BUŊGƐI PƐƐKƐI 48
CHONDII 97 Mɛɛ Miŋ Tiindaŋ Diom Mɛlɛkaa
Kaama Chiisu Tosa a Beediiyo Wo
“Ya cho nyɛdiaa yɔŋgu yoomu kpeekpeiyo wo ni. Wana o wana hiŋ pɛ naa ya chua, pesiŋ bɛɛ yima nɛi lɛ ndu le.”—CHƆŊ 6:35.
NYƐ NAŊ CHO PƐƐKU WO
Ŋ cho bundɛi cho o Chɔŋ bolle 6 niŋnde yaasiaa, i chɔm mɛɛ Chiisu tosa kaamaa a beediiyo vɛlɛ a suuwa le faŋga bɛndoo yɛ, okoŋ miŋ che nyɛ naŋ pɛɛku leniŋndo.
1. Vɛɛ Baabuiyo chɔm yɛ maa beediiyo wa o sɔvɛ o sindɔɔ niŋ?
NYƐDIAA kpeekpei waŋnda ndaa dia mi Baabuiyo suaa a ndu okɔɔ wo wa beediiyo ni. (Chɛn. 14:18; Luku 4:4) O kpeekpei niŋ, le mɛɛ ndaa dia beediiyo tau yɛ, teleŋnda bɔɔbɔɔ mi Baabuiyo soliŋ diomndo hoo “beediiyo” kpeku le suɛi a nyɛdiaa okɔɔ. (Mat. 6:11; Walta. 20:7) O kaamaala Chiisu tosa mi waŋnda sina tau a laŋ okɔɔ laŋ tɛɛŋ, mbo soliŋ beediiyo kpeku le latiɔɔŋ tosaa. (Mat. 16:9,10) Ŋ saaluŋ kaamaalaŋ ndaŋ opilɛ o Chɔŋ bolle 6 niŋ. Te ŋ yaasiaa pɛ bundɛi hei, ŋ cho chɔ nyɛ naŋ pɛɛku leniŋndo.
2. A teleŋ kuɛɛ waŋnda o waalaŋ niŋ ndaa hau yɛ ba le nyɛdiaa?
2 Mɛɛ kiilaa Chiisuaa fula yooŋgu kɛndɔɔ dimioo, mi Chiisu luɛi a nda o dɛndɔɔ niŋ ma taŋ Pioo Kalili leeloo le ma kɔ pɛŋgi. (Maki 6:7, 30-32; Luku 9:10) Ma kua Bɛtisaida o fondaŋ yololiɔɔ. Nyɔɔ viu bɛɛ le mi waŋnda o waalaŋ niŋ huŋ balu nda silɔ. Chiisu mulul nda kɔɔ le. Kɛ, mbo chua teleŋ ndɔɔ le nda pɛɛkoo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ, nduyɛ mbo siŋgi wanaa wa a naalaŋ nda. Mɛɛ nyumndaŋ ma kandu tolɔɔ, mi buɛiyaa Chiisu wa kandu buulaŋndo le mɛɛ faŋga bɛndu koŋ kpou cho looku nyɛdiaa sɔla ma de yɛ. Naapum waŋnda apum o nda tɛɛŋ ndaa nɔ nyɛdiaa pɔmbɔ. Kɛ a bɔɔbɔɔ ndaa nɔ ma kɔ piondu nyɛdiaa o sɔndɔkɔltaŋ. (Mat. 14:15; Chɔŋ 6:4, 5) Yɛɛ Chiisu ndoo nɔ yɛ mbo tosa?
