Nanchi Mukomvwina Lujimuno Lwa Yehoba Nyi?
“Jishinda jino jo mwafwainwa kuyamo.”—ISA. 30:21.
1, 2. Satana wiyeka na kuba ka, kabiji Mambo a Lesa etukwasha byepi?
KIYUKILO kya pa mukwakwa kibena kumwesha jishinda jingi kechi kyakonsha kutwalatu bantu mungi ne; kyakonsha ne kwibepayisha. Akifwanyikizhai, mulunda nenu wimujimunako amba muntu umo na mambo a nshiji, waalwile kyokyo kiyukilo kuba’mba atwale bakañenda mungi babula kuyuka jojo jishinda. Nanchi kechi mwakonsha kumvwina luno lujimuno nenyi?
2 Kwambatu kishinka, Satana ke mulwanyi watama bingi kabiji wiyeka’mba etutwale mungi. (Lum. 12:9) Bintu byonse byatama byo twisambilepo mu kibaba kyafumako bifuma kwi aye kabiji wibileta na mambo a kukeba kwitusendula mu jishinda jaya ku bumi bwa myaka. (Mat. 7:13, 14) Buwame ke bwa kuba’mba Lesa wetu wa lusa witujimunako kubula kulondela ‘biyukilo byatama’ bya pa mukwakwa bya kwa Satana. Twayai twisambe pa bintu bikwabo bisatu bisendulañana bya kwa Satana. Byo tusakwisambanga pa Mambo a Lesa byo etukwasha kubula kutwalwa mungi, twakonsha kufwanyikizha Yehoba amba uji kunyuma yetu kimye kyo tuji pa lwendo kabiji ubena kwitubula’mba: “Jishinda jino jo mwafwainwa kuyamo.” (Isa. 30:21) Kulangulukanga pa bintu Yehoba byo etujimunako, kuketulengela kukosa ne kumvwinanga bino bintu.
Kange Mulondelenga “Bafunjishi ba Bubela” Ne
3, 4. Bafunjishi ba bubela baji byepi nobe mishima yauma? (b) Bafunjishi ba bubela javula bafuma kwepi kabiji bakeba ka?
3 Ifwanyikizhai’mba muji pa lwendo mu ntanda yauma. Katanda kano, mwamona mushima palepa byobya, mwaumvwa ne muchima waikila’mba pano natana mema a kutoma. Pa kufika, byo mwauba’mba naji muntu ntale mu mushima, olo kutanatu mwauma. Kino kyakonsha kwimukola bingi ku muchima! Bafunjishi ba bubela baji nobe mishima yauma. Bonse beya kwi abo na kukeba mema a bukine bakapulwilamotu mabula. Kupichila mu batumwa banji, abo ba Paulo ne Petelo, Yehoba witujimunako pa mambo a bafunjishi ba bubela. (Tangai Byubilo 20:29, 30; 2 Petelo 2:1-3.) Bano bafunjishi ba bubela bo bañanyi? Byambo byanembele bano batumwa babiji bitukwasha kuyuka kufuma bafunjishi ba bubela kabiji ne byo boba.
4 Byo anembejile bakulumpe mu kipwilo kya mu Efisesa, Paulo waambile’mba: ‘Mukachi kenu anwe bene mukafuma bantu bakafunjishanga bintu byaluwankana.’ Petelo wanembejile bena Kilishitu bakwabo amba: “Ne mwi anweba namo mukekala bafunjishi ba bubela.” Pano nga bano bafunjishi ba bubela bakafuma pi? Bakafuma monka mu kipwilo. Abano ke bantu bapondoka mu lwitabilo.a Bakeba ka? Kechi bakebatu kufuma mu jibumba jo batemenwe kala kwapwa ne. Kine kintu kibalengela kufumamo kyalondolwele Paulo ke kya kuba’mba: ‘bakeba kongola baana ba bwanga amba bebalondelenga.’ Baana ba bwanga Paulo bo aambilenga pano, ke ‘boba ba kwa Kilishitu.’ Mu kifulo kya kuya na kwikebela baana ba bwanga kungi, bano bantu bapondoka bongola baana ba bwanga ba kwa Kilishitu. Byonka biji “misuka ikaji,” bafunjishi ba bubela bongola bantu bakishinka mu kipwilo, konauna lwitabilo lwabo ne kwibasendula mu bukine.—Mat. 7:15; 2 Timo. 2:18.
