Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
TAPIOO 4-10
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSITA 1-2
“Kindiŋ Ma Nɔ Kaa Tuisiaŋndo Maa Ɛsita”
A Nɔla Ma Sina Kpeleŋ Numndo o Tɔɔndaŋndo Bɛŋgu
11 Mi kpeleŋ naa sinaa luɛi o tɔɔndaŋndo bɛŋgu te waŋnda hiu naa pɛ lisaa ɔɔ sɔɔŋ yeelɛiyoŋ naa dimullo. Mi waŋnda lisa Ɛsita nduyɛ ma dimul ndu sɔɔŋ yeelɛiyoŋ tau. Ndoo hiou waŋlaanduaa o lɛŋnde Paasiaaleŋ niŋ kpou naŋɔɔ. Le wɔsioo opilɛ ma tɛɛmbuu ndu a mɛɛ nda wa ndu biyɔɔ le mbo naŋ yɛ. Chuaa laanduaa cheleŋnda bɛɛ wa kilulaŋndo kpeekpei le wana hiou naŋɔɔ wo halikpeŋ mi masaa del nda hɔlteŋ. Okoŋ, mi masaa chua Ɛsita le mbo wa masa ndɔ laandoo. Kɛ a biyɔɔ kɛndɛ nda bii hoo Ɛsita kpou wo, o siŋga kaa ndɔɔ le. Ɛsita chueŋnuŋ maa o cho o sɔvɛ mbo hiau acheleŋnda le. Ndoo sina kpeleŋ ndɔɔ, nduyɛ ndoo nɔ kɛndɛi a bɛɛleŋ.—Ɛsita 2:9, 12, 15, 17.
ia-E 130 ¶15
Mbo Sim Yi le Wanaa Mɛlɛkaa
15 Mɛɛ teleŋndo fuuluu le mi Ɛsita che Masaa, Ma kendu dioo le mbo hɛli nyɛla kɛ kɛ o yeema, le halikpeŋ mbo naŋ nua. Kɛ o nɛi tuisiaŋ niŋ o nyuna le nyɛ o nyɛ cheleŋ te. O mɛɛlu nyɛ Hekai dimul ndu le mbo tosa wo. (Ɛsita 2:15) Ndoo sina maa o cho naŋɔɔ le tosa ma pilaŋ masaa kɔllo le. Kɛ tuisiŋndo a bɛɛleŋ le yeemaŋ o hei niŋ ni. Baa tonya pa ndoo dimi ni?
A Nɔla Ma Sina Kpeleŋ Numndo o Tɔɔndaŋndo Bɛŋgu
12 Te ŋ sina pɛ kpeleŋ naa, ŋ cho chuɛɛnɔŋ nduyɛ miŋ chɔm kaa kɛndɔɔ o nɛi o nɛi niŋ le chɔmndo maa ŋ ke acheleŋnda vɛlɛ a naapila bɛɛleŋ. Ŋ nɔ miŋ wa saŋgalaŋndo ɔɔ miŋ kindiŋ le waŋnda kɔllo yusaa le. Kɛ ŋ nɔ miŋ kindiŋ le “kaala” kɛndɛlaŋ nɔɔ a waa “nyɛ kɛndɛ mɔɔsɔlɔɔ.” (Nuawɔ Pitɛ Tasoo 3:3, 4; Chɛlui 9:23, 24) Mɛɛ naŋ suaa yɛ a nyɛ naŋ tosa wo cho chɔm kpendekele mɛɛ naŋ yiyaŋ a naapila yɛ. Le tamaseliiyo, miŋ tosa le mi acheleŋnda yiyaŋ maa ŋ cho teŋgeŋ le nyɛ naŋ tosa wo, nyɛ naŋ sina wo, ɔɔ wana naŋ sina wo. Ɔɔ miŋ kindiŋ le chɔmndo maa ŋ tosa nyɛ sɔviɔɔ opum a ba naa, mi che bɛɛ nuaa waŋnda mala naa ni. Kɛ yiyaŋndɔ a Chiisu. Ndoo nɔla mbo pɛɛluŋ waŋnda o hɔl a mɛɛ kpɛ ndoo nɔ taasioo yɛ. Kɛ Diom Mɛlɛkaa ndoo soliŋ kpeku lɔɔlɔɔ ni. Ndoo yeema mi waŋnda ndaa saŋgala ndu le. Kɛ ndoo yeema lɔɔlɔɔ mi waŋnda ndaa saŋgala Chɛhowa.—Chɔŋ 8:28.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
A Sina Pa?
Ma saaluŋ yaula masindɛla wa o Paasiaa niŋndaŋ a diola po pilɛ lechoo aa Maduka. (O Iŋgkilisiiye niŋ, la sim le Mɔdikai). O chiɛi lemasaa niŋ ndoo tosa wallo ni. Nduyɛ naapum a kanioŋ okɔɔ ndoo tosa wallo o Susa niŋ ni. Mi Atɔ Unadi, wana ndoo sina a sɔɔŋ masindɔŋ okɔɔ nyɛkɛndɛiyo dimi maa, nyɛ nda saaluŋ koŋ ndo kinɛi nɔ diola Mɔdikai laŋ lechoo ni mi la “chɛlaŋ a nyɛ Baabuiyo dimi a ndu okɔɔ wo.”
Chɔŋ a teleŋ Unadi dimi heiyo, wanaa sinaa dɛniaa bɔɔbɔɔ hivi niŋ yaula masindɛla cheleŋnda wa o Paasiaa niŋndaŋ o waalaŋ niŋ. Sɔɔŋ nda hivi woŋ, ŋpum wa o pouta yɛndɛla nda saaluŋ o fondaŋ kɛsiaa nyɛsɔlaa wa o kpaki chioo ikɛiyo. Pouta yɛndɛlaŋ ndaŋ la cho o chiee bɛndoo Pɛsipolisi niŋ. Nduyɛ la soo a teleŋ masaa Sɛsɛɛ Tasoo wa o masaleŋ choo wo okɔɔ. O suɛi maŋgalɛi Ilamitiiye niŋ ndaa poonyiaa o poutaŋ ndaŋ choo ni. Poutaŋ ndaŋ la nɔ diola wanaa bɔɔbɔɔ yau Ɛsita wo soo a nda okɔɔ wa.
Pouta yɛndɛla bɔɔbɔɔ wa o chiee bɛndoo Pɛsipolisi niŋndaŋ laa nɔ diolaŋ ndaŋ Maduka. Poo hoo wa wallo o chiɛi lemasaa niŋ Susa a teleŋ Sɛsɛɛ Tasoo wa o masaleŋ choo wo. Mi pouta yɛndɛla laŋ opilɛ chɔm maa wana hiviaa Maduka wa ni. Nyɛ o dimi koŋ ndo chɛlaŋ a nyɛ Baabuiyo dimi a Mɔdikai okɔɔ wo. O chiɛi lemasa Sɛsɛɛ Tasoo niŋ Mɔdikai ndoo tosa wallo ni, nduyɛ mi ndoo dimi sɔɔŋ maŋgalaŋ ŋmuuŋ. Teleŋ o teleŋ, o dio chiɛi lemasaa sondoo ndoo chal ni. (Ɛsita 2:19, 21; 3:3) Fondaŋndo wa o dio koŋ sondoo naa wanaa bɛnduaa o chiɛi lemasaa niŋ ndaa tosa wallo wa.
Sɔɔŋ bɔɔbɔɔ pouta yɛndɛlaŋ la dimi a Maduka okɔɔ wo, velaŋ a sɔɔŋ Baabuiyo dimi a Mɔdikai okɔɔ woŋ. A teleŋ pilɔɔ kpe nda wa achal ni, nduyɛ o fondaŋ pilɔɔ nda wa ni. O faŋaŋ okoŋ kɔɔli, foofola pilɛlaŋ ndaa nɔ o chiɛi lemasaa niŋ ni. Sɔɔŋ muŋ kpou chɔm maa, naapum nyɛ wanaa ndaa tuau nyɔɔŋ lɛŋ nda saaluŋ ndo chɛlaŋ a nyɛ yau Ɛsita wo dimi a Mɔdikai okɔɔ wo.