MI CHIISU TOSA KAAMAA A BEEDIIYO
3. Yɛɛ Chiisu dimullɛ buɛiyaa nduaa le ma tosal faŋga bɛndoo? (Tofa vɛlɛ.)
3 Mi Chiisu dimul kiilaa nduaa aa: “Waŋnda haa nɔ ma kuɛ inɛ le. La ke nda nyɛdiaa ma de.” (Mat. 14:16) Hei ve bɛɛŋ bɛɛŋ te kanifuule, waŋ piaanduaa wa le 5,000. Nduyɛ te a chɔm pɛ waŋ laanduaa a chuaambuaa, ndaa wa le 15,000 le nda nyɛdiaa kioo. (Mat. 14:21) Mi Andulu dimi aa: “Poombɔ pɔmbɔɔ cho nanuŋ a beedii ŋbaliiyo kpuŋgbaŋ ŋuɛɛnu, a suwaa pɔmbuaa a ŋiɔɔŋ. Kɛ yɛɛnɛ nyɔɔŋ muŋ cho yɛ faŋga kaakuuwo hoo tosal?” (Chɔŋ 6:9) O sindɔɔ niŋ, wanaa bala fonduaa ndaa dia beedii nda toosiaa a baliiyoŋ ndo ni. Nduyɛ suuwa haa bɛɛ naapum a hɛlle ndaa veesiaa nda ni. Kɛ a koŋ kpou, nyɛm wa poombɔɔ hoo o ba woŋ ŋ ve ŋ bɔɔ le mi faŋga koŋ ndoo de ma pim te.
Chiisu ndoo buulaŋ a yeemɛi waŋnda ndaa nɔ le pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ ve, vɛlɛ a bahawɛila ndalaŋ o yoomoo niŋ. (Tofa pɛl 3)
4. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o Chɔŋ 6:11-13 niŋ? (Tofa vɛlɛ fotueilaŋ.)
4 Le mɛɛ Chiisu ndoo yeema mbo tosal faŋgaa hoo kɛndɛi yɛ, mbo dimul nda le ma chal o billo choo a kundalaŋ. (Maki 6:39, 40; nuawɔ Chɔŋ 6:11-13.) Bolle Baabuileŋ ndeŋ le dimi maa mi Chiisu piɛi naa Finya ndɔ chua o beediiyo choo a suuwa. Mɛɛ Chiisu tosa hei, mbo chɔm kɛsɛ maa Mɛlɛka yɔŋgu nyɛdiaa ni, nduyɛ maa o nɔ balika melaa le ndu. Nuawɔ se tamasi kɛndɛ Chiisu kɛsul naa le piɛileŋ tuupa miŋ de nyɛdiaa wo! O yɔŋ bɛɛ miŋ wa kpeele ɔɔ mi waŋnda wa ikɛi, ŋ nɔ miŋ piɛi tuupa miŋ de nyɛdiaa. Okoŋ, mi Chiisu dimul buɛiyaa nduaa le ma piɔu waŋnda nyɛdiaa. Mi nda kpou dia ma pum cha. Mi nyɛdiaa lo, nduyɛ Chiisu ndoo yeema mi ndoo tambu le. Le hei mbo dimul buɛiyaa nduaa le ma chuuŋgiaa ndu naapilɛ, okoŋ ma soliŋ ndu kpeku a teleŋ cheleŋ. Chiisu kɛsul naa tamasi kɛndɔɔ te o hiŋ pɛ a nyɛm naŋ soliŋndo kpeku nyɛkɛndɛi. Te kala chuaa ŋ cho ni, a tiuba ma soliŋ bundɛi hei kpeku le chuauwaa numnda pɛɛkoo ma sina sabu i cho i sɔvɛ le piɛileŋ tuupa ma de nyɛdiaa wo, vɛlɛ a waŋnda kɛndɛi tosallo maa Chiisu.
