BUŊGƐI PƐƐKƐI 37
CHONDII 114 “La Biuŋ”
Yɛɛ Naŋ Nɔ Yɛ Miŋ Tosa Te a Tosal Pɛ Naa ɔɔ Acheleŋnda Kafalaŋ?
“Ndoo nɔ tiindaŋndo maa sandei cho wa, kɛ kafalaŋ kposoŋ la wa ni.”—AISA. 5:7.
NYƐ NAŊ CHO PƐƐKU WO
Ŋ cho pɛɛku nyɛ Chiisu tosa wo mɛɛ o che ma wa acheleŋnda kafalaŋ tosallo, nduyɛ a mɛɛ naŋ tual tamasi ndɔɔ kɔɔli yɛ.
1-2. Vɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ bii yɛ hau kafala nda tosal nda ɔɔ acheleŋnda laŋ, nduyɛ yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa?
HAU, ma bii wanaa bɔɔbɔɔ biyɔɔ wɔɔŋndo le kɔɔlima ndaŋ, mɛɛ nda cho yɛ, le mɛɛ nda cho wanaa bala fondo yɛ, ɔɔ le sabula cheleŋ. Mi wanaa bɔɔbɔɔ saŋga vɛlɛ le mɛɛ wanaa leyulaa, ɔɔ masaleŋ le buulaŋ a nda okɔɔ le yɛ. Mi kafalaŋ ndaŋ la paaliaŋ naa, ɔɔ wanaa cheleŋaa naŋ sina wa.
2 Wanaa bɔɔbɔɔ cho hau a kɔl tambɛiyo le mɛɛ nda tosal nda, ɔɔ acheleŋnda kafalaŋ yɛ. Naa kpou yeema miŋ wa o chieeŋ naŋ wa hɛnɛkɛ, a o kɔl nyulu niŋndo. Mi apum kindiŋ le bahawɛila cho o lɛŋnde ndaleŋ, ɔɔ lɛŋii cheleŋnde niŋndaŋ solioo. Apum yɛ ma simul masaleŋ le suŋgɔɔ le dila ndalaŋ, ɔɔ ma toolu simlachiaa leyalaa le bahawɛila ndalaŋ solioo. Kɛ naa Kilisiɔŋnda, Baabuiyo pɛɛku naa maa ŋ “cho le chieeŋndo le,” kɛ ŋ nɔ miŋ chum le mi Masale Mɛlɛkaleŋ le huŋ chii kafalaŋ kpou. (Chɔŋ 17:16) A koŋ kpou, miŋ tambu kɔllo te ŋ che pɛ ma wa acheleŋnda biyɔɔ wɔɔŋndo. Naapum miŋ nyunaŋ aa: ‘Yɛɛ ya nɔ yɛ mi tosa te i waa nuaa yɔŋnuŋ pɛ? Baa I tiu pa ba mi tosa nyɛ a kafala cho suŋ suŋ ndaŋ?’ Le miŋ sɔla mulioo le nyunalaŋ ndaŋ, ŋ yaasiaŋndɔ miŋ che mɛɛ Chɛhowa nda Chiisu yiyaŋ a kafalaŋ okɔɔ yɛ.
CHƐHOWA NDA CHIISU TUL KAFALAŊ LEYƐ
3. Le sabu yɛɛ naŋ tambu yɛ kɔl, te a tosal naa ɔɔ acheleŋnda pɛ kafalaŋ? (Aisaya 5:7)
3 Baabuiyo chɔm naa le sabu naŋ tambu kɔl lo, te o yɔŋ pɛ ma tosal naa ɔɔ acheleŋnda kafalaŋ. Mbo chɔɔlu tɛɛsiaa maa, o velaŋ ndɔɔ niŋ Chɛhowa toosiaa naa ni, nduyɛ o kaala “sakpoyɛi a sandei.” (Sam 33:5; Chɛn. 1:26) Chɛhowa tosa sɔɔŋ o kafalaŋ choo le, nduyɛ o yeema mi wana o wana tosa keŋ te. (Ditɔ. 32:3, 4; Maika 6:8; Sɛka. 7:9) Le tamaseliiyo, a teleŋ Aisaya wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo, mi Chɛhowa tuɛi ‘chaŋnda imɔnɔla’ Isɔluɛiyaa bɔɔbɔɔ wa laŋ, le mɛɛ chaaŋaa ndaa wa nda biyɔɔ wɔɔŋndo yɛ. (Nuawɔ Aisaya 5:7.) Mi Chɛhowa tusi wanaa wa Sawala ndɔlaŋ kiɔɔ diikɔŋndo, a acheleŋnda biyɔɔ wɔɔŋndo wa nyɛpalaa choo.—Aisa. 5:5, 13.