5. Ñanyi mashinda bafunjishi ba bubela o bengijisha?
5 Bafunjishi ba bubela boba byepi? Bintu byo boba bimwesha mupashi watama bingi. Bansatuki bengijisha mashinda a bujimuku. Byonka byuba basulu ba bujimbijimbi, bano bansatuki nabo bongola bantu mu bufyamfya. Kabiji byonkatu byuba muntu wa bujimbijimbi wingijisha mapepala a bubela pa kongwelamo bantu, bansatuki nabo bengijisha ‘byambo bya mulambisha’ kulondolwelamo mafunjisho abo a bubela kuba’mba ekale a kine. Basampanya ‘mafunjisho a bujimbijimbi,’ ‘kukondankanya . . . Binembelo’ kuba’mba bafunjishe byo bakeba abo bene. (2 Pe. 2:1, 3, 13; 3:16) Kine, bantu bapondoka kechi baimena pa kwitukwasha ne. Kwibalondela kwakonshatu kwitusendula mu jishinda ja ku bumi bwa myaka.
6. Ñanyi lujimuno Baibolo lo aambapo pa mambo a bafunjishi ba bubela?
6 Twakonsha kwizhikijila byepi ku bafunjishi ba bubela? Lujimuno lwa mu Baibolo lwamwesha bingi bulongo byo twafwainwa kuba. (Tangai Loma 16:17; 2 Yoano 9-11.) Mambo a Lesa aamba’mba “mwabane nabo.” Ma Baibolo akwabo atuntulula bino byambo amba “ipatulaiko kwi abo,” “fumaiko kwi abo,” kabiji ne kuba’mba “kwikala nabo pamo” ne! Luno lujimuno kechi lwakatazha kumvwisha mo lwatala ne. Akifwanyikizhai, ñanga wa mu kipatela wimwambila’mba kechi mwafwainwa kwikala pamo na muntu uji na kikola kikatampe kisambukilañana ne. Mwakonsha kuyuka ene mambo ñanga wa mu kipatela o aambila byobyo, kabiji kino kyakonsha kwimulengela kulondela lujimuno lwanji. Po pamotu, bantu bapondoka kechi ‘bakwatakanya bintu’ ne, kabiji bakeba kusambwisha bakwabo na mafunjisho abo a bubela. (1 Timo. 6:3, 4) Ñanga Mukatampe, aye Yehoba witukambizha kwabana nabo. Twayuka ene mambo o aambila bino, pano nanchi tukeba kulondela lujimuno lwanji mu bwikalo bwetu nyi?
7, 8. (a) Bi ka byavwangwamo mu kuchinuzhuka bafunjishi ba bubela? (b) Mambo ka o mukebela kubula kukokela bafunjishi ba bubela?
7 Ki ka kyavwangwamo mu kuchinuzhuka bafunjishi ba bubela? Kechi twibatambwila mu mazubo etu nangwa kwibemuna ne. Kabiji kechi tutanga mabuku abo, kwibatamba pa malangalanga, kutanga byambo byabo bya pa intaneti nangwa kwibatundaika pa bintu byo bamba nangwa kunemba ne. Mambo ka o tubujila kuba bino? Ke na mambo a butemwe. Twatemwa “Lesa wa bukine,” onkao mambo, kechi tukeba kutanga nangwa kuteleka ku mafunjisho aluwankana apusenamo na Mambo anji a bukine ne. (Sala. 31:5; Yoa. 17:17) Kabiji twatemwa ne Jibumba ja Yehoba mo twafunjila bukine, kubikapo ne jizhina ja Yehoba ne byo jilumbulula, nkebelo ya Lesa ku ino ntanda, kyubiwa ku muntu wafwa kabiji ne kwikala na luketekelo mu lusanguko. Nanchi mwakonsha kuvuluka byo mwiumvwine kimye kitanshi kyo mwafunjile ano mafunjisho ne akwabotu a bukine nyi? Pano mambo ka a kwipapikila na bantu bamba byambo byatama pa Jibumba jetu jitufunjishe buno bukine?—Yoa. 6:66-69.