TAPIOO 11-17
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSITA 3-5
“Mala Acheleŋnda le ma Tosa o Nda Tiuba wo”
it-2-E 431 ¶7
Mɔdikai
Mbo kɛɛ le mbo tunduŋ ndu o labɛŋgu niŋ. Mi Hemaŋ sɔla batiuwaa, mi masaa Ahasaliɔɔ siiŋguu ndu masa diiŋ ndɔɔ. Nduyɛ, ndu dimul wanaa wa mandaa dio saasa wa le luɛiyɔɔ o chiɛi lemasaa niŋnda ni, le ma tunduŋ Hemaŋ o labɛŋgu niŋ le foofo o sɔla wo. Kɛ mi Mɔdikai kɛɛ kpoŋ le keŋ tosaa, nduyɛ mbo chɔm saboo maa Chuunɔɔ o wa ni. (Ɛsita 3:1-4) Nyɛ Mɔdikai tosa hoo wo ndoo tɔlnuŋ o chaŋyɛi nduɛi niŋ, maa Chuunɔ ndoo yɔŋguŋ o Chɛhowa Mɛlɛka lo a kɔllo kpou wo o wa ni. Ndoo sina maa tundɔŋndo Hemaŋ o labɛŋgu niŋ hiou tundɔŋndo wanaa nɔ tɔɔ bɛndoo o chieeŋndo choo wo o labɛŋgu niŋ, mɛɛ Isɔluɛi ndaa tosa o paandoo niŋ yɛ. Mi ndaa chɛl le hei tosaa te waŋndo ndoo nɔ pɛ foofo bɛndoo maa Masa. (2Sa 14:4; 18:28; 1Ma 1:16) Kɛ a Hemaŋ okɔɔ ndu ndu, Mɔdikai ndoo nɔ sabu kɛndɔɔ le kiɔɔ keŋ tosaa. Amalɛkaitiinɔɔ Hemaŋ o wa ni nduyɛ, mi Chɛhowa dimi maa o cho wa sɔŋgɔɔ a Amalɛkaitiiya “le fɛɛŋ a fɛɛŋ” (Ɛs 17:16; tofa HEMAŊ.) Le Mɔdikai ndu, lo lechoo ndɔɔ o Chɛhowa lo ndoo hiou kɔllo handɔɔ choo, mbo hiau sɔɔŋ lemasaŋ.
it-2-E 431 ¶9
Mɔdikai
Ma Soliŋ Ndu Kpeku le Isɔluɛiya Chiindiaa. Ma yonda le ma diu Chuuwaa kpou o lɛŋii balu masaa ve o ba bɛŋgu. Le hei, mi Mɔdikai laalaŋ maa le mɛɛ Ɛsita cho niŋ o chiɛi leMasaa niŋ yɛ, maa teleŋndo hoo kpeekpei o nɔla ni mbo chiindiaa Chuuwa. Mbo chɔm Ɛsita kalaŋ bɛndu ndoo nɔ wo, nduyɛ mbo ke ndu nɛi chɔmaa le mbo nyuna masaa le malaa. Mi che bɛɛ hei wa yoomu ndɔɔ luei o kpundɔɔ niŋ, kɛ mi Ɛsita chɛl le nɛi chɔmaa hoo tolɔɔ kɔɔli.—Ɛsita 4:7–5:2.
ia-E 133 ¶22-23
Mbo Sim Yi le Wanaa Mɛlɛkaa
22 Mi Ɛsita tambu ndɔɔ kɔl mɛɛ o tuei yooŋgoo hoo. Nduyɛ mi hei luei laalaŋ ndɔɔ o tofa kala kalaa bɛŋgu. Siooŋnde wa ndu a mɛɛ o mulul Mɔdikai yɛ. Mbo yiyalaŋ ndu a sawa masaa ndoo dɔu wo okɔɔ. Maa mɛɛ mi masaa veelu num te o cho koŋ te, a kuɛ pɛ a sɔla piɔmndo. Mɛɛ dɔɔ mi masaa yulul num tinda ndɔ leMasaa koŋ tosa ni ma wa yoomu. Baa Ɛsita ndoo nɔ pa saboo le mi masaa ndoo tuiinuŋ ndu inyɛi, taama taama mɛɛ Vasita kɛɛ veelu masaa veelu ndu wo? Mi Ɛsita dimul Mɔdikai maa o chua niŋ palɛi 30 masaa veelu wɔ ndu le. Yiyaŋndo o sɔɔŋ muŋ choo tosa ni mbo kiisaŋ te masaa tuiinuŋ niŋ ndu pɛ inyɛi.—Ɛsita 4:9-11.
23 Mi mulu Mɔdikai mulu Ɛsita wo chɔɔlu laalaŋ ndɔɔ kindi. Mbo dimul ndu maa te o tosa nyɛ o nyɛ le Chuuwa chiindiaa le, malaa nɔla mbo fula naa cheleŋ le nda chiindiaa. Mɛɛ wanaa wa nda nyɛpalaa tuisioo choo wa wa tau yɛ, tiindaŋ yɛɛ kpeekpei ndoo nɔ yɛ maa o cho fula o suɛi keŋ niŋ? Mi Mɔdikai chɔm laalaŋ ndɔɔ o Chɛhowa niŋ maa fɛɛŋ bɛɛ o mel wanaa nduaa le, nduyɛ maa peeloo o peelu diomnde ndɔleŋ mɛyaaleŋ ni. (Chɔ 23:14) Mi Mɔdikai nyuna Ɛsita aa: Nɛi sina yɛ “kɛlɛŋgaa mbo wa dɔɔ maa le hei ŋ simnuŋ dɔɔ lanɔɔ masa bɛndoo a teleŋndo hoo ni” (Ɛsita 4:12-14) Baa Mɔdikai cho wana tamasi kɛndɛ o naŋ tual kɔɔli wo le? Mbo tiindaŋ Chɛhowa Mɛlɛka a kɔllo ndɔɔ kpou. Num yɛ?—Pulɔ 3:5, 6.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
kr 160 ¶14
Chɔulaba le Hɛnɛkɛyɛi Naŋ nɔ le Chɛhowa Piɛiyo Wo
14 Maa Ɛsita nda Mɔdikai o paandoo niŋ, mi wanaa Chɛhowaa bɛɛ chɔulaba le di nda nɔ le Chɛhowa piɛiyo wo a mɛɛ o dimul nda le ma piɛi ndu yɛ. (Ɛsita 4:13-16) Baa num bɛɛ nɔla pa ma tosa nyɛ pilɛ koŋ? Ei. A nɔla ma piɛi le puaapiliaa a ndepiliaa numnda a cho suŋ suŋ o kuunaa bɛŋgu le Chɛhowa piɛiyo wa. Piɛile waa nuaa nɔ kpaayaa nduyɛ le tiuba mi le mala puaapiliaa a ndepiliaa cho o tɔɔndaŋndo bɛŋgu wa, a a nda cho nyɛpalaa tuisioo choo wa. (Nuawɔ Chemisi 5:16) Baa mi Chɛhowa muli pa piɛile waa nuaa? Batiuwaa nda sɔla o toŋgola kialaa ŋyama laŋ niŋndaŋ chɔm kɛsɛ maa mbo muli piɛile waa nuaa.—Hibuluiya 13:18, 19.
TAPIOO 18-24
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSITA 6-8
“Nyɛ Naŋ Pɛɛku O Suukaŋ Kɛndɔɔ Niŋndo”
ia-E 140 ¶15-16
Mbo Tosa Ndi a Taasioo, Kɔl Simulaa, Nduyɛ Mbo Soliŋ Sala
15 Ɛsita wana biuwaŋndo o wa ni. Nduyɛ o wa chumndo le teleŋ o bɛnda mbo nyuna masaa le malaa wo. Ma ke Hemaŋ teleŋndo le mbo tuu ndupila sooŋndo. Baa o cho Chɛhowa le tosa mi masaa sina a hei okɔɔ le? (Pulɔ 21:1) O cho fuule Diom Mɛlɛkaa dɛɛniaa naa le miŋ hiou lachi a ‘chumndo le’! (Nuawɔ Makal 7:7) Te ŋ chum pɛ Mɛlɛka, miŋ saaluŋ maa mɛɛ o soliŋ bahawɛila naalaŋ yɛ ve bɛɛ mɛɛ naŋ yiyaŋ a laŋ okɔɔ yɛ le.
