Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo
FUOO 4-10
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | LUOMAŊNDA 12-14
“Nyɛ o Sim le Kaala leKilisiɔŋndo Chɔmndo Wo”
(Luomaŋnda 12:10) La kaaliaŋ vellaa velle maa wanaa laalaŋ. Nduyɛ wana o wana la ke chaaŋaa nyaa bɛɛleŋ mbo hiou bɛɛ mɛɛ nda nda ke nya yɛ.
it-1-E 55
La Kaaliaŋ
Kaalaa le puaapiliaa (Gr., phi·la·del·phiʹa, sim ni, “kaalaa le puaapilɛnɔɔ”) nɔ mbo wa wanaa cho o kunda leKilisiɔŋndo niŋnda tɛɛŋ kpou. (Luom 12:10; Hibu 13:1; nuawɔ vɛlɛ 1Pitɛ 3:8) Lelaŋ chaŋyɛi cho o kunda leKilisiɔŋndo niŋnde nɔ mii wa kpɛɛluŋ, i kala poŋ, nduyɛ mii wa yiŋgoloŋ mɛɛ i wa o yuŋguleŋ niŋ yɛ. Mi che bɛɛ mi wanaa cho o kunda leKilisiɔŋndo niŋ nda wa niŋ kaalaa chɔmndo le puaapiliaa, kɛ a cho a dɛɛniaa le ma chɔɔlu kaaliaŋ.—1Tɛs 4:9, 10.
Diom maKilikiiyo hoo phi·loʹstor·gos, sim ni maa, “nɔɔ kaala yiŋgoloŋndo.” A soliŋ diomndo hoo kpeku le wana cho kpɛɛluŋ a wana cheleŋ o chaŋyɛi niŋndo. Puunduleŋ le diomndo hoo sterʹgo, sim le sɔɔŋ bɔɔbɔɔ, ma soliŋ ndu kpeku teleŋnda bɔɔbɔɔ le chɔmndo kaala kpeekpeiyo, mɛɛ o wa naa o yuŋguleŋ niŋ yɛ. Mi Pɔɔl wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo dɛɛniaa Kilisiɔŋnda le ma nɔ suliŋndo hoo. (Luom 12:10) Mi Pɔɔl tɛɛsiaa vɛlɛ maa o palɛi mɛɛlɛi niŋ, waŋnda “nɔ niŋ inyiɛɛ le” (Gr., aʹstor·goi) nduyɛ maa wanaa waa naa nɔ le piɔmndo sɔlaa.—2Timo 3:3; Luom 1:31, 32.
(Luomaŋnda 12:17-19) Nduyɛ a yɔŋ bɛɛ mi waŋndo tosa i wɔɔŋnde a nya, la miŋgul ndu a i wɔɔŋ te. I cho suɛi sakpuei waŋnda o hɔl le, ndi nya kindi ni mi la tosa. 18 La kindi o nɛi o nɛi niŋ kumbu nyaa mi kɔl nyuloo o wa nya tɛɛŋ a wana o wana. 19 Chaaŋaa niaa, la wa wanaa miŋgiaa maa le. La chum Mɛlɛka mi ndu dɔɔŋ tumbe a nda mbo tusi nda nyɛ palaa choo. Kani fondole, Masanɔɔ Mɛlɛka dimi o yau ndɔɔ niŋ aa, “Ya Mɛlɛka ya cho wana miŋgiaa maa ni. I cho wanaa tosa sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ nda maa miŋgul.”
w09-E 10/15 8 ¶3
“Kɔl Nyuloo o Wa Nya Tɛɛŋ a Wana o Wana”
3 Nuawɔ Luomaŋnda 12:17. Mi Pɔɔl tɛɛsiaa maa te a tosal naa suɛi wɔɔŋnde pɛ, maa naŋ miŋgi maa le. Yaŋɔɔ sila ndɔɔ nilaŋ mala naa tau taama taama o yuŋgula nɔ laalaŋ pilɛ le laŋ niŋ. Mi Kilisiɔŋnɔ cho o yuŋgoo niŋ kɛ o nɔ laalaŋ pilɛ a wanaa tuaa o yuŋgoo niŋ te wa fafaŋ luɛiyɔɔ o tɔɔndaŋndo niŋ le a tuaa maa miŋgullo a diomnda wɔɔŋndaŋ, ɔɔ sɔɔŋ wɔɔŋ cheleŋ nda tosallo. Fulamakɔɔli kɛndɛ bɛɛ fula o ‘iwɔɔŋnde miŋgioo a iwɔɔŋnde le.’ Kɛ bahawɛiyo koni kaa suu waa naa chɔɔlu kui ni.
w07-E 7/1 24-25 ¶12-13
“A Yɔŋ Bɛɛ Mi Waŋndo Tosa i Wɔɔŋnde a Nya, La Miŋgul Ndu a i Wɔɔŋ Te”
12 Nyɛ Pɔɔl hiou lachi a dimioo a mɛɛ wana bii wanaa laalaŋnda a wanaa cho wanaa laalaŋ te wa cho hoo ni, “A yɔŋ bɛɛ mi waŋndo tosa i wɔɔŋnde a nya, la miŋgul ndu a i wɔɔŋ te.” Diomndaŋ ndaŋ la cho fulamakɔɔlioo le nyɛ tase o dimi wo ni, ndu cho ni, “Nyɛ o nyɛ cho suɛi wɔɔŋ la tul ndu leyɛ.” Vɛɛ waŋndo dimi yɛ maa o cho nyɛ o nyɛ wɔɔŋ, ɔɔ dɛnɛ wɔɔŋndo tullo leyɛ, te o cho wɔ pɛ dɛnɛ wɔɔŋndo tosaa le acheleŋnda maa miŋgullo? Te ŋ tosa pɛ keŋ, mɛɛ kaŋgalaa naŋ wa koŋ chɔmndo ni le diomnda dimiŋ maa kaala naa o wa “kaala kpeekpei” yo. Mi Pɔɔl dimi aa, “I cho suɛi sakpuei waŋnda o hɔl le, ndi nya kindi ni mi la tosa.” (Luomaŋnda 12:9, 17) Vɛɛ naŋ duau yɛ diomndaŋ ndaŋ o wali niŋ?
13 Ndoo viu wɔ bɛɛ le, o yau Pɔɔl poonyial Kɔliŋtiaŋnda wo niŋ, mi ndoo poonyiaa a nyɛpalaa wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa wa niŋndo. Mbo dimi aa, “Ŋ cho machuaa, mɛɛ nda soli nuaa waŋnda o luŋ kiilaa Mɛlɛkaa a ŋwaŋnda chiee kpou o hɔl le ma che nda yɛ. . . . Waŋnda a wa naa yioulaŋ, kɛ mi ŋ duau nda sala. Nyɛ palaa naa tusioo choo, kɛ o koŋ niŋ kpou, ŋ cho pa biuwɔŋndo. Ma dimi diomnda wɔɔŋndaŋ a naa okɔɔ, kɛ, mi ŋ suaa diomnda kɛndɛlaŋ naa nda chua.” (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 4:9-13) O nɛi pilɛ koŋ choo, waŋnda o chieeŋndo choo cho hau Kilisiɔŋaa tonyaa hɔlteŋ kɔɔli. Te wanaa balu naa wa mɛɛndaŋ pɛ sɔɔŋ kɛndɛŋ naŋ tosa woŋ o yɔŋ bɛɛ ma tosal naa iwɔɔŋnde, lende nda chɔɔlu yeemɛi nɔ le nilaŋ yaŋɔɔ o yooŋgu naa leKilisiɔŋndo ni.—Pitɛ Tasoo 2:12.
(Luomaŋnda 12:20, 21) Te waŋndo tosal nya suɛi wɔɔŋnde pɛ, la miŋgul ndu a i wɔɔŋ te. Kani fondole, Yau Mɛlɛkaa dimi aa, “Te yiaaŋ ma wa yaamɔɔ numndo nɛiyo pɛ, ke ndu nyɛ diaa mbo de. Te o wa a bolola vesɛilaŋ pɛ, ke ndu o kol. Te a tosa lende pɛ, siɔmbulaŋ la bii ndu tau.” 21 La chɛl mi yɔŋ wɔɔŋndo yem nya le. La tosa dɛnɛ kɛndɔɔ le dɛnɛ wɔɔŋndo yomɔɔ.
w12-E 11/15 29 ¶13
La Malnaŋ Haki Fasɛi
13 Teleŋndaŋ lapum, ma yiyaŋ maa o bɛnda ma mala wana pilaŋ num tana wo le mbo chɔm balika melaa le sawala leKilisiɔŋndaŋ. Mi Pɔɔl wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo poonyiaa aa, “‘Te yiaaŋ ma wa yaamɔɔ numndo nɛiyo pɛ, ke ndu nyɛ diaa mbo de. Te o wa a bolola vesɛilaŋ pɛ, ke ndu o kol. Te a tosa lende pɛ, siɔmbulaŋ la bii ndu tau.’ La chɛl mi yɔŋ wɔɔŋndo yem nya le. La tosa dɛnɛ kɛndɔɔ le dɛnɛ wɔɔŋndo yomɔɔ.” (Luomaŋ. 12:20, 21) Te a chɔm pɛ kaa kɛndɔɔ a teleŋ nda wa num iwɔɔŋnde tosallo wo, naapum ma tosa mi wanaa nɔ kaala wɔɔŋ wɔɔŋndaŋ nda siŋgaŋ, nduyɛ ma che o kɛndɔɔ waŋnda o ŋdial. Te a chɔm pɛ sinapɛŋgoo, ɔɔ nyiɛɛye le wana pilaŋ num tana wo, naapum a tiuba ma mala ndu mbo pɛɛku tonya Baabuiyo. Mɛɛ mɛɛ sɔɔŋ wa bɛɛ, te a chɔm pɛ kaa kɛndɔɔ, mɛɛ a ke wana koŋ dikeŋnaŋndo le mbo yiyaŋ o kaa num kɛndɔɔ choo.—1Pitɛ 2:12; 3:16.
Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
(Luomaŋnda 12:1) Lelaŋ chaaŋaa niaa wanaa laalaŋnda, haaa mi Mɛlɛka tuiinuŋ naa inyiɛɛ nuaa tau, I cho nya nyɔɔloo a yandii, la yɔŋgu nya pila o Mɛlɛka lo maa nyɛ salaa o cho yoomu wo. La wa a yɔŋgaŋ kpou o Mɛlɛka lo, nduyɛ mi la yɔŋguŋ o nyɛ nɛŋi ndu kɔl lo tosaa niŋ. Nɛi kpeekpeiyo cho hoo le Mɛlɛka sooluuwo ni.
Vɛɛ Naŋ Hɛli yɛ Yelelaŋ Kɛndɔɔ?
5 Nyɛ o nyɛ naŋ tosa o yoomoo niŋ chiɛɛliaŋ a piɛile naaleŋ o Chɛhowa lo. Mi Pɔɔl tɛɛsiaa hei mɛɛ o dimi aa, “La yɔŋgu nya pila o Mɛlɛka lo maa nyɛ salaa o cho yoomu wo. La wa a yɔŋgaŋ kpou o Mɛlɛka lo, nduyɛ mi la yɔŋguŋ o nyɛ nɛŋi ndu kɔl lo tosaa niŋ.” (Luomaŋnda 12:1) Mi Chiisu dimi aa, “Kaala Masanɔɔ o cho Mɛlɛka ŋ piɛiyo wo a kɔl numndo kpou, nduyɛ ma wa yiyaŋndo a ndu okɔɔ teleŋ o teleŋ fee. Kaala ndu a kpaaya numndo kpou.” (Maki 12:30) Ŋ yeema miŋ ke Chɛhowa nyɛ hiou wa o sɔvɛ kpou wo le teleŋ o teleŋ. O Isɔluɛi niŋ sindɛ, te waŋnda ndaa wa pɛ visioo solioo sala o Chɛhowa lo, ndaa nɔ ma yɔŋgu visi cho kɛndiaa nduyɛ mbo wa nyɛkɛndɛiyo. Te nyɛ ndoo yɔŋnuŋ pɛ a visi koŋ, Chɛhowa ndoo chɛl sala koŋ te. (Lɛvitikɔɔ 22:18-20) O nɛi pilɛ koŋ choo kpe, Chɛhowa nɔla mbo kɛɛ piɛile naaleŋ. O nɛi kuɛɛ choo?
6 Chɛhowa dimul naa aa, “La wa wanaa diandaa mɛɛ ya I cho wana diandaa yɛ.” (Pitɛ Tasoo 1:14-16; Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 3:11) Mɛɛ mi piɛile naaleŋ le wa le diandaa malaŋ Chɛhowa chɛl teŋ. (Ditɔnɔmii 15:21) Te ŋ wa wɔ pɛ balaŋ o nyɛm Chɛhowa tul leyɛ woŋ niŋ, mɛɛ kaala nɔɔlɛilaŋ, sɔŋgɔlaŋ, a nyɛ o nyɛ cho a nyinaa wɔɔŋnda okɔɔ, piɛile naaleŋ le ve le diandaa le. (Luomaŋnda 6:12-14; 8:13) Kɛ mi Chɛhowa tambu vɛlɛ kɔl a naa te ŋ siiŋguu pɛ sɔɔŋ muŋ nyɛm naŋ tosa yelelaŋndo woŋ. Miŋ siiŋguu piɛile naaleŋ o Chɛhowa lo piɛile nɔɔlɛi nduyɛ mi hei tɛɛmbuu chaŋyɛi nɛi tau a Chɛhowa.
(Luomaŋnda 13:1) Nya kpou la nɔ mi la tosa nyɛ wanaa cho nya chilaŋ nda a dimul nya le tosaa wo. Kani fondole, mɛɛ mi Mɛlɛka o ke waŋndo kpaayaa le waa waŋnda chilaŋ malaŋ o wa nda chilaŋ. Nduyɛ, wanaa cho waŋnda chilaŋnda, Mɛlɛka handu nda o fondaŋnda laŋ ni.
w08-E 6/15 31 ¶4
Yaandiaa o Yau Luomaŋnda Niŋ
13:1—O nɛi kuɛɛ choo “Mɛlɛka handu” yɛ wanaa cho o masaleŋ choo wa o masaleŋ choo? Mɛlɛka chɛl nda ma wa o masaleŋ choo ni, nduyɛ o nɛilaŋ lapum niŋ, mi Mɛlɛka chɔm mɛɛ masɛi ipum ndii wa niŋ yɛ. Hei cho tonya a nyɛ wa o dimiaŋ o Baabuiyo niŋ a wanaa bɔɔbɔɔ wa o masaleŋ choo wa okɔɔ.
Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ
(Luomaŋnda 13:1-14) Nya kpou la nɔ mi la tosa nyɛ wanaa cho nya chilaŋ nda a dimul nya le tosaa wo. Kani fondole, mɛɛ mi Mɛlɛka o ke waŋndo kpaayaa le waa waŋnda chilaŋ malaŋ o wa nda chilaŋ. Nduyɛ, wanaa cho waŋnda chilaŋnda, Mɛlɛka handu nda o fondaŋnda laŋ ni. 2 Lelaŋ wana o wana simul wana cho nda chilaŋ ndo pɛ, mɛɛ wana Mɛlɛka pila handu waŋnda chilaŋ ndo, ndu wana koŋ o simul koŋ ni. Nduyɛ, wana tosa lende pɛ, mɛɛ ndu pila dimi ni maa a handu ndu nyɛpalaa choo. 3 Le hei, wanaa tosa dɛnɛ wɔɔŋndo wa, nda nɔ ni ma yɔŋ siooŋnde le wanaa cho nda chilaŋ nda. Kɛ wanaa tosa nyɛ bɛnda le tosaa wo wa, nda nɔ ma yɔŋ isiooŋ le nda le. Le hei, te a hɛnaŋ ma wa o isiooŋ niŋ le wanaa cho nya chilaŋ nda le, mɛɛ tosa kaa bɛnda le tosaa wo. Te a tosa lende pɛ, wanaa cho nya chilaŋ nda a chandu num. 4 Kani fuule, wana wa hoo waŋnda chilaŋ ndo, buɛi Mɛlɛkaa o cho ni. Nduyɛ wali o cho tosaa wo le dɛnɛ nya kɛndɔɔ o cho ndu tosaa ni. Kɛ nduyɛ, te a tosa suɛi wɔɔŋnde pɛ, a nɔ ma yɔŋ siooŋnde le wana cho nya chilaŋ ndo. Kani fondole, kpaaya cho ndu o keŋnaŋ ndo, o cho le fondo fuule. Buɛi Mɛlɛkaa o cho ni. Nduyɛ wanaa tosa sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ nda, ndu nɔ mbo tusi nda nyɛ palaa choo ni le nda chɔmndo maa Mɛlɛka dɔunuŋ tumbe a nda. 5 Lelaŋ, la nɔ mi la tosa nyɛ wanaa cho nya chilaŋnda a dimul nya wo. Kɛ nduyɛ, te wana wa ndi tosaa pɛ, o wa suɛi num pila yiyaŋ o kɔl numndo niŋ maa lende o bɛnda ni ma tosa. O wa le siooŋii Mɛlɛkɛi suee maa yɔŋi Mɛlɛka dɔɔŋ tumbe a num te. 6 Le sabu koŋ nya mal vɛlɛ paawaa ni. Kani fuule, te wanaa cho nya chilaŋ nda a tosa wali nda cho a yulaa le tosaa wo pɛ, mɛɛ le Mɛlɛka nda cho wallo ni. 7 Lelaŋ, la yɔŋgu nyɛ nya nɔ le nda yɔŋgoo wo. Te paawaa nya nɔ le malɔɔ ni, mɛɛ la mal paawaa. Te chotiiyo nya nɔ le solioo ni, mɛɛ la soli. Te bɛɛleŋ nya nɔ le nda kioo ni, mɛɛ la ke nda. Te chuaa nya nɔ mi la chua nda a bɛndu ni, mɛɛ la chua nda a bɛndu. 8 La chɛl mi kuee nyɛ sɔlaa wana o wana wa nya choo le. Kuee nya nɔ mi la wa bɛŋgu wo ndu suee cho kaaliaŋndo vellaa velle ni. Kani fondole, wana o wana kaala chaŋ ndɔ wana chioo pɛ, mɛɛ o tosa nyɛ sawala Mɛlɛka ke Muuse laŋ la dimi wo. 9 Kani fondole, sawalaŋ la dimi aa, “Wana suunda a lanɔ pila kɛlɛŋgaa pɔnɔ pila le, dii wana le, yɔŋ levii le, luɛi lehɔl o nyɛ pila le.” Sawalaŋ ndaŋ a la pilɛ laŋ fau bolle ndɔleŋ le cho sawa dimi aa, “Kaala chaŋ num wana chioo mɛɛ ŋ kaala num pila yɛ” wo ni. 10 Kani fondole, wana o wana te a kaala chaaŋ num wana chioo pɛ, a tosal wana koŋ dɛnɛ wɔɔŋ te. Te waŋndo kaala chaaŋ ndɔ wana chioo pɛ, mɛɛ wana koŋ o chii nyɛ sawala Mɛlɛkalaŋ la dimi wo chua kpou. 11 La tosa hei, kani fondole, nya pila sina boondii naa ŋ cho niŋ hei leniŋ nde. Boondei i fuuluu le mi wana o wana tendu o luaaŋ. Kani fuule, boondii Mɛlɛka cho naa piŋi ve i cho niŋ a naa kpɛɛluŋ, mbo hiau a teleŋ naa ŋ dɔu tiindaŋndo sɛnɛi o Chiisu niŋ ndo. 12 Nyumndaŋ ma cho niŋ le faŋaŋndo. Paaleŋ le cho niŋ le siɔɔ. La ŋ malnuŋ sɔɔŋ wɔɔŋuŋ waŋnda wa tosaa o nyumndaŋ niŋ ndoŋ. La ŋ chuanuŋ wolɔɔla chɔula sovɛiyaa cho le nyɛ wawoŋndo wa a sɔŋga laŋ. 13 La ŋ wanuŋ kaala bɛnda le mi ŋ tosa laŋ tosaa. Laŋ la yɔnuŋ ni maa kaala wanaa cho o nyɛ wawoŋndo niŋ nda tosa laŋ. La wou lɛ laba o niilu o niilu kolaa niŋ te. Nduyɛ, la suunda nya wana nya cho o nɔ niŋ nya ndu le wo le. La wou ba o niilu nɔɔlɛi niŋ te. Sɔŋgɔla wa nya tɛɛŋ, mi paŋaliaŋ wa nya tɛɛŋ te. 14 Nyɛ nya nɔ le tosaa wo cho ni, maa la nɔ kaa Masanɔɔ Chiisu Kilitioo. Nduyɛ, mi la mal yiyaŋndaŋ le sɔɔŋ wana chieeyɛi yɔŋ wɔɔŋnde i yeema nya le tosaa woŋ.
