Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
SUƐƐSƆƆ 3-9
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSILUA 4-6
“La Wou Sondo Nyaa o Suɛi Taŋgul Koŋ Niŋ Te”
Baa A Cho Pa Chɔɔ Nyɛ Sɛkalaya Ndoo Che Wo?
13 Mi waŋnda kuuna Chuuwa chiɛi Mɛlɛkaa miŋgioo taŋgullo. A koŋ kpou, mi puaa ŋiɔɔŋaa wa chilaŋ chuaa wa, Chɔɔsuaa Masa Wanaa Soliaa Lasalaa a Sɛlubabɛl Masa Ibuŋgaa, “kandu vɛlɛ chiɛi Mɛlɛkaa taŋgullo.” (Ɛsi. 5:1, 2) Naapum, mi Chuuwa apum yiyaŋ maa o ve kɛɛsiaa kɛndɛ kposoŋ te puaa kaŋ ndaa tosa koŋ te. Ndaa sina maa a tiuba ma tosa wali koŋ sɔɔsɔɔ le. Nduyɛ maa yaamɔɔwaa ndaa wa kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ le nda kuunaa. Chɔɔsuaa nda Sɛlubabɛl ndaa yeema tiindaŋndo maa Chɛhowa wa nda tooloo. Nduyɛ ma sɔla ndu. O nɛi kuɛɛ choo?
w86-E 2/1 29, kɔfoo ¶2-3
Hɔlte Chɛhowaleŋ ‘Le Wa Waŋ Banaa Chuuwa Choo’
Chɔŋ a teleŋ Chuuwa fula Babilɔŋ le miiŋgoo o ndalo wo, le wɔsilaŋ 16 a ve wali o wali tosa le. Mi Hakai nda Sɛkalaya, wanaa ndaa suaa le Mɛlɛka wa soli Chuuwa kiisaŋ wa nda o kɔllo, okoŋ ma miiŋgu vɛlɛ wallo tosaa le chiɛi Chɛhowaa taŋgullo. Kɛ o viu bɛɛ le, mi masaa Paasiaaŋnda simul wallo hoo. Nduyɛ mi wanaa simul nda haa wa nyuna nda “le wana ke nda kpaayaa le chiɛi Mɛlɛkaa miŋgioo taŋgullo wo.”—Ɛsilua 5:1-3.
I wa bɔɔ suɛi kala le nyunaa hoo mulioo. Te waŋ banaa Chuuwa ndaa chɛl pɛ mi siooŋnde ndii bii nda, keŋ wa tosa mi wali taŋgulaa nda wa tosaa wo mɛɛlu. Nduyɛ te ndaa tusi pɛ masaa Paasiaaŋnda haa siɔmbulaŋ, a wa nda kuuna wallo hoo tosaa o lepilɛ niŋ kpe. Lelaŋ mi waŋ banaa Chuuwa, Masa Ibuŋgaa Sɛlubabɛl a Chɔɔsuaa Masa Wanaa Soliaa Lasalaa muli nyuna ndaa o nɛi lebɛɛ niŋ. Ma loonuŋ masaa Paasiaaŋnda a di Sailɔɔ ndoo ke Chuuwa paandu wo okɔɔ le ma hiou lachi a wali ndaa tosaa. Le mɛɛ masaa haa ndaa sina maa sawa maPaasiaaŋndo siŋgaŋ te yɛ, ma kɛɛsiaa le ma mal Chuuwa yɔŋii nda simul sawa Sailɔɔ ndoo dɔu wo. Ma chɛl Chuuwa le wali ndaa tosaa, nduyɛ okoŋ kɔɔli mi Masa Bɛndoo Daliɔɔ bɛɛ ke nda dioo le ma hiou lachi a wali ndaa tosaa!—Ɛsilua 5:11-17; 6:6-12.
Baa A Cho Pa Chɔɔ Nyɛ Sɛkalaya Ndoo Che Wo?
7 Mi siŋgaŋ cheleŋ tosa ma kandu chiɛi Mɛlɛkaa taŋgullo. Siŋgaŋ kuɛɛ ndoo tosaŋ yɛ? A wɔsi 520 tuupa mi Chiisu vialuŋ, mi Paasiaaŋnda sɔla vɛlɛ masa cheleŋ diolaŋ Daliɔɔ. O wɔsi diiŋ ndɔ o wa o masaleŋ choo wo, mbo saaluŋ maa yamɛi lakafɛi ndaa kilul Chuuwa ni le nda kuunaa chiɛi Mɛlɛkaa taŋgullo. Le hei, mbo ke nda dioo le ma siou wali nda kandu wo. (Ɛsi. 6:1-3) Mi kɔndɔfillo bii wana o wana a kɛɛsiaa masaa ndoo tosa hoo wo okɔɔ. Kɛ mi masaa tosa vɛlɛ nyɛ cheleŋ okoŋ kɔɔli. Mbo dimul wanaa balu Chuuwa wa maa, a wou sondo o suɛi taŋgul koŋ niŋ te. Nduyɛ maa a ke Chuuwa mala o mala ndaa yeema le taŋgul koŋ. (Ɛsi. 6:7-12) Fulamakɔɔlioo wa ni, mi Chuuwa chii chiɛi Mɛlɛkaa taŋgul a wɔsi 515 tuupa mi Chiisu vialuŋ. Nduyɛ wɔsilaŋ la hiɔɔlu a nyɛ lechoo nda chua ni le ndu chiiyo taŋgullo.—Ɛsi. 6:15.
Baa A Cho Pa Chɔɔ Nyɛ Sɛkalaya Ndoo Che Wo?
16 Nɛi cheleŋ Chɛhowa ke naa nɛi chɔmaa wo cho sanaa a “buɛi cho sakpo, nduyɛ mbo wa buɛi taasi wo” ni. (Maa. 24:45) Lepum, mi buɛiyo hoo yɔŋgu nɛi chɔmaa naŋ bii bila tau le wo. Le tamaseliiyo, naapum miŋ sɔla nɛi chɔmaa le miŋ bɛɛndiaŋ le kpundɛ yɔŋnuŋ niŋ o chilaŋ niŋndo. Kɛ miŋ yiyaŋ maa, kpundɛ waa lende yɔŋnuŋ niŋ o tanda naa niŋ te. Ɔɔ miŋ yiyaŋ maa buɛiyo hoo cho hiuwo ba a nɛila chɔmaalaŋ yɔŋgoo. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te ŋ yiyaŋ pɛ maa nɛila chɔmaalaŋ lapum la piiliaŋ naa le? Ŋ nɔ miŋ yiyaŋ a tɔnɔ Chuuwa ndaa sɔla wo, mɛɛ nda tol sila Chɔɔsuaa nda Sɛlubabɛl wo kɔɔli. Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ yiyaŋ a bundɔŋ cheleŋ naŋ veelu diomndaŋ o Baabuiyo niŋndo okɔɔ. Lepum, mi wanaa Mɛlɛkaa ndaa sɔla nɛi chɔmaa ndaa yiyaŋ maa, taasi ve le niŋ te wo. Kɛ o kpeekpei niŋ, mi nɛi chɔmaa koŋ piŋi yoomula ndalaŋ.—Chɔɔchi. 7:7; 8:10.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w86-E 1/15 8-9
Mi Chɛhowa Peelu Buŋgaŋ o Chua Woŋ!