4. Vɛɛ Chiisu sinaŋ yɛ te a tosal pɛ waŋndo kafalaŋ? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
4 Maa Chɛhowa, Chiisu bɛɛ kaala sandei nduyɛ o tul kafalaŋ leyɛ. Teleŋ pilɛ a boondii Chiisu wa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o lɛŋndeŋ choo wo, mbo cha poo pum o ndoo nɔ ba vesɛiyo wo. Mi nyiɛɛye bii Chiisu le poo hoo, nduyɛ mbo siŋgi ndu. Kɛ mɛɛ simlachiaa lepiɛiya che nyɛ yɔŋnuŋ ndo, ma tambu kɔllo tau. Kanifuule ma dimi maa, Chiisu wa sawa wa a Paale Pɛŋgiaaleŋ okɔɔ wo tɛɛmbuu wo, nduyɛ ndaa buulaŋ kposoŋ le po wa hoo a namtaleŋ ndo malaa le. Vɛɛ Chiisu ndoo yiyaŋ yɛ a yiyaŋ waŋnda haa ndaa nɔ wo okɔɔ? Mi mɔnɛi bii ndu le “kɔlta ndala vesɛilaŋ.”—Maki 3:1-6.
Mi che bɛɛ simlachiaa lepiɛiyaa Chuuwa ndaa nɔ inyiɛɛ le wanaa wa o bahawɛiyo niŋnda le, kɛ Chiisu ndoo nɔ nyiɛɛye le nda (Tofa pɛl 4)
5. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ loonuŋ, te ŋ tambu pɛ kɔl a kafala nda tosal naa ɔɔ acheleŋnda laŋ?
5 Mi Chɛhowa nda Chiisu tambu kɔl, te a che pɛ acheleŋnda chaaŋaa ndaa biyɔɔ wɔɔŋndo. Naa bɛɛ i cho suɛi wɔɔŋ le miŋ tambu kɔl te ŋ che pɛ keŋ yɔŋnɔŋndo le. (Ɛfi. 4:26) A koŋ kpou, o yɔŋ bɛɛ miŋ tambu kɔl ŋ nɔ miŋ loonuŋ maa, kɔl naa tambɛiyo tiuba mbo faŋa kafalaŋ te. Nduyɛ pɛŋ, te ŋ tambu pɛ kɔl le teleŋ vilɛi ɔɔ miŋ dou kɔl naa tuuwo o mandaa bɛŋgu le, mi hei paaliaŋ kɛndiaa naa. (Sam 37:1, 8; Chemi. 1:20) Mɛɛ yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te a tosal naa pɛ kafalaŋ? Ŋ pɛɛku o tamasi Chiisu wo niŋ.
VƐƐ CHIISU NDOO YIYAŊ YƐ A KAFALA NDA TOSAL ACHELEŊNDA LAŊ OKƆƆ?