FUOO 11-17
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | LUOMAŊNDA 15-16
“Tofa Chɛhowa o Ke Wana Kɔl Biuwaŋndo Nduyɛ Mbo Dɛɛniaa Waŋnda Kɔltaŋndo”
(Luomaŋnda 15:4) Nyɛ o nyɛ poonyiaŋ sindɛ o Yau Mɛlɛkaa niŋ, a poonyiaa ndu le naa pɛɛkoo. Nduyɛ, la tosa mi ŋ sɔla kɔl biuwɔŋndo, nduyɛ mi la dɛɛniaa naa kɔltaŋ, o koŋ, mi la tosa mi ŋ wa lehɔl o nɛi.
“Wanaa Cho Chaŋndo wa, La Chaŋ a Nda Latulu”
11 Bundɛi a teleŋ Chiisu bii mɔnɛi tau teleŋ Lasalɔɔ vi wo, cho bundɛi ipilɛ o Baabuiyo niŋ i dɛɛniaa naa kɔltaŋ nde. Ŋ cheleŋ cho tau o hei kɔɔli. Hei bii naa kɔndɔfili le kanifuule, “nyɛ o nyɛ poonyiaŋ sindɛ o Yau Mɛlɛkaa niŋ, a poonyiaa ndu le naa pɛɛkoo. Nduyɛ, la tosa mi ŋ sɔla kɔl biuwɔŋndo, nduyɛ mi la dɛɛniaa naa kɔltaŋ, o koŋ, mi la tosa mi ŋ wa lehɔl o nɛi.” (Luomaŋ. 15:4) Te a wa pɛ mɔnɛi biyɔɔ, num bɛɛ sɔla kɔl dɛɛniaa bɛnda wo o bolii Baabuiye hei niŋ:
▪ “Wanaa kɔltaŋ la wa haa la tambɛi a nyɛ palaa, a nɔ lɛ tiindaŋ te wa, Mɛlɛka Yaawɛɛ o kue nda levil te, piŋioo o piŋi nda ni.”—Sam 34:18, 19.
▪ “Te buulaŋ bɛndoo o luɛi o kɔl nuu niŋ pɛ, num dɛɛniaa ya kɔl lo niŋ ni.”—Sam 94:19.
▪ “I cho Masanɔ naa Chiisu Kiliti pila piɛileŋ nda Finya naa o kaala naa wo le nya. Ndu yɔnuŋ ni maa Mɛlɛka o tosal naa kɛndɛi nduɛi mbo ke naa kɔlta simulaalaŋ le fɛɛŋ a fɛɛŋ, nduyɛ, mbo tosa mi ŋ wa hɔlteŋ o nɛi nyɛ kɛndɛ kɛndɛi yo. Mbɔ a dɛɛniaa nya kɔltaŋ fɔ. A simul nya kɔltaŋ pɛŋgu o pɛŋgu . . . fɔ.”—2 Tɛsa. 2:16, 17.
(Luomaŋnda 15:5) Lelaŋ, I cho piɛileŋ maa Mɛlɛka, o ke wana kɔl biuwɔŋndo wo, nduyɛ mbo dɛɛniaa waŋnda kɔltaŋ ndo, o tosa mi la chua kaa Chiisu Kilitioo,
“La Hiou Lachi a Biuwɔŋndo Haaa Mi La Fuuluu o Mɛɛlulaŋ”
5 Nyuna Chɛhowa mbo ke num yoomuaŋ. “Mɛlɛka o ke wana kɔl biuwɔŋndo wo, nduyɛ mbo dɛɛniaa waŋnda kɔltaŋ ndo” Chɛhowa cho ni. (Luomaŋ. 15:5) Ndupilɛ kpe nɔ sinapɛŋgoo nyɛkɛndɛi a bahawɛi naa, yiyaŋnda naalaŋ, vɛlɛ a kɔɔlima naŋ ni. Lelaŋ, o sina walaŋ nyɛ naŋ yeema le biuwɔŋndo wo. Baabuiyo dimi aa, ‘Wanaa nɔ bɛɛleŋ le ndu wa, mbo ke nda nyɛ o nyɛ nda hau ba, nduyɛ mbo tuei piɛile ndaleŋ, mbo chiindiaa nda.’ (Sam 145:19) Kɛ vɛɛ Mɛlɛka muli yɛ piɛile naaleŋ le miŋ sɔla yoomuaŋ le biuwɔŋndo?
(Luomaŋnda 15:13) Nduyɛ, mɛɛ nya dɔu nuaa tiindaŋ nyaa o Mɛlɛka niŋ o tosa hoo mi waŋnda a wa lehɔl o nɛi le ndu wo yɛ, I cho niko piɛileŋ maa o tosa mi la wa a kɔl kɛndɛ bute, nduyɛ, mi la sɔla kɔl nyuloo fɔ. Mbɔ i yɔnuŋ lende mi nyina Diandaa Mɛlɛkaa tosa o kpaaya ndɔɔ niŋ, mi la wa hɔlteŋ o nɛi le teleŋ o teleŋ.
w14-E 6/15 14 ¶11
“Kaala Masanɔɔ o Cho Mɛlɛka Ŋ Piɛiyo Wo Nyɛ Kɛndɛ Kɛndɛi”
11 Chɛhowa ke naa tiindaŋ ke naa nyaaloo a kɔl nyuloo wo. (Luomaŋ. 15:13) Tiindaŋ Mɛlɛka ke naa wo mala naa le miŋ biuŋ simulta komal naa laŋ. Wanaa pɔyaŋaa cho lo ‘tiindaŋndo nɔɔ o Mɛlɛka niŋ, a yɔŋ bɛɛ mbo wa suɛi nda sɔla piɔm leniŋ nda, Mɛlɛka cho tosa ma sɔla yoomu kpeekpeiyo maa fanda nda.’ (Sɔɔŋ. 2:10) Wanaa nɔ tiindaŋndo le waa o lɛŋndeŋ choo nduyɛ ma wa loo o pimbi nda simiaa choo wa cho tueiyɔɔ salalaŋ yeela le fafɛɛŋ o Kpele Hɛnɛkiɔɔ niŋ o chieeŋndo choo kpou. (Luku 23:43) O kpeekpei niŋ, vɛɛ kɔllo wa yɛ naa le sinaa a chila kɛndɛla waa naa okɔɔ? Baa ŋ ve a nyaale vɛlɛ miŋ naŋ kɔl, nduyɛ miŋ kaala Wana Ke Naa “nyɛm kɛndɛ kɛndɛŋ naa ŋ sɔla woŋ” kpou le?—Chemi. 1:17.
Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
(Luomaŋnda 15:27) Nda pila kɛɛsiaa le mala koŋ yɔŋgoo ni. Kɛ nduyɛ o nɛiyo o pilɔɔ niŋ, a nɔ kuee ma yɔŋgu mala koŋ le nda. Kani fuule, te o wa pɛ mi Chuuwa piɔuviaŋ nyɛm kɛndɛŋ chɛŋ o Mɛlɛka lo woŋ nda wanaa cho a Chuu le wa pɛ, mɛɛ wanaa cho a Chuuwa le wa bɛɛ a nɔ ma piɔuviaŋ nyɛm Mɛlɛka ke nda woŋ nda Chuuwa.
w89-E 12/1 24 ¶3
“Tofaa le Sinaa te Kaala Numndo Cho Pɛ Kaala Kpeekpei”
A tonya, wanaa ve a Chuu le wa ndaa nɔ ni ma mala puaapiliaa ndaa a kɔllo kpou a teleŋ yeemɛi wa wo. O fula wɔ okoŋ kɔɔli, ndaa nɔ “kuoo” teŋgeŋ le Kilisiɔŋnda Chulusɛlɛm. O Chulusɛlɛm niŋ yooŋgu kɛndɔɔ ndoo chɛŋ ni nduyɛ mbo tiu silɔ o wanaa ve a Chuu le wa lo. Mi Pɔɔl chɔm ndi naa maa, “Te o wa pɛ mi Chuuwa piɔuviaŋ nyɛm kɛndɛŋ chɛŋ o Mɛlɛka lo woŋ nda wanaa cho a Chuu le wa pɛ, mɛɛ wanaa cho a Chuuwa le wa bɛɛ a nɔ ma piɔuviaŋ nyɛm Mɛlɛka ke nda woŋ nda Chuuwa.”—Luomaŋnda 15:27, The New English Bible.