Nyunaŋ ndɔ aa, ‘Baa I cho pa tamasi Chiisu wo tolɔɔ kɔɔli le piɛileŋ tuupa mi de nyɛdiaa?’ (Tofa pɛl 4)
5. Vɛɛ waŋnda ndaa yiyaŋ yɛ a nyɛ Chiisu tosa wo, nduyɛ vɛɛ o bii yɛ ndi?
5 Mi kɔndɔfillo bii waŋnda a mɛɛ Chiisu pɛɛku yɛ, vɛlɛ a kaamaala ndɔlaŋ. Mɛɛ nda loonuŋ a nyɛ Muuse dimi maa Mɛlɛka cho wana suaa le ndu mbo wa teŋgeŋndo hɛli puaapiliaa ndaa tɛɛŋ, ma kandu dimioo aa: ‘Baa Chiisu cho wana koŋ ni?’ (Ditɔ. 18:15-18) Te lende i cho ni, mɛɛ i cho kpendekele maa ndu kpeekpei cho masaa ni, nduyɛ o tiuba mbo ke waŋnda o lɛŋndeŋ choo kpou nyɛdiaa. Le hei mi faŋgaa wa kindiŋndo “le ndu siiŋguuwo masaa a kaka.” (Chɔŋ 6:14, 15) Te Chiisu ndoo chɛl pɛ mi ndii yɔŋnuŋ, o wa balaŋ luei o sɔɔŋ leyalaŋ Chuuwa niŋ a wa o masale maLuomaŋndeŋ bɛŋgu wa. Baa mi ndoo chɛl nda pa diom? Sako. Baabuiyo dimi maa mi Chiisu faŋaŋ loŋ ‘mbo kuaŋnuŋ o pembei choo.’ Mi che bɛɛ waŋnda wa ndu nyindɔɔ, kɛ o wou laba o sɔɔŋ leyalaŋ niŋ te. Nuawɔ se tamasi kɛndɛ!
6. Vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ yeema miŋ tol tamasi Chiisu wo kɔɔli? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
6 I cho tonya maa waŋnda dimul naa le miŋ tosa kaamaa le nyɛdiaa solioo ɔɔ le waŋnda siŋgioo le. Nduyɛ a beŋ naa le miŋ wa masa le. Kɛ ma dɛɛniaa naa le miŋ wou balaŋ o yalale chieeŋndeŋ niŋ, miŋ mal yaulaŋ ɔɔ miŋ soo a wana nda laalaŋ maa o cho sɔɔŋ siŋga miŋ wa ŋ kɛndɛ wo okɔɔ. Tamasi Chiisu kɛsul naa a hei okɔɔ wo choŋnuŋ kpendekele. Mbo kɛɛ le balaŋ lueiyo o sɔɔŋ lemasa niŋ. Mbo dimi pɛŋ aa: “Masale nileŋ le cho masale waa chieeŋ naŋ te.” (Chɔŋ 17:14; 18:36) Naa Kilisiɔŋnda nɔ miŋ nɔ yiyaŋ pilɔɔ maa Chiisu, nduyɛ miŋ tosa sɔɔŋ maa ndu. Miŋ toolu Masale ndɔleŋ, miŋ dimul waŋnda a leŋ okɔɔ, nduyɛ miŋ piɛi le mi le hiŋ. (Mat. 6:10) Kɛ ŋ soonuŋndɔ a kaama Chiisu tosa a beediiyo okɔɔ wo, okoŋ miŋ che nyɛ naŋ pɛɛku leniŋndo.