Mi masaa Asiiliaŋnda huŋ a wanaa ve ŋChuu le wa le waa o fondaŋnda waŋnda wa paandu laŋ. Nduyɛ waŋnda haa mɛlɛkaa lachoowaa ndaa piɛi ni. (2 Masaa 17:33, 41) Te ndaa chɛl pɛ mala ndaa, mɛɛ keŋ ndii sim ni maa a chue piɛile tonyaleŋ nyɛ sɔvɛ le. Mi Chɛhowa sila nda o kala kala maa a nɔ maa holnuŋ wanaa tul piɛile tonyaleŋ leyɛ wa le. (Ɛsɔdɔɔ 20:5; 34:12) Lelaŋ, mi Baabuiyo veelu wanaa ve haa ŋChuu le wa aa “yaamɔɔwa.”
Yɛɛ hei pɛɛku yɛ naa? Te waŋnda tul naa leyɛ pɛ le mɛɛ naŋ cho Mɛlɛka piɛiyo yɛ, ŋ nɔ miŋ tol tamasi Chuuwa kɔɔli a ndaa “chuuŋgiaŋ naa pilɛ” le Chɛhowa piɛiyo wa. Tiindaŋ ndaa nɔ o Chɛhowa niŋ, nduyɛ ma kɛsi piɛile ndɔleŋ nyɛ tase wo luei nda yoomuaŋ ni ma nɔla wali wanaa malaa ndaa nɔ le tosaa wo tosaa.—Ɛsilua 3:1-12.
SUƐƐSƆƆ 10-16
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSILUA 7-8
“Mi Kaa Ɛsilua Chɔmndo Chuu Chɛhowa Saŋgalaa”
w00-E 10/1 14 ¶8
Pɛɛkoo Nɔ Tɔnɔɔ Nduyɛ Miŋ Tuei Ndu Yeela
8 A tonya, kaala naŋ nɔ le diom Chɛhowaa vɛlɛ a mɛɛ naŋ cho sinaŋndo yɛ nɔ mbo chɛŋ naa o kɔl di. Ŋ nɔ miŋ chua teleŋndo tau te ŋ wa pɛ diomndaŋ veeloo o buŋgaŋ pum choo. Ŋ nɔ miŋ tosa yaasiaa yiŋgoloŋndo o sɔɔŋ iMɛlɛkayaŋ choo, miŋ yiyaŋ a muŋ okɔɔ, nduyɛ miŋ yɔŋguŋ o muŋ tosaa niŋ. Hei sim ni maa ŋ nɔ miŋ nuuviaa fondaŋ yololiɔɔ le yiyaŋndo nduyɛ miŋ piɛi. Maa Ɛsilua, ŋ nɔ miŋ bɛɛndiaa kɔlta naalaŋ le pɛɛkoo vɛlɛ a diomndaŋ veeloo o diom Mɛlɛkaa niŋ. Lelaŋ I cho I poonyiaa a ndu okɔɔ ni aa: “Nduyɛ, Ɛsilua hoo o wa o yɔŋgaŋ o sawala Mɛlɛka Yaawɛɛ laŋ pɛɛkoo niŋ, nduyɛ a nyɛ la dimi wo tosaa. Mbo pɛɛku waŋnda Isɔluɛi sawala Mɛlɛkalaŋ, a sawala yɔŋaalaŋ.” (Ɛsi 7:10) Ŋ tofaŋndɔ sɔɔŋ yaa tosa mi Ɛsilua bɛɛndiaa kɔl ndɔɔ wo. Muŋ cho ni pɛɛkoo, dɔwɔɔ nyɛ o cho pɛɛkoo wo o wali niŋ, a acheleŋnda pɛɛkoo. Naa bɛɛ nɔ miŋ tol tamasi ndɔɔ kɔɔli.
si-E 75 ¶5
Yaula Baabuiyo, Nɔmbaa 13—Koloniko Tasoo
5 Wana o wana ve maa Ɛsilua le poonyiaa a sɔɔŋ paanduŋ yɔŋnuŋndoŋ okɔɔ o nɛi walaŋndo choo le. “Nduyɛ, Ɛsilua hoo o wa o yɔŋgaŋ o sawala Mɛlɛka Yaawɛɛ laŋ pɛɛkoo niŋ, nduyɛ a nyɛ la dimi wo tosaa. Mbo pɛɛku waŋnda Isɔluɛi sawala Mɛlɛkalaŋ, a sawala yɔŋaalaŋ.” (Ɛsi 7:10) Mi Chɛhowa mala ndu a nyina ndɔ diandaa. Mi Masaa Paasiaa Masa hiou Masaa kpou wo o cha o sɔɔŋ Ɛsilua wa tosaa woŋ niŋ maa Mɛlɛka nɔ taasioo, nduyɛ mbo ke Ɛsilua kpaayaa le mbo wa masaa le buŋgɛi Chuda ve kpou. (Ɛsi 7:12-26) Mala Chɛhowaa vɛlɛ a kpaaya ndoo sɔla wo tosa ni, mbo sɔla yaula sɔvɛlaŋ le konala ndɔlaŋ poonyiaa.