(Luomaŋnda 16:25) La ŋ yɔŋguŋ saŋgalaa o Mɛlɛka lo. Ndu ndu nɔla mbo tosa mi la sim a dialluŋ kala o tiindaŋ nya nɔ o ndu niŋ ndo. Lende Yooŋgu Kɛndɛ Mɛlɛka ya dimul waŋnda wo dimi ni, ndu yɔnuŋ ni maa suɛi Mɛlɛkɛi a Chiisu Kiliti okɔɔ. Nduyɛ, sɔɔŋ wa ŋ viaŋnaŋ kani masindɛ a tonya cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ, kɛ mi ŋ wa niŋ ŋ chɔɔmaa woŋ nyɛ ŋ dimi wo cho koŋ ni.
it-1-E 858 ¶5
Sinaa a Suɛi Okɔɔ Tuupa Mii Yɔŋnuŋ, Suɛi Wa i Dimiaŋ le Yɔŋnɔŋndo Ve
Mɛsayanɔɔ, ɔɔ Kiliti, ndoo nɔ mbo simnuŋ Kulii Mɛlɛka ndoo chua buŋgɛi yo ni, nduyɛ o kulle hei niŋ sanaa wanaa sandaa kpou o yuŋgulaŋ o chieeŋndo choo wa salaa sɔla ni. (Kal 3:8, 14) Teleŋ tase nda soo a ‘kulle’ hei okɔɔ wo wa boondii nilakalulaŋ la yɔŋnuŋ o kpeloo niŋ Idɛŋ ndo ni. Kɛ hei ndii yɔŋnuŋ fɛlɛŋ tuupa mi Ebɛl vialuŋ. (Chɛ 3:15) Hei yɔŋnuŋ le wɔsilaŋ 4,000 tuupa ma chɔm “sɔɔŋ wa ŋ viaŋnaŋndo”, nduyɛ ma chɔm kpendekele maa Mɛsaya cho “kulii” keŋ ni. Le hei, ma kɛsi “sɔɔŋ wa ŋ viaŋnaŋ kani masindɛ a tonya cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ.”—Luom 16:25-27; Ɛfi 1:8-10; 3:4-11.
Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ
(Luomaŋnda 15:1-16) Naa ŋ cho a dialuŋ kalaŋ nda ŋ nɔ mi ŋ biuŋ wanaa nɔ dialuŋ kala le wa, a yiyaŋnda ndalaŋ la cho teŋgeŋ a sɔɔŋ muŋ okɔɔ wa. O cho ko nyɛ nɛŋi naa pila kɔltaŋ ndo le naa ŋ nɔ mi ŋ tosa le. 2 Naa pilɛŋ pilɛŋ nda kpou ŋ nɔ mi ŋ tosal chaaŋaa naa nyɛ wa malaa le nda, nduyɛ mbo hini nda kɔl lo le ma sɔla dialuŋ kalaŋ o tiindaŋ nda nɔ o Mɛlɛka niŋ ndo. 3 Kani fondole, nyɛ Kiliti tosa wo o tosa ndu le ndu pila kɔl nɛŋi suee le. Mɛɛ Yau Mɛlɛkaa dimi yɛ aa, “Yioula nda yioo num ndaŋ ya bɛɛ I sɔla yioula laŋ.” 4 Nyɛ o nyɛ poonyiaŋ sindɛ o Yau Mɛlɛkaa niŋ, a poonyiaa ndu le naa pɛɛkoo. Nduyɛ, la tosa mi ŋ sɔla kɔl biuwɔŋndo, nduyɛ mi la dɛɛniaa naa kɔltaŋ, o koŋ, mi la tosa mi ŋ wa lehɔl o nɛi. 5 Lelaŋ, I cho piɛileŋ maa Mɛlɛka, o ke wana kɔl biuwɔŋndo wo, nduyɛ mbo dɛɛniaa waŋnda kɔltaŋ ndo, o tosa mi la chua kaa Chiisu Kilitioo, o koŋ, mi diom pilɔɔ wa nya tɛɛŋ vellaa velle fɔ. 6 Mbɔ hei i yɔnuŋ lende le mi nya kpou, mi la yɔŋgu saŋgalaa o Mɛlɛka lo, o cho Finyaa le Masanɔ naa Chiisu Kiliti wo a kɔllo o pilɛ kpe. 7 Lelaŋ, mɛɛ Chiisu Kiliti chua nya maa nya nda wanaa pilla nya cho ni yɛ, nya bɛɛ la chuanaŋ niko maa wanaa pilla nya cho vellaa velle ni, le mi waŋnda yɔŋgu saŋgalaa o Mɛlɛka lo. 8 Kani fuule, mi dimul nya maa mi Kiliti simnuŋ buɛiyo le Chuuwa, le chɔmndo maa nyɛ o nyɛ Mɛlɛka dimi le tosaa pɛ, tosaa o tosa ndu ni. Mi Kiliti tosa mi sɔɔŋ Mɛlɛka chuel finyaa naa mamaa lebɛɛya buŋgɛi yoŋ ŋ yɔnuŋ mɛɛ i dimiŋ yɛ. 9 Nduyɛ, mi simnɔŋ o simnuŋ buɛi le Chuuwa wo tosa mi wanaa cho a Chuu le wa bɛɛ a saŋgala Mɛlɛka le mɛɛ o tuiinuŋ nda inyɛɛ yɛ. Yau Mɛlɛkaa dimi aa, “Lelaŋ, num Mɛlɛka, I cho num saŋgala wanaa cho a Chuu le wa tɛɛŋ nduyɛ, I cho num chuunduu o chondei niŋ.” 10 Mbo dimi vɛlɛ aa, “Nya wanaa cho a Chuu le wa, la sɔɔŋguu wanaa Mɛlɛkaa choo mi la tosa kɔl kɛndɔɔ.” 11 Mbo dimi vɛlɛ aa, “Nya wanaa cho a Chuu le wa kpou, la yɔŋgu saŋgalaa o Mɛlɛka lo. Nya waŋnda kaala yɛ yɛlaŋ kpou, la saŋgala ndu.” 12 I cho vɛlɛ i dimiaŋ o Yau Aisaya wo niŋ, “Wana cho hunɔɔ fula o pulale Chɛɛseleŋ choo, Mɛlɛka cho ndu heelu mbo wa wanaa cho a Chuu le wa choo. Nduyɛ, wanaa cho a Chuu le wa cho hunɔɔ tiindaŋ ndaa dɔwɔɔ o ndu niŋ.” 13 Nduyɛ, mɛɛ nya dɔu niŋ nuaa tiindaŋ nyaa o Mɛlɛka niŋ o tosa hoo mi waŋnda a wa lehɔl o nɛi le ndu wo yɛ, I cho niko piɛileŋ maa o tosa mi la wa a kɔl kɛndɛ bute, nduyɛ, mi la sɔla kɔl nyuloo fɔ. Mbɔ i yɔnuŋ lende mi Nyina Diandaa Mɛlɛkaa tosa o kpaaya ndɔɔ niŋ, mi la wa hɔlteŋ o nɛi le teleŋ o teleŋ. 14 Chaaŋaa niaa wanaa laalaŋnda, ya pila bɛɛ I sina ndi walaŋ maa la cho wanaa kɛndɛ bɛndu. Nduyɛ, I sina maa la sina walaŋ nyɛ nya nɔ le tosaa wo. I sina maa la nɔla mi la siiliaŋ vellaa velle. 15 Kɛ nduyɛ o koŋ niŋ kpou, mi poonyiaa a sɔɔŋ pum okɔɔ o kala kala o yauwo hoo niŋ le nya yiyalaŋndo. Le sabu ya I soo lende o kala kpoke a muŋ okɔɔ wo cho ni maa, lekɛndɛi Mɛlɛka tosal la 16 mbo siiŋguu ya buɛi Chiisu Kiliti le mi tosa wallo wanaa cho a Chuu le wa tɛɛŋndo. Le hei, I cho machuaa wana soliaa lasala le waŋnda, mi wa waŋnda Yooŋgu Kɛndɛ Mɛlɛkaa dimullo. I cho hei tosaa le mbo lo o koŋ mi wanaa cho a Chuu le wa a wa a yɔŋgaŋ o Mɛlɛka lo maa sala o Mɛlɛka hini kɔl lo, salaa o Nyina Diandaa Mɛlɛkaa o tosa mbo wa o yɔŋgaŋ o ndu Mɛlɛka lo wo.
FUOO 18-24
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | KƆLIŊTIAŊ TASOO 1-3
“Baa a Landuŋ Pa Kɔl le Sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ ɔɔ Sɔɔŋ iWana Chieeyaŋ?”
(Kɔliŋtiaŋ Tasoo 2:14) Wana o wana Nyina Diandaa Mɛlɛkaa o ve kɔɔli le, o chɛl nyɛm Nyina Diandaa Mɛlɛkaa o ke wana woŋ te. Kani fuule, o cha muŋ ko maa sɔɔŋ ŋdiɔm. Nduyɛ, o sina le sabu ŋ sim ndo le. Kani fuule, mɛɛ mi Nyina Diandaa Mɛlɛkaa o wa waŋndo kɔɔli malaŋ o sina le sabu nyɛm muŋ ŋ sim kpeekpei yo.
Yɛɛ o Sim yɛ le Waa Wana Mɛlɛkaa?
4 Vɛɛ wana cho wana Mɛlɛka le wo yiyaŋ yɛ? Kaa chieeŋndo wana cho wana Mɛlɛka le wo tual kɔɔli ni, o tɔlnuŋ o yeemaŋ ikaayioŋ choo wo. Mi Pɔɔl tɛɛsiaa hei maa “wanaa kɛɛ le nyɛ Mɛlɛka dimul nda le tosaa wo wa, nyina koŋ koni nda cho niŋ o ba bɛŋgu ni.” (Ɛfi. 2:2) Hei cho wanaa bɔɔbɔɔ nyindɔɔ le tolɔɔ kaa wanaa cho nda a balaa wa kɔɔli. Nyɛ bɛnda nda o hɔl lo koni nda tosa ni, kɛ a buulaŋ le sawala Mɛlɛkalaŋ te. Sɔɔŋ cho a Mɛlɛka okɔɔ le woŋ wana cho wana Mɛlɛka le wo yiyaŋ ni. Mbo yiyaŋ lɔɔlɔɔ maa foofo ndɔɔ, nyɛsɔlaa ndɔɔ, dila ndɔlaŋ la bɛnda mbo hiau nyɛ o nyɛ.
