha pa kusala nkito ya kutwela pa kuba’mba mubule kwikala ba pano pa ntanda?
• “Kisaka kya bantu kechi kikasuntwila mpoko kisaka kikwabo ne, kabiji kechi bakafunda kulwa nkondo jibiji ne.”—Mika 4:3.
• “Anweba bantu bami, lupukaimo mwi aye, inge kechi mukeba kwivwangamo mu bubi bwanji ne, kabiji inge kechi mukeba kupitamo mu binkunka byanji ne.”—Lum. 18:4.
23. Ñanyi bya kisangajimbwe ne makayo byo mwafwainwa kusala, kabiji byepi byo mwafwainwa kuchinuzhuka?
• “Yehoba . . . washikwa muntu yense watemwa bukapondo.”—Sala. 11:5.
• “Shikwai kintu kyatama; kakachilai ku kintu kyawama.”—Loma 12:9.
• “Langulukainga pa bintu bya kine, bintu byanema, bintu byaoloka, bintu bilengela muntu kwilama bulongo, bintu bileta butemwe, bintu bitelwa bulongo, bintu byawamisha, ne bintu byafwainwa kutotwa ku bantu.”—Fili. 4:8.
24. Mambo ka Bakamonyi ba kwa Yehoba o babujila kupwijila pamo na machechi akwabo?
• “Kechi mwafwainwa kutoma mu katomeno ka Yehoba ne mu katomeno ka bandemona ne.”—1 Ko. 10:21.
• “‘Lupukaimo mwi abo ne kwabana nabo,’ byo byaamba Yehoba, ‘kabiji kange mukwate ku kintu kya muzhilo ne’; ‘ne amiwa nkemutambulwila.’”—2 Ko. 6:17.
25. Ñanyi mafunde a mu Baibolo akemukwasha kufuukulapo bulongo umvwe mwakonsha kwivwangamo mu bya kusekelela nangwa ne?
• “Abo bakwatankene na bisaka bya bantu ne kufunda mashinda abyo. Batwajijile na kwingijila bankishi babo, kabiji abano baikele ke kitewa kwi abo.”—Sala. 106:35, 36.
• “Bantu bafwa kafwako kintu nangwa kimo kyo bayuka ne.”—Sapwi. 9:5.
• “Abo kechi bo ba pano pa ntanda ne, byonka byo nabula kwikala wa pano pa ntanda.”—Yoa. 17:16.
• “Kimye kyapitapo kyo mwaubijilengamo bintu bikeba bisaka bya bantu kyawana, byo mwaubilenga byubilo bya kwizozola, bya lwiso, kutomatoma binyu, kusangalala kubi, kupendwapendwa ne kupopwela bankishi.”—1 Pe. 4:3.
26. Bintu byo baambapo mu Baibolo pa bantu bavulukile moba a kusemwa, byakonsha kwimukwasha byepi inge mwakonsha kuvuluka moba a kusemwa nangwa ne?
• “Pa juba ja busatu, Felo wavulukilenga juba ja kusemwa kwanji, kabiji watekejile kijiilo bakalume banji bonse kabiji wakasulwile mukulumpe wa bakaseya ne mukulumpe wa bateeka bakalume banji saka batalako. Kabiji mukulumpe wa bakaseya wamubwezhezhe pa kifulo kyanji kya bukaseya . . . Pakuba mukulumpe wa bateeka wamukujikile byonkatu Yosefwa byo ebalumbulwijile.”—Nte. 40:20-22.
• “Byo bavulukilenga juba ja kusemwa kwa kwa Heloda, mwana wa mukazhi wa kwa Helodyasa wazhile ne kusangajika bingi muchima wa kwa Heloda kya kuba wachipile’mba usakumupa kyonse kyo asakukeba. Byo bamubuujile kwi inanji, waambile’mba: ‘Bampe mutwe wa kwa Yoano pa nsanyi ikatampe yaselebala.’ Ponkapo wibatumine, ne Yoano bamuchibile mutwe monka mu kaleya.”—Mat. 14:6-8, 10.
27. Mambo ka o mwafuukwilapo kulondelanga bimubuula bakulumpe mu kipwilo?
• “Kookelainga ne kunekenena babena kwimutangijila, mambo abo babena kwimulama anweba kabiji baketotolwela pa mambo a kino, pa kuba’mba bengilenga na lusekelo kechi na bulanda ne, mambo kyakonsha kwimulengela kubula kumwenamo byawama.”—Hebe. 13:17.
28. Mambo ka o kyawamina anweba ne ba mu kisemi kyenu kwikalangako na kimye kya kutanganga ne kufunda Baibolo kimye kyonse?
• “Aye usekela monka mu mizhilo ya Yehoba, kabiji utanga mizhilo yanji ne kulanguluka langulukapo mute ne bufuku. Aye ukekala nobe kichi kyo bajimba ku tukola twa mema, kichi kipanga bipangwa mu kimye kyakyo, kabiji mabuula akyo kechi aleela ne. Ne bintu byonse byo oba bikalumbuluka.”—Sala. 1:2, 3.
29. Mambo ka o mwatemenwa kuya na kupwila ne kukumbulapo?
• “Nkasapwila jizhina jenu ku balongo bami; nkemutotanga mukachi ka kipwilo.”—Sala. 22:22.
• “Twayai twitenga muchima atwe bene na bene kuba’mba twitundaikenga kwitemwa atwe bene na bene ne kuba mingilo yawama, kabiji kange tuleke kupwila pamo byonka byuba bantu bamo ne, bino twitundaikenga atwe bene na bene, ne kwibikishakotu byo mubena kumona aja juba saka jifwenya pepi.”—Hebe. 10:24, 25.
30. Ñanyi mwingilo wanema witupa Yesu?
• “Yainga na kufunjisha bantu ba mu bisaka byonse bya bantu kwikala ke baana bami ba bwanga, ne kwibabatizha . . . , ne kwibafunjisha kulama bintu byonse byo nemukambizha.”—Mat. 28:19, 20.
31. Ñanyi muchima ye mwafwainwa kwikala nanji pa kuba’mba musangajike Yehoba, inge mwapana mali ku mwingilo wa Bufumu nangwa mwakwasha balongo ne banyenga?
• “Nemeka Yehoba na bintu byawamisha byo uji nabyo.”—Maana 3:9.
• “Muntu yense obe monka mo afuukwila mu muchima wanji, kechi apane na bulanda nangwa na mambo a kumukanjikizha ne, mambo Lesa watemwa muntu upana na lusekelo.”—2 Ko. 9:7.
32. Ñanyi makatazho bena Kilishitu o bafwainwa kuketekela kupitamo?
• “Bo ba lusekelo aba bo bamanyika na mambo a bololoke, mambo Bufumu bwa mwiulu bo bwabo. Mwi ba lusekelo umvwe bantu bemwambila mwenga, kwimumanyika ne kwimubepela mu misango yonse ya bubi na mambo a amiwa. Sekelai ne kusangalala, mambo mfweto yenu ya mwiulu yabaya, mambo byo byo bamanyikilenga ne bangauzhi bajingako anweba saka mukyangye kusemwa.”—Mat. 5:10-12.
33. Mambo ka o kyawamina kwikala Kamonyi wa kwa Yehoba wabatizhiwa?
• “Byambo byenu nebitaaine kabiji nebijiile; kabiji byambo byenu byalengejile muchima wami kusekela ne kusangalala, mambo natelwa pa jizhina jenu, anweba Yehoba Lesa wa mabumba.”—Yele. 15:16.