Chiisu wou laba o yalale chieeŋndeŋ niŋ te. Naa bɛɛ nɔ miŋ tol tamasi ndɔɔ kɔɔli (Tofa pɛl 6)
NYƐ BEEDIIYO SIMNDO
7. Yɛɛ Chiisu nda kiilaa tosa yɛ? (Chɔŋ 6:16-20)
7 Mɛɛ Chiisu chii faŋgaa nyɛdiaa ke, mbo dimul buɛiyaa nduaa le ma luɛi o dɛndɔɔ niŋ ma miiŋgu Kepaaniɔm. Okoŋ, mbo kuaŋnuŋ o pembei choo le halikpeŋ waŋnda siiŋguu ndu masaa le. (Nuawɔ Chɔŋ 6:16-20.) Kiilaa nduaa wa o dɛndɔɔ niŋ mi hueiyii bɛnduei wa hɔŋndo, nduyɛ mi mɛŋndaŋ ma wa hiilɔŋndo yokpaŋ yokpaŋ. Okoŋ mi Chiisu wa kɔlaŋ naa nda chua o mɛŋndaŋ choo. Nduyɛ mbo dimul Pitɛ le mi ndu bɛɛ kuɛ o mɛŋndaŋ choo. (Mat. 14:22-31) Dimioo nuaa Chiisu luɛi o dɛndɔɔ niŋ, mi hueiye pɛŋgi hɔŋndo. Mi kɔndɔfillo bii buɛiyaa nduaa ma dimi aa: “A tonya, Po Mɛlɛkaa kpeekpei ŋ cho ni.”a (Mat. 14:33) A koŋ kpou, chiɛɛliaŋ wa kaamaa hoo tɛɛŋ a kaama tase o tosa le faŋga bɛndoo nyɛdiaa kioo wo, a bii ndu bila le. Mi Maki chɔɔlu isɔɔ a hei okɔɔ mbo dimi aa: “Mi kɔndɔfillo bii nda tau. Kanifuule, ndaa bii kaama o tosa a beediiyo wo bila le. Kɔlta ndalaŋ laa kendu bɔɔ suɛi biyɔɔ bila.” (Maki 6:50-52) A bii kpaaya Chɛhowa ke Chiisu le kaamaalaŋ tosaa wo bila le. Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi Chiisu suaa vɛlɛ a kaama o tosa a beediiyo wo okɔɔ, nduyɛ mbo pɛɛku naa nyɛ leniŋ.
8-9. Le sabu yɛɛ faŋgaa wa yɛ Chiisu nuuviaa? (Chɔŋ 6:26, 27)
8 O yeemaŋ ndaŋ ŋdialloŋ choo kinɛi faŋga Chiisu ke nyɛdiaa wo ndoo handu kɔllo ni. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ lende? Diimandɔɔ, ma saaluŋ maa Chiisu nda kiilaa nduaa kuɛŋnuŋ. Mɛɛ dɛndɛla cheleŋ la mal Tabiliaa mi la huŋ, ma luɛi o laŋ niŋ le kɔlaŋ Chiisu nuuviaa Kepaaniɔm. (Chɔŋ 6:22-24) Baa le ma chɔɔlu tueiyɔɔ a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ kpeekpei nda tosa keŋ ni? Sako. O yeemaŋ ndaŋ ŋdialloŋ choo kinɛi nda wa yiyaŋndo ni. Vɛɛ naŋ looku yɛ keŋ sina?
9 Tofawɔ nyɛ yɔŋnuŋndo mɛɛ faŋgaa saaluŋ Chiisu Kepaaniɔm ikɛi. Mi Chiisu dimul nda kpendekele maa sabu nda wa ndu nuuviaa wo cho le yeemaŋ ndaŋ ŋ dialloŋ peeloo ni. Mbo dimul nda maa ‘beedii nda de ma pum cha wo, nyɛdiaa tambu wo’ o cho ni. Mbo dimul nda le ma “fafala le nyɛdiaa ke wana yoomu fafɛɛŋndo wo.” (Nuawɔ Chɔŋ 6:26, 27.) Mi Chiisu dimi maa Finya ndɔ wa nyɛdiaa waa lende yɔŋgu. Mɛɛ waŋnda tuei maa nyɛdiaa ke wana yoomu fafɛɛŋndo wo cho, mi kɔndɔfillo bii nda tau. Nyɛdiaa suu kuɛɛ ndoo nɔla yɛ mbo tosa hei, nduyɛ vɛɛ wanaa wa Chiisu nilaŋ yaŋɔɔ wa ndaa looku yɛ ma sɔla ndu?