Mbo Suaa a Kɔl Simulaa
16 Mi Ɛsita tosa nyɛ mɛɛ masaa saŋga a ndu biuwɔŋndo le mbo dimul ndu nyɛ o tosal ndu wo. Le hei a teleŋ diiŋ ndɔ nda kuɛ nyɛdiaa dioo wo, mbo dimi ndu nyɛ o nyɛ wa yɔŋnɔŋndo. Kɛ vɛɛ o tosa yɛ hei? Mi masaa kendu dioo le mbo nyuna vɛlɛ nyɛ o tosal ndu wo. (Ɛsita 7:2) Mi ‘teleŋndo fuuluu niko le mi Ɛsita soo.’
ia-E 140 ¶17
Mbo Tosa Ndi a Taasioo, Kɔl Simulaa, Nduyɛ Mbo Soliŋ Sala
17 Yiyaŋndɔ mɛɛ Ɛsita wa piɛileŋ o Mɛlɛka ndɔɔ lo o kɔl niŋ yɛ tuupa mbo suaa diomndaŋ ndaŋ aa: “Oo Masa bɛndoo, te a hini kɔl a ya pɛ nyɛ kɛndɛ kɛndɛ, nduyɛ ma naŋ kɔl le ma tosal la nyɛ ya I yeema wo pɛ, mɛɛ yandii masaa, chiindiaa yoomu nuu, a yoomula wanaa niaa.” (Ɛsita 7:3) Sinapɛŋgu maa ndoo nɔ bɛɛleŋ a mɛɛ masaa ndoo kilu yamɛi o nɛi o bɛnda a ndu wo yɛ. Vɛɛ Ɛsita wa yɛ teŋgeŋ a Vasita lanɔ tase masaa ndoo nɔ, kɛ mbo tusi ndu siombulaŋ ndo. (Ɛsita 1:10-12) I hiou kpou ve, Ɛsita ndoo pɛɛsa masaa le mɛɛ ndoo tiindaŋ Hemaŋ yɛ le. Kɛ mbo nyɔɔlu masaa le mbo chiindiaa yoomu ndɔɔ.
ia 141 ¶18-19
Mbo Tosa Ndi a Taasioo, Kɔl Simulaa, Nduyɛ Mbo Soliŋ Sala
18 Mi kɔndɔfillo bii masaa a nyɛ Ɛsita nyuna le ndu wo. Nɛɛnɛ kɛɛsiaa yɛ le yoomu lanɔɔ masaa lueiyo o kpundɔɔ niŋ? Mi Ɛsita hiau lachi a suɛi aa: “Ya ni, wanaa niaa ni, yoomula naalaŋ la cho niŋ la pisiaa chi. Te ndoo oo wa pɛ maa kɛɛsiaa koni nda aa kɛɛsiaa le naa pisioo o chɛleŋ niŋ, wana pɔnɔ ni, wana lanɔ ni, I ve bɛɛ num dimul a ndi okɔɔ le, o cho bɛɛ suɛi wana aa yɛi masaa ikɔɔ le wa keŋ te. Kɛ, a kɛɛsiaa le ma diu naa ma basu naa tɛɛ.” (Ɛsita 7:4) Mbo chɔm kɔl simulaa le bahawɛi ndɔɔ chɔmndo, mbo hiau lachi a dimioo aa te ndoo oo wa pɛ maa kɛɛsiaa koni nda aa kɛɛsiaa le naa pisioo o chɛleŋ niŋ ni o cho suɛi wana aa yɛi masaa ikɔɔ le. Nduyɛ te masaa ndoo tosa isɔɔ a ndi okɔɔ le I wa ndu paaliaŋ tau.
19 Tamasi Ɛsita wo pɛɛku naa le miŋ nɔ kaa le nyɔɔ lambaŋndo tosaa. Mi suliŋndaŋ ndaŋ bɛɛleŋ, biuwɔŋndo, a kɔl simulaa malaa naa tau o yɔŋ bɛɛ miŋ nɔ bahawɛi kala kalaa a wana naŋ kaala wo ɔɔ wana cho o masaleŋ choo wo.—Pulɔ 16:21, 23.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w06-E 3/1 11 ¶3
Nyɛ Naŋ Pɛɛku o Yau Ɛsita wo Niŋndo
8:17 O nɛi kuɛɛ niŋ wanaa bɔɔbɔɔ “siiŋguu yɛ ndapila Chuuwa”? Mi Paasiaŋaa bɔɔbɔɔ ve ŋChuu le wa simnuŋ Chuuwa. Kanifuule a wa yiyaŋndo maa yamɛi nda kelu ve chɔm maa Mɛlɛka wa Chuuwa kɔɔli. Sawa mandaa pilɔɔ hoo kpe cho a yilaŋii cho peelɔŋndo mi wa o yau Sɛkalaya wo niŋndo ni. O dimi aa: “A teleŋ koŋ, waŋnda a fula niŋ ŋwaŋ tɔ a sim le lɛŋnde kpou a kaalaŋ kpou wa, ma huŋ saa Chuunɔɔ opilɛ domaa a makɔɔ, ma dimul ndu aa ‘yandii, ŋ kɔŋnuŋ latulu naa nyaa naa ŋ cho kɔlaŋ nda, fondole, ŋ tuei maa Mɛlɛka cho nya Chuuwa kɔɔli.’”—Sɛkalaya 8:23.
TAPIOO 25–SAA 1
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSITA 9-10
“Mbo Soliŋ Kpaaya Ndɔɔ Kpeku le Wanaa Nduaa Malaa”
it-2-E 432 ¶2
Mɔdikai
Mi Mɔdikai simnuŋ masa diiŋ ndɔɔ nduyɛ mbo miiŋgu o foofo Hemaŋ ndo, okoŋ mi masaa ke ndu kelɛi nduɛi isuei. Mi masaa ke ndu vɛlɛ dioo le suei pilaa o yaula lelɛŋndaŋ choo. Okoŋ kɔɔli, mɛɛ masaa ke Ɛsita chiɛi Hemaŋ ndo mbo dimul Mɔdikai le mbo wa ndu chilaŋ. Mi Mɔdikai soliŋ kpaaya masaa ke ndu wo kpeku le di Chuuwa nɔ le ma chɔulaba le ndapila wo. Nduyɛ suɛi kɔl kɛndɛi pila wa hei le nda ni. Mi wanaa wa o lɛŋnde leŋ niŋnda a bɔɔbɔɔ siiŋguu ndapila Chuuwa. Nduyɛ o malɔ tɔ a leyaa o paŋgii Ada ve niŋ, mi paaleŋ le fuuluu le mi sawa nda dɔu wo kandu wallo. Chuuwa wa niŋ a bɛɛndiaŋnda. Mi waŋ bɛnduaa sim nda kɔɔli le mɛɛ Mɔdikai ndoo nɔ foofo bɛndoo yɛ. Ma chɔɔlu vɛlɛ paale cheleŋ le sɔŋgɔɔ hoo. Mi Chuuwa diu yaamɔɔwaa ndaa o paasiaa niŋ hiou 75,000, nduyɛ puaa tɔ wa Hemaŋ nda bɛɛ wa nda tɛɛŋ. (Ɛsita 8:1–9:18) Mi Ɛsita chɛl kɛɛsiaa Mɔdikai kɛɛsiaa le ma wa loonɔŋndo a dunyɛi hei iwɔsi o iwɔsi o paŋgii Ada ve niŋ mallɔ 14 a 15 o “paale Puluimndeŋ choo.” Le mi ndaa wa a kɔl kɛndɛ, mi ndaa keŋnaŋ nyɔɔŋ, nduyɛ mi ndaa mala vɛlɛ wanaa tambɛiya. Mi Chuuwa chɛl le chuauwaa ndaa dimullo a ndi okɔɔ, nduyɛ a wana o wana siiŋguu ndapila Chuuwa. Mɛɛ Mɔdikai wa wana diiŋ ndɔɔ o Masaleŋ choo yɛ, mi Chuuwaa ndaa yɔŋguŋ o Mɛlɛka lo wa ke ndu bɛɛleŋ tau, nduyɛ ma hiau lachi a wallo tosaa le ndapila.—Ɛsita 9:19-22, 27-32; 10:2, 3.
it-2 716 ¶5
Puluim
Saboo. Mi wanaa suaa a yooŋgulaŋ okɔɔ wa suaa a dunyɛi paale Puluim Chuuwa bii o palɛi nɛi hei niŋndo okɔɔ maa, teŋgeŋndo cho tau kanifuule mɛɛ ndaa tosa ndu paandu o nɛi iMɛlɛkayaa choo yɛ, o cho lende le nda cho dunyɛi hei hau biyɔɔ le. A chɔɔlu niŋ hau yɔŋ tau o di biiloo niŋ. Nduyɛ o cho lende le ndaa kandu dunyɛi hei biiloo le. Wanaa ndaa piɛi Chɛhowa Mɛlɛka tonyaa wa Mɔdikai nda Ɛsita wa niŋ, nduyɛ le ndu bɛɛleŋ kioo ndaa tosa dunyɛi keŋ ni. Chɛhowa ndoo nɔ ni mi ndoo sɔla saŋgalaa le chinda Chuuwa ndaa sɔla koŋ a boondii keŋ ndo ni, kanifuule le mɛɛ Mɔdikai hiou lachi a lo lechoo wo chɔmndo maa wana ndoo yɔŋgu o Chɛhowa lo wo yɛ. Naapum Amalɛkaitiinɔɔ Hemaŋ wa ni, lɛŋnde Chɛhowa ndoo handu sendioo choo le leŋ tɛɛmbuuwo leŋ. Le mɛɛ Mɔdikai ndoo nɔ bɛɛleŋ le Chɛhowa yɛ tosa ni, mbo kɛɛ le sawa nda dɔu le Hemaŋ tundɔŋndo o labɛŋgu niŋndo diikɔŋndo. (Ɛsita 3:2, 5; Ɛs 17:14-16) Diomnda Mɔdikai ndoo dimul Ɛsita laŋ laa chɔm maa, ndoo nɔ tiindaŋndo o wana nɔ kpaaya kpou kpou wo niŋ le Chuuwa chiindiaa. (Ɛsita 4:14) Nduyɛ sum Ɛsita ndoo bii tuupa mbo kuel Masaa wo, nyɛ o nyuna le ndu wo, dunyɛi nyɛdiaa bɛndoo, chɔm maa ndoo yeema malaa Chɛhowa o ba.—Ɛsita 4:16.