it-1-E 1158 ¶4
Tusiŋndo
Yɔŋgu Nɛila Chɔmaalaŋ. Wana o wana tusiŋ pɛ Mɛlɛka o ba bɛŋgu, o tiuba mbo sɔla nɛila chɔmaalaŋ Mɛlɛka o ba. Ɛsilua ndoo nɔ kalaŋ lusulɛiyo le chilaŋ chuaa, le kɔlaŋ a puaa hiouwɔɔ ŋwaŋ 1,500 chɔŋ Babilɔŋ kɔ Chulusalɛm. Nduyɛ wanaa soliaa lasalaa, Nɛfitaliŋnda, waŋlaanduaa a chuaambuaa ve lechoo le. Le handɔɔ lechoo, ma kua a kooliiyoŋ nduyɛ a kaniŋ humboŋ tau le chiɛi Mɛlɛkaa nɛŋioo Chulusalɛm. Ndaa yeema waŋnda le nda mandaa a teleŋ nda wa kɔlaŋ ndo. Kɛ Ɛsilua nyuna Masaa le mbo mala nda a puaa chɔuwa le nda liilaa le kanifuule, ndoo nɔ tiindaŋ o kpaaya wanachiee niŋ te. O faŋaŋndɔ okoŋ kɔɔli ndoo dimul niŋ Masaa paandu maa, “Mɛlɛka nɔla mbo manda wana o wana dɔu tiindaŋndo o ndu niŋ.” Lelaŋ, mbo dimul waŋnda le ma bii sumndo nduyɛ ma tusiŋ Chɛhowa o ba bɛŋgu. Ma piɛi o Chɛhowa lo le mbo manda nda yaamɔɔwaa veŋnuŋ o nɛi le nda delɔɔ choo wa o ba. Nduyɛ mi Chɛhowa muli piɛile ndaleŋ. (Ɛsi 8:1-14, 21-32) A teleŋ Daaniɛɛ wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo wa Babilɔŋ o chɛleŋ niŋndo, mbo tusiŋ Mɛlɛka o ba bɛŋgu mɛɛ o wa taasioo a sinapɛŋgoo nuuviaa. Le hei, mi Mɛlɛka cha ndu wana sɔvɛ. Okoŋ mbo yɔŋ ndu Maalikɛinɔɔ le ndu chɔmndo a sɔɔŋ nɔ le yɔŋnɔŋndo woŋ okɔɔ.—Daa 10:12.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w06-E 1/15 19 ¶10
Yaandiaa o Yau Ɛsilua wo Niŋ
7:28–8:20—Le yɛɛ Chuuwaa bɔɔbɔɔ wa Babilɔŋnda wa yɛ kiɔɔ le kɔlaŋ a Ɛsilua latulu Chulusalɛm? Mi che bɛɛ wɔsilaŋ 60 laa hiou niŋ ni chɔŋ a teleŋ kunda tasoo miiŋgu o nda lo wo, kɛ fondaa nyɛɛmbɔ koni ndaa chal Chulusalɛm ni. Miiŋgoo Chulusalɛm wa ni maa yoomu sɛnɛiyo kandɔɔ, o fondaŋ kendu challe nduyɛ mi sɔɔŋ kpundɔŋ yɔŋnɔŋ loŋ ndoŋ. Chuuwa ndaa nɔ nyɛm kiɔɔŋ tau Babilɔŋ. Kɛ a boondii keŋ Chulusalɛm ndoo nɔ wɔ nyɛm kɛndɛŋ muŋ chua nda yeemɛiyoŋ te. Ndaa nɔ mi ndaa che kɔlaŋ ndaŋ suɛi la mamɔɔ le kanifuule kpundɔɔ wa leniŋ. Waŋnda haa ndaa nɔ mi ndaa dɔu tiindaŋ kala kalaa o Chɛhowa niŋ, mi ndaa nɔ sɛmbɔɔ le piɛile tonyaleŋ, nduyɛ a kɔl simulaa le kɔlaŋ ndaŋ. Mi Ɛsilua kindi tiindaŋ ndɔɔ o Chɛhowa niŋ kanifuule ba ndɔɔ wa ndu choo. Le mɛɛ Ɛsilua ndoo dɛɛniaa waŋnda kɔltaŋ yɛ tosa ni, mi waŋnda 6,000 o yuŋgulaŋ 1,500 tɛɛŋ chɛl le kɔlaŋ. O faŋaŋ okoŋ kɔɔli, mi Ɛsilua tosa vɛlɛ nyɛ cheleŋ, mi Livaiya 38, vɛlɛ a Nɛfitaliŋnda 220 chɛl le kɔlaŋ.
SUƐƐSƆƆ 17-23
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSILUA 9-10
“Fulamakɔɔli Wɔɔŋ Naŋ Sɔla le Kiɔɔ Diikɔŋndo Wo”
w06-E 1/15 20 ¶1
Yaandiaa o Yau Ɛsilua wo Niŋ
9:1, 2—Vɛɛ o wa yɛ kpundɛ bɛndu le ‘wanaa’ ve Chɛhowa piɛi le wa chuaa o nɔɔ niŋ? Wanaa Chɛhowa hɛli le ndu piɛiyo wa ndaa nɔ ni mi ndaa bii piɛile Chɛhowaleŋ kpiŋ haaa mi Mɛsayanɔɔ ndoo hiŋ. Kpundɛ bɛndoo pila o wa ni le piɛile tonyaleŋ le wanaa ve Chɛhowa piɛi le wa chuaa o nɔɔ niŋ. Le mɛɛ waŋnda apum chua wanaa wa mɛlɛkaa lachoowaa piɛiyo wa o nɔɔ niŋ yɛ, naapum keŋ wa tosa mi wanaa wa Chɛhowa piɛiyo wa kpou ndaa luei balaŋ o piɛile lachoowaleŋ niŋ. Mɛɛ o nɛɛnɛ lo Mɛsayanɔɔ wa yɛ niko hunɔɔ? Le hei kpeekpei kɔndɔfillo bii Ɛsilua ni a nyɛ o wa chɔɔ yɔŋnɔŋndo wo!
w09-E 10/1 10 ¶6
Yɛɛ Chɛhowa Dimullɛ Naa le Tosaa?
Te ŋ diikuŋ pɛ a kɔl naa kpou, mi keŋ chuu naa salalaŋ tau. Mi Muuse poonyiaa aa: “Sawala ndɔla ya I cho nya laŋ hau dimullo . . . le dɛnɛ nya kɛndɔɔ laŋ, o yeema mi la wa laŋ chuaa le teleŋ o teleŋ.” (Sɔɔŋ 13) A tonya sawala Chɛhowalaŋ a nyɛ o nyɛ o dimul naa le tosaa le tɔnɔ naa la cho ni. Te ndoo ve koŋ te, yɛɛ wa yɛ yɔŋnɔŋ okoŋ kɔɔli? Baabuiyo dimi aa: “Kaalaa Mɛlɛka cho ni.” (1 Chɔŋ 4:8) O kpeekpei niŋ, o ke naa sawalaŋ ndaŋ kanifuule, le tɔnɔ naa la cho ni. (Aisaya 48:17) Te ŋ tosa pɛ nyɛ o nyɛ Chɛhowa dimul naa, miŋ keŋ soli naa o sɔɔŋ palaŋ bɔɔbɔɔ niŋ suŋ suŋ, nduyɛ o chilaŋ niŋ miŋ sɔla salalaŋ tau o Masale Mɛlɛkaleŋ bɛŋgu.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w06-E 1/15 20 ¶2
Yaandiaa o Yau Ɛsilua wo Niŋ
10:3, 44—Le yɛɛ ndaa tou yɛ chuauwaa ndaa a laandaa ndaa latulu? Te ndoo yɔŋ pɛ mi ndaa mɛi chuauwaa ndaa kɔɔli, mɛɛ waŋ laanduaa nda tou wa, wa sabulaŋ nɔ le miiŋgoo nduyɛ maa chɔɔlu kui. O faŋaŋ okoŋ kɔɔli, chuaambuaa pɔmbuaa yeema mi kalaa ndaa wa a nda latulu teleŋ o teleŋ.
SUƐƐSƆƆ 24-30
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƐHIMAYA 1-2
‘O Lepilɛ Niŋ Kpe Mi Piɛi’
w08-E 2/15 3 ¶5
Wa Lɔɔlɔɔ a Chɛhowa Latulu
5 Teleŋndaŋ lapum miŋ yeema le miŋ piɛi o Mɛlɛka lo chɔ chɔ le malaa. Teleŋ pilɛ mi Atasasɛɛ Masa le Paasiaa cha maa Nɛhimaya, wana ndoo tala ndu muɛiyaŋ ndo ve a kɔl kɛndɛ le. Okoŋ mi masaa bɛndoo nyuna ndu aa: “Mɛɛ yɛɛnɛ ŋ yeema yɛ mi tosal num?” ‘O lepilɛ niŋ kpe mi Nɛhimaya piɛi o Mɛlɛka cho choo choo wo a ndi okɔɔ.’ Nɛhimaya bɛndi piɛile o piɛi o kɔl niŋndeŋ te. Kɛ a koŋ kpou mi Mɛlɛka muli piɛile ndɔleŋ. Nduyɛ mi masaa toolu Nɛhimaya le saasa balu Chulusalɛmndo miŋgioo taŋgullo. (Nuawɔ Nɛhimaya 2:1-8) Lelaŋ, o yɔŋ bɛɛ miŋ piɛi o kɔl niŋ ɔɔ mi piɛile naaleŋ le wa le biŋgi mi Chɛhowa muli leŋ.