6. Kafala yɛɛ la wa yɛ teleŋ Chiisu wa o lɛŋndeŋ choo wo? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
6 Teleŋ Chiisu wa o lɛŋndeŋ choo wo, mbo cha kafala bɔɔbɔɔ yɔŋnɔŋndo. Mbo cha mɛɛ simlachiaa lepiɛiya wa waŋnda nyɛpalaa tusioo choo yɛ. (Mat. 23:2-4) Mbo cha vɛlɛ mɛɛ simlachiaa maLuomaŋnda wa waŋnda biyɔɔ wɔɔŋndo yɛ. Mi hei tosa mi Chuuwaa bɔɔbɔɔ yeema faŋaŋndo o masale maLuomaŋndeŋ ba bɛŋgu. Le tamaseliiyo, Chuuwaa Ndaa Fula Ŋdial le Sɔɔŋ leMasaŋ Nda ndaa yeema Luomaŋnda simullo. A koŋ kpou, Chiisu wou laba ɔɔ mbo toolu kunda kɛ kɛ, o ndoo yeema le masaleŋ siŋgaa wo le. Mɛɛ Chiisu chiikuu maa waŋnda wa kindiŋndo le ndu siiŋguuwo masaa, mbo nyaanuŋ.—Chɔŋ 6:15.
Mi Chiisu faŋaŋ wanaa wa kindiŋndo le ndu balaŋ lueiyo o sɔɔŋ lemasaŋ chieeŋndoŋ niŋ o teleŋ ndɔɔ niŋnda (Tofa pɛl 6)
7-8. Le yɛɛ Chiisu kindiŋ le kafalaŋ faŋaa a teleŋ o wa o chieeŋndo choo wo le? (Chɔŋ 18:36)
7 Teleŋ Chiisu wa o lɛŋndeŋ choo wo, o kindiŋ le balaŋ wouwo o yalale chieeŋndeŋ niŋ le kafalaŋ chiiyo le. Le yɛɛ? Kanifuule ndoo sina maa, waŋnda chieeya nɔ di ɔɔ kpaaya le ma wa ndapila choo masa le. (Sam 146:3; Chɛl. 10:23) Nduyɛ waŋnda chieeya tiuba ma faŋa kafalaŋ kposoŋ te. Le mɛɛ Setana Nyina Wɔɔŋndo cho masa wɔɔŋ mbo wa wana diyaa yɛ, wanaa bɔɔbɔɔ cho hau tamasi ndɔ wɔɔŋndo tolɔɔ kɔɔli, le kafalaŋ tosaa o chieeŋndo choo. (Chɔŋ 8:44; Ɛfi. 2:2) Nduyɛ le mɛɛ naa kpou cho wanaa lahakiaa yɛ, mi i wa ikala le sɔɔŋ tosaa o nɛi sakpoo choo, o yɔŋ bɛɛ miŋ nɔ yiyaŋnda kɛndɛlaŋ.—Iki. 7:20.
8 Chiisu ndoo sina maa, Masale Mɛlɛkaleŋ kinɛi le tiuba ni mi le faŋa kafala cho yɔŋnɔŋndo laŋ. Le sabu koŋ, mbo soliŋ teleŋ ndɔɔ a yoomuma nduaŋ kpeku le “waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ.” (Luku 8:1) Mbo ke “wanaa landuŋ kɔl le nyɛ cho sakpo Mɛlɛka o hɔl lo tosaa wa” tiindaŋndo maa, kafalaŋ a sandii lepɛŋnde cho suŋ mɛɛlu. (Mat. 5:6; Luku 18:7, 8) A tonya, masale Mɛlɛkaleŋ kinɛi le cho sɔɔŋ muŋ kpou tosa ni, kɛ o cho masale wanachiee le. Nduyɛ masale Mɛlɛkaleŋ le cho masale waa chieeŋ naŋ te.—Nuawɔ Chɔŋ 18:36.