cl-E 101-102 ¶12-13
‘La Tol Tamasi Mɛlɛkaa Kɔɔli’ a Mɛɛ Nya Soliŋ Kpaaya Nyaa Kpeku Yɛ
12 Chɛhowa ke naa bɛnduaa kundaa le ma chua chilaŋ o kunda leKilisiɔŋndo niŋ. (Hib 13:17) Puaa suliŋ haa wa nɔ ma soliŋ kpaaya Mɛlɛka ke nda wo kpeku, le ma ke saa nduaa mala nda yeema wo, nduyɛ ma manda nda nyɛkɛndɛi. Baa a nɔ pa ma soliŋ foofola nda nɔlaŋ kpeku, le chaaŋaa ndaa laalaŋnda nyɛpalaa tuisioo choo? Sako bɛɛ! Bɛnduaa kundaa nɔ ma nɔ yiyaŋ kpeŋ kpeŋndo, nduyɛ ma chɔm kaa tuisiŋndo le kalaŋ nda nɔ le chilaŋ chuaa o kunda leKilisiɔŋndo niŋndo. (1 Pitɛ 5:2, 3) Mi Baabuiyo dimul wanaa cho chilaŋ chuaa wa aa: “La manda kunda Mɛlɛkaa, o ndupila pendu kpali a kooma Po ndɔɔ waŋ ndo.” (Walta Kiilaa 20:28) Le saboo hoo kpeekpei nda ni ma bii saa kɛ kɛ o nɛi kaalaa niŋ ni.
13 Ŋ tuuwɔ tamaseliiyo hoo. Chaŋ num kpɛɛluŋndo ke num nyɛm kɛŋ o handu kɔllo choo woŋ le ma kɛsul ndu. Nduyɛ a sina maa chaŋ num koŋ o saŋga tau le muŋ sɔlaa. Baa keŋ nyindu num le ma tosa nyɛ o nyɛ ŋ tiuba le muŋ biyɔɔ nyɛkɛndɛi le? Nyɛ pilɛ koŋ kpe Mɛlɛka ke bɛnduaa kundaa ni, le ma chua kalaŋ o ke nda wo o sɔvɛ, le saa nduaa cho o kunda lekilisiɔŋndo niŋnda biyɔɔ nyɛkɛndɛi. (Chɔŋ 21:16, 17) Chɛhowa che bɔɔ saa nduaa a sɔvɛ, nduyɛ le sabu koŋ kpeekpei o pendu nda a kooma Po ndɔ pilɛ o kaala tau wo Chiisu Kiliti ni. Chɛhowa ndoo tiuba mi ndoo kɛɛ le nyɛ baa kala waa nuaa soliŋndo kpeku le saa nduaa baŋaa. Lelaŋ bɛnduaa kundaa tusiŋ nda nɔ ma kɛsiŋ hei o kɔl, le saa nduaa biyɔɔ nyɛkɛndɛi.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w06-E 3/1 11 ¶4
Nyɛ Naŋ Pɛɛku o Yau Ɛsita wo Niŋndo
9:10, 15, 16—Mi che bɛɛ mi masaa ke Chuuwa dioo le waŋnda tɛɛmbuuwo nduyɛ ma chua nyɛm ndaŋ, kɛ le yɛɛ a chue nyɛm ndaŋ kiɔɔŋ te? Saboo wa ni le yoomula ndalaŋ chiindiaa nda wa chɔulabaa ni, kɛ o cho le ma sul te.
SAA 2-8
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHOOBU 1-3
“Hiau Lachi a Kaala Kpeekpei Ŋ nɔ le Chɛhowa wo Chɔmndo”
Tol Tamasi Nuuwa, Daaniɛɛ, a Choobu wo Kɔɔli le Tiindaŋndo Dɔwɔɔ o Mɛlɛka niŋ a Ndu Diikɔŋndo
16 Ɔɔ simultaŋ latiŋ la komal Choobu laŋ? Mi siŋgaŋnda bɛndulaŋ la komal Choobu o yoomu ndɔɔ niŋ. O kandɔŋndo, ‘ba paaleŋ le chaŋndo kinɛi Choobu ndoo hiou sul kpou.’ (Choobu 1: 3) Wana sulaa pila o wa ni. Wanaa bɔɔbɔɔ ndaa sina ndu nduyɛ mi ndaa ke ndu bɛɛleŋ tau. (Choobu 29:7-16) Kɛ a koŋ kpou, Choobu ndoo yiyaŋ maa o cho wana sɔvɛ mbo hiau acheleŋnda, ɔɔ o heuba a Mɛlɛka le le. Ŋ sina hei kanifuule, mi Chɛhowa veelu ndu aa, ‘buɛi ndɔɔ.’ Nduyɛ mbo dimi vɛlɛ a ndu okɔɔ aa, “O cho sakpo ya Mɛlɛka o hɔl, o nɔ bɛɛleŋ le ya tau tau, nduyɛ o tosa yɔŋ wɔɔŋ o yɔŋ wɔɔŋ te.”—Choobu 1:8.
17 Kɛ mi yoomu Choobu wo kpou siŋgaŋ o le pilɛ niŋ kpe. Mi nyɛ o nyɛ hialuŋ ndu, nduyɛ mbo tambu kɔllo tau okoŋ, mbo yeema piɔmndo. Ŋ sina niŋ hau maa Setana ndoo chuu Choobu bahawɛilaŋ ni. Mbo dimi maa o cho a kɔl te Choobu cho Chɛhowa piɛiyo le. (Nuawɔ Choobu 1:9, 10.) Chɛhowa ndoo chue sɔɔŋ wɔɔŋ Setana hɛɛnduu ndu choo woŋ maa suɛi lamamɔɔ le. Kɛ mi Mɛlɛka ke Choobu fondaa le mbo chɔm lo lechoo ndɔɔ o ndu lo, nduyɛ maa le mɛɛ o kaalaa ndu yɛ o cho ndu piɛiyo ni.
Lo o Pimbi Num Simiaa Choo!
10 Vɛɛ nyɛ Setana dimi a Choobu okɔɔ wo piiliaŋ yɛ num? O dimi niŋ, Setana dimi maa a kaala Chɛhowa Mɛlɛka kpeekpei le, nduyɛ maa a cho ndu pɛŋgi piɛiyo le yoomu numndo piŋioo. O dimi vɛlɛ maa a nɔla ma lo o pimbi num simiaa choo le. (Choobu 2:4, 5; Sɔɔŋ. 12:10) Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ a hei? Baa hei pala num tau le? Kɛ a koŋ kpou, yiyaŋndɔ a hei okɔɔ. Chɛhowa nɔ tiindaŋndo o num niŋ tau, okoŋ mbo ke num dioo le ma chɔm pimbi num simiaa. Chɛhowa cho Setana chɛlɔɔ le mbo tofa pimbi simiaa numndo. O nɔ tiindaŋndo kɛsɛ o num niŋ maa a nɔla ma lo o pimbi simiaa numndo choo, nduyɛ ma siiŋguu Setana wana lachoowaa. Nduyɛ, o mɛi lediom maa o cho num mala le keŋ tosaa. (Hibu. 13:6) Nuawɔ se dikeŋnaŋ sɔvɛ le mi Kpuluŋgumaa le chieeŋndo tiindaŋ o num niŋ! A che le sabu pimbi simiaa cho nyɛ sɔvɛ bɛndu wo? O mala naa le choola Setanalaŋ kiɔɔ, miŋ toolu diola kɛndɛla Finya naa, nduyɛ miŋ chɛl masale ndɔleŋ. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le loo o pimbi naa simiaa choo?
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
Nyɛ Naŋ Pɛɛku o Diomnda Mɛɛlaala Chiisulaŋ Niŋndo
9 Yɛɛ Chiisu ndoo dimi yɛ? Tuupa mi mbo sɔla piɔmndo, mbo deŋi choo choo aa: “Mɛlɛka nuu, Mɛlɛka nuu, vɛ ya malɔɔ?” (Maa. 27:46) Baabuiyo chɔm naa le sabu kpeekpei Chiisu dimi diomndaŋ ndaŋ ndo le. Kɛ ŋ tofaŋndɔ nyɛ naŋ pɛɛku o laŋ niŋndo. O tasoo, mɛɛ Chiisu dimi diomndaŋ ndaŋ, mbo peelu huului dimiŋ o Sam 22:1 niŋndo. Nduyɛ diomndaŋ ndaŋ la chɔm vɛlɛ maa, Chɛhowa ve Po ndɔɔ manda teleŋ o wa piɔmndo sɔla wo le. (Choobu 1:10) Chiisu ndoo sina maa Chɛhowa chɛl ni, le mi yaamɔɔwaa nduaa tusi ndu nyɛpalaa choo haaa mbo sɔla piɔmndo, le halikpeŋ mbo chɔm maa o tiuba mbo lo o laalaŋ ndɔɔ choo mɛɛ mɛɛ sɔɔŋ wa. Nduyɛ wanachiee kɛ kɛ sɔla wɔ tofa waa lende le. Le handɔɔ lechoo, diomndaŋ ndaŋ la chɔm vɛlɛ maa, Chiisu ndoo tosa nyɛ o nyɛ wɔɔŋ le mbo sɔla piɔmndo le.