be-E 177 ¶4
Suɛi ŋ Bɛɛndiaŋ le Ndi le ve Yɔŋgoo
Te o yɔŋ pɛ ma veelu num le ma tɛɛsiaa a laalaŋnda numndaŋ okɔɔ ma ve kɔl te, yɛɛ mala yɛ num ma tɛɛsiaa laŋ nyɛkɛndɛi? Tol tamasi Nɛhimaya wo kɔɔli, o piɛi o kɔl niŋ tuupa mbo muli nyuna Masaa Atasasɛɛ nyuna ndu wo. (Nɛh 2:4) Nyɛ cheleŋ ŋ nɔ ma tosa wo cho, nyɛ ŋ nɔ le dimioo wo keleŋaa bɛɛndiaa o kɔl niŋ ni. A bɛɛndiaa sɔɔŋ numndoŋ o nɛi waa nuaa choo o lepula: (1) Hɛli suɛi kulle ipilɛ ɔɔ ŋmuuŋ o nyɛ ŋ nɔ ma tɛɛsiaa wo choo, (nduyɛ te o bɛnda pɛ a soliŋ sɔɔŋ kuluŋ cho o Reasoning From the Scriptures niŋndoŋ kpeku). (2) Kɛɛsiaa le bolii Baabui ŋ cho soliŋ kpeku le sɔɔŋ kuluŋ numndoŋ tooloo wo. (3) Yiyaŋ a mɛɛ ŋ nɔ ma kandu suɛi numnde tɛɛsiaa nyɛkɛndɛi yɛ, le mi wana nyuna numndo nɔ yeemɛi le num nilaŋ yaŋɔɔ. Okoŋ ma kandu niko suɛi.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w86-E 2/15 25
Batiuwaa Sɔlaa le Piɛile Tonyaleŋ Miŋgioo
Nyɛ Nɛhimaya ndoo piɛi a ndu okɔɔ “idii a ichɔl” lo wa a tambɛi Chulusalɛm nde okɔɔ ni, nduyɛ mbo tosa hei le teleŋ vilɛi. (1:4, 6) Mɛɛ Nɛhimaya sɔla dikeŋnaŋndo le Masaa Atasasɛɛ dimullo a yeemɛi o nɔ le saasa Chulusalɛm miŋgioo taŋgullo wo, mbo piɛi vɛlɛ a ndi okɔɔ, mi che bɛɛ ndoo tosa niŋ ndi le teleŋ nda bɔɔbɔɔ. Mi Chɛhowa muli piɛile ndɔleŋ, nduyɛ fulamakɔɔlioo wa ni, ma chɛl ndu le mbo kɔ miŋgi saasa balu chioo wo taŋgul.
Nyɛ Naŋ Pɛɛku o Hei Niŋndo: Mi Nɛhimaya muliŋ o Chɛhowa lo le nɛi chɔmaa. Te a nɔ pɛ kɛɛsiaa kala kalaa le tosaa, “lambaŋ piɛileŋ” nduyɛ ma tosa wallo o nɛi chɔmaa Chɛhowa cho num kioo wo choo.—Luomaŋnda 12:12.
SUƐƐSƆƆ 31–NAANDƆƆ 6
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƐHIMAYA 3-4
“Baa Ma Cheŋnuŋ pa O Sɔvɛ le Waltaŋ Lapum Tosaa?”
w06-E 2/1 10 ¶1
Yaandiaa o Yau Nɛhimaya wo Niŋ
3:5, 27. Ŋ nɔ miŋ yiyaŋ maa ŋ cho a sɔvɛ le waltaŋ lapum tosaa le piɛile tonyaleŋ tooloo, mɛɛ “waŋ banaa” Tɛkowa tosa yɛ le. Kɛ, ŋ nɔ miŋ tol tamasi puaa Tɛkowa kɔɔli a ndaa chueŋnuŋ a sɔvɛ le wa. Ma yɔŋguŋ le wallo tosaa a kɔllo wulee.
Vɛɛ Num Yeema yɛ Mi Chɛhowa Soliŋ Num Kpeku?
11 Wɔsila bɔɔbɔɔ hiouwɔɔ okoŋ kɔɔli, mi Chɛhowa soliŋ vɛlɛ wanaa cheleŋ kpeku le saasaa Chulusalɛm miŋgioo taŋgullo. Chuaa laanduaa Sialɔmnda wa o waŋnda haa tɛɛŋ. (Nɛhi. 2:20; 3:12) Mi che bɛɛ finya nda wa chilaŋ chuaa ni, kɛ ma yɔŋguŋ a kɔllo kpou le wali kala kala koŋ tosaa. (Nɛhi. 4:15-18) A ve maa wanaa bɛnduaa Tɛkowa a “wou laba o taŋgullo hoo niŋ” kposoŋ te wa le! (Nɛhi. 3:5) Yiyaŋndɔ a kɔl kɛndɛ wa chuaa laanduaa Sialɔmnda wo mɛɛ wali koŋ chuu o palɛi 52 bɛŋgu! (Nɛhi. 6:15) O palɛi nɛi hei niŋ bɛɛ, ndepiliaa cho a kɔl kɛndɛ le yɔŋgɔŋndo a kɔl ndaa kpou le wali teŋgeŋndo opum tosaa. Wallo hoo cho fondaŋnda naŋ piɛi Chɛhowalaŋ taŋgullo ɔɔ miŋgioo toosiaa ni. Kɔl kalu ndaa, yoomuma ndaŋ a lo lechoo ndaa yeemaŋ tau ni le batiuwaa sɔlaa o wallo hoo niŋ.
w04-E 8/1 18 ¶16
Kindiŋ ma nɔ Yiyaŋ Kiliti nɔ le Waa Wana Bɛndu wo Okɔɔ
16 Naa Kilisiɔŋnda kpou, wa feleŋgɔnɔ ɔɔ bɛndu yuu, nɔ miŋ kindiŋ le yiyaŋ Kiliti nɔ le waa wana bɛndu wo okɔɔ. O kundaa niŋ, ŋ nɔ walta yɛ yɛlaŋ le tosaa. Lelaŋ, te a ke num pɛ wallo le tosaa, kɛɛ ma yiyaŋ maa wali taaniŋndo le o cho le. (1Sa 25:41; 2Ma 3:11) Kalaŋ chuauwa, baa mi la dɛɛniaa pa chuauwaa nyaa a feleŋguaa le walta nda ke ndalaŋ tosaa a kɔl kɛndɛ, o yɔŋ bɛɛ aa o Toŋgo leMasaa, Toŋgola naa bii bɔŋaŋnda ibuŋgalaŋ ndo, ɔɔ Toŋgola naa bii bɔŋaŋnda bɛŋndaŋ ndo? Baa ma che num pa walta taaniŋndaŋ tosaa? Mi puaapilɛnɔ cho ni suŋ suŋ wallo o fondaŋnda lebolta Seiyaa Chɛhowaa wo yiyaŋ a tamasi kɛndɛ wanaa velu ndu wa kɛsi wo okɔɔ. Mbo dimi aa: “Mɛɛ ndaa tosa wallo le Toŋgo leMasaa a fondaŋnda naŋ bii bɔŋaŋnda bɛŋndaŋ ndo dindioo yɛ chɔm ya ni maa, ndaa che laŋ bɔɔ la sɔvɛ. Mi ndaa yɔŋguŋ vɛlɛ le walta nda che maa la tiuba mi la mala kundaa ɔɔ puaapiliaa chieeŋndo balɔɔ silɔ wo tosaa, o yɔŋ bɛɛ aa walta taaniŋndaŋ la cho ni. Kaa ndaa hoo mala ya tau le mi chɛl wali kɛ kɛ nda ke ya pɛ le tosaa o Bɛtɛl nanuŋ.”