TOL TAMASI CHIISU WO KƆƆLI TE A WA PƐ NUM ƆƆ ACHELEŊNDA KAFALAŊ TOSALLO
9. Yɛɛ ke yɛ num tiindaŋndo maa Masale Mɛlɛkaleŋ kinɛi le cho hunɔɔ kafalaŋ kpou chii ni?
9 Hau, kafalaŋ la cho hiouwɔɔ lachi a tosaŋndo mbo hiau bɛɛ mɛɛ la wa tosaŋndo teleŋ Chiisu wa o lɛŋndeŋ choo wo. Chɔŋ o paandoo niŋ mbo huŋ bii a “palɛi mɛɛlɛi” naŋ cho hei niŋnde, wana cho tosaa mi kafalaŋ la wa hiouwɔɔ lachi wo cho Setana, a wanaa lahakiaa cho ndu o ba bɛŋgu wa ni. (2 Tim. 3:1-5, 13; Sɔɔŋ. 12:12) Maa Chiisu, ŋ sina maa Masale Mɛlɛkaleŋ kinɛi le cho hunɔɔ tɛɛmbuu wana cho hau tosaa mi kafalaŋ la wa wo ni. Le mɛɛ naŋ cho Masale Mɛlɛkaleŋ tooloo a kɔl naa kpou yɛ, ŋ wou laba o masale chieeŋndeŋ niŋ, nduyɛ miŋ chɔulaba le kafalaŋ faŋaa le. Ŋ yaasiaŋndɔ tamasi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Sitasi.a Tuupa mbo pɛɛku tonyaa, teleŋnda bɔɔbɔɔ mi ndoo toolu wanaa ndaa suŋgu le kafalaŋ chiiyo wa. Kɛ mbo kandu kiisaŋndaŋ nɔɔ a nyɛ o wa tosaa wo. Mbo dimi aa: “Te naŋ kuɛ pɛ suŋgɔɔ le kafalaŋ chiiyo, mi yaa nyunaŋ aa, baa ikɛndɛi pa ya cho hei tosaa ni? Suŋ suŋ niŋ, le mɛɛ ya cho masale Mɛlɛkaleŋ tooloo yɛ, I sina niŋ kɛsɛ maa leŋ kinɛi le cho hunɔɔ kafalaŋ kpou chii ni. Nduyɛ I sina maa Chɛhowa cho hunɔɔ kafalaŋ kpou chii, mbo hiau bɛɛ mɛɛ ya wa kindiŋndo le tosaa yɛ.”—Sam 72:1, 4.
10. A mɛɛ Maatiu 5:43-48 dimi yɛ, le yɛɛ ŋ nɔ miŋ kindiŋ le sawalaŋ siŋgaa a masɛi simullo le? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
10 Hau, mi wanaa bɔɔbɔɔ kila kundalaŋ le masɛi chiŋalaŋndo a sɔŋgɔɔ. Nduyɛ teleŋnda bɔɔbɔɔ mi waŋnda apum tambu kɔl, ma kɛɛ sawalaŋ diikɔŋndo, vɛlɛ ma tusi acheleŋnda nyɛpalaa choo. O cho hei le Chiisu pɛɛku naa le tosaa le. (Ɛfi. 4:31) Mi puaapilɛnɔ pilɛ diolaŋ Chɛfile dimi aa: “Teleŋnda bɔɔbɔɔ te waŋnda wa pɛ suŋgɔɔ le dila ndalaŋ, i wa tɛtɛlɛ le ma tambu kɔl, okoŋ ma kandu nyɔɔŋ tɛɛmbuuwo, nyɛm pilaŋ chuaa a ka ka, a acheleŋnda nyɛpalaa tusioo choo.” Kɛ, Chiisu pɛɛku naa maa naŋ nɔ miŋ chɔm acheleŋnda kaalaa, o yɔŋ bɛɛ miŋ nɔ yiyaŋnda pilɛ naa ndaa le, ɔɔ ma wa naa nyɛpalaa tusioo choo. (Nuawɔ Maatiu 5:43-48.) Nduyɛ miŋ tosa o naŋ tiuba wo le tamasi Chiisu wo tolɔɔ kɔɔli.