8 Nangwa kya kuba bafunjishi ba bubela bakambepo kya mutundu ka, kechi tukebalondela ne. Mambo ka a kuyila ku mishima yauma ya bujimuku yakonsha kwitulengela kupulwilamotu mabula? Mu kifulo kya kuba bino, twayai tutwajijile kwikala bakishinka kwi Yehoba ne Jibumba janji jiji na mema a bukine afuma mu Mambo a Lesa etukwasha kupwisha kilaka kyetu.—Isa. 55:1-3; Mat. 24:45-47.
Kange Mulondelenga ‘Mashimikila a Bubela’ Ne
9, 10. Ñanyi lujimuno Paulo lo ajimwineko Timoti pa mambo a “mashimikila a bubela,” kabiji pa kuba kino Paulo walangulukilenga ka? (Monai tubyambo twa munshi.)
9 Kimye kimo, kyapela bingi kuyuka amba akye kiyukilo kya pa mukwakwa bekyalula ku muntu umo watama ne kwikitazha kungi. Pa bimye bikwabo, kyakonsha kukatazha bingi kuyuka umvwe bekyalula nangwa ne. Kyo kimotu ne na bujimbijimbi bwa kwa Satana, bumo buyukanyikwa, bukwabo ne. Mutumwa Paulo witujimunako pa bujimbijimbi bumo bwa kwa Satana—‘mashimikila a bubela.’ (Tangai 1 Timoti 1:3, 4.) Umvwe twamona’mba ketusenduke mu jishinda ja ku bumi, twafwainwa kwiipuzha’mba, mashimikila a bubela o aka kabiji twakonsha kuchinuzhuka byepi kubula kutako muchima?
10 Lujimuno lwa kwa Paulo pa mambo a mashimikila a bubela luji mu nkalata itanshi yo anembejile mukulumpe mwina Kilishitu, aye Timoti, wapewe mwingilo wa kutokesha kipwilo ku mupashi ne kukwasha bakwabo ba mu lwitabilo kwikala bakishinka. (1 Timo. 1:18, 19) Paulo waingijishe kyambo kya Kingiliki kyakonsha kulumbulula bintu bya kufwanyikizhatu nangwa bya bubela. Kwesakana na Baibolo umo wa (The International Standard Bible Encyclopaedia), kino kyambo kilumbulula “jishimikila ja (bupopweshi) ja kufwanyikizhatu.” Kyamweka Paulo wayukile bubela bwa bupopweshi bwaikalanga mu bintu bya bubela byo bashimikizhanga.b Mashimikila a uno mutundu aletatu mepuzho abula munda ne munyuma a kukankalwa kutana mikumbu. Mashimikila a bubela ke tukose twa mujimbijimbi mukatampe, aye Satana wingijisha bubela bwa bupopweshi ne bankishi kongwelamo bantu babula kumuyuka bulongo. Lujimuno lwa kwa Paulo lwaamba bulongo amba: Kange Mulondelenga mashimikila a bubela ne!
11. Satana waingijisha byepi bupopweshi bwa bubela kongwelamo bantu kabiji ñanyi lujimuno lwakonsha kwitukwasha kubula kutwalwa mungi umvwe twilulondela?