SAA 9-15
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHOOBU 4-5
“Wa Yekeŋ a Yooŋgula Lachoowalaŋ”
it-1-E 713 ¶11
Ɛlifaasi
O wa wana pilɛ o chaaŋaa yaawa Choobu wa tɛɛŋ. (Choobu 2:11) Fuulaa Tɛmaŋ chiee. O pulale Ebilahamndeŋ choo o fula ni, naapum wanayɛi Choobu ve o wa ni. Ndu a wanaa nda fula o pulale pilɛleŋ choo wa, mi ndaa kelu yoŋgaa a taasi ndaa nɔ wo okɔɔ. (Chɛlui 49:7) O wanaa yaawa kuɛ Choobu kɔllo dɛɛniaa wa tɛɛŋ, Ɛlifaasi wa wana sɔvɛ nduyɛ ndoo nɔ taasioo. Naapum ndu wa kaasoŋnɔɔ le nda kpou ni. O nda yaa tɛɛŋ ndu fɛŋ ndoo suaa ni, nduyɛ mi suɛi nduɛi dii bandu tau.
w05-E 9/15 26 ¶2
Soliŋ Yiyaŋ Wɔɔŋndo o Kɔl!
Ɛlifaasi ndoo nɔ taasi teŋgeŋndo, lelaŋ mbo dimi aa: “Mi hueiye i kei ya hɔlla hul fu. Mi tɔnyɔŋ ŋ choŋ ya lekɔɔ kpou, a siooŋii bɛnduii bii ya ve. Mi kindi le mi che nyɔɔ hoo, kɛ I bii ndu bila le. Nyɔɔ wa lende o meiyaa doŋ doŋ, mi tuɛi mi diomndo o nyuna aa.” (Choobu 4:15, 16) Nɛɛnɛ ndoo siŋga yɛ yiyaŋ Ɛlifaasi wo? Diomnda kɔndɔfilii dimiŋ ndaŋ, la chɔm kpendekele ni maa o cho Maalikɛiyaa diandaa Mɛlɛkaa le wa suɛi le. (Choobu 4:17, 18) Nyina wɔɔŋndo wa koŋ suɛi ni. Te ndoo yɔŋ pɛ aa maalikɛinɔ diandaa Mɛlɛkaa wa suɛi ni, mɛɛ le yɛɛ o kilul lɛ ndu nda chaaŋaa nduaa yamɛi maa a dimi choolaŋ a ndu okɔɔ? (Choobu 42:7) O kpeekpei niŋ, o kpaaya nyina wɔɔŋndo bɛŋgu Ɛlifaasi wa ni. Nyɛ o dimi wo chɔm kɛsɛ maa ndoo nɔ yiyaŋ iMɛlɛkaya le.
w10 2/15 19 ¶5-6
Kpakpala choola Setanalaŋ
Mi Setana soliŋ Ɛlifaasi kpeku, Choobu chaaŋaa ndaa yaa wa kuɛ ndu yilɔɔ wa opilɛ, le ndu dimullo maa wana chioo cho o sɔvɛ kposoŋ te. Nduyɛ mbo dimi a wana chioo okɔɔ aa: “ɔɔ niŋ nyaa yoomaa o toosiaa a ba ndɔɔ wo, nyɛ o toosiaa a puuloo wo,” Mi Choobu chɔɔlu dimi aa: “O kaaŋguaa a nɔla ma tɛɛmbuu wo? Wana chioo, mbo wa yoomu maa diilɛŋ, kɛ lɔɔpa mi paaleŋ le del o viŋnuŋ. O ve kɔl te, mi yoomu ndoo chuu le fɛɛŋ a fɛɛŋ.”—Choobu 4:19, 20.
O bolle Baabui le cheleŋ niŋ, mi Baabuiyo tuu naa a ‘kpɛɛnɛ puuluei’ keŋ sim ni maa a puuloo nda toosiaa kpɛɛnɔŋ ni. (2Kɔ 4:7) Mi biondɔŋnda naalaŋ vɛlɛ a haki naŋ nɔ wo tosa miŋ vi ŋdial. (Luo 5:12) Te o lo pɛ a naapila, ŋ nɔla miŋ simul Setana le. Kɛ maa Kilisiɔŋnda, ŋ nɔ wana mala naa wo. Mi che bɛɛ ŋ nɔ dialuŋ vilɛiyoŋ kɛ ŋ cho a sɔvɛ Mɛlɛka o hɔl. (Ai 43:4) I hiou kpou ve, Chɛhowa tiuba mbo ke wanaa cho ndu nyunaa wa nyina ndɔ diandaa. (Luk 11:13) Mi nyina ndɔ diandaa ke naa ‘kpaaya naŋ nɔ le wo’ le naa malaa miŋ biuŋ sɔɔŋ kindilaŋ Setana tusi naa choo woŋ. (2Kɔ 4:7; Flp 4:13) Te ŋ simul pɛ Setana nduyɛ miŋ “wa a kala poŋ o laalaŋndo choo” Mɛlɛka cho tosa miŋ sim yiŋ nduyɛ miŋ nɔ dialuŋ kalaŋ. (1Pi 5:8-10) Lelaŋ, ŋ nɔ lɛ miŋ nɔ isiooŋ le Setana nyinaa wɔɔŋndo le.
mrt-E 32 ¶13-17
Wa Yekeŋ a Yooŋgula Lachoowalaŋ
● Yaasiaa yooŋgu koŋ nduyɛ ma sina naa o fula wa
Yɛɛ Baabuiyo dimi yɛ: “La mɛɛndiaŋ nyɛ o nyɛ, mi la che te o bɛnda pɛ.”—1 Tɛsaloniaŋ 5:21.
Tuupa ma laalaŋ, ɔɔ ma yɔŋ yooŋgu kɛ kɛ, o yɔŋ bɛɛ aa yooŋgu waŋnda sina a ndu okɔɔ wo, ɔɔ o nda yonda o alaadioo choo wo, yaasiaa fɛlɛŋ te tonyaa I cho ni. Vɛɛ naŋ tosa yɛ hei?
Kindiŋ ma sina naa yooŋgoo fula wa. Mi wanaa hivi yooŋgulaŋ nda vɛlɛ a kɔɔnala cheleŋ, kɛɛsiaa le choolaŋ dimioo le halikpeŋ mi yulale ndaleŋ le hiou lachi, ɔɔ le yalale chieeŋndeŋ tooloo. Te a tuei pɛ yooŋgoo, kindiŋ ma nyuna wanaa cheleŋ le sinaa tonya cho a ndu okɔɔ wo. Lepum, mi chaaŋaa naa heelu ɔɔ yɔŋ yooŋgula lachoowalaŋ o intanɛtiiyo choo a ve pɛŋ o sina choo le. Lelaŋ, le ma laalaŋ a yooŋgula waa nuaa mɛɛ ma yaasiaa ma sina naa yooŋgu koŋ chɛŋ nda.
Yaasiaa fɛŋ ma sina tonya cho a yooŋgu koŋ okɔɔ wo. Tofa le sinaa paale yooŋgu koŋ fula leŋ, nduyɛ ma nɔ sabula kpeekpeila chɔm maa, tonyaa nyɛ nda dimi wo cho ni wo. Wa yekeŋ te waŋndo tɛɛsiaa pɛ yooŋgu kendu bila biyɔɔ wo o nɛi tɛtɛlɔɔ choo, ɔɔ ma tɛɛsiaa ndu le halikpeŋ te waŋnda tuei ndu pɛ, a tambu kɔl nduyɛ mbo nyindu nda le nyɛ tosa.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w03-E 5/15 22 ¶5-6
Sim Nyɛkɛndɛ yi le ma Sɔla Batiuwaa le Nyaanɔŋ ŋ Cho le Yoomoo wo
Waa wanaa laalaŋaa cho Chɛhowa piɛiyo chieeŋndo balɔɔ silɔ wa tɛɛŋ, mala naa miŋ sim yi o laalaŋ naa choo. Nuawɔ se sala bɛndu le waa a puaapiliaa a ndepiliaa naa cho kaalaa chɔmndo chieeŋndo balɔɔ silɔ wa tɛɛŋ! (1 Pitɛ 2:17) Mi hei tosa miŋ nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a chaaŋaa naa laalaŋnda.