Kɔl simulaa yeemaŋ ni le kiɔɔ balaŋ wouwo o sɔɔŋ leMasaŋ cho yɔŋnɔŋndo o teleŋ naa hoo niŋndoŋ (Tofa pɛl 10)
11. Le yɛɛ i wa yɛ lepum ikala le tamasi Chiisu wo tolɔɔ kɔɔli, te a bii naa pɛ biyɔɔ wɔɔŋndo?
11 Naapum, miŋ che ndi ikala le tamasi Chiisu wo tolɔɔ kɔɔli te o yɔŋ pɛ ma bii naa biyɔɔ wɔɔŋndo, mi che bɛɛ ŋ sina maa Masale Mɛlɛkaleŋ kinɛi le cho hunɔɔ kafalaŋ chii ni. Ŋ yaasiaŋndɔ tamasi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Chaniya, o nda chɔm kaa hɛliaa wo. Mbo dimi aa: “Mi tuulu kɔl ŋama ŋama. Nduyɛ mi yeema vɛlɛ le ma tusi wanaa wa kaŋ ya kaa hɛliaa chɔmndo wa nyɛpalaa choo. Okoŋ mi kɛɛsiaa le mi toolu kunda wa hɛliaŋ lekaa wo a yɛ yiɔɔ waŋnda tɛɛŋndo chɔmndo chɔulabaa wo. Mi yiyaŋ maa nɛi sɔviɔɔ cho hoo ni le kɔl ni tambɛiyo chɔmndo.” Kɛ mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mbo bii bila maa o nɔ mbo siŋga yiyaŋ ndɔɔ. Mbo chɔɔlu dimi aa: “Mi kandu laalaŋndo dɔwɔɔ o nyɛ waŋnda wa dimioo wo niŋ, mbo hiau tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ. Okoŋ mi kɛɛsiaa le mi kelu holiaŋndo a kunda ya wa tooloo wo.” O yɔŋ bɛɛ miŋ tambu kɔl le mɛɛ nda chiee naa ɔɔ acheleŋnda biyɔɔ le yɛ, ŋ nɔ miŋ wa yekeŋ le kɔl naa tuuwo dɔwɔɔ o mandaa bɛŋgu, nduyɛ ŋ wou laba o sɔɔŋ leMasaŋ niŋ te.—Chɔŋ 15:19.
12. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ wa yekeŋ a yooŋgula naŋ yaŋ nilaŋ, veelu diomndaŋ, ɔɔ tofa o intanɛtiiyo choo laŋ?
12 Yɛɛ mala yɛ naa le miŋ dɔu kɔl naa tuuwo o mandaa bɛŋgu, te a chiee naa biyɔɔ le? Nɛiyo opilɛ o naŋ tosa heiyo cho waa yekeŋ a nyɛ naŋ veelu diomndaŋ, nilaŋ yaŋɔɔ, ɔɔ nyɛ naŋ tofa o intanɛtiiyo choo wo ni. Nyɛm bɔɔbɔɔ naŋ cha o intanɛtiiyo choo woŋ, le waŋnda siooŋnde lueiyo, ɔɔ ma ŋɔɔchiaŋ a masaleŋ okɔɔ ŋ wa ni. Teleŋnda bɔɔbɔɔ, a nyɛ wanaa layooŋguaa yiyaŋ maa o bɛnda wo nda poonyiaa yooŋgulaŋ ni, kɛ o cho nyɛ kpeekpei yɔŋnuŋndo le. O yɔŋ bɛɛ a yooŋgula naŋ cho tueiyɔɔ laŋ la cho tonya, baa yiyaŋndo o laŋ choo la mala naa pa? Te ŋ chua pɛ teleŋndo tau le yiyaŋndo o yooŋgulaŋ ndaŋ choo, naapum miŋ tambu kɔllo tau. (Polo. 24:10) I hiou lewɔu kpou ve, miŋ kuɛ le puɛɛnɔŋndo maa Masale Mɛlɛkaleŋ kinɛi tiuba ni mi le faŋa kafalaŋ.