11 Ñanyi mashimikila amo a bubela akonsha kutwala mungi bantu babula kuyuka jishinda ja bukine? Byambo bya kuba’mba ‘mashimikila a bubela’ byakonsha kulumbulula bubela bonse bwa bupopweshi nangwa bintutu bikwabo bya bubela byakonsha kwitusendula mu jishinda ‘ja bukine.’ (2 Timo. 4:3, 4) Satana, wibepekezha kwikala “malaika wa kyeya,” wingijisha bupopweshi bwa bubela kongwelamo bantu. (2 Ko. 11:14) Kupichila mu kwibepekezha’mba bena Kilishitu, Kilishitendomu ufunjisha mafunjisho a bubela avwangamo Balesa basatu, mujilo wa helo ne mweo ubula kufwa—atanwa mu mashimikila abo a bubela. Kabiji Kilishitendomu usekelela ne moba a kukokoloka nabiji Kiminshiminshi ne Ishita. Kuno kusekelela kumweka nobe kechi kwatama ne, pano bino bisho bya uno mutundu byafuma ku bantu babulanga kupopwela Lesa. Umvwe ketulondele luno lujimuno lwa Lesa lwa kwabana nabo ne ‘kubula kukwata ku kintu kyabipa,’ kechi tukongolwa na mashimikila a bubela ne.—2 Ko. 6:14-17.
12, 13. (a) Satana ubena kwingijisha bubela bwa mutundu ka, kabiji ñanyi bwine bukine pa mambo a buno bubela bonse? (b) Twakonsha kuchinuzhuka byepi kongolwa na mashimikila a bubela a kwa Satana?
12 Satana ubena kwingijisha bubela bukwabo bwakonsha kwitutwala mungi umvwe twabula kujimuka. Akimonai bino byakumwenako. Kintu kyonse kyakonsha kuwama nangwa kutama kwesakanatu na byo mubena kwiumvwa anwe bene. Ndangulukilo ya uno mutundu imweshiwa mu bya kisangajimbwe ne mu bintu byambiwa pa waileshi, pa malangalanga ne mu mapepala a byambo. Kulondela ino ndangulukilo yatama kwakonsha kwitulengela kutendeka kulanguluka ne kulondela bintu byakanya Lesa byuba bantu ba ino ntanda. Kishinka ke kya kuba’mba tukebewa ntangi kabiji Lesa ye yenkatu wakonsha kwitutangijila. (Yele. 10:23) Lesa kechi ukapwisha makatazho aji pano pa ntanda ne. Kwikala na ndangulukilo ya uno mutundu ijipo na bantu ba ino ntanda kuketulengela ‘kukoka nangwa kubula kupanga bipangwa.’—2 Pe. 1:8. Kishinka ke kya kuba’mba juba ja Yehoba jibena kufwenya pepi kabiji twafwainwa kwijitengelanga. (Mat. 24:44) Lesa kechi wimuta muchima ne. Kulondela buno bubela bwa kwa Satana kwakonsha kwitulengela kubula kumuketekela ne kwiumvwa’mba kechi wakonsha kwitutemwa ne. Kine kishinka ke kya kuba’mba Yehoba watemwa bapopweshi banji ne kwibanemeka pa muntu pa muntu.—Mat. 10:29-31.
13 Twafwainwa kujimuka mambo ndangulukilo ne byubilo bya bantu ba kwa Satana byakonsha kumweka nobe bijitu bulongo. Nangwa byonkabyo, vulukai’mba Satana ye mwine mujimbijimbi wakila. Kulondela lujimuno ne mafunde aji mu Mambo a Lesa ko konkatu kwakonsha kwitulengela kubula kongolwa na ‘mashimikila a bubela ashimikizha bantu mu bujimuku bwabo.’—2 Pe. 1:16.
Kange ‘Mulondelenga Satana’ Ne
14. Lujimuno ka Paulo lo ajimwineko banabakazhi bafwilwa bakijinga banyike, kabiji mambo ka atweba bonse o twafwainwa kwilulondela?
14 Fwanyikizhai’mba mwamona kiyukilo kya pa mukwakwa kyaamba’mba: “Jishinda jino jaya kwi Satana.” Ñanyi ukakeba kulondela kino kiyukilo? Paulo witujimunako pa mambo a mashinda apusana pusana bena Kilishitu bepana o bakonsha kulondela pa kuba’mba babule ‘kusenduka mu jishinda jawama ne kulondela Satana.’ (Tangai 1 Timoti 5:11-15.) Paulo waambilenga ku “banabakazhi bafwilwa bakiji banyike,” bino mafunde o aambilepo engila kwi atweba bonse. Bano banabakazhi bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi kampe kechi bamwenenga’mba babena kulondela Satana ne, bino byubilo byabo byamwesheshenga’mba babena kumulondela. Twakonsha kuchinuzhuka byepi kubula kulondela Satana nangwa kya kuba kechi twayuka’mba tubena kumulondela ne? Twayai twisambe pa lujimuno lwa kwa Paulo pa mambo a miyebe yatama.