10. Yɛɛ waŋnda ndaa nɔ yɛ ma tosa le ma sɔla “yoomu fafɛɛŋndo?”
10 Naapum mi Chuuwa haa yiyaŋ maa a nɔ ma tosa sɔɔŋ pum ɔɔ waltaŋ lapum le ma sɔla nyɛdiaa hoo. Kɛlɛŋgaa ma wa dɔɔ yiyaŋndo a “walta” Sawala Muuse laŋ la dimul nda le tosaa wo okɔɔ. Kɛ mi Chiisu dimul nda aa: “Le wali Mɛlɛkaa tosaa, la nɔ mi la dɔu laalaŋndo o wana o vem ndo niŋ.” (Chɔŋ 6:28, 29) Laalaŋndo dɔwɔɔ o wana Mɛlɛka vemndo niŋ sim ni, tosaa nyɛ Chiisu dimi maa ndu yeemaŋ le ‘yoomu fafɛɛŋndo sɔlaa’ wo ni. O kpeekpei niŋ, Chiisu ndoo soo niŋ a hei okɔɔ. (Chɔŋ 3:16-18, 36) Nduyɛ, o wa hunɔɔ chɔɔlu isɔɔ a nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa le miŋ sɔla yoomu fafɛɛŋndo wo okɔɔ.—Chɔŋ 17:3.
11. Vɛɛ Chuuwa ndaa chɔm yɛ maa o yeemaŋ ndaŋ ŋdialloŋ choo kinɛi ndaa handu kɔllo ni? (Sam 78:24, 25)
11 Chuuwa haa chɛl nyɛ Chiisu pɛɛku nda maa a nɔ ma dɔu laalaŋndo o ndu niŋ le “yoomu fafɛɛŋndo” sɔlaa wo le. Ma dimul ndu aa: “Tosa wɔ kaamaa miŋ che, okoŋ miŋ laalaŋ num.” (Chɔŋ 6:30) Ma dimi maa mi finyaa ndaa mamaa o palɛi Muuse ve niŋ sɔla manɛiyo o wa nyɛdiaa ndaa wo. (Nɛhi. 9:15; nuawɔ Sam 78:24, 25.) I cho kpendekele maa a wa wɔ tuŋ yiyaŋndo a beedii nda de ma pum cha wo okɔɔ. A kindiŋ pɛŋ le Chiisu nyunaa mbo tɛɛsial nda nyɛ o dimi okoŋ kɔɔli a “nyɛdiaa kpeekpei fula o choo choo niŋndo” okɔɔ, o ndoo sim le manɛi yɔŋgu yoomoo wo le. (Chɔŋ 6:32) Ndaa handu bɔɔ kɔllo o yeemaŋ ndaŋ ŋdialloŋ choo. Le hei, ma puɛɛnuŋ a sɔɔŋ Chiisu wa nda pɛɛkoo le ma sɔla yoomu fafɛɛŋndo woŋ okɔɔ. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o bundɛi hei niŋ?
SƆƆŊ TASEŊ NAŊ NƆ MIŊ KƐSI KƆLLO CHOO WOŊ
12. Vɛɛ Chiisu chɔm yɛ nyɛ hiou wa o sɔvɛ wo?
12 Nuawɔ suɛi kulii naŋ pɛɛku o Chɔŋ bolle 6 niŋnde. Nyɛ kpeekpei naŋ nɔ miŋ handu kɔllo choo wo cho nyɛm mala naa o Mɛlɛka piɛiyo niŋ ndoŋ ni. Mi Chiisu suaa a hei okɔɔ mɛɛ Setana tɔɔndaŋ ndu. (Mat. 4:3, 4) O suɛi o yɔŋgu o pembei choo ve niŋ, mbo kindila maa ŋ nɔ miŋ landuŋ kɔl le sɔɔŋ ŋMɛlɛkayaŋ. (Mat. 5:3) A hei o kɔl, ŋ nɔ miŋ nyunaŋ aa: ‘Baa mɛɛ ya cho yoomu nuu biyɔɔ yɛ chɔm pa maa I landuŋ kɔl tau le sɔɔŋ ŋMɛlɛkayaŋ, ɔɔ le yeemaŋ nuŋ peeloo koni?’