Ŋ tofaŋndɔ nyɛ mala Choobu wana sakpo wo. Mi Ɛlifaasi hiŋ Choobu kɔllo dɛɛniaa o nɛi wɔɔŋndo choo wo bɛɛ cha maa hei cho tonya. Mbo dimi aa, “Te waŋndo ndu oo benduŋ pɛ mbo del, num num oo miŋgi ndu o nɛi ni. Wanaa ndaa aa nɔ lɛ mayoomu oo mayoomu le wa, ma miŋgi nda simi yi.” (Choobu 4:4) Vɛɛ naa bɛɛ cho yɛ hei tosaa? Naa a pilɛŋ pilɛŋnda nɔ kalaŋndo, le puaapiliaa a ndepiliaa naa mala le ma hiou lachi a biuwɔŋndo o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. Mɛɛ naŋ cho nda biyɔɔ yɛ cho chɔm niŋ maa, ŋ cho nyɛ dimiŋ hoo wo dɔwɔɔ o wali niŋ. “La mala wanaa nɔ kpaaya o kpaaya le wa, mi la luei nda yoomuaŋ. Wanaa nɔ dialuŋ kala le wa, la mala nda mi la tosa ma sim yi.” (Aisaya 35:3) Baa o bɛnda ma kɛsi kpeleŋndo, le chaaŋaa num maa laalaŋnda yoomuaŋ lueiyo, a nda kɔllo dɛɛniaa teleŋ o teleŋ nya wa pɛ diompilɛ le? (Hibuluiya 10:24, 25) Chandu nda a nda diomnda kɔl dɛɛniaalaŋ dimullo le ma hiou lachi a sɛmbɔɔ dɔwɔɔ o Chɛhowa piɛiyo niŋ, nduyɛ hei tosaa mala nda le ma sim yi le fanda cho nda lachi wo sɔlaa.
SAA 16-22
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHOOBU 6-7
“Te A Yiyaŋ Pɛ Maa A Tiuba Ma Biunuŋ Sɔɔŋ Kindilaŋ Cho Num Komallo o Yoomoo Niŋndoŋ Te”
w06-E 3/15 14 ¶10
Nyɛ Naŋ Pɛɛku o Yau Choobu wo Niŋndo
7:1; 14:14—Yɛɛ diomnda ndaŋ “Wali kala kalaa” ɔɔ “nyɛkindilaa” sim yɛ? Mi sɔɔŋ kindila wa Choobu choo woŋ tosa, mbo tuu muŋ a wali kala kalaa. (Choobu 10:17) Teleŋ waŋndo chua o sɛiyo niŋndo, chɔŋ a teleŋ o vi wo haaa mbo huŋ sɔla fulasɛiniŋndo, nyɛ cho naa kueiyo cho koŋ ni, le sabu koŋ Choobu tuu teleŋ koŋ ni a nyɛkindilaa wa naa choo wo.
“Mi Chɛhowa Piŋi Wanaa Cho a Kɔlta Tambɛilaŋ Nda”
YOOMU wanachioo o bendu hau le nduyɛ, ‘nyɛpalaa komal naa o yoomoo niŋndo o cho bɔɔ.’ (Choobu 14:1) Lelaŋ te ŋ yiyaŋ pɛ lepum a hei okɔɔ, miŋ tambu kɔl tau. Mi buɛiyaa Chɛhowaa a bɔɔbɔɔ o sindɔɔ niŋ bɛɛ nɔ yiyaŋ waa nuaa. Mi apum yeema pɛŋ piɔmndo. (1 Masaa. 19:2-4; Choobu 3:1-3, 11; 7:15, 16) Kɛ teleŋ o teleŋ ndaa tambu pɛ kɔl, mi Chɛhowa ndoo luei nda yoomuaŋ nduyɛ mi ndoo dɛɛniaa nda kɔltaŋ. Kanifuule, ndu wa Mɛlɛka ndaa tiindaŋndo ni. Mi Chɛhowa chɛl ma poonyiaa sɔɔŋ ndaŋ o Baabuiyo niŋ le naa pɛɛkoo nduyɛ, miŋ sɔla kɔl dɛɛniaa leniŋ.—Luomaŋ. 15:4.
g-E 1/12 16-17
Te a Yiyaŋ pɛ Maa a Tui lɛ ba le ma Biunuŋ te
Mi che bɛɛ mi sɔɔŋ palaŋ komal naa woŋ tosa miŋ wa buulaŋndo, kɛ ŋ loonuŋ maa ŋ cho kpeele le. Nduyɛ i cho suɛi imɔnɔ le sinaa maa wana o wana cho hau sɔɔŋ palaŋ muŋ biuwɔŋndo. Mi Baabuiyo dimi aa: “nyɛm Mɛlɛka toosiaa woŋ kpou cho kuŋndaŋ a saŋgaa, nduyɛ miŋ wa o nyɛ nɛiyaa niŋ.” (Luo 8:22) Teleŋ naŋ wa o bahawɛi kala kalaa niŋndo miŋ yiyaŋ maa ŋ cho fula leniŋ te, kɛ mi bahawɛi koŋ kandu fulaa o pɔmpɔmbɔ mɛɛ teleŋndo hau fau. Mɛɛ yɛɛ mala naa suŋ suŋ?
Dimul chaŋ num kendu o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, nduyɛ ma tiindaŋ ndu wo a mɛɛ ŋ cho sinaŋndo yɛ okɔɔ. Mi Baabuiyo dimi aa: “Chaaŋ num ya naaŋaŋndo ndu, kaalaa o kaala num le teleŋ o teleŋ ni. Kɛ wana numndo ndu, te a sɔla dɛnɛ palaa pɛ, dɛnɛ ndɔ palaa o wa ni.” (Pulɔ 17:17) Mi Choobu, wana kɛndɛ Baabuiyo soo a ndu okɔɔ wo chɔm acheleŋnda a mɛɛ o wa sinaŋndo yɛ. Mɛɛ o yiyaŋ a diom o dimi hoo wo “I saŋga a yoomoo,” mbo hiau lachi a suɛi aa: “Lelaŋ ŋɔɔchiaŋ o ŋɔɔchiaŋ cho ya o kɔl a saŋga cho ya choo wo, I cho ŋɔɔchiaŋ.” (Choobu 10:1) Te a dimul pɛ acheleŋnda a bahawɛi cho num choo wo, mbo mala num ma pɛŋgi tiŋ buulaŋndo a ndu okɔɔ.
Chɔm Mɛlɛka mɛɛ ŋ cho sinaŋndo yɛ o piɛileŋ niŋ. Apum yiyaŋ maa piɛileŋ le cho ko nyɛ tosa miŋ naŋ kɔllo wo le, kɛ mi Baabuiyo dimi o Sam 65:2; niŋ maa, Chɛhowa cho wana “muli piɛileŋndo ni.” Nduyɛ 1Pi 5:7 dimi maa, “o buulaŋ le nya.” Mi Baabuiyo chɔɔlu ndi kindila le sabu i cho suɛi sɔvɛ le Chɛhowa tiindaŋndo wo. Tofawɔ tamaseliilaŋ ndaŋ:
“Dɔu tiindaŋ numndo kpou o Mɛlɛka Yaawɛɛ niŋ. Tiindaŋ sina numndo le. O nyɛ o nyɛ ŋ wa tosaa niŋ, puɛɛnuŋ a Mɛlɛka Yaawɛɛ le. O nɔla mbo tosa mi nyɛ o nyɛ wa o kɛndɛ a num.”—PULƆWAA 3:5, 6.
“Wanaa nɔ bɛɛleŋ le num nda, ma ke nda nyɛ o nyɛ nda hauba, nduyɛ ma tuei piɛileŋ ndaleŋ, ma chiindiaa nda.”—SAM 145:19.
“Tiindaŋ naŋ nɔ o ndu niŋndo cho ni maa, nyɛ o nyɛ naŋ nyuna ndu pɛ mbo chɛlaŋ a hɛnaŋ ndɔɔ, nilaŋ o yaŋ naa ni.”—1 CHƆŊ 5:14.
“Wana dɛnɛ wɔɔŋndo, waa Mɛlɛka Yaawɛɛ o wa a ndu landaŋ ni. Kɛ wana tonyaa ndu, tueiyɔɔ Mɛlɛka tuɛi piɛile ndɔleŋ ni.”—PULƆWAA 15:29.
