BUŊGƐI PƐƐKƐI 43
CHONDII 41 Yandii Tuei Piɛile Nileŋ
Loonuŋ le Piɛileŋ le Acheleŋnda
“ La piɛi le nyapila vellaa velle, . . . Nyɔɔlu wana sakpoo nyɔɔlu Mɛlɛka o piɛileŋ niŋndo nɔ kpaayaa.”—CHEMI. 5:16.
NYƐ NAŊ CHO PƐƐKU WO
Ŋ cho pɛɛku le sabu i cho suɛi sɔvɛ le miŋ piɛi le acheleŋnda wo, nduyɛ a nɛila naŋ tosa hei laŋ.
1. Vɛɛ naŋ looku yɛ sina maa piɛile naaleŋ le cho le sɔvɛ Chɛhowa o hɔl?
PIƐILEŊ le cho bɔɔ ke sɔvɛ bɛndu. Yiyaŋndɔ a hei okɔɔ: Chɛhowa ke maalikɛiya waltaŋ lapum le tosaa. (Sam 91:11) Mbo ke vɛlɛ Po ndɔɔ walta sɔvɛ sɔvɛlaŋ le tosaa. (Mat. 28:18) Kɛ baa mbo dimul pa waŋndo le mbo wa nilaŋ yaŋɔɔ o piɛile naaleŋ? Sako. O kɛɛsiaa le mi ndupila wa piɛile naaleŋ nilaŋ yaŋɔɔ. Chɛhowa, “Mɛlɛka tuɛi piɛileŋ ndo,” ndupila yaŋ piɛile naaleŋ nilaŋ a pilɛŋ pilɛŋnda ni.—Sam 65:2.
2. Tamasi yɛɛ kiilanɔɔ Pɔɔl kɛsi yɛ te o hiŋ pɛ a piɛileŋ le acheleŋnda?
2 Mi che bɛɛ miŋ piɛi o Chɛhowa lo a kɔl naa kpou le bahawɛila naalaŋ, kɛ ŋ nɔ vɛlɛ miŋ piɛi le acheleŋnda. Nyɛpilɔɔ hoo kpe kiilanɔɔ Pɔɔl tosa ni. Le tamaseliiyo, mbo poonyial kundaa Ɛfisɔɔ aa: “I cho hiouwɔɔ lachi a piɛileŋ le nya.” (Ɛfi. 1:16) Mi Pɔɔl piɛi vɛlɛ le waŋnda a pilɛŋ pilɛŋ. Le tamaseliiyo, mbo dimul Timoti aa: “I mel Mɛlɛka balikaa, . . . Idii a ichɔl, I cho loonɔŋndo a num o piɛileŋ niŋ.” (2 Tim. 1:3) Pɔɔl ndoo nɔ buulaŋnda ndɔlaŋ le piɛileŋ a laŋ okɔɔ. (2 Kɔl. 11:23; 12:7, 8) A koŋ kpou, mi ndoo chua teleŋndo le piɛileŋ le acheleŋnda.
3. Yɛɛ tosa yɛ lepum miŋ puɛɛnuŋ le piɛileŋ le acheleŋnda?
3 Lepum, miŋ puɛɛnuŋ le piɛileŋ le acheleŋnda. Le sabu yɛɛ? Mi ndepilɛnɔ Kilisiɔŋnɔ pilɛ diolaŋ Sabinaa suaa a saboo opilɛ okɔɔ. Mbo dimi aa: “Yoomoo o chieeŋ naa hoo niŋ cho bɔɔ kpɔndi kpɔndi. Lepum mi bahawɛila cho naa choo laŋ la tosa miŋ puɛɛnuŋ le piɛileŋ le acheleŋnda.” Baa mi keŋ yɔŋnuŋ num pa? Te lende i cho ni, mɛɛ buŋgɛi hei cho num mala. I cho chɔm (1) le sabu i cho suɛi sɔvɛ le miŋ piɛi le acheleŋnda wo, nduyɛ (2) a nɛila mala naa le hei tosaa laŋ.
LE YƐƐ NAŊ NƆ YƐ MI PIƐI LE ACHELEŊNDA?