13. (a) Le yɛɛ i cho suɛi wɔɔŋ le miŋ tuei nyɛdiaa yeela le? (b) Sila kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ chua o sɔvɛ? (1 Kɔliŋtiaŋ 10:6, 7, 11)
13 I cho suɛi wɔɔŋ le miŋ piɛi a nyɛm naŋ yeema woŋ okɔɔ nduyɛ miŋ tuei muŋ yeela le. (Luku 11:3) Wallo tosaa kalaŋ mala naa ‘miŋ de, miŋ kol’ nduyɛ miŋ tuei yoomoo yeela. ‘Kanifuule ke fula Mɛlɛka o ba wo o cho ni.’ (Iki. 2:24; 8:15; Chemi. 1:17) A koŋ kpou, ŋ nɔ miŋ wa yekeŋ yɔŋii naŋ kɛsi nyɛm kiɔɔŋ nyɛ tase o yoomu naa niŋ. Ŋ nɔla miŋ pɛɛku a hei okɔɔ o nyɛ kiilanɔɔ Pɔɔl poonyial kilisiɔŋnda wo niŋ. Mbo suaa a tamasi wɔɔŋ Isɔluɛiya kɛsi o paandoo niŋndo okɔɔ, vɛlɛ a nyɛ yɔŋnuŋ o Pembii Sanai Ve ikɛiyo. Mbo sila Kilisiɔŋnda ‘yɔŋii nda nɔ yeemɛi le sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ tosaa mɛɛ Isɔluɛiya tosa yɛ.’ (Nuawɔ 1 Kɔliŋtiaŋ 10:6, 7, 11.) Mi yeemɛi bɛnduii Isɔluɛiya ndaa nɔ le nyɛdiaa ve tosa ma cha nyɛdiaa Chɛhowa tosa kaamaa le nda wo maa nyɛ wɔɔŋndo. (Nɔm. 11:4-6, 31-34) Ma chɔm maa o yeemaŋ ndaŋ choo ndaa handu kɔllo ni mbo hiau Chɛhowa diikɔŋndo mɛɛ nda toosiaa piɔm ŋkooliiyo ma wa diolaŋ, kolɔɔlaŋ, nduyɛ ma wa yoomoo tueiyɔɔ yeela. (Ɛso. 32:4-6) Mi Pɔɔl suaa a tamaseliilaŋ ndaŋ okɔɔ le Kilisiɔŋaa wa achal tuupa mi Chulusalɛm a maaŋ ndɔɔ sɔla tambei a wɔsii 70 o Faŋaŋ Chiisu Wo Kɔɔli le nda silaa. Naa bɛɛ ŋ cho o mɛɛlula chieeŋndo hoo ikɛi, lelaŋ i cho suɛi sɔvɛ le miŋ kɛsiŋ sila Pɔɔl yɔŋgu hoo wo o kɔl nyɛkɛndɛi.