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w06-E 2/1 9 ¶1
Yaandiaa o Yau Nɛhimaya wo Niŋ
4:17, 18—Vɛɛ waŋndo tosa yɛ wallo le saasaa miŋgioo taŋgullo a baa pilɛ? Hei ve bahawɛi le wanaa wa wolɔɔlaŋ vilioo wa le. Te wolɔɔlaŋ la wa pɛ nda o lebol ɔɔ o lachoŋgu, mi i wa tɛtɛlɛ le ma bii laŋ a baa pilɔɔ “mi o pilɔɔ bii nyɛ ichɔuve.” Wanaa taŋgulaa ndaa nɔ le balaŋ la tiɔɔŋ soliŋndo kpeku le wali taŋgulaa tosaa wa bɛɛ, “Mɔɔŋ ndaŋ faŋndoŋ wa nda ŋ yiyaa o chaŋ” ma wa wallo tosaa. A wa a bɛɛndiaŋ le chɔuwo te yaamɔɔwaa ndaa ndaa chiŋalaŋ nda pɛ a sɔŋgɔɔ.
NAANDƆƆ 7-13
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƐHIMAYA 5-7
“Nɛhimaya Ndoo Yeema Mbo Tosal Acheleŋnda Wallo, Kɛ o Cho le mi Ndaa Tosal Ndu Le”
w02-E 11/1 27 ¶3
Wanaa Toolu Piɛile Tonyaleŋ o Paandoo Niŋ a Suŋ Suŋnda
Mi Nɛhimaya yɔŋgu tooloo tau mbo hiau teleŋ ndɔɔ vɛlɛ a taasi ndoo nɔ le sɔɔŋ kɔɔnaa wo. Mbo soliŋ nyɛm kɛŋ ndɔŋ kpeku le piɛile tonyaleŋ tooloo. Nduyɛ mbo soliŋ vɛlɛ nyɛ sɔlaa ndɔɔ kpeku le puaapiliaa nduaa Chuuwa baŋaa o chɛleŋ niŋ. Mi ndoo wuu waŋnda kuoo nduyɛ ndoo hendu tɔnɔ lechoo le. Masa iBuŋgaa Nɛhimaya wa ni, kɛ o hendu Chuuwa wolɔɔla lusulɛilaŋ choo le ma wa ndu nyɔɔŋ kioo le. Mi che bɛɛ ndoo nɔ dioo le keŋ tosaa. Nduyɛ pɛŋ, ‘o fula o mialaa ndaa fula o lɛŋii cheleŋnde niŋ ma huŋ naa yilɔɔ, mbo ke nda nyɛdiaa wa kɔɔli, mi ndoo ke vɛlɛ Chuuwa a laŋgbaa kalla kɛmɛ bele ŋuɛɛnu nyɛdiaa.’ Lepaa o lepaa mi ndoo dii “nua tooyoo o pilɛ, a saa chelulɛiyaa kɛndɛ kɛndiaa a ŋɔmpum, okoŋ kɔɔli a sɔɔwa hɔlɔbi” le mialaa nduaa. O palɛi tɔ kɛ kɛ bɛŋgu, “muɛima makilepiiyaŋ suu o suu hunɔɔ a maŋ wachako le kolɔɔ.” Nyɛ ndɔ sɔlaa ndoo soliŋ kpeku ni le num kpou tosaa.—Nɛhimaya 5:8, 10, 14-18.
“La Wa a Isiooŋ mi Dialloŋ Ŋ Vi Nya Le”
16 A mala Chɛhowaa, mi Nɛhimaya a Chuuwa sɔla yoomuaŋ. Ma chii saasaa Chulusalɛm taŋgul o palɛi 52 bɛŋgu! (Nɛhi. 2:18; 6:15, 16) Nɛhimaya simnuŋ mbo wa waŋnda nuaa o wallo tosaa le. Kɛ mi ndupila bɛɛ sɔɔŋguu balaŋ le saasaa Chulusalɛm taŋgullo. (Nɛhi. 5:16) Maa Nɛhimaya, mi bɛnduaa kundaa bɔɔbɔɔ mala o wali taŋgulaa niŋ, ɔɔ Toŋgo leMasaa dindioo a laŋ toosiaa. Mi bɛnduaa nɔ haa kaalaa wa luei puaapiliaa a ndepiliaa ndaa cho o “kɔlta isiooŋndaŋ” niŋnda yoomuaŋ a mɛɛ nda kua nda yilɔɔ yɛ, vɛlɛ a kɔlaŋ a nda o wali pollo niŋ.—Nuawɔ Aisaya 35:3, 4.
w00-E 2/1 32
Vɛɛ Chɛhowa Loonuŋ yɛ Niŋ a Num?