Te a dimul pɛ Mɛlɛka a nyɛpalaa cho num choo wo okɔɔ, o cho num mala ŋ yeema wo ke. Le sabu sɔviɔɔ hoo Baabuiyo ke naa kɔl dɛɛniaa ni maa, naŋ “dɔu tiindaŋ naa o Mɛlɛka niŋ le teleŋ o teleŋ. La chɔm ndu bala nyala hawɛilaŋ kpou.”—Sam 62:8.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
Nyɛiyii Waŋndo Nɔla Mii Bii Num te A Sina pɛ Bahawɛi Ndɔɔ
10 Ŋ nɔla miŋ tol tamasi Chɛhowaa kɔɔli, te ŋ bii pɛ bahawɛila chaaŋaa naa laalaŋnda bila. Kindiŋ ma sina puaapiliaa a ndepiliaa numnda nyɛkɛndɛi. Keleŋa lakɔ o bɔŋaŋndo le baltaŋ dɔwɔɔ a nda nduyɛ te la mal pɛ lau le lakɔ le. Kɔ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a nda nduyɛ te o bɛnda pɛ, veelu nda o numndo bɛɛ le nyɛdiaa dioo. Naapum ma yiyaŋ maa ndepilɛnɔɔ pum holnuŋ wana le ɔɔ maa puaapilɛnɔɔ pum nɔ bɔɔ hɔlte nyɛm kiɔɔŋ. Ma tambu vɛlɛ dɔɔ kɔl le mɛɛ yuŋgoo pum keleŋa hunɔɔ o bɔŋaŋndaŋ te yɛ. Kɛ te a chua pɛ teleŋndo a waŋnda haa, a cho sina maa siɔmbulaŋ pila ndepilɛnɔ holnuŋ koŋ wana le wo nɔ ni. A cho vɛlɛ sina maa kɛndɛi pila puaapilɛnɔ koŋ bɛɛ nɔ ni nduyɛ maa, simulta kala kalalaŋ yuŋgu koŋ cho biuwɔŋndo ni. (Choobu 6:29) I cho tonya maa ŋ nɔ miŋ wa “sondolaŋ wouwo o sɔɔŋ” pilaŋ niŋ te. (1 Timo. 5:13) Kɛ o wa bɛɛ lende, ŋ nɔ miŋ kindiŋ le puaapiliaa a ndepiliaa naa sinaa a sɔɔŋ keeku niŋ nda choo woŋ.
SAA 23-29
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHOOBU 8-10
“Mi Kaala Lo Lechoo Chɛhowaa Manda Naa Ŋ Tul Choola Setanalaŋ Kɔɔli Le”
w15-E 7/1 12 ¶3
Baa Ŋ Tiu Pa Ba Mi Piɛi Mɛlɛka?
Mi sɔɔŋ kindilaŋ komal Choobu woŋ tosa ndi ikala le biuwɔŋndo. Ndoo nɔ yiyaŋ wɔɔŋndo o kɔl niŋ maa o nɔ laalaŋndo o ndu niŋ ɔɔ mbo nɔ bɛɛ laalaŋ o ndu niŋ te Mɛlɛka buulaŋ a keŋ te. (Choobu 9:20-22) Choobu ndoo che ndupila wana sandaa, mi wanaa cheleŋ yiyaŋ maa Choobu wa chuaŋnɔŋndo maa o cho wana sandaa mbo hiau Mɛlɛka.
Yɛɛ Kaala Chɛhowa Cho le Teleŋ o Teleŋndo Sim Yɛ le Num?
14 Mi kaala Mɛlɛka cho le teleŋ o teleŋndo manda naa o ndu piɛiyo niŋ. Mɛɛ Deeve wa piɛileŋ o Chɛhowa lo, mbo dimi aa: “Num cho naa niaa ya I viaŋnuŋ nda ni. Te kpundɔɔ hiŋ pɛ num manda ya ni. Te a baŋa yɛ ya pɛ, I chondu choo choo a kɔl kɛndɛ. . . . Wanaa dɔu tiindaŋndo o Mɛlɛka Yaawɛɛ niŋ nda, o kaala nda tau tau, nduyɛ o cho nda manda nyɛ yɔnuŋ nda le.” (Sam 32:7, 10) Mɛɛ kpaki kala kalaa wa chioo o balaa wo manda wanaa wa o chiee koŋ niŋnda yɛ, lende kaala Chɛhowa cho le teleŋ o teleŋndo manda naa ni, ŋ wou laba o sɔɔŋ tɛɛmbuu chaŋyɛi naŋ nɔ a ndu ve niŋ te. Le handɔɔ lechoo, mi kaala ndɔ cho le teleŋ o teleŋndo nyindu ndu le naa sɔɔŋguuwo ndu ikɛi kpɛɛluŋ.—Chɛlui. 31:3.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w10-E 10/15 6-7 ¶19-20
“Nɛɛ Tui yɛ ba Mbo Sina Yiyaŋ Chɛhowaa?”
19 Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ a mɛɛ “Chɛhowa yiyaŋ yɛ okɔɔ”? Ŋ nɔ miŋ chɛl mi Diom Mɛlɛkaa siɛɛnduu yiyaŋnda naalaŋ a mɛɛ naŋ bii yiyaŋ Chɛhowaa yɛ okɔɔ. Fɛɛŋ bɛɛ ŋ nɔ miŋ chɛl mi nyɛ naŋ tiuba le tosaa wo nyindu naa le Chɛhowa yamɛi kilullo a mɛɛ naŋ yiyaŋ ɔɔ tosa sɔɔŋ yɛ le. Mi Choobu dimi aa: “Te Mɛlɛka ndu oo wa wana chiee pɛ mɛɛ ya cho nuaa yɛ, I wa ndu diom muli, ŋ wa lakɔ o toŋgo kɔɔsɔɔ niŋ naa ndu mi naa ŋ kɔ kɔɔsa.” (Choobu 9:32) Maa Choobu te ŋ kandu pɛ yiyaŋnda Chɛhowalaŋ biyɔɔ bila, mi dimi a kɔl kɛndɛ aa, “Nduyɛ sɔɔŋ Mɛlɛka tosa woŋ, ŋ hiou bɛɛ muŋ, ŋ pɔmbɔŋ cho muŋ ni. Nyɛ pɔmbɔ koni naa ŋ tuei a sɔɔŋ bɛnduŋ o tosa woŋ okɔɔ ni. O nɛɛnɛ nɔla yɛ mbo sina mɛɛ kpɛ Mɛlɛka cho o bɛndu yɛ? Wana koŋ cho le.”—Choobu 26:14.
20 Te ŋ veelu pɛ diomndaŋ o Baabuiyo niŋ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te ŋ komal pɛ pulaleŋ kendu bila biyɔɔ leŋ, taama taama te o hiŋ pɛ a yiyaŋ Chɛhowaa okɔɔ? Te ŋ tosa pɛ yaasiaa a ndi okɔɔ miŋ seeluŋ muli kposoŋ te, miŋ che ndi maa tiindaŋ naa o Chɛhowa niŋ luɛi koŋ o tofaa bɛŋgu ni. Loonuŋ maa, mi nyɛ naŋ veelu diomnda choo wo, ke naa fondaa le miŋ chɔm laalaŋ naa o suliŋnda Chɛhowalaŋ choo. Ŋ nɔ mi wa wanaa tuisiaŋ le chɛlɔɔ maa, o cho nyɛ Chɛhowa tosa kpou wo le naŋ bii bila le. (Iki 11:5) Hei mala naa miŋ chɛl diomnda kiilanɔɔ Pɔɔl dimilaŋ. “Tɔɔmayɛi Mɛlɛkɛi, taasi ndɔɔ, a kɔl kalu ndɔɔ cho bɔɔ o bɛndu! Wana o wana sɔla sina pɛŋgoo a mɛɛ o tosa sɔɔŋ yɛ le, nduyɛ wana o wana nɔla mbo sina sabu o tosa muŋ lende wo le. ‘O nɛɛnɛ tiu yɛ ba mbo sina yiyaŋ Chɛhowa wo? Nduyɛ nɛɛnɛ nɔla yɛ mbo sila ndu?’ Ɔɔ, ‘O nɛɛnɛ fɛlɛŋ ke yɛ Mɛlɛka nyɛ, le halikpeŋ mbo miŋgi ndu o ba?’ Kanifuule, ndu toosiaa nyɛ o nyɛ ni, ndu nɔ nyɛ o nyɛ ni, nduyɛ ndu ke naa nyɛ o nyɛ fee ni. Saŋgalaa cho le ndu le fɛɛŋ a fɛɛŋ. Amiina.”—Luo 11:33-36.