14. Yɛɛ Baabuiyo dimi yɛ a nyɛdiaa okɔɔ o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ?
14 Mɛɛ Chiisu dimul naa le miŋ piɛi a “nyɛdiaa naŋ dia paale hauleŋ ndo” okɔɔ, mbo pɛɛku naa vɛlɛ le miŋ piɛi le mi hɛnaŋ Mɛlɛkaa tosaŋ “o choo choo niŋ a o lɛŋndeŋ choo.” (Mat. 6:9-11) Vɛɛ chieeŋndo wa yɛ niŋ a teleŋ koŋ? Baabuiyo chɔm maa hɛnaŋ Mɛlɛkaa o pilɛ o lɛŋndeŋ choo cho nyɛdiaa sɔviɔɔ ni. Aisaya 25:6-8 chɔm maa nyɛdiaa sɔviɔɔ cho wa tau o Masale Mɛlɛkaleŋ bɛŋgu. Sam 72:16 dimi aa: “Nyɛdiaa cho wa o hɔbɛi o lɛŋndeŋ choo. O cho wa o tiuwaa lɛtɛu o pembuŋ bɛndoŋ choo.” Baa a cho pa yiyaŋndo le ma huŋ soliŋ nɛila sɛnɛilaŋ kpeku le nyɛdiaa ŋ kaala wo toosiaa? O faŋaŋ okoŋ kɔɔli, a cho hunɔɔ kpele num makilepiiyo tɔlɔɔ ma de kɔmnde ndɔleŋ. (Aisa. 65:21, 22) Nduyɛ, wana o wana cho wa o lɛŋndeŋ choo cho nyɛm sɔviɔŋ muŋ tueiyɔɔ yeela.
15. Pɛɛku suu kuɛɛ wanaa cho hunɔɔ miiŋgu yoomu o chilaŋ niŋnda cho yɛ sɔla? (Chɔŋ 6:35)
15 Nuawɔ Chɔŋ 6:35. Yiyaŋndɔ vɛlɛ a wanaa de beediiyo a suuwaa Chiisu yɔŋgu wa okɔɔ. Mi che bɛɛ a bɔɔbɔɔ o nda tɛɛŋ ndaa laalaŋ o Chiisu niŋ te, kɛ naapum a cho hunɔɔ miiŋgu yoomu. (Chɔŋ 5:28, 29) A nɔ ma pɛɛku nyɛ diomnda Chiisu dimi laŋ ndaŋ la simndo. Mbo dimi aa: “Ya cho nyɛdiaa yɔŋgu yoomu kpeekpeiyo wo ni. Wana o wana hiŋ pɛ naa ya chua, pesiŋ bɛɛ yima nɛi lɛ ndu le.” A nɔ ma pɛɛku le laalaŋndo dɔwɔɔ o sala baŋaa Chiisu wo niŋ, o yɔŋgu yoomu ndɔɔ le nda wo. A teleŋ koŋ, kɛɛsiaa cho wa le wanaa cho miiŋgu yoomu wa vɛlɛ a chuauwaa nda cho violɔɔ okoŋ kɔɔli wa pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ. Te ŋ huŋ wa pɛ wanaa waa nuaa malaa le ma tosa chaŋyɛi a Chɛhowa, ŋ cho wa a kɔl kɛndɛ mbo hiou nyɛdiaa sɔvɛ kɛ kɛ naŋ cho wa dioo o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ.
16. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi cho lachi ve niŋ?
16 Ŋ pɛɛku sɔɔŋ ŋpum o bundɛi cho o Chɔŋ bolle 6 niŋnde. Kɛ mi Chiisu pɛɛku sɔɔŋ tau a “yoomu fafɛɛŋndo” okɔɔ. Chuuwaa Chiisu wa suɛi o nda lo wa, ndaa nɔ ma yaŋ nilaŋ nyɛkɛndɛi o nyɛ o wa nda dimullo wo. Nduyɛ, naa bɛɛ nɔ miŋ tosa nyɛpilɛ koŋ. Ŋ cho hiouwɔɔ lachi a bundɛi hei yaasiaa o Chɔŋ bolle 6 niŋ o buŋgɛi cho lachi ve niŋ.
CHONDII 20 A Ke Naa Po Numndo
a Le chɔɔloo sinaa a bundɛi sɔvɛ hei okɔɔ, tofa yauwo hoo, Jesus—The Way, the Truth, the Life, (Chiisu—Nɛiyo, Tonyaa a Yoomoo) o peele 131 choo, a Imitate Their Faith, (Tol Tamasi Ndaa Kɔɔli) o peele 185, o puuluei niŋ.