4-5. Vɛɛ piɛileŋ le acheleŋnda ‘nɔ yɛ kpaayaa’? (Chemisi 5:16)
4 Piɛileŋ le acheleŋnda “nɔ kpaayaa.” (Nuawɔ Chemisi 5:16.) Baa mi piɛileŋ le acheleŋnda mala pa le bahawɛi ndaa solioo? Ei. Mɛɛ Chiisu sina maa kiilanɔɔ Pitɛ wa ndu hunɔɔ viinɔŋ, mbo dimi aa: “I chii Mɛlɛka piɛi le num le mi laalaŋ numndo kendu, a vi ŋdial te.” (Luku 22:32) Pɔɔl ndoo sina vɛlɛ maa, mi piɛileŋ le acheleŋnda mala le bahawɛi ndaa solioo. Teleŋ o wa o chiɛi manyumndo niŋ Luom ndo, mbo poonyial Filimɔŋ aa: “I nɔ tiindaŋndo maa piɛile nyaleŋ le cho tosa mi miiŋgu vɛlɛ naa nya chua.” (Filim. 22) Fulamakɔɔlioo wa ni, mi Pɔɔl sɔla malɔɔ, nduyɛ mbo miiŋgu vɛlɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo.
5 Kɛ hei sim nuaa maa te ŋ piɛi pɛ le nyɛ, mɛɛ baŋɔɔ le naŋ cho Chɛhowa le mbo muli piɛile naaleŋ te. O buulaŋ le nyɛ buɛiyaa nduaa nyuna ndu o piɛileŋ niŋndo. Nduyɛ teleŋndaŋ lapum mbo kɛɛsiaa le nyɛ nda nyuna ndu o piɛileŋ niŋndo tosaa. Mi keŋ sinaa mala naa miŋ chɔɔlu sɛmbɔɔ nɔ le piɛile o Chɛhowa lo a bahawɛiyo opum okɔɔ, nduyɛ miŋ nɔ tiindaŋndo maa o cho bahawɛi koŋ soli o nɛi bɛnda wo choo.—Sam 37:5; tofa vɛlɛ 2 Kɔliŋtiaŋ 1:11.
6. Vɛɛ piɛileŋ le acheleŋnda piiliaŋ yɛ mɛɛ naŋ yiyaŋ a nda okɔɔ yɛ? (1 Pitɛ 3:8)
6 Mi piɛileŋ le acheleŋnda mala naa le “nyiɛɛye” nɔɔ. (Nuawɔ 1 Pitɛ 3:8.) Mi wana nɔ nyiɛɛye wo sina bahawɛi acheleŋnda, nduyɛ mbo nɔ yeemɛi le nda malaa. (Maki 1:40, 41) Mi bɛndu kunda pilɛ diolaŋ Maikɛl dimi aa: “Te i piɛi pɛ le nyɛm acheleŋnda hauba woŋ, mi keŋ mala ya le bahawɛila cho nda choo laŋ biyɔɔ bila, mi chɔɔlu kaalaa nɔ le nda, okoŋ mi sɔɔŋguu nda ikɛi kpɛɛluŋ mi che bɛɛ lepum a ve o sina choo le.” Mi bɛndu kunda pilɛ diolaŋ Luichad tɛɛsiaa a tɔnɔ cheleŋ okɔɔ. Mbo dimi aa: “Te ŋ piɛi pɛ le waŋndo, mi keŋ nyindu naa le nyɛ tosa le ndu malaa.” Mbo chɔɔlu dimi aa: “Te ŋ ke pɛ wana naŋ cho piɛileŋ le ndu wo mala kpeekpei o yeema wo, mɛɛ tooloo naŋ cho koŋ ni le mi Chɛhowa muli piɛileŋ naaleŋ.”
7. Vɛɛ piɛileŋ le acheleŋnda mala yɛ naa miŋ nɔ yiyaŋ kpeŋkpeŋ ndo a bahawɛila naalaŋ okɔɔ? (Filipiaŋnda 2:3, 4) (Tofa vɛlɛ fotueilaŋ.)