5 Teleŋnda bɔɔbɔɔ mi wana cho wana Mɛlɛka le wo tosa sɔɔŋ Baabuiyo veelu maa “nyɛm wana chieeyɛi nɛi i yeema naa mi ŋ tosa woŋ.” (Kalee. 5:19-21) O yau tase Pɔɔl poonyial Kilisiɔŋnda Kɔliŋ ndo niŋ, mbo suaa a nyɛm cheleŋ wanaa cho wanaa Mɛlɛka le wa tosa woŋ. A wa waŋnda simndaŋ kɔɔli o sɛɛŋgiaŋndaŋ niŋ, piɔuwaŋndo lueiyo waŋnda tɛɛŋ, acheleŋnda dɛɛniaa le nilakalulaŋ tosaa, kɔlaŋ a wanaa cheleŋnda o lemasa, kiɔɔ bɛɛleŋ chɔmndo le simlachiaa, vɛlɛ a nyɛdiaa a muɛiyaŋ siiŋgoo nyɛ sɔvɛ o yoomula ndalaŋ niŋ. Wana cho wana Mɛlɛka le wo nɔla mbo kpakpala tɔɔndaŋndo le suɛi wɔɔŋnde tosaa le. (Pulɔ. 7:21, 22) Mi Chudi dimi maa mi nyina Chɛhowaa hɛluŋ wanaa lenduŋ kɔl o sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ te wa.—Chudi 18, 19.
(Kɔliŋtiaŋ Tasoo 2:15, 16) Wana Nyina Diandaa Mɛlɛkaa o cho kɔɔli wo, o nɔla mbo sina le sabu nyɛ o nyɛ fee o sim ndo. Nduyɛ wana o wana nɔla mbo kɔɔsa a ndu le. 16 Mi Yau Mɛlɛkaa dimi aa, “Wana o wana nɔla mbo sina nyɛ cho Masanɔɔ Mɛlɛka o kɔl lo le. Nduyɛ, wana o wana nɔla mbo pɛɛku Mɛlɛka nyɛ o nyɛ le.” Kɛ naa naa yiyaŋ naa ŋ nɔ wo cho o chɛlaŋ a yiyaŋ Kilitioo.
Yɛɛ o Sim yɛ le Waa Wana Mɛlɛkaa?
6 O baa pilɔɔ choo, wana Mɛlɛkaa buulaŋ tau a chaŋyɛi nduɛi nda Mɛlɛka tɛɛŋ. Mbo chɛl le mi nyina diandaa Mɛlɛkaa chɔm ndu nɛiyo nduyɛ mbo kindiŋ le Chɛhowa tolɔɔ kɔɔli. (Ɛfi. 5:1) Mbo kindi kindiŋ le yiyaŋndo nɔɔ maa Chɛhowa nduyɛ mbo che sɔɔŋ mɛɛ Chɛhowa cha muŋ yɛ. Wana kpeekpeiyo Mɛlɛka cho le ndu ni. Wana cho wana Mɛlɛka le wo lenduŋ kɔl o sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ te, kɛ wana landuŋ kɔl o sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ ndo nɔ bɛɛleŋ le sawala Chɛhowalaŋ o nyɛ o nyɛ fee niŋ. (Sam 119:33; 143:10) O tosa “nyɛm wana chieeyɛi nɛi i yeema naa mi ŋ tosa woŋ” te, kɛ mbo kindiŋ le hiouwɔɔ lachi a tosaa nyɛm “nyina Mɛlɛkaa” nyindu waŋnda le tosaa woŋ. (Kalee. 5:22, 23) Le chɔɔloo tɛɛsiaa nyɛ o sim le landɔŋndo kɔl o sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ ndo, yiyaŋndɔ a taamaseliiyo hoo. Ma veelu wana chaa yulaleŋ tosaa wo aa wana landuŋ kɔl o yulaleŋ ndo, nduyɛ ma veelu wana nɔ buulaŋ kpeekpeiyo le Mɛlɛka piɛiyo wo aa wana landuŋ kɔl o sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ ndo.
Yɛɛ o Sim yɛ le Waa Wana Mɛlɛkaa?
15 Vɛɛ naŋ tuallɛ taamasi Chiisoo kɔɔli? Kɔliŋtiaŋ Tasoo 2:16 tɛɛsiaa maa ŋ nɔ kuee miŋ nɔ “yiyaŋ Kilitioo.” Luomaŋnda 15:5 loonuŋ naa maa naŋ “chua kaa Chiisu Kilitioo.” Le waa maa Chiisu, ŋ nɔ miŋ pɛɛku mɛɛ ndoo yiyaŋ yɛ a mɛɛ ndoo tosa sɔɔŋ yɛ. Chiisu ndoo buulaŋ tau a chaŋyɛi nduɛi nda Mɛlɛka tɛɛŋ mbo hiau nyɛ o nyɛ cheleŋ. Lelaŋ, waa maa Chiisu tosa miŋ wa maa Chɛhowa. Le saboo hoo, i cho bɔɔ suɛi sɔvɛ le miŋ pɛɛku le yiyaŋndo nɔɔ maa Chiisu.
Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
(Kɔliŋtiaŋ Tasoo 1:20) Te i wa yɛ lende pɛ, mɛɛ wanaa sɔla pɛɛku dɛnɛ sinaa wa a wanaa chaa kɔɔsɔ sondoo wa, kɔl kalula ndala laŋ kpou mi yɛɛ kɛndɛ? Mɛlɛka chɔm maa kɔl kalu chieeŋndo hoo diɔmii fonduei fuu o cho ni.
it-2-E 1193 ¶1
Kɔl Kaloo
Mi chieeŋndo soliŋ kɔl kalu ndɔɔ kpeku le chɔɔ nyɛ Mɛlɛka ke nda le ndu piɛiyo sanaa o Kiliti niŋndo maa suɛi idiɔm. Mi masaa chieeŋnda tiuba ma handu waŋnda le waa o masale ndaleŋ ba bɛŋgu, nduyɛ pɛɛŋ ma ‘dii’ masanɔɔ Chiisu. (1Kɔl 1:18; 2:7, 8) Kɛ, mi Mɛlɛka chɔm maa kɔl kalu wanachioo diɔmii fonduei fuu o cho ni, nduyɛ mbo tosa mi wanaa taasiaa o chieeŋndo niŋ tualnuŋ lasiɔmbu. Mi Mɛlɛka soliŋ kpeku a nyɛ nda dimi a ndu okɔɔ “maa diɔmnde o cho ni wo”, vɛlɛ a wanaa nda chua maa ‘diɔmnda wa, wanaa kindu ŋdial te wa, a wanaa pelnuŋ ladio le wa,’ le sabu ndɔɔ peeloo. (1Kɔl 1:19-28) Mi Pɔɔl loonuŋ Kilisiɔŋnda Kɔliŋ maa kɔl kalu “waa chieeŋ nanuŋ . . . o cho kɔl kalu wanaa nɔ kpaayaa ma wa chieeŋndo hoo bolleŋ nda a nɔ wo le. Kani fondole, nda nda kpaaya ndaa chuwɔɔ ko o cho niŋ nuaa ni.” Nduyɛ, wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa suu a kɔl kalu waa naa o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ te. (1Kɔl 2:6, 13) Mi Pɔɔl sila Kilisiɔŋnda o Koloose niŋ le ma wa yekeŋ yɔŋi ‘kɔl kalu iwana chieeyaa, [phi·lo·so·phiʹas, ndu sim ni, kaalaa le kɔl kaloo] o nɔ tɔnɔ o tɔnɔ leniŋ te wo hui nda.’—Kolo 2:8; tuuwɔ sɔɔŋ 20-23.
(Kɔliŋtiaŋ Tasoo 2:3-5) Kɔla ya I kuɛ naa nya chua laŋ, dialloŋ ŋ wa ya ŋ vilɛi pɔli bɛndu. O yooŋgoo hoo dimioo niŋ, I wa nyiiyaa kpa kpa bɛndu a siooŋii wa ya ve. 4 Nyɛ o nyɛ ya I pɛɛku nya a yooŋgu ya I dimul nya wo, o ve suɛi ya I tosa o sɔɔŋ chaa niŋ, kɛlɛŋgaa o kɔl kalu iwana chieeya niŋ te. Nɛi ya I chuu nya yooŋgoo hoo wo, o wa mawaa nɛi chɔm kpeekpei kpaaya bɛndu Nyina Diandaa Mɛlɛkaa o nɔ wo. 5 Sabu ya I tosa lende wo cho ni maa, le mi laalaŋ nyaa o wa suɛi cho tosaŋ o kpaaya Mɛlɛkaa niŋ, yɔŋi i simnuŋ suɛi waa o kɔl kalu iwana chieeya niŋ.
w08-E 7/15 27 ¶6
Yaandiaa o Yau Kɔliŋtiaŋ Tasoo Niŋ
2:3-5. Mɛɛ o wa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo Kɔliŋ, fondaŋ kpeekpei Kilikiiya ndaa kua le pɛɛkula bɛŋndaŋ sɔlaa wo, naapum mi Pɔɔl wa buulaŋndo te o nɔla niŋ pɛ mbo piiliaŋ wanaa wa ndu nilaŋ yanɔɔ wa kɔltaŋ. Kɛ, o chɛl mi dialuŋ vilɛiyoŋ ɔɔ siooŋii wa ndu ve kuuna ndu tosaa wali Mɛlɛka ke ndu wo le. Naa bɛɛ, ŋ nɔ miŋ chɛl mi sɔɔŋ komal naa lepum o yoomoo niŋndoŋ kuuna naa yooŋgu kɛndɛ leMasaa dimioo le. Ŋ nɔ miŋ tiindaŋ Chɛhowa le naa malaa maa Pɔɔl.
Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ
(Kɔliŋtiaŋ Tasoo 1:1-17) Ya Pɔɔl, ya Mɛlɛka chua hoo maa wana Chiisu Kiliti vem hɔlte ndɔ o hɛnaŋ ndɔɔ niŋ ndo, ya cho yauwo hoo poonyiaa ni naa chaaŋ naa wana laalaŋndo, Sɔsitini. 2 I cho ndu poonyiaa naa nya kunda wanaa laalaŋaa Mɛlɛkaa chua Kɔliŋ chiee. Ndu yɔnuŋ ni maa nya wanaa cho a yɔŋgaŋ o Mɛlɛka lo, sanaa a cho nya cho o diom pilɔɔ niŋ a Chiisu Kiliti waa wo. Koŋ cho ni, nya Mɛlɛka chua le waa wanaa cho le ndu wa wa. Nduyɛ, I cho ndu poonyiaa le nya a waŋnda ba o ba fee a cho Masanɔ naa Chiisu Kiliti piɛiyo wa, nda ni a naa Masanɔ naa. 3 I cho piɛileŋ maa Mɛlɛka Finya naa, a Masanɔɔ Chiisu Kiliti maa a yiyaŋ nya choo nduyɛ ma ke nya kɔl nyuloo fɔ. 4 Pɛŋgu o pɛŋgu ya I wa Mɛlɛka piɛiyo, balikaa ya I mel ndu le nya ni. Kani fuule, Mɛlɛka tosal nya kɛndɛi bɛndu o sabu Chiisu Kilitioo niŋ. 5 Le cho nya cho o diom pilɔɔ niŋ a Chiisu Kiliti wo, Mɛlɛka bii mbo suli nya a nyɛ o nyɛ fee. Koŋ cho ni, o tosa mi la simnuŋ wanaa sinaa dɛnɛ a yooŋgu kɛndɔɔ okɔɔ, nduyɛ, mbo luei nya kpaayaa le waŋnda yooŋgu kalaa dimullo. 6 Nyɛ yɔnuŋ a nya wo chɔm kpeekpei maa, yooŋgu kɛndɛ dimiŋ naa nya chua a Kiliti okɔɔ wo cho tonya. 7 Le hei, boondii nya cho hei lehɔl o nɛi le paale Mɛlɛka chɔm niŋ Masanɔɔ Chiisu Kiliti leŋ ndo, Mɛlɛka tosa mi la sɔla nyɛ o nyɛ Nyina Diandaa Mɛlɛkaa o ke waŋnda. 8 Nduyɛ, Mɛlɛka cho hiouwɔɔ lachi a nya kpaayaa kioo o laalaŋ nyaa niŋ, mbo lo o koŋ haaa mi mɛɛlulaŋ la fuuluu. Mɛlɛka cho keŋ tosa le hali kpeŋ maa, paale Masanɔ naa Chiisu Kiliti cho hunɔɔ leŋ, maa ndu Mɛlɛka o seeluŋ nyɛ o nyɛ wɔɔŋ a nya okɔɔ le. 9 Mɛlɛka o chua nya le mi la wa o ndiaamɔɔle niŋ nya Po ndɔɔ, Chiisu Kiliti waa wo, naa naa Masanɔ naa, Mɛlɛka koŋ o cho wana wana nɔla ma tiindaŋ. 10 Chaaŋaa niaa wanaa laalaŋnda, I cho nya nyɔɔloo, la yandii, la yiyaŋ le Masanɔ naa Chiisu Kiliti mi la wa diom pilɛ. La piɔuviaŋ tɛɛŋ te. La wa a mɔɔsaŋ nyɛ kɛndɛ mɔɔsu. La wa diomndo o pilɛ kpe, o yiyaŋnda nyalaŋ niŋ ni a o yeemaŋ nyaŋ niŋ. 11 Le sabu ya I dimi hei yo cho ni maa, Kulooye wanaa nduaa a pum a dimul la maa sɛɛŋgiaŋndaŋ la cho nya tɛɛŋ. 12 Ndu yɔnuŋ ni maa wana chaŋ ko o dimi aa, “Ya ya, kumbu Pɔɔl wo ya ya I cho ni.” Hoo chɛŋ aa, “ya ya kumbu Apɔlɔɔ wo ya cho ni.” Hoo chɛŋ aa, “Kumbu Pitiɔɔ ya cho ni.” Hoo aa, “Ya kumbu Kilitioo ya cho ni.” 13 Baa mi la piɔu mapiɔuwaa Kiliti a kundalaŋ? Baa Pɔɔl nda baŋ o yɔmndo choo ma dii ndu le nya ni? Yiŋɔɔ Mɛlɛka nda wa nya wo, baa le simnɔŋndo buɛiyaa Pɔɔl wa nda yiŋ nya ni? 14 I yil bɛɛ Mɛlɛka balika maa, I yiŋ wana o wana nya tɛɛŋ te, mɛɛ Kilipɔɔ nda Kayɔɔ. 15 Le hei, wana o wana dimi nuaa maa le waa buɛiyaa ni le nya sɔla yiŋɔɔ le. 16 Bɔɔle, mi yiŋ vɛlɛ Sɛtifanaa nda wanaa nduaa o ndu lo chiɛi niŋ. O fula niŋ o kaŋ kɔɔli, I loonuŋ ndɛ wana o wana cheleŋ o ya I pila yiŋ te. 17 Kani fuule, o cho le ŋwaŋ yiŋɔɔ le Kiliti vem ya le. O vem ya maviamaa le waŋnda Yooŋgu Kɛndɛ Mɛlɛkaa dimullo. Nduyɛ, I nɔ mi dimi ndu o kɔl kalu iwana chieeya niŋ te, yɔŋi yooŋgoo hoo a piɔm Kiliti vi o yɔmndo choo wo, o fula yoomuaŋ.
FUOO 25-31
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | KƆLIŊTIAŊ TASOO 4-6
“Mi Yiisiiyo Nyɛɛmbɔ Bɛɛ Tosa Mi Kolo Nda Luam Beediiyo Wo Hel Pɔfuu Bɛndu”
(Kɔliŋtiaŋ Tasoo 5:1, 2) Wana dimul la kɛsɛ kɛsɛ maa, suɛi niilu suundɛi wɔɔŋ bɛndu bɛndu i cho yɔnɔŋndo nya wanaa laalaŋnda tɛɛŋ. I cho i wɔɔŋ haaa, a yɔŋ bɛɛ aa wanaa piɛi Mɛlɛka le wa ni, a tosa i waa lende le. I tuei maa wana pilɛ cho nya tɛɛŋ mbo chua lanɔɔ finya ndɔ ma wa nda ndu. 2 Suɛi waa lende i wa yɔnɔŋndo nya tɛɛŋ ni, mi la kialu yoŋgaa a nya pila okɔɔ? Nya aa nɔ mi nya aa wa a kɔl tambɛi bɛndu kpeekpei a nyɛ yɔnuŋ koŋ ndo. Nduyɛ, wana tosa suɛi wɔɔŋii waa lendei yo nya aa nɔ mi nya aa soli ndu nya tɛɛŋ po.
(Kɔliŋtiaŋ Tasoo 5:5-8) wana koŋ la mal ndu Setana, o cho masa nyinaa wɔɔŋnda wo, o ba le mbo tɛɛmbuu dialluŋ ndɔŋ. Kɛ nduyɛ, mi nyina ndɔɔ ndu huŋ sɔla fɛŋ pioŋɔɔ o paale Masanɔɔ Mɛlɛka cho hunɔɔ leŋ choo. 6 O cho letuu mi la kelu yoŋga a nya pila okɔɔ le. I cho ko mɛɛ taloo dimi yɛ aa, “Yiisiiyo o pɔmbuɛi naa bɛɛ, a dɔu ndu o kolo nda luam beediiyo wo niŋ pɛ, o wa bɛɛ tau mi yiisii pɔmbɔ koŋ tosa mbo hel pɔfuu bɛndu.” 7 Yɔŋ wɔɔŋndo cho machuaa mɛɛ yiisiiyo o cho yɛ. Nduyɛ, la tosa mɛɛ nda aa tosa paandu boondii nda aa bii bɔŋaŋ loonaŋndo a hiouwɔɔ choo wo okɔɔ yɛ. Te a wa saa diyɔɔ le bɔŋaŋndo hoo pɛ, mɛɛ ma soli yiisiiyo fau o chiɛilaŋ niŋ. Nya bɛɛ, yɔŋ wɔɔŋ nya wa paandu tosaa wo, la mal ndu waŋ waŋ. O pɔmbɔ bɛɛ o lo nya o ba le. Nuaa nya aa nɔ ni mi la wa. Kanifuule, nya aa nɔ mi nya aa mal nyɛ o nyɛ wɔɔŋ cho o kaala nyalaŋ niŋ. Kani fuule, naa bɛɛ a chii niŋ saa cho le bɔŋaŋ naa loonaŋndo a hiouwɔɔ choo okɔɔ wo salaa soli, ndu yɔnuŋ ni maa Kiliti. 8 Lelaŋ, ŋ wanuŋ ndɛ o niilu yɔŋ wɔɔŋ niŋ, kɛlɛŋgaa o niilu dɛnɛ wɔɔŋ niŋ te. Ŋ nɔ niŋ manuaa mi ŋ wa o niilu diandaa niŋ, a niilu sakpoo.