13. Vɛɛ diomndaŋ veeloo lɔɔlɔɔ o Baabuiyo niŋ mala yɛ naa, te a bii pɛ naa ɔɔ acheleŋnda biyɔɔ wɔɔŋndo?
13 Diomndaŋ veeloo lɔɔlɔɔ o Baabuiyo niŋ, a yiyaŋndo yiŋgoloŋ o nyɛ naŋ veelu diomndaŋ ndo choo, mala naa miŋ sina nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa wo, te a bii pɛ naa ɔɔ acheleŋnda biyɔɔ wɔɔŋndo. Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Alia tambu kɔl tau a mɛɛ nda wa wanaa nda chiɛɛliaŋnda biyɔɔ wɔɔŋndo yɛ. Nduyɛ mbo tambu vɛlɛ kɔl tau le mɛɛ nda ve wanaa wa sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ muŋ tosaa wa nyɛpalaa tusi choo le yɛ. Mbo dimi aa: “Mi bii bila maa, te I laalaŋ pɛ kpeekpei maa Chɛhowa cho hunɔɔ bahawɛilaŋ ndaŋ chii, mɛɛ I nɔ mi siŋga yiyaŋ nuu. A teleŋ koŋ kpeekpei ya veelu diomndaŋ o Choobu 34:22-29 niŋ ni. Mi diomndaŋ ndaŋ la loonuŋ ya maa, Chɛhowa sina nyɛ o nyɛ fee cho yɔŋnɔŋndo. Ndu kinɛi kilul waŋnda yamɛi o nɛi sakpoo choo ni, nduyɛ ndu kinɛi cho hunɔɔ bahawɛilaŋ kpou chii ni.” Kɛ mɛɛ naŋ cho chumndo le mi Masale Mɛlɛkaleŋ le hiŋ a sandei yɛ, ŋ nɔ miŋ biunuŋ kafala cho yɔŋnɔŋndo suŋ suŋ ndaŋ. Vɛɛ naŋ tosa yɛ keŋ?
YƐƐ NAŊ NƆ YƐ MIŊ TOSA A KAFALA CHO YƆŊNƆŊNDO SUŊ SUŊ NDAŊ?
14. Yɛɛ mala yɛ naa le miŋ bii waŋnda nyɛkɛndɛi, o yɔŋ bɛɛ mi acheleŋnda ve keŋ tosa le? (Koloosiaŋnda 3:10, 11)
14 Ŋ tiuba miŋ kuuna acheleŋnda chaaŋaa ndaa biyɔɔ wɔɔŋndo le, kɛ naŋ tiuba miŋ chɔm acheleŋnda kaalaa. A mɛɛ naŋ pɛɛku niŋ yɛ, ŋ tual tamasi Chiisu wo kɔɔli sanaa a acheleŋnda kaalaa chɔmndo. Kaala koŋ tiuba mbo nyindu naa le miŋ bii acheleŋnda nyɛkɛndɛi, o yɔŋ bɛɛ aa wanaa cho naa biyɔɔ wɔɔŋndo wa. (Mat. 7:12; Luom. 12:17) Mi Chɛhowa naŋ kɔl tau te ŋ bii pɛ acheleŋnda nyɛkɛndɛi, nduyɛ a o nɛi sakpoo choo.—Nuawɔ Koloosiaŋnda 3:10, 11.
15. Te ŋ pɛɛku pɛ waŋnda tonyala cho o Baabuiyo niŋndaŋ, vɛɛ keŋ piiliaŋ yɛ nda?
15 Nɛi sɔviɔɔ opilɛ o naŋ bii acheleŋnda nyɛkɛndɛiyo, cho nda tonyala Baabuiyo pɛɛkoo ni. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ lende? Kanifuule, mi “kɔl kalu Chɛhowa wo” tosa mi waŋndo simnuŋ wana kɔl nyulu, mi che bɛɛ o wa paandu ŋuasu ŋuasu mbo wa vɛlɛ wana kɔl tuu bɛndu. (Aisa. 11:6, 7, 9) Ŋ yaasiaŋndɔ tamasi po pilɛ diolaŋ Chɛmal. Tuupa mbo pɛɛku tonyaa, mbo toolu le masale wa o kpaayaa choo o lɛŋnde ndɔleŋ niŋndeŋ faŋaa, le mɛɛ ndoo yiyaŋ maa a wa waŋnda nyɛpalaa tusioo choo yɛ. Mbo dimi aa: “A tiuba ma siŋga waŋndo a ka ka le. Le ya ndu, tonyala ya pɛɛku o Baabuiyo niŋndaŋ la siŋga ya ni, kɛ wana beŋ ya le siŋgaŋ te.” Mi nyɛ Chɛmal pɛɛku wo nyindu ndu le mbo pɛŋgi balaŋ wouwo o sɔŋgɔlaŋ niŋ. Lelaŋ te ŋ pɛɛku pɛ waŋnda tonyala cho o Baabuiyo niŋndaŋ, miŋ mala nda le ma pɛŋgi acheleŋnda sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ tosallo.