7 Mi piɛileŋ le acheleŋnda mala naa miŋ nɔ yiyaŋ kɛndɔɔ a bahawɛila naalaŋ okɔɔ. (Nuawɔ Filipiaŋnda 2:3, 4.) Naa pilɛŋ pilɛŋnda kpou cho sɔɔŋ kindilaŋ biuwɔŋndo le mɛɛ naŋ cho o chieeŋ Setanaa niŋ yɛ. (1 Chɔŋ 5:19; Sɔɔŋ. 12:12) Te ŋ wa pɛ piɛileŋ teleŋ o teleŋ le acheleŋnda, mi keŋ mala naa le sinaa maa, “puaapiliaa [naa] chieeŋndo balɔɔ silɔ bɛɛ, nyɛpalaa suu pilɔɔ kpe cho nda komallo ni.” (1 Pit. 5:9) Mi ndepilɛnɔ cho kɔɔfanɔɔ wo diolaŋ Kateliŋ dimi aa: “Mi piɛileŋ le acheleŋnda mala ya le sinaa maa nda bɛɛ cho bahawɛilaŋ biuwɔŋndo. Mi keŋ sinaa mala ya I hiu kɔllo handɔɔ o bahawɛila nilaŋ choo le.”
Mi piɛileŋ le acheleŋnda mala naa miŋ nɔ yiyaŋ kpeŋkpeŋ ndo a bahawɛila naalaŋ okɔɔ (Tofa pɛl 7)d
Ŋ NƆ MIŊ PIƐI LE NDA
8. Chɔmndɔ tamaseliiyo le wanaa naŋ nɔ miŋ piɛi a nda okɔɔ wa.
8 Le nɛɛ waa naŋ nɔ yɛ miŋ piɛi? Ŋ nɔla miŋ piɛi le waŋnda suulaŋ yɛ yɛ. Le tamaseliiyo, wanaa nɔ bahawɛi kɛndiaa wa, feleŋguaa cho simultaŋ sɔlaa chaaŋaa ndaa o ba o sukuu wa, ɔɔ bɛnduaa yuuwa. Puaapiliaa a ndepiliaa bɔɔbɔɔ cho simultaŋ sɔlaa yuŋgula ndalaŋ, ɔɔ masaleŋ o ba. (Mat. 10:18, 36; Walta. 12:5) Mi puaapiliaa naa bɔɔbɔɔ mal fondaŋnda ndalaŋ le mɛɛ sɔŋgɔla lemasalaŋ la cho o tandala ndalaŋ niŋ yɛ. Apum cho saŋgaa le mɛɛ kpundɛlaŋ la cho yɔŋnɔŋndo o fondaŋ ndaa yɛ. Naapum ŋ sina puaapiliaa a ndepiliaa haa le. Ke te ŋ piɛi pɛ le nda, mi keŋ chɔm maa ŋ cho nyɛ Chiisu dimi wo tolɔɔ kɔɔli le ‘kaaliaŋndo vellaa velle.’—Chɔŋ 13:34.
9. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ piɛi le wanaa cho chilaŋ chuaa o kɔɔna Chɛhowaa niŋnda a laandaa ndaa?
9 Ŋ nɔla vɛlɛ miŋ piɛi le wanaa cho chilaŋ chuaa o kɔɔna Chɛhowaa niŋnda, mɛɛ Dialii Kuumbaŋ Choo Ve a wanaa ndaa malaa, Kunda Cho Lɛuve Chilaŋndo, wanaa cho chilaŋ o kundala yɛ yɛlaŋ o lɛuwoŋ nda, buɛiyaa ibuŋgaa, bɛnduaa kundaa, a buɛiyaa malalaŋnda cho nuaa yɛ. Mi che bɛɛ puaapiliaa haa a bɔɔbɔɔ cho bahawɛila ndalaŋ chɔulabaa, kɛ a koŋ kpou ma yɔŋguŋ le naa malaa. (2 Kɔl. 12:15) Le tamaseliiyo, mi buɛi ibuŋga pilɛ diolaŋ Maki dimi aa: “Simul kala kala ya nɔ wo cho waa landaŋ a wanaa niaa yuwɛiya ni. Nda ŋiɔɔŋ kpou nɔ bahawɛi kɛndiaa. Mi che bɛɛ yema nuu nda pɔnɔ ndɔ cho nda ikɛi le nda mandaa, kɛ mi kɔllo tambu ya le mɛɛ ya tiuba tosaa tau le nda malaa le yɛ.” O yɔŋ bɛɛ aa ŋ sina sɔɔŋ puaapiliaa haa cho buulaŋndo a muŋ okɔɔ woŋ te, ŋ nɔ miŋ kindiŋ le loonɔŋndo a nda o piɛileŋ niŋ. (1 Tɛsa. 5:12, 13) Ŋ tiuba vɛlɛ miŋ piɛi le laanduaa puaapiliaa haa, le mɛɛ nda cho nda tooloo o walta ndalaŋ niŋ yɛ.