SAA 30–BƐŊGUFƆNƆƆ 5
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHOOBU 11-12
“Nɛila la Yaa la Naŋ Sɔla Taasioo Nduyɛ Miŋ Sɔla Tɔnɔɔ Leniŋndaŋ”
w09-E 4/15 6 ¶17
Diola Chɛhowalaŋ la wa Filioŋ le Choobu
17 Yɛɛ mala yɛ Choobu le mbo lo o laalaŋ ndɔɔ choo? Tuupa mi nyɛpalaa komal ndu, ndoo nɔ niŋ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a Chɛhowa. Mi che bɛɛ ŋ nɔ sabu kpeekpei chɔm maa Choobu ndoo sina maa mi Setana simul Chɛhowa le, kɛ a koŋ kpou mbo lo o laalaŋ ndɔɔ choo. Mbo dimi aa: “I wu lende, I yaala ya pila maa I tɛɛmbuu isɔɔ o isɔɔ le.” (Choobu 27:5) Vɛɛ Choobu ndoo taŋgullɛ chaŋyɛi kpɛɛluŋ waa nuaa? Hei choŋnuŋ kpendekele, kanifuule ndoo kaala nyɛ ndoo tuɛi a mɛɛ Mɛlɛka ndoo bii wanayaŋ ndɔŋ, Ebilaham, Aase, a Chekɔpu yɛ. Nduyɛ mi Choobu pɛɛku tau a suliŋnda Chɛhowalaŋ okɔɔ, te ndoo mɛɛndiaŋ pɛ nyɛm o toosiaa woŋ.—Nuawɔ Choobu 12:7-9, 13, 16.
A Cho Numpilɛ Le, Chɛhowa Cho a Num Latulu
10 Bii puaapiliaa a ndepiliaa numnda ichaŋya. Bii wana o wana fee ichaŋya o kundaa niŋ, o yɔŋ bɛɛ mi la nɔ wɔsila pilɛ le ɔɔ mi la fula kɔɔlima pilɛ le. Baabuiyo dimi maa, ‘bɛnduaa masindiaa, kɔl kaloo pila nda nɔ ni.’ (Choobu 12:12) Bɛnduaa yuuwa bɛɛ tiuba ma pɛɛku tau feleŋguaa cho loo o laalaŋ ndaa choo wa o ba. Le tamaseliiyo, mi che bɛɛ Chonataŋ ndoo chuu Deeve o kɔɔ, kɛ keŋ kuuna nda waa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ te. (1 Saam. 18:1) Ma maaliaŋ vellaa velle o Chɛhowa piɛiyo niŋ, mi che bɛɛ ndaa nɔ bahawɛilaŋ. (1 Saam. 23:16-18) Mi liina, ndepilɛnɔ wanaa nduaa cho Chɛhowa piɛi le wo dimi aa: “Puaapiliaa a ndepiliaa naa cho ko maa wanaa velu naa wa ɔɔ pɔmbuaa naa a yemaa naa. Chɛhowa tiuba mbo soliŋ nda kpeku le ma ke naa mala naŋ yeema wo.”
11 Mii wa ikala le chaŋyaŋ sɛnɛiyoŋ sɔlaa, taama taama te a nɔ pɛ siɔmbulaŋ. Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Luatina sɔla simullo tau mɛɛ o wa tonyaa pɛɛkoo. Nduyɛ siɔmbulaŋ pila ndoo nɔ ni. Mbo dimi aa: “Mi sina kɛsɛ maa, yaa nɔ mi nyuna puaapiliaa a ndepiliaa o kunda naa niŋ le ma mala ya.” Mi i wa simullo le acheleŋnda bahawɛila naalaŋ chɔmndo. Kɛ ŋ nɔ miŋ loonuŋ maa mɛɛ naŋ suukaŋ fau a chaaŋaa naa a bahawɛila naalaŋ okɔɔ, lende koni naŋ sɔɔŋguu nda ikɛi kpɛɛluŋ ni. Mi chaaŋaa numnda yeema num kɔllo dɛɛniaa vɛlɛ a num malaa. Kɛ mɛɛ ma dimul nda a bahawɛi numndo okɔɔ malaŋ nda tosa ndi.
12 Nɛiyo opilɛ o mala naa le chaŋyaŋ sɔlaa wo cho kɔlaŋ o wali pollo niŋ a puaapiliaa a ndepiliaa naa ni. Mi Kalɔl naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo dimi aa: “I sɔla niŋ chaŋyaŋ kɛndɔŋ tau kanifuule, mi chua teleŋndo latulu a ndepiliaa o wali pollo niŋ a o sɔɔŋ iMɛlɛkayaŋ cheleŋ niŋ. Nduyɛ Chɛhowa soliŋ niŋ chaaŋaa niaa haa kpeku le ya malaa o wɔsiŋ hiou woŋ niŋ.” I cho suɛi sɔvɛ le miŋ nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a puaapiliaa a ndepiliaa naa teleŋ o teleŋ. Chɛhowa tiuba mbo soliŋ nda kpeku le naa malaa miŋ chɔulaba yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ, mɛɛ wanapilɛyɛi cho nuaa yɛ.—Pulɔ. 17:17.
it-2 1190 ¶2
Taasioo
Taasi iMɛlɛkayaa. Chɛhowa Mɛlɛka o ba naŋ sala taasi kpeekpeiyo ni, “Mɛlɛka nɔ hoo taasioo ndupilɛ kpe wo” (Luo 16:27; Sɔɔ 7:12) Chiɛɛliaŋndo cho taasioo tɛɛŋ a tonyaa, nduyɛ Chɛhowa cho wana toosiaa, o cho “le fɛɛŋ a fɛɛŋ” ndo ni. (Sam 90:1, 2) O sina nyɛ o nyɛ cho a chieeŋndo okɔɔ, mɛɛ o cho yɛ, nyɛm cho leniŋndoŋ, nduyɛ a sɔɔŋ cho a ndu okɔɔ woŋ chɔŋ o sindɔɔ niŋ huŋ bii a hau. Sawalaŋ, a mɛɛ chieeŋndo cho tiu tiu yɛ. Nduyɛ nyɔɔŋ muŋ wanaa sinaa dɛniaa bɛnduaa tiindaŋ ni le yaasiaala ndalaŋ tosaa. Te o ve a taasi Mɛlɛkaa le, a nɔla ma sɔla batiuwaa o nyɛ o nyɛ niŋ te. (Choobu 38:34-38; Sam 104:24; Pulɔ 3:19; Chɛlui 10:12, 13) O kpeekpei niŋ, sawala ndɔla diandaalaŋ la cho la sɔvɛ, le yamɛi kiolɔɔ o nɛi sakpoo choo, nduyɛ a le batiuwaa sɔlaa o yoomoo niŋ. (Di 32:4-6;) Tofawɔ JEHOVAH [A God of moral standards].) Nyɛ o nyɛ cho mbo kɛɛ sina a ndu okɔɔ le. (Ai 40:13, 14) Mi che bɛɛ mi sɔɔŋ yɔŋnuŋ ŋ chɛllaŋ a sawala ndɔlaŋ te laŋ le teleŋ biŋgi, kɛ ndu o ba chilaŋ naalaŋ la cho ni, nduyɛ la chɛlaŋ a hɛnaŋ ndɔɔ. Nyɛ o nyɛ o dimi pɛ le tosaa, ‘tosaa o tosa ni mi nyɛ o nyɛ kuɛ o kɛndɛ’.—Ai 55:8-11; 46:9-11.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w08 8/1 11 ¶5
Suukaŋndo a Feleŋguaa
▪ ‘Baa i sina pa yooŋgu cho o diomndaŋ nda niŋndo?’ Choobu 12:11 dimi aa, “Mɛɛ nileŋ le tuɛi naa suɛi mi le sina ndi pɛŋgu yɛ, le nde sondoo tofa nyɛ diaa ni mbo sina ndu pɛŋgu.” Suŋ suŋ nya nɔ ni mi la tofa diomnda chuauwaa nyaa dimilaŋ mbo hiau maa paandu. Teleŋnda bɔɔ bɔɔ mi feleŋguaa soliŋ diomnda chaaŋaa ndaa soliŋ kpeku laŋ. Le tamaseliiyo, mi chuauwaa numnda dimi aa: “teleŋ o teleŋ a bii ya bɔɔ naŋ chaa chɛlɛkpɔɔ ya cho ni!” ɔɔ “I wa bɛɛ suɛi o numndo kposoŋ bɛɛ a yeŋ ya lani le!” Te ŋ handu kɔllo o diomndaŋ ndaŋ “teleŋ o teleŋ” ɔɔ “kposoŋ bɛɛ”le, keŋ nɔla mi i mala naa miŋ sina maa o cho diomnda kɛndɛle chuauwaa naa cho soliŋndo kpeku le. Mɛɛ diomndo hoo cho nuaa yɛ “teleŋ o teleŋ a bii ya bɔɔ naŋ chaa chɛlɛkpɔɔ ya cho niŋ” sim vɛlɛ maa, “a laalaŋ a ya le” a “I wa bɛɛ suɛi o numndo kposoŋ bɛɛ a yeŋ ya lani le” sim vɛlɛ maa “I yeema mi dimul num mɛɛ ya cho sinaŋndo yɛ.” Kindiŋ ma sina yooŋgu cho o diomndaŋ ndaŋ niŋndo.