15. Satana waimena pa kuba ka, kabiji Paulo wasolola byepi tukose twa kwa Satana?
15 Nkebelo ya Satana ke ya kwitonawina lwitabilo lwetu kuba’mba tuleke kusapwila mambo awama. (Lum. 12:17) Na mambo a kino ukeba atweba kuba bintu byakonsha kwitupwishisha kimye nangwa kwitulengela kwabenamo. Akimonai Paulo byo asolola tukose twa kwa Satana. ‘Muteto wa kwikala bankope, kupitañana ku nzubo ku nzubo.’ Na mambo a busendwe bwa bya kulengalenga lelo jino, kyapela bingi kwionawina kimye kyetu ne kya bakwetu kupichila mu kuba bintu byabula kunema, nabiji kwinembela bintu byabula kufwainwa pa Intaneti ne pa tu ma foni twa mu lupi. “Bakalokwete.” Miyebe yatama yakonsha kuleta luntepentepe, kabiji kino javula kileta lutobo. (Mana 26:20) Saka bayuka nangwa ne, bano bantu ba luntepentepe balondela Satana Diabola.c “Batemwa kwibika mu mambo a bakwabo.” Kechi tuji na lūsa lwa kwibika mu bintu bya bakwetu ne kwibabula bya kuba ne. Byubilo byatama bya uno mutundu byakonsha kwitulengela kubula kwingila bulongo mwingilo witupa Lesa wa kusapwila Bufumu. Umvwe twaleka kwingila mwingilo wa Yehoba, tukatendeka kulondela Satana. Kafwako wakonsha kuba bintu bibiji pa kimye kimo ne.—Mat. 12:30.
16. Lujimuno ka lo twakonsha kulondela kuba’mba tubule ‘kusenduka mu jishinda jawama ne kulondela Satana’?
16 Kulondela lujimuno lwa mu Baibolo kwakonsha kwitukwasha kubula ‘kusenduka mu jishinda jawama ne kulondela Satana.’ Akimonai bintu bimo byawama Paulo byo etujimunako. ‘Saka mwikala na bya kuba byavula mu mwingilo wa Nkambo.’ (1 Ko. 15:58) Kwingila kimye kyonse mingilo ya Bufumu kuketuzhikijila ku bintu byakonsha kwitulabika ne kwitonawina kimye kya kubilamo bintu byanema. (Mat. 6:33) Ambainga bintu “byawama byonka bikomesha bantu.” (Efi. 4:29) Monai kuba’mba kechi mubena kuteleka ku miyebe yatama ne kwiisampanya ne.d Ketekelainga ne kunemeka bakwenu ba mu lwitabilo. Kuba bino kukemulengela kwambanga bintu byawama bikomeshañana kukila byobya bilefulañana. ‘Mutesheko muchima . . . kubula kwibikanga mu bintu bya bakwenu byabula kwimukunza.’ (1 Tesa. 4:11) Kwashainga bakwenu, bino pa kuba kino kechi mwafwainwa kwibikanga mu mambo abo ne kwibalengesha bumvu ne. Kabiji vulukainga’mba twafwainwa kwibaleka abo bene kwifuukwila bintu, mu kifulo kya kwibafuukwila bintu byo tukeba atwe bene.—Nga. 6:5.
17. (a) Mambo ka Yehoba o etujimunako pa mambo a bintu byo twafwainwa kubula kulondela? (b) Ñanyi bintu byo mwafuukulapo kuba pa mambo a jishinda Yehoba jo akeba’mba muyemo?