Teleŋ o teleŋ te Baabuiyo dimi pɛ aa Mɛlɛka, “loonuŋ” sim ni sɔɔŋ kɛndɛŋ naŋ tosa woŋ. Le tamaseliiyo, a teleŋ mɛŋma koŋgima bɛnduaŋ ma hiŋ o chieeŋndo choo le palɛi 150 wo, “Mɛlɛka wa kɔllo o Nuuwa lo . . . , okoŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka yɔŋgu hueiye mi i huaŋ o chieeŋndo choo. Mi mɛŋndaŋ ma kandu tolɔɔ.” (Chɛnɛsee 8:1) Mɛɛ wɔsilaŋ la hiou o kɛmɛlaŋ niŋ mi Filiitiaŋnda kaaliaa Samsiŋ hɔltaŋ nduyɛ ma duau ndu o yɔlɔŋ. Okoŋ mbo piɛi, mbo dimi aa: “oo Mɛlɛka Yaawɛɛ Kpuluŋguma bɛndoo, yandii loonuŋ a ya. Ke ya kpaaya mɛɛlaa kpɔŋ mi miŋgul Filiitiaŋnda haa maa.” Mi Chɛhowa loonuŋ a Samsiŋ saanaa a ndu kpaaya teŋgeŋndo kioo le halikpeŋ mbo miŋgul yaamɔɔwa Mɛlɛkaa maa. (Chɔɔchiaa 16:28-30) Kɛ le Nɛhimaya ndu ndu, mi Chɛhowa duau sɛmbɛ ndɔɔ sala nduyɛ mbo miŋgi vɛlɛ piɛile tonyaleŋ pila Chulusalɛm.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w07-E 7/1 30 ¶15
“La Hiou Lachi a Sɔɔŋ Kɛndɔŋ Tosaa le Suɛi Wɔɔŋnde Tiuwo Ba”
15 O yaa ndɔɔ, mi yaamɔɔwa keeku po Isɔluɛinɔ pilɛ kɔɔli diolaŋ aa Siɛmaya, le halikpeŋ mi Nɛhimaya tɛɛmbuu sawa Mɛlɛkaa. Okoŋ mi Siɛmaya dimul Nɛhimaya aa: “Ŋ kɔ o chiɛi Mɛlɛkaa mi ŋ kɔ kiindiaŋ diolaŋ kɔɔli. Kani, waŋnda cho hunɔɔ chuɛllɛŋ le num diyɔɔ.” Mi Siɛmaya dimul Nɛhimaya maa waŋnda cho kindiŋndo le ndu hunɔɔ diyɔɔ, nduyɛ maa o nɔla mbo baŋa yoomu ndɔɔ te o vioŋnuŋ pɛ o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ. Nɛhimaya wa hakioo tosa te ndoo vioŋnuŋ pɛ o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ kanifuule, o ve wana soliaa lasala le. Baa o wa sawa Mɛlɛkaa tɛɛmbuu le yoomu ndɔɔ baŋaa? Okoŋ mi Nɛhimaya mulul ndu aa: “Ya kua o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ ni mi veŋnuŋ le yoomu nuu baŋaa? I kue loŋ te.” Le yɛɛ Nɛhimaya del o yaŋɔɔle ndaa yeŋ ndu leŋ niŋ te? Kanifuule ndoo sina “maa o cho Mɛlɛka le vem ndu le” mi che bɛɛ maa, chaŋndɔ Isɔluɛinɔɔ Siɛmaya wa ni. I hiou kpou ve, wana suaa le Mɛlɛka wo dɛɛniaa ndu le mbo tɛɛmbuu sawa Mɛlɛkaa le. Nduyɛ pɛŋ Nɛhimaya chɛl le mi wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda tiu ndu ba le. Nyɔɔ viu bɛɛ le mbo nduaŋ kona aa: “O malɔ bidiiŋ a le ŋuɛɛnuaŋ choo kpeekpei, o paŋgii Iluve niŋ saasaa o chuu taŋgul ni.”—Nɛhimaya 6:10-15; Nɔmbaa 1:51; 18:7.
NAANDƆƆ 14-20
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƐHIMAYA 8-9
‘Kɔl Kɛndɛ Chɛhowa ke Nya wo Ndu Cho Yoomuma Nyaŋ Ni’
w13-E 10/15 21 ¶2
Nyɛ Naŋ Pɛɛku o Piɛile Naŋ Bɛɛndiaŋ Nyɛkɛndɛi Leŋ Niŋndo
2 Mɛɛ paŋgei ipilɛ hiou tuupa miŋ bii bɔŋaŋ bɛndu lelɛŋndo, mi Chuuwa miŋgi saasa ndoo balu Chulusalɛm ndo taŋgul. (Nɛh 6:15) Mi wanaa Mɛlɛkaa chii wali taŋgulaa hoo o palɛi 52 bɛŋgu, nduyɛ ma handu niko kɔllo o sɔɔŋ iMɛlɛkayaŋ choo. Lelaŋ paale taseleŋ o paŋgii sɛnɛiye niŋ, Tishri, ma chuuŋgiaŋ diompilɛ o luŋ kpendekele le ma tuei Ɛsilua, a Livaiya cheleŋ, diomndaŋ veeloo choo choo kpeleŋ a sawala Mɛlɛkalaŋ tɛɛsiaa. (Tamaselii 1) Yuŋgulaŋ kpou, “wana lanɔ ni, wana pɔnɔ ni, a chuaambɔ o chuaambɔ ndu oo sina niŋ isɔɔ pɛŋgu nda kpou ma huŋ sim le nilaŋ yaŋɔɔ, chɔŋ idiiyo haaa a paale kalaa leŋ.” Nuawɔ sei tamasi kɛndɛ le naŋ cho bɔŋaŋ ndaŋ biyɔɔ o Toŋgola leMasala kɛndɛ kɛndɛlaŋ niŋndaŋ! O chuuŋgiaŋ nda waa lende choo, baa a saaluŋ niŋ pa maa ma faŋa kɔllo okoŋ ma kandu yiyaŋndo o sɔɔŋ cho ŋ sɔvɛ le woŋ choo? Te lende i cho ni, mɛɛ yiyaŋ a tamaselii Isɔluɛiya o sindɔɔ niŋ. O cho ko tueiyɔɔ le nda tuei le kɛ, ma kɛsiŋ nyɛ nda tueiyo o lakɔl nduyɛ pɛŋ ma chaŋ choo choo kpeleŋ le mɛɛ nda ve sawala Mɛlɛkalaŋ diikɔŋ te yɛ.—Nɛh 8:1-9.
w07-E 7/15 22 ¶9-10
Baa a Cho pa Hiouwɔɔ Lachi a “Nyɛ Nyina Mɛlɛkaa Chɔm” Numndo Tosaa?
9 Kɔl kɛndɔɔ cho nyɛ sɔviɔɔ o yoomoo niŋ ni. “Mɛlɛka kɔl kɛndɔɔ” Chɛhowa cho ni. (1 Timoti 1:11; Sam 104:31) Chiisu cho a kɔl kɛndɛ le hɛnaŋ Finya ndɔ wo tosaa. (Sam 40:8; Hibuluiya 10:7-9) ‘Nduyɛ kɔl kɛndɛ Chɛhowa ke nya wo ndu cho yoomuma nyaŋ ni’—Nɛhimaya 8:10.
10 Mi kɔl kɛndɛ Chɛhowa ke naa wo tosa miŋ nɔ kɔl hiniaa, te ŋ tosa pɛ nyɛ o nyɛ o dimul naa o yɔŋ bɛɛ aa a teleŋ nyɛkindilaa, ŋ wa mɔnɛi biyɔɔ, ɔɔ ma tusi naa nyɛpalaa choo. Kɔl kɛndɛ yɛɛ ‘sina pɛŋgu’ Mɛlɛkaa chuu yɛ naa? (Pulɔ 2:1-5) Chaŋyɛi kɛndɛ naŋ nɔ a Mɛlɛka ve tɔlnuŋ, o kɔl kalu kpeekpei naŋ nɔ a ndu okɔɔ wo, laalaŋ naŋ nɔ o ndu niŋ ndo, vɛlɛ a o sala soliaŋ Chiisu wo choo. (1Chŋ 2:1, 2) Waa latulu a puaapiliaa a ndepiliaa naa chieeŋndo balɔɔ silɔ cho vɛlɛ nyɛ cheleŋ o chuu naa nyaaloo wo. (Sɛfanaya 3:9; Hakai 2:7) Tiindaŋ naŋ nɔ o Masale Mɛlɛkaleŋ niŋndo, a dikeŋnaŋ naŋ nɔ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo wo tosa miŋ wa a kɔl kɛndɛ. (Maatiu 6:9, 10; 24:14) Lende koni tiindaŋ naŋ nɔ le yoomu fafɛɛŋndo wo cho ni. (Chɔŋ 17:3) Le mɛɛ naŋ nɔ niŋ tiindaŋ waa nuaa yɛ “nyɛ o nyɛ” nɔ mbo kɛɛlu naa waa a kɔl kɛndɛ le.—Ditɔnɔmii 16:15.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
it-1-E 145 ¶2
Aluamaikiiye
Mɛɛ wɔsiŋ bɔɔbɔɔ hiou chɔŋ a teleŋ Chuuwa fula o biyɔɔ niŋ Babilɔŋndo, mi Ɛsilua wana soliaa lasalaa veelu diomndaŋ o yaŋ lasawaa niŋ, a teleŋ Chuuwa chuuŋgiaŋ le bɔŋaŋ lelɛŋ bɛndoo biyɔɔ Chulusalɛmndo. Nduyɛ mi Livaiyaa bɔɔbɔɔ tɛɛsial waŋnda sawalaŋ ndaŋ. Nɛhimaya 8:8 dimi aa: “Ma tɛɛsial waŋnda nyɛ o nyɛ Ɛsilua tofal nda o sawala Mɛlɛka niŋ, le ma sina ndu pɛŋgu walaŋ.” Tɛɛsiaa waa nuaa sim ni, sɔɔŋ kulloŋ solioo o Hibuluiya niŋ ma hivi o Aluamaikiiye niŋ. Nduyɛ naapum a teleŋ Chuuwa wa Babilɔŋndo nda pɛɛku Aluamaikiiye ni. Mi che bɛɛ ndaa chiee Hibuluiye dimioo tau le, kɛ a wa sɔɔŋ nda wa nda tɛɛsiallo woŋ biyɔɔ bila nyɛkɛndɛi.