(Kɔliŋtiaŋ Tasoo 5:12-13) Wanaa cho wanaa laalaŋ o Chiisu niŋ te wa, o cho ya le kɔɔsa a kaŋ te. Mɛlɛka pila ndu cho kɔɔsɔ a nda ni. Kɛ nduyɛ, baa chaaŋaa nyaa wanaa laalaŋnda yɛ, la kɔɔsa a kaŋ bɛɛ le? La nɔ mi la kɔɔsa a nda. Kani fondole, Yau Mɛlɛkaa dimi aa, “Wanaa cho ma wa o niilu dɛnɛ wɔɔŋndo niŋ nda la soli nda o kunda nyaa choo.”
it-2-E 230
Yiisiiyo
Mi kiilanɔɔ Pɔɔl tuu vɛlɛ suɛi hei mɛɛ o wa kundaa Kɔliŋ dimullo le ma soli wana suundɛiyo o kundaa niŋ. Mbo dimi aa, “Yiisiiyo o pɔmbuɛi naa bɛɛ, a dɔu ndu o kolo nda luam beediiyo wo niŋ pɛ, o wa bɛɛ tau mi yiisii pɔmbɔ koŋ tosa mbo hel pɔfuu bɛndu. Yɔŋ wɔɔŋndo cho machuaa mɛɛ yiisiiyo o cho yɛ. Nduyɛ, la tosa mɛɛ nda aa tosa paandu boondii nda aa bii bɔŋaŋ loonaŋndo a hiouwɔɔ choo wo okɔɔ yɛ. Te a wa saa diyɔɔ le bɔŋaŋndo hoo pɛ, mɛɛ ma soli yiisiiyo fau o chiɛilaŋ niŋ. Nya bɛɛ, yɔŋ wɔɔŋ nya wa paandu tosaa wo, la ma ndu waŋ waŋ. O pɔmbɔ bɛɛ o lo nya o ba le. Nuaa nya aa nɔ ni mi la wa. Kani fuule, naa bɛɛ a chii niŋ saa cho le bɔŋaŋ naa loonaŋndo a hiouwɔɔ choo wo okɔɔ wo salaa soli, ndu yɔnuŋ ni maa Kiliti.” Mbo chɔm niko kpendekele a nyɛ ndoo yiyaŋndo mɛɛ o dimi a “yiisiiyo” okɔɔ aa, “Lelaŋ, ŋ wanuŋ ndɛ o niilu yɔŋ wɔɔŋ niŋ, kɛlɛŋgaa o niilu dɛnɛ wɔɔŋ niŋ te. Ŋ nɔ niŋ manuaa mi ŋ wa o niilu diandaa niŋ, a niilu sakpoo.” (1Kɔl 5:6-8) Mi Pɔɔl ndoo chɔm o nɛi tuulaa niŋ nyɛ Bɔŋaŋ Chuuwa Ndaa Dia Beedii Nɔ Yiisii le Wo simndo. Okoŋ kɔɔli mi Bɔŋaŋ Hiouwɔɔ Choo Wo kandu biinɔŋndo. Mɛɛ yiisiiyo tiu o kolo beediiyo niŋ mbo hel pɔfuu yɛ, lende koni kundaa, maa dialle wa simnɔŋ o nɔɔlɛi Mɛlɛka o hɔl ni, te ndaa soli wana wa o kaa nɔɔlɛiyo niŋ o kundaa niŋ te. Mɛɛ mi ndaa tosa isɔɔ le “yiisiiyo” solioo nda tɛɛŋ, mɛɛ Isɔluɛiya ndaa kɛsiŋ yiisii kposoŋ o la ndalo chiɛi niŋ a teleŋ ndaa bii bɔŋaŋndo wo le yɛ.
it-2-E 869-870
Setana
Yɛɛ o sim yɛ le waŋndo ‘malɔɔ Setana o ba le mbo tɛɛmbuu dialuŋ ndɔŋ’?
Mɛɛ Pɔɔl wa Kundaa Kɔliŋ nɛi chɔmaa kioo a nyɛ nda nɔ ma tosa a wana wa o kundaa niŋ mbo wa kaa ihinioo tosaa a lanɔɔ finya ndɔ wo, mbo poonyiaa aa, “Wana koŋ la mal ndu Setana, o cho masa nyinaa wɔɔŋnda wo, o ba le mbo tɛɛmbuu dialluŋ ndɔŋ.” (1Kɔl 5:5) Dimullo o wa nda ni le ma soli wana koŋ o kunda leKilisiɔŋndo niŋ, nduyɛ ma fafaŋ ndu o nɛi o nɛi niŋ. (1Kɔl 5:13) Malɔɔ ndu Setana o ba sim ni maa solioo ndu o kunda leKilisiɔŋndo niŋ, mbo waŋnuŋ o chieeŋndo niŋ, o Setana cho mɛlɛka le ndu nduyɛ mbo nɔ ndu kpaayaa choo wo. Mɛɛ “yiisiiyo o pɔmbuɛi naa” o tosa “kolo nda luam beediiyo wo . . . mbo hel pɔfuu” yɛ, poo hoo wa ‘dialloŋ’ muŋ ni, ɔɔ dialle ipilɛ ndii wa o kunda leKilisiɔŋndo niŋndo. Nduyɛ te ndaa soli po wa hoo o niilu nɔɔlɛiyo niŋndo o kundaa niŋ pɛ, mɛɛ kunda ndoo landuŋ hoo kɔllo le suɛi Mɛlɛkɛiyo wa “dialluŋ” ndɔŋ tɛɛmbuu nda tɛɛŋ. (1Kɔl 5:6, 7) O nɛi pilɛ koŋ choo, mi Pɔɔl mal Haimaniya nda Alɛkisaŋnda Setana o ba, kanifuule ma mal tiindaŋ ndaa a kɔl iyama walaŋndo.—1Timo 1:20.
(Kɔliŋtiaŋ Tasoo 5:9-11) Mi I sila nya o yau ya I poonyial nya wo niŋ maa, la yaa naŋaŋ naa wanaa niilu suundɛiya chua le. 10 O cho wanaa piɛi Mɛlɛka le wa le ya I cho dimi le. Wanaa piɛi Mɛlɛka le wa a cho o niilu suundɛiyo niŋ nda, kɛlɛŋgaa ma luɛi hɔlteŋ o nyɛm pilaŋ nda, a viiya, kɛlɛŋgaa a wanaa sooluu nyɛm cheleŋndoŋ nda, o cho kaŋ te ya I cho dimi le. Te wana dimi pɛ maa le ve naa pilɛ a kaŋ te, mɛɛ ma faŋaŋ dɔɔ o chieeŋ kalaa choo bau. 11 Wanaa ya dimi maa la muuliaŋ a nda le wa nda cho haa ni. Wanaa dimi maa nda bɛɛ wanaa laalaŋnda o Chiisu niŋ nda cho ni wa, kɛ nduyɛ, ma wa o niilu suundɛiyo niŋ nda, kɛlɛŋgaa ma luɛi hɔlteŋ o nyɛm pilaŋ nda, kɛlɛŋgaa ma sooluu nyɛm chieeŋndoŋ nda, kɛlɛŋgaa ma suaa diomnda wɔɔŋndaŋ a chaaŋaa ndaa waŋnda chieeya okɔɔ wa, kɛlɛŋgaa ma wa wanaa kolaa wa, kɛlɛŋgaa ma yɔŋ viileŋ nda, wanaa kaŋ ya I cho dimioo ni. Wanaa laalaŋnda a cho o niilu waa nuaa niŋ nda, la chal bɛɛ mi la de nyɛ diaa naa pilɛ nya nda le.
O bɛnda pa kpeekpei miŋ fafaŋ wana waa naa? Ei. O bɛnda le sabulaŋ la yaa. O tasoo cho ni, o chɔm maa ŋ cho Mɛlɛka o ba bɛŋgu, vɛlɛ a Diom ndɔɔ. O cho ko teleŋ nyɔɔ bɛnda a naa wo le naŋ diikuŋ Chɛhowa le, kɛ teleŋ naŋ komal simultaŋ o yoomu naa niŋndo bɛɛ. Kaala naŋ nɔ le Mɛlɛka wo nyindu naa ni miŋ bii sawala ndɔlaŋ. Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ sina maa Mɛlɛka kaalaa o cho ni, nduyɛ o cho sakpo. Le tɔnɔ naa sawala ndɔlaŋ la cho ni. (Aisaya 48:17; Chɔŋ Tasoo 5:3) O diiŋ ndɔɔ, te ŋ fafaŋ pɛ wana sɔla hoo solioo wo, o nɔla mbo sui naa, vɛlɛ a kundaa, kaa ndɔ wɔɔŋndo le. Nduyɛ diola kɛndɛlaŋ la wa kundaa choo. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 5:6, 7) O yaa ndɔɔ, te ŋ bii pɛ sawala Baabuiyo kpiŋ a wana soliaa okɔɔ, i mala ndu tau. Te ŋ chɛl pɛ kɛɛsiaa wanaa chua chilaŋ o kundaa niŋnda, o pilaŋ wana soliaa kɔllo o ndoo kɛɛ le nda nilaŋ yaŋɔɔ wo. Te wana soliaa ve chaŋyɛi tosaa a wanaa kaala ndu wa le, o nɔla mbo chal mbo yiyaŋ a suɛi wɔɔŋ o tosa ve, nduyɛ mbo nuuviaa nɛilaŋ le mbo miiŋgu Chɛhowa o ibuŋ.—Luku 15:17.
Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
(Kɔliŋtiaŋ Tasoo 4:9) Kɛ nduyɛ, I nɔ o kɔl maa naa wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa, maa Mɛlɛka tosa mi ŋ simnuŋ wanaa waa kɔɔli kpɔŋ. Ŋ cho machuaa mɛɛ nda chii niŋ waŋndo yamɛi kilul le ndu diyɔɔ faŋgaa o hɔl deŋ yɛ. Ŋ cho machuaa, mɛɛ nda soli nuaa waŋnda o luŋ kiilaa Mɛlɛkaa a ŋwaŋnda chiee kpou o hɔl le ma che nda yɛ.
w09-E 5/15 24 ¶16
Maalikɛiya—“Nyinaa a Tosa Wallo le Mɛlɛka Wa”
16 Kilisiɔŋaa cho o tɔɔndaŋndo bɛŋgu wa cho maa taamasi le kiilaa Mɛlɛkaa. (1 Kɔliŋ. 4:9) Mi maalikɛiya dɔɔnuŋ nyaale tau te a mɛɛndaŋ pɛ mɛɛ naŋ cho loo o tiindaŋndo choo yɛ, nduyɛ ma wa a kɔl kɛndɛ te wana tosa hakioo wo o muliŋ pɛ mbo mal haki ndɔɔ. (Luku 15:10) Maalikɛiya cho chɔɔ mɛɛ waŋlaanduaa Kilisiɔŋnda cho chɔmndo kaa iMɛlɛkayaa yɛ. Baabuiyo chɔm maa “le sabu koŋ wana lanɔɔ nɔ ni mbo kumbu bolleŋ, nduyɛ vɛlɛ le mi kiilaa Mɛlɛkaa sina.” (1 Kɔliŋ. 11:3, 10) A tonya, mi Maalikɛiya hini kɔl te a che pɛ waŋlaanduaa Kilisiɔŋnda a buɛiyaa Mɛlɛkaa cheleŋ tolɔɔ nɛi chɔmaa iMɛlɛkayaa kɔɔli. Diikɔŋ suu waa naa cho machuaa nyɛ loonaŋ le chuauwaa Mɛlɛkaa cho o choo choo niŋnda.
(Kɔliŋtiaŋ Tasoo 6:3) Nduyɛ, la sina maa naa ŋ cho hunɔɔ kɔɔsɔ a kiilaa Mɛlɛkaa. Te i wa yɛ lende pɛ, mɛɛ ŋ nɔla kpeekpei mi ŋ dimi sɔɔŋ waa chieeŋ naŋ mi ŋ hini.
it-2-E 211
Sawaa
Sawaa le Maalikɛiya. Maalikɛiyaa cho o foofo filioŋndo ma hiau waŋchieeya wa bɛɛ, cho o sawa Mɛlɛkaa bɛŋgu. (Hibu 1:7, 14; Sam 104:4) Mi Chɛhowa ke pɛɛŋ Setana wana simul ndu wo kpeleŋndo. (Choobu 1:12; 2:6) Mi Maikɛl o Cho Kiilaa Mɛlɛkaa Kpou Bolleŋndo sina foofo Chɛhowaa nduyɛ mbo ke ndu bɛɛleŋ maa Yamanɔ Kpou Kpou wo, nduyɛ mɛɛ nda sɛɛŋgiaŋ nda Setana, mbo dimi diomndaŋ ndaŋ aa, “Nuaa Masanɔɔ Mɛlɛka tusi num nyɛ palaa choo fɔ.” (Chudi 9; tuuwɔ Sɛk 3:2.) Chiisu Kiliti nɔ maalikɛiya kpou o kpaayaa Mɛlɛka Chɛhowa ke ndu wo bɛŋgu. (Hibu 1:6; 1Pitɛ 3:22; Mat 13:41; 25:31; Fil 2:9-11) Le hei, mi Chiisu viam maalikɛinɔɔ naa Chɔŋ chua. (Sɔɔŋ 1:1) Kɛ a koŋ kpou, o Kɔliŋtiaŋ Tasoo 6:3 niŋ, mi Pɔɔl wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo dimul puaapiliaa nduaa Chiisu hɛli wa maa a huŋ niŋ ma kɔɔsa a maalikɛiya. Hei wa kpendekele kanifuule nda bɛɛ cho nɔ pɛllo le hunɔɔ kɔɔsɔɔ a nyinaa wɔɔŋnda.
Diomndaŋ Veeloo o Diom Mɛlɛkaa Niŋ
(Kɔliŋtiaŋ Tasoo 6:1-14) Vɛ nya wanaa laalaŋnda te suɛi i keekaŋ nya tɛɛŋ nya chaŋ nya wana laalaŋndo pɛ, la kuɛ sei ndɔɔ biyɔɔ o masaa lo, nduyɛ, mi wanaa cho wanaa piɛiyaa Mɛlɛka le wa a chal kɔɔsɔla laŋ bɔŋaa nya tɛɛŋ? Te suɛi i keekaŋ nya tɛɛŋ pɛ, nya pila wanaa laalaŋnda la chal la toosiaŋ tɛɛŋ. 2 Nya pila la sina chalaŋ maa wanaa Mɛlɛkaa nda cho hunɔɔ kɔɔsɔ a waŋnda o chieeŋndo hoo niŋ ni. Te i wa yɛ lende pɛ, mɛɛ la nɔla mi la yɛɛmbuu sɔɔŋ pɔmbɔŋ waa lende. 3 Nduyɛ, la sina maa naa ŋ cho hunɔɔ kɔɔsɔ a kiilaa Mɛlɛkaa ni. Te i wa yɛ lende pɛ, mɛɛ ŋ nɔla kpeekpei mi ŋ dimi sɔɔŋ waa chieeŋ naŋ mi ŋ hini. 4 Baa te sɔɔŋ waa lende ŋ wa wanaa laalaŋnda tɛɛŋ pɛ, kɔlaŋ nya kua a muŋ naa wanaa nɔ bɛɛ naa simaa o kunda wanaa laalaŋnda tɛɛŋ te wa chua ni le ma dimi muŋ? 5 Hei cho suɛi lasiɔmbui bɛndu. La hɛnaŋ mi la dimi madimiaa maa, wana kɔl kaloo o pilɛ bɛɛ cho nya tɛɛŋ o nɔla mbo dimi sɔɔŋ wanaa laalaŋnda tɛɛŋ te? 6 Koŋ nya mɛi tosaa ni, wana chaŋ ko te suɛi i keekaŋ nda tɛɛŋ nda chaaŋ ndɔ wana laalaŋndo pɛ, o kɔ bii sei ndɔɔ, taama o wanaa cho wanaa laalaŋ te wa lo, ma bɔŋa nda kɔɔsɔ koŋ tɛɛŋ. 7 Nya wanaa laalaŋnda, kɔlla kalala nya kua a sɔɔŋ nyaŋ o kotiilaŋ niŋ ndaŋ bɛɛ suee, la chɔm maa la faŋaŋ o pɛɛku iwana Mɛlɛkayaa choo. Te chaaŋ num tosal num suɛi wɔɔŋnde pɛ, o bɛnda bɛɛ mi i lonuŋ num lende. Nduyɛ, te chaaŋ num o chiimbuu num pɛ, o bɛnda bɛɛ mi i lonuŋ num lende. 8 Koŋ nya mɛi tosaa ni, mi nya pila kalaa mi la tosalaŋ sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ, nduyɛ, mi la yɔŋnaŋ viileŋ. A chaaŋaa nyaa wanaa laalaŋnda bɛɛ mi la tosa lende. 9 Nya pila la sina ndi walaŋ maa, wanaa tosa sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ nda a luei niŋ o masale Mɛlɛkaleŋ niŋ te. Wana o wana hui numpila a keŋ te. Wana o wana cho wana suundɛi, a wanaa sooluu nyɛm cheleŋndoŋ nda, a wanaa kei suundaa nda wanaa nda cho o nɔ niŋ te wa, a waŋ piaanduaa hini a chaaŋaa ndaa waŋ piaanduaa wa, 10 a viiya, a wanaa luɛi hɔlteŋ o nyɛm pilaŋ nda, a wanaa kolaa, a wanaa tɛɛmbuu chaaŋaa ndaa waŋnda chieeya tɔɔ wa, a wanaa chua nyɛm pilaŋ a lediɔɔmu wa, nda kpou, o pilɛ bɛɛ luei niŋ o Masale Mɛlɛkaleŋ niŋ te. 11 O paandoo niŋ sɔɔŋ wɔɔŋ waa lendoŋ muŋ nya aa nɔ tosaa ni. Kɛ, mi la sɔla yiŋɔɔ, mi yɔŋnda nyala wɔɔŋndaŋ la faŋaŋ nya. Nduyɛ, mi la simnuŋ wanaa cho le Mɛlɛka. Nduyɛ, mbo tosa mi la simnuŋ wanaa sakpo ndu o hɔl sanaa o sabu Masanɔɔ Chiisu Kilitioo niŋ, a Mɛlɛka naa Nyina ndɔ Diandaa. 12 Mi wana pum nya tɛɛŋ o dimi dɔɔ maa, o nɔ di mbo tosa nyɛ o nyɛ fee. I cho tonya lende. Kɛ nduyɛ, o cho nyɔɔŋ fau le wana sɔla malaa leniŋ te. Mɛɛ ya I cho bɛɛ nuaa yɛ, I chɛl ndi maa I nɔ di mi I tosa nyɛ o nyɛ fee. Kɛ nduyɛ, I chɛl pesi mi yeemɛi nyɛ o nyɛ i siiŋguu ya chɛ le. 13 Mi wana cheleŋ dimi dɔɔ vɛlɛ aa, “nyɛ diaa ndu cho machuaa le dɔwɔɔ o demboo niŋ, mi demboo ndu wa le nyɛ diaa dɔwɔɔ leniŋ.” Keŋ bɛɛ i cho tonya. Kɛ nduyɛ, nyɛm sala tiɔɔŋ muŋ, demboo ni, nyɛ diaa ni, Mɛlɛka cho hunɔɔ chii a muŋ. Dialloŋ muŋ Mɛlɛka toosiaa muŋ le waa o niilu suundɛi niŋ te. O tosa muŋ matosaa le wali Masanɔɔ Mɛlɛkaa. Nduyɛ, ndu Masanɔɔ Mɛlɛka ndu yɔŋgu nyɛ dialloŋ ŋ nɔ le sɔlaa wo ni. 14 Nduyɛ, Mɛlɛka o miŋgi Masanɔɔ yoomu wo, naa bɛɛ o cho naa hunɔɔ miŋgi yoomu a kpaayaa ndɔɔ.