10-11. Baa mi piɛile naŋ piɛi le puaapiliaa naa kpou leŋ le nɛŋi pa Chɛhowa kɔllo? Tɛɛsiaawɔ.
10 A mɛɛ naŋ pɛɛku niŋ yɛ, teleŋnda bɔɔbɔɔ miŋ piɛi le puaapiliaa a ndepiliaa naa yɛyiaa. Le tamaseliiyo, lepum miŋ sina bɛɛ puaapiliaa a ndepiliaa naa a pilɛŋ pilɛŋnda le, kɛ miŋ nyuna Chɛhowa o piɛileŋ niŋ, le mbo mala wanaa cho o chiɛila manyumndaŋ niŋnda, a wanaa wanaa ndaa kaalaa vi wa kɔllo dɛɛniaa. Mi bɛndu kunda pilɛ diolaŋ Donal dimi aa: “Le mɛɛ puaapiliaa a ndepiliaa naa bɔɔbɔɔ cho o nyɛkindilaa bɛŋgu nduyɛ ma wa bahawɛilaŋ biuwɔŋndo yɛ, lepum te ŋ wa pɛ piɛileŋ miŋ piɛi le nda kpou.”
11 Baa mi piɛile waa nuaa le nɛŋi pa Chɛhowa kɔllo? Ei. I cho tonya maa, ŋ sina bahawɛila kpeekpeila puaapiliaa a ndepiliaa naa nɔ laŋ te. Lelaŋ i wa bɔɔ suɛi sɔvɛ le miŋ piɛi le nda kpou. (Chɔŋ 17:20; Ɛfi. 6:18) Mi piɛile waa nuaa le chɔm kpendekele maa, ŋ ‘kaala puaapiliaa naa kpou.’—1 Pit. 2:17.
PIƐI LE NDAA A PILƐŊ PILƐŊNDA
12. Vɛɛ mɛɛndaŋndo bahawɛila acheleŋnda o nɛi chaa niŋ mala yɛ naa miŋ sina nyɛ kpeekpei naŋ dimi o piɛile naaleŋ niŋndo?
12 Mɛɛndaŋ o nɛi chaa niŋ. O faŋaŋ o piɛileŋ le puaapiliaa a ndepiliaa naa kpou kɔɔli, ŋ nɔ miŋ piɛi le nda a pilɛŋ pilɛŋnda, okoŋ miŋ pɛl nda diolaŋ o piɛile naaleŋ niŋ. Baa a sina pa waŋndo o kunda numndo niŋ o cho a naa kala kalaa wo? Baa feleŋgɔnɔ cho pa o kunda numndo niŋ mbo wa a kɔl tambɛiyo le mɛɛ chaaŋaa nduaa cho ndu kindilaa le sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ tosaa o sukuu yɛ? Baa a sina pa finyaa ɔɔ kalaa o kunda numndo niŋ, o cho chuaa mandaa ndupilɛ mbo cha ndi ikala le ndu pɛɛkoo a ndu ‘mandaa o nɛi Chɛhowaa choo wo’? (Ɛfi. 6:4) Te a wa pɛ mɛɛndaŋndo le wanaa nɔ bahawɛilaŋ o kunda numndo niŋnda, a cho chɔɔlu kaalaa nɔ le acheleŋnda, nduyɛ ma kindi yeemɛi ŋ nɔ le piɛileŋ le nda ve.b—Luom. 12:15.
13. Vɛɛ naŋ piɛi yɛ le puaapiliaa a ndepiliaa naŋ sina le wa?
13 Piɛi le acheleŋnda nduyɛ ma soliŋ diola ndalaŋ kpeku o piɛile numndeŋ niŋ. Ŋ tiuba mi piɛi le wanaa naŋ chiikaŋndɔ kani bɛɛ le wa. Le tamaseliiyo, yiyaŋndɔ a puaapiliaa a ndepiliaa naa nda wou o chiɛila manyumndaŋ niŋ o lɛŋnde hei niŋ, mɛɛ Kilimiaa, Ɛliteeliaa, Lɔɔsiaa, a Siŋgapɔɔ cho nuaa yɛ. A tiuba ma saaluŋ diola wanaa cho o chiɛila manyumndaŋ niŋ le laalaŋ ndaa wa o jw.org choo.c Mi buɛi ibuŋga pilɛ diolaŋ Biliyaŋ dimi aa: “Te I poonyiaa pɛ diola puaapilɛnɔɔ ɔɔ ndepilɛnɔ nda wou o chiɛi manyumndo niŋndo, nduyɛ mi veelu laŋ choo choo kpeleŋ, i wa tɛtɛlɛ le mi loonuŋ a diola wana koŋ okɔɔ te I wa pɛ piɛileŋ.”