NAANDƆƆ 21-27
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƐHIMAYA 10-11
“Ma Soliŋ Sala le Chɛhowa”
w98-E 10/15 22 ¶13
Mi Chulusalɛm lo o Diola Ndɔlaŋ Choo
13 Mi ‘chɛlaŋ kpeekpei’ tosaŋ o palɛi Nɛhimaya ve niŋndo bɛɛndiaa wanaa Mɛlɛkaa o sindɔɔ niŋ, le saasa ndoo balu Chulusalɛmndo malɔɔ Chɛhowa o ba. Kɛ nyɛ cheleŋ wa vɛlɛ o ndaa nɔ ma tosa chɔ chɔ wo. Faŋgaa ndoo yeemaŋ Chulusalɛm tau kanifuule saasa kala kala ndoo balu ndu wo ndoo nɔ diola 12. Mi che bɛɛ Isɔluɛiya wa loŋ, kɛ “chiee bɛndu bɛndoo pila Chulusalɛm wa ni. O wa o kumbiaŋ tau, kɛ wanaa bɔɔ bɛɛ ve wɔ ichali loŋ te.” (Nɛhimaya 7:4) Le bahawɛiyo hoo solioo waŋnda haa ndaa nɔ maa ‘wuu nyɔɔ le waŋndo opilɛ hɛlioo o kunda ŋwaŋ tɔ o ŋwaŋ tɔ choo, le mi wana koŋ o chal Chulusalɛm chiee diandaa.’ “Nduyɛ wana o wana chɛl a kɔl ndɔɔ le challe Chulusalɛm,” mi waŋnda dɔu nda sala le mɛɛ ndaa chɛl kɛɛsiaa hoo a kɔllo wulee yɛ. (Nɛhimaya 11:1, 2) Nuawɔ se tamasi kɛndɛ le Kilisiɔŋaa tonya bahawɛila ndalaŋ la chɛl nda, le ma kuɛ naa yeemɛi cho tau wa, nduyɛ a naa Kilisiɔŋaa kendu o Mɛlɛka piɛiyo niŋnda yeemaŋ le malaa yɔŋgoo wa.
w86-E 2/15 26
Ma Sɔla Batiuwaa le Pilɛ Tonyaleŋ Miŋgioo
Nyɛm kɛŋ leyuŋgoŋ mɛiyo nduyɛ ma kuɛ Chulusalɛm wa tosa mi nyɛm bɔɔbɔɔ muŋ hɛluŋ nda nduyɛ mi ndii chuu nda fulamakɔɔlila wɔɔŋndaŋ tau. Wanaa wa o chiee koŋ niŋnda bɛɛ kpundɛla yɛ yɛlaŋ laa nɔla mi laa komal nda. O sɔɔŋ waa nuaa niŋ, mi wanaa cheleŋ ndaa chandu wanaa ndaa yɔŋguŋ kaŋ nda le mɛɛ ndaa nɔ kiisaŋ le Chɛhowa tiindaŋndo maa o cho nda sala dɔwɔɔ le yɛ.
Mɛlɛka Hini Kɔl a Wanaa Cho Tiindaŋndo Dɔwɔɔ o Ndu Niŋnda
15 Teleŋ naŋ yɔŋgu yoomu naa o Chɛhowa lo wo, miŋ chua buŋgɛi maa mɛɛmɛɛ la wa, ŋ cho hɛnaŋ ndɔɔ tosa. Miŋ sina maa i ve niŋ suɛi kpɛdɛ le loo o buŋgɛi naŋ chua keŋ nde choo le. Kɛ vɛɛ naŋ cho yɛ muli te a dimul naa pɛ le tosaa nyɛ naŋ yeema le wo? Te ŋ chɔulaba pɛ yiyaŋnda iwanachieeyalaŋ nduyɛ miŋ diikuŋ Mɛlɛka a kɔllo wulee, ŋ cho chɔm maa ŋ lo o lediom. Sala soliaŋ naa chuu naa saŋgaa, kɛ tɔnɔla Chɛhowa ke naa lɔɔlɔɔ laŋ la hiou poloŋ. (Mal 3:10) Kɛ chua Chɛfitaa wo yɛ? Yɛɛ ndoo tosa yɛ a buŋgɛi finya ndɔ chua ve?
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w06-E 2/1 11 ¶1
Yaandiaa o Yau Nɛhimaya wo Niŋ
10:34—Le yɛɛ i wa yɛ waŋnda kuei le hunɔɔ a yɔmnde? Sala iyɔmndo ve o sawa Muuse wo niŋ te. Kɛ nyɛ wa o ndaa nɔ maa soliŋ yɔmnde kpeku wo. Ndaa hauba a yɔmnde tau tau le salalaŋ lomɔɔ o bandu luamaa la salaa choo. Kɛ naapum Nɛfitaliŋnda ve tau le wallo tosaa o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ maa ŋchɛ le. Lelaŋ, le mi yɔmnde ndii wa tau, mɛɛ mi ndaa wuu kooŋ.
