“မတၤကမၤနၢၤတၢ်ဒုးလဲၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကဆၢတဲာ်ဝဲ”

ဖဲ ၁၉၉၉ န့ၣ် ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ်အပဒိၣ် တဲဝဲလၢ တၢ်မၤဘူၣ်လၢ ပဝဲၤတြၢ်လၢ ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ ဖဲ ၁၉၉၃ ဒီး ၁၉၉၆ အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် ပဘၣ်ဟ့ၣ်က့ၤ တၢ်ခိတၢ်သွဲ. ပလဲၤထီၣ်တၢ်မူးလၢ ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ် ဘၣ်ဆၣ် ပတနၢၤတၢ်မူးဘၣ်. လၢခံန့ၣ် ပဒိၣ်ဟံးန့ၢ်ဝဲ ဝဲၤတြၢ်အစ့ လၢအအိၣ်လၢ စ့တၢးအပူၤ လီၤလၢဝဲ စ့ယူရိၤ လွံၢ်ကကွဲၢ်ဘျဲၣ် (စ့ဒီၤလၤ ၆,၃၀၀,၀၀၀). ဒ်သိး ပကန့ၢ်ဘၣ်က့ၤ ဝဲၤတြၢ်အစ့အဂီၢ် ကျဲအိၣ်တ့ၢ်ထဲတဘိလၢ ပကလဲၤတီၣ်ထီၣ် တၢ်မူးလၢ ယူရပၤ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူ. ဘၣ်ဆၣ် တချုးလၢ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူ တူၢ်လိာ်လၢ ကဒိကနၣ်န့ၢ် ပတၢ်မူးတၢ်ရၢ် ဒီးစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ဆၢတဲာ်န့ၢ်တၢ်လၢ ပဂီၢ်ဒံးဘၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်မၢ ပထံၣ်လိာ်သးဒီး ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ်အပဒိၣ် အပီၢ်ရီတဖၣ် ဃုာ်ဒီး ကီၢ်ယူရပၤ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူ အပှၤခၢၣ်စး.

ပဆိကမိၣ်ပာ်စၢၤလၢ ဖဲပလဲၤထီၣ် တၢ်ထံၣ်လိာ်အိၣ်ဖှိၣ်သကိး တဘျီအံၤအခါ ရူအပှၤခၢၣ်စးတဂၤ ကမၢဆူၣ်ပှၤလၢ ပကဟ့ၣ် ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ်အပဒိၣ်လၢ စ့တစဲးဖိ. ဘၣ်ဆၣ် ပသ့ၣ်ညါလၢ ပမ့ၢ်ဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်ထဲ စ့တယူရိၤ သနာ်က့ အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ပမၤကမၣ် လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ. ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဟ့ၣ်တၢ်မၤဘူၣ် ဒ်သိးကဆီၣ်ထွဲဝဲ ဘီမုၢ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤ အဃိ အဝဲသ့ၣ် တၢ်မၤဘူၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်လၢ ပဒိၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. (မး ၂၂:၂၁) ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢ ပအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပာ်ကဲ ယူရပၤ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူအဃိ ပမၤဒ်အဝဲသ့ၣ်မၢပှၤ.

ပထံၣ်လိာ်သး အဆိကတၢၢ်တဘျီဖဲ ရူလၢအဃံလၤဒိၣ်မး တဖျၢၣ်အပူၤ. ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢ ပတဲသကိး ဒီးနၢ်ဟူဘၣ်န့ၣ် တလဲၤသးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်. တဘျီဃီန့ၣ် ယူရပၤ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူ အပှၤခၢၣ်စးတဂၤ တဲဝဲလၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ်အပူၤန့ၣ် ကဘၣ်ဟ့ၣ် တၢ်ခိတၢ်သွဲ တနီၤလၢ ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ် အပဒိၣ်ဃ့ဝဲ. ဖဲန့ၣ်အခါ ယဟိဝၤယွၤ အသးစီဆှံ ထိးဘၣ်ပသးလၢ ပကသံကွၢ်အီၤဒ်အံၤ. “ပဒိၣ် ဟံးန့ၢ်ပာ်စၢၤ ပဝဲၤတြၢ်အစ့ လွံၢ်ကကွဲၢ်ဘျဲၣ် လၢစ့တၢးအပူၤန့ၣ် နသ့ၣ်ညါဧါ.”

ဖဲရူအပှၤခၢၣ်စး တဂၤအံၤ နၢ်ဟူဝဲဒ်န့ၣ်အခါ အဖုးဘၣ်အသး ဒီးဖဲကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ်အပဒိၣ် အတၢ်မူးတၢ်ရၢ်ကရူၢ် အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ် မၤဝဲဒ်န့ၣ်အခါ ရူအပှၤခၢၣ်စး