17 Tusanchila bingi Yehoba pa kwitubula bintu byo twafwainwa kubula kulondela! Nangwa byonkabyo, kechi twafwainwa kulubako amba lujimuno lwa Yehoba lo twisambapo mu kino kibaba ne kyokya kyafumako lwaimena pa butemwe bwanji bukatampe ne. Ukeba kwituzhikijila ku bintu byatama byakonsha kwituletela makatazho, bifuma mu kulondela ‘biyukilo bya pa mukwakwa’ bya kwa Satana bisendulañana. Jishinda Yehoba jo akeba’mba tuyemo jakonsha kukatazha kwendamo, pano bino jifikizha bantu ko babena kuya—ku bumi bwa myaka. (Mat. 7:14) Onkao mambo, twayai tulondelenga lujimuno lwa Yehoba lwa kuba’mba: “Jishinda jino jo mwafwainwa kuyamo.”—Isa. 30:21.
[Tubyambo twa mushi]
a Kupondoka mu lwitabilo kulumbulula kusatuka, kusenduka nangwa’mba kufuma mu mpopwelo ya kine.
b Kyakumwenako, buku wa bubela wa kwa Tobit (Tobias), wanembelwe mu myaka kitota kya busatu B.C.E kabiji wajingako ne mu moba a kwa Paulo, muji bingi mashimikila a bya bulozhi bantu o bamwenenga’mba a kine.—Monai buku wa Insight on the Scriptures, Volyumu 1, jipa 122.
c Kyambo kya “Diabola” mu Kingiliki ke di·aʹbo·los, kilumbulula muntu wa “luntepentepe.” Kino kyambo ke jizhina jikwabo ja kwa Satana, mwine wa luntepentepe.—Yoa. 8:44; Lum. 12:9, 10.
d Monai kakitenguluzha kaamba’mba “Kutaya Masala Mwiulu.”
Musakukumbula’mba Ka?
Mwakonsha kwingijisha byepi lujimuno luji mu bino binembelo?
[Kitenguluzha/Bipikichala pa peja 19]
Kutaya Masala Mwiulu
Jishimikila ja kala ja Bayudea jamwesha bulongo makatazho afuma mu kusampanya miyebe yatama. Nangwa kya kuba jaambiwe mu mashinda apusana pusana, bino kishinka kine kiji mu jino jishimikila kyaamba bino.
Muntu umo wayile mu muzhi mukatampe saka amba byatama pa muntu wa maana wikala mu yenkawo muzhi. Uno muntu wa luntepentepe byo ayukile’mba waubile kintu kyatama, wayile na kulomba lulekelo lwa mambo ku yewa muntu wa maana, ne kumwambila’mba winengezha kumubila kintu kyonse kyo akeba kuba’mba bamulekeleko mambo. Muntu wa maana walangulukilepo kuba kintu kimo: Waambijile muntu wa luntepentepe kuya na kusenda pilo wa masala ne kumutabula kuba’mba masala ajimo asalañene mwiulu. Nangwa kya kuba kino kyamukumishe bingi, muntu wa luntepentepe waubile byo bamukambizhe kabiji wabwelele ku yewa muntu wa maana.
Wamwipwizhe’mba, “Nanchi mambo ami alekelwa nyi?”
Muntu wa maana wakumbwile’mba, “Patanshi, yanga ukabungizhe masala onse ajinga mu pilo.”
“Pano nakonsha kwiabungizha byepi? Pakuba onse asalañenamo na mwela.”
“Kyakatazha bingi kukulekelako mambo pa mambo a miyebe yo wasampanya, byonka byo kyakatazha kubungizha jikwabo masala asalañenamo.”
Kishinka kyaumvwanyika. Umvwe muntu wasampanya byambo, kikatazha bingi bantu kwibilubako kabiji kyakonsha ne kukatazha kupwisha makatazho afumamo. Saka tukyangye nangwa kulupulatu byambo bya miyebe, twafwainwa kuvuluka’mba kiji nobe tukeba kutabula pilo kuba’mba masala ajimo asalañane mwiulu.
[Kipikichala pa peja 16]
Bantu bamo bakonsha kuswisha byepi bansatuki mu mazubo abo?