14-15. A yɛɛ okɔɔ kpeekpei naŋ nɔ yɛ miŋ piɛi?
14 Soo a sɔɔŋ kpeekpeiyoŋ okɔɔ o piɛile numndeŋ niŋ. Mi Maikɛl naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo chɔm nyɛ mala ndu wo. Mbo dimi aa: “Te I veelu pɛ diomndaŋ a puaapiliaa nda dɔu o chiɛi manyumndo niŋnda okɔɔ o jw.org mi kindiŋ le yiyaŋndo a mɛɛ ya wa sinaŋ yɛ te yaa wa pɛ o bahawɛi pilɔɔ niŋ maa nda. I sina maa I wa buulaŋ tau le laa nuu, nduyɛ mi yaa tosa a sabu mbo sɔla nyɛm o hauba woŋ. Mi keŋ mala ya le sinaa nyɛ kpeekpei ya nɔ mi dimi o piɛileŋ niŋ le puaapiliaa nda wou o chiɛila manyumndaŋ niŋ ma nɔ laanduaa wa.”—Hibu. 13:3, tɛɛsiaa.
15 Te ŋ kindiŋ pɛ le yiyaŋndo a mɛɛ yoomula puaapiliaa naa la cho o chiɛila manyumndaŋ niŋ yɛ, hei mala naa miŋ sina sɔɔŋ kpeekpei naŋ nyuna o piɛileŋ niŋ le nda woŋ. Le tamaseliiyo, ŋ piɛi le mi wanaa cho chiɛila manyumndaŋ mandaa wa bii puaapiliaa naa nyɛkɛndɛi, a le mi masaleŋ le chɛl puaapiliaa naa ma wa hɛnɛkɛ le Chɛhowa piɛiyo. (1 Tim. 2:1, 2) Ŋ nɔla miŋ piɛi le mi puaapiliaa a ndepiliaa sɔla kɔl dɛɛniaa o tamasi kɛndɛ puaapiliaa nda dɔu haa o chiɛila manyumndaŋ niŋnda cho kɛsioo wo. Ɔɔ mi wanaa cho Chɛhowa piɛi le wa che tamasi nda kɛndɔɔ, okoŋ ma chɛl le nilaŋ yaŋɔɔ o yooŋgu kɛndɔɔ. (1 Pit. 2:12) Ŋ tosa nyɛpilɔɔ hoo kpe te ŋ wa pɛ piɛileŋ le puaapiliaa a ndepiliaa cheleŋ cho simultaŋ biuwɔŋndo wa. Te ŋ mɛɛndaŋ pɛ o nɛi chaa niŋ, miŋ soliŋ diola acheleŋnda kpeku o piɛile naaleŋ niŋ, nduyɛ miŋ soo a sɔɔŋ kpeekpeiyoŋ okɔɔ, ŋ cho chɔ maa “kaalaa [naŋ] nɔ le wana o wana wo,” cho chɔɔlɔŋndo lechoo.—1 Tɛsa. 3:12.