NAANDƆƆ 28–TAPIOO 3
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƐHIMAYA 12-13
“Chɔm Lo Lechoo Wo o Chɛhowa Lo Te A Wa Pɛ Chaŋyaŋ Hɛlioo”
it-1-E 95 ¶5
Amɔnaitiiya
Mɛɛ nda soli Tobaaya o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ, ma veelu diomndaŋ o sawa Mɛlɛka dimiŋ o Ditɔnɔmii 23:3-6; niŋndo maa, wana o wana fula o kaale Amɔnaitiiya, a Mowabaitiiya choo, nɔ ma wa Isɔluɛiya tɛɛŋ te, te a chuuŋgiaŋ pɛ le Mɛlɛka Yaawɛɛ sooluuwo. (Nɛh 13:1-3) Mi kuuna nda kuuna nda hoo wo chua wɔsilaŋ 1,000 kanifuule, boondii Isɔluɛiya wa kɔlaŋ o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋndo, a chɛl nda ma keeku o lɛŋnde ndaleŋ niŋ te. Hei chɔm kpendekele ni maa waŋnda haa ndaa nɔ di kposoŋ le mi ndaa wa o chaŋyɛi niŋ a kaaleŋ Isɔluɛi le. Kɛlɛŋgaa niŋ te ma nɔ nyɛ ke nda dioo le sɔɔŋ pum tosaa mɛɛ Isɔluɛiya nɔ dioo le muŋ tosaa yɛ le. Kɛ o cho a nyɛm ndaa hauba o yoomu niŋndoŋ te ndaa kuuna Amɔnaitiiya, a Mowabaitiiya le chaŋyɛi tosaa ɔɔ ma sɔla tɔnɔlaŋ a salala wanaa Mɛlɛkaa nɔ ma sɔla laŋ te. Tamaseliiyo cho a Sɛliki o wa puaa chɔuwaa Deeve wa bolleŋndo, vɛlɛ a nyɛ dimiŋ a Lufu chua Mowabaitiinɔɔ okɔɔ wo.—Lufu 1:4, 16-18.
w13-E 8/15 4 ¶5-6
A Cho Niŋ o Diandaa
5 Nuawɔ Nɛhimaya 13:4-9. Sɔɔŋ nɔɔlɛiyoŋ cho naa ŋ balaa silɔ, le hei i ve bɛŋ bɛŋ le miŋ lo a diandaa le. Yiyaŋ ndɔ a Iliaasibi nda Tobaaya okɔɔ. Wana soliaa lasalaa Iliaasibi wa ni, Tobaaya yɛ Amɔnaitiinɔɔ o wa ni, nduyɛ yulanɔɔ a wana bandoo opilɛ o masale Paasiaaŋnda niŋ Chudiaa. Ndu a wanaa ndaa tosa wallo wa wa kindi kindiŋ Nɛhimaya wa le saasaa Chulusalɛm miŋgioo taŋgullo wo simullo ni. (Nɛh 2:10) Amɔnaitiiya ndaa nɔ di kposoŋ le ma luɛi o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ te. (Di 23:3) Mɛɛ le yɛɛ mi masa wana soliaa lasalaa, o ke Tobaaya fondaa naa nda kɛsi nyɔɔŋ o chiɛi Mɛlɛkaa niŋnda?
6 Chaŋyɛi kpɛɛluŋnde wa Tobaaya tɛɛŋ nda Iliaasibi. Mi Tobaaya nda Po ndɔɔ Chɛhohanaŋ chua waŋlaanduaa Chuuwa o nɔɔ niŋ, nduyɛ mi Chuuwaa bɔɔbɔɔ ndaa soo tau a ndu okɔɔ. (Nɛh 6:17-19) Mi Iliaasibi po ndɔ mamaa opilɛ chua Saŋbala o wa masa Ibuŋgaa Sameeliaa wo chua ndɔɔ o nɔɔ niŋ. Saŋbala yɛ, a wa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ nda Tobaaya. (Nɛh 13:28) Hei chɔm kpendekele sabu Iliaasibi Masa wana Soliaa Lasalaa chɛl le mi wana nɔ hoo laalaŋ te wo, vɛlɛ a wana simulaa nyindu ndu le mbo ke ndu fondaa. Kɛ mi Nɛhimaya chɔm lo lechoo wo o Chɛhowa lo sanaa a nyɛm Tobaaya kɛsi o chiɛi Mɛlɛkaa niŋndo solioo o bɛɛ.
w96-E 3/15 16 ¶6
Simulta Naŋ Sɔla le lo Lechoo wo Chɔmndo Laŋ
6 Te o yɔŋ pɛ maa wanaa chɔm lo lechoo wo o Chɛhowa Mɛlɛka lo wa naŋ cho ni, mɛɛ ŋ cho fafaŋ chaŋyɛi tosaa a yaamɔɔwa nduaa. Le saboo hoo kiilanɔɔ Chemisi poonyiaa ni aa: “Nya wanaa suundɛiya haa, la sina nuaa maa chaŋyɛi tosaa a chieeŋndo siiŋguu waŋndo yaamɔɔnɔ Mɛlɛkaa le? Lelaŋ, wana o wana yeema pɛ mbo tosa chaŋyɛi a chieeŋndo, mɛɛ o siiŋguu ndupila yaamɔɔnɔ Mɛlɛkaa.” (Chemisi 4:4) Ŋ yeema miŋ nɔ kaa lo lechoo Masaa Deeve ndoo nɔ wo, nduyɛ mbo dimi aa: “Mɛlɛka Yaawɛɛ, wanaa tul num leyɛ wa, I tul nda leyɛ. Wanaa simul numnda, I yeema bɛɛ mi che nda le. Yɛleŋ kpeekpei ya I tul waŋnda haa ni. I chua nda maa yaamɔɔwaa niaa kpeekpei nda cho ni.” (Sam 139:21, 22) Ŋ yeema miŋ holnuŋ wanaa tɛɛmbuu sawala Mɛlɛkalaŋ a siɛlɛi fuu wa le kanifuule, ŋ tosa nyɛ o nyɛ diompilɛ le. O cho lo lechoo wo o Mɛlɛka lo le mala naa miŋ kɛɛ yaamɔɔwa Chɛhowaa holnɔŋndo, o yɔŋ bɛɛ aa a balu naa wa ɔɔ a suaa o tɛlivisiɔŋndo choo wa le?
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
it-2-E 452 ¶9
Nyɛchaa
Ndaa che bɔɔ wanaa ndaa soli chondoŋ o chiɛi Mɛlɛkaa niŋnda a sɔvɛ. Hei chɔm kpendekele a nyɛ bolii Baabui bɔɔbɔɔ dimi a wanaa soliaa ŋchonduaa okɔɔ maa ndaa nɔ ma tosa “kpeku o kpeku cheleŋ te” mɛɛ mɛɛ Livaiya a pilaa wa yɛ. Le halikpeŋ ma tosa wali ndaa a kɔllo kpou. (1Ko 9:33) Mi Livaiya hiau lachi a waa kunda teŋgeŋndo nduyɛ diola ndalaŋ la ve la poonyiaa o wanaa ndaa fula Babilɔŋnda tɛɛŋ te. (Ɛsi 2:40, 41) Nduyɛ pɛŋ mi Atasasɛɛ Masaa le Paasiaa bɛɛ suaa le waŋnda haa a kunda cheleŋ maa a nɔ ma “bii” nda paawalaŋ o ba le. (Ɛsi 7:24) Okoŋ kɔɔli mi Masaa yɔŋgu vɛlɛ sawaa maa wanaa soliaa ŋchonduaa nɔ ma wa nyɛm nda hauba woŋ sɔlaa “lepaa o lepaa.” Mi che bɛɛ naa maa Atasasɛɛ sɔla chandɔɔ le hei ni, kɛ naapum Ɛsilua yɔŋgu yooŋgoo hoo ni saanaa a kpaaya o sɔla ndu Atasasɛɛ o ba wo. (Nɛh 11:23; Ɛsi 7:18-26) O kpeekpei niŋ ŋ bii ndi bila maa wanaa soliaa ŋchonduaa haa kpou Livaiya nda wa ni. Mi Baabuiyo suaa pɛŋ a nda okɔɔ maa dialii teŋgeŋnde “wanaa soliaa ŋchonduaa nda Livaiya” wa ni —Nɛh 7:1; 13:10.