16. Yɛɛ nyindu yɛ naa le miŋ dimul acheleŋnda a nyɛ Masale Mɛlɛkaleŋ le cho hunɔɔ tosa wo okɔɔ?
16 Maa Chiisu, ŋ nɔ yeemɛi tau le waŋnda dimullo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ maa, leŋ kinɛi le cho hunɔɔ kafalaŋ kpou chii ni. Tiindaŋndo hoo tiuba mbo dɛɛniaa wanaa nda bii niŋ biyɔɔ wɔɔŋndo wa. (Chɛl. 29:11) Mi Sitasi naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo dimi aa: “Mi tonya ya pɛɛku wo mala ya le mi biunuŋ kafala nda wa ya tosallo laŋ. Mi Chɛhowa soliŋ Baabuiyo kpeku le naa kɔllo dɛɛniaa.” Te o hiŋ pɛ a waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo maa kafalaŋ la cho hunɔɔ chuwɔɔ, ŋ nɔ miŋ wa a bɛɛndiaŋ nyɛkɛndɛi. Te ŋ nɔ pɛ tiindaŋndo maa tonyala Baabui naŋ pɛɛku o buŋgɛi hei niŋndaŋ la cho tonya, mɛɛ keŋ cho naa mala miŋ wa a bɛɛndiaŋnda nyɛkɛndɛi, le acheleŋnda laŋ dimullo o sukuu ɔɔ o fondaŋ naŋ tosa wallo wo.b
17. Vɛɛ Chɛhowa mala yɛ naa le miŋ biunuŋ kafala nda cho naa tosallo laŋ?
17 Le mɛɛ Setana cho “masaa le chieeŋndo hoo” yɛ, ŋ sina maa kafalaŋ la cho hiouwɔɔ lachi a yɔŋnɔŋndo. Kɛ ŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho ndu hunɔɔ “faŋa bau.” (Chɔŋ 12:31) Chɛhowa chɔm naa o Baabuiyo niŋ kpendekele le sabu kafalaŋ la cho hau yɔŋnɔŋndo wo, nduyɛ o buulaŋ tau a wanaa nda cho biyɔɔ wɔɔŋndo wa okɔɔ. (Sam 34:17-19) Sanaa a Po ndɔɔ, mbo pɛɛku naa nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa wo, te acheleŋnda bii naa pɛ biyɔɔ wɔɔŋndo, nduyɛ a mɛɛ Masale ndɔleŋ le cho suŋ hunɔɔ kafalaŋ kpou chii le fɛɛŋ a fɛɛŋ yɛ. (2 Pit. 3:13) Maa ŋ hiounuŋ lachi a yooŋgu kɛndɛ leMasaa dimioo a dialuŋfulaa, nduyɛ miŋ chum le teleŋ chieeŋndo kpou cho wa o pia cha a “sandei [vɛlɛ] a sakpoyɛi” yo.—Aisa. 9:7.
CHONDII 158 ‘O Dounuŋ Niŋ Tamala Le!’
a Diolaŋ lapum la siŋgaŋ.
b Tofa vɛlɛ Yooŋgula Chɔɔlaala A, pɛl 24-27, o yauwo hoo niŋ Kaalaa Tosa Ma Siiŋguu Waŋnda Buɛiya.