YIYAŊ KPEŊKPEŊ NDO NƆƆ A PIƐILE NAALEŊ OKƆƆ
16. Vɛɛ naŋ nɔ yɛ yiyaŋ kpeŋkpeŋ ndo a piɛile naaleŋ okɔɔ? (Maatiu 6:8)
16 A mɛɛ naŋ pɛɛku yɛ, te ŋ piɛi pɛ le waŋndo, naapum miŋ mala le bahawɛi ndɔɔ solioo. A koŋ kpou, ŋ nɔ miŋ wa kpeŋkpeŋ o piɛile naaleŋ niŋ. Te ŋ wa piɛileŋ pɛ, o cho dimul te naŋ wa koŋ Chɛhowa nyɛ o sina wɔ a ndu okɔɔ le wo le, kɛlɛŋgaa niŋ te miŋ sila ndu mɛɛ o nɔ mbo bii suɛi keŋ yɛ le. Chɛhowa sina nyɛ buɛiyaa nduaa yeema wo tuupa bɛɛ ma nyuna ndu le ndu. (Nuawɔ Maatiu 6:8.) Mɛɛ le yɛɛ naŋ piɛi yɛ niko le acheleŋnda? O faŋaŋndɔ o sɔɔŋ naŋ soo a muŋ okɔɔ o buŋgɛi hei niŋndoŋ kɔɔli, nɛi kpeekpei naŋ chɔm maa ŋ buulaŋ le acheleŋnda wo cho koŋ ni. Kaalaa nyindu naa ni le piɛileŋ le acheleŋnda. Nduyɛ mi Chɛhowa wa a kɔl kɛndɛ te o che pɛ buɛiyaa nduaa tamasi ndɔɔ tooloo kɔɔli le acheleŋnda kaalaa chɔmndo.
17-18. A tamasi kuɛɛ okɔɔ naŋ tuu yɛ piɛile naaleŋ le puaapiliaa a ndepiliaa naa?
17 O yɔŋ bɛɛ mi Chɛhowa muli piɛile naaleŋ mɛɛ naŋ yiyaŋ yɛ le, kɛ mi keŋ chɔm maa ŋ nɔ kaalaa le puaapiliaa a ndepiliaa naa, nduyɛ mi Chɛhowa che buulaŋ naŋ nɔ le nda wo. Ŋ tuuwɔ ndi o nɛiyo hoo choo: Yiyaŋndɔ maa o yuŋgoo niŋ, chuauwa cho a ŋiɔɔŋ. Poombɔɔ a chuaambɔɔ. Poombɔɔ cho ihini a naa, mi yema ndɔ wa finya ndɔ nyɔɔloo aa: “Yandii kɛkɛ tosa nyɛ le yema nuu malaa. Kanifuule o cho bɔɔ a naa!” Kɛ finya nda cho niŋ nyɛ tosaa le poombɔɔ malaa. Kanifuule o kaala po ndɔɔ, nduyɛ o yeema mbo bii ndu nyɛkɛndɛi. A koŋ kpou, mi finyaa wa a kɔl kɛndɛ tau le chɔɔ mɛɛ chua ndɔɔ nɔ buulaŋndo le yema ndɔ, mbo wa ndu nyunaa le malaa yɛ.
18 O nɛi pilɛ koŋ choo, Chɛhowa cho naa dɛɛniaa le miŋ nɔ buulaŋndo vellaa velle, nduyɛ miŋ piɛi le acheleŋnda. Te ŋ tosa keŋ pɛ, miŋ chɔm maa o cho ko a naapila okɔɔ le naŋ buulaŋ te, kɛ ŋ nɔ kaala kpeekpeiyo le puaapiliaa a ndepiliaa naa, nduyɛ mi Chɛhowa che buulaŋ naŋ nɔ le nda wo. (2 Tɛsa. 1:3; Hibu. 6:10) A mɛɛ naŋ pɛɛku yɛ, lepum mi Chɛhowa tosa nyɛ kpeekpei naŋ nyuna ndu le waŋndo wo. Lelaŋ mɛɛ mɛɛ i wa, maa ŋ tosaŋ o naŋ tiuba wo le piɛileŋ le acheleŋnda.
CHONDII 101 Wallo Tosaa o Diompilɔɔ Niŋ
a Diola lapum la siŋgaŋ.
b Tofa viduei hoo o jw.org choo Takeshi Shimizu: Wana Tuɛi Piɛileŋ Ndo Chɛhowa Cho Ni.
c Le diola puaapiliaa a ndepiliaa cho o chiɛila manyumndaŋ niŋnda saalɔŋndo, kɔ o jw.org choo ma poonyiaa aa: “Seiyaa Chɛhowaa Nda Dɔu o Chiɛila Manyumndaŋ Niŋ le Laalaŋ Ndaa Wa, Fondaŋ Nda Cho Wo.”
d TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Puaapiliaa a ndepiliaa cho bahawɛilaŋ biuwɔŋndo wa cho piɛileŋ le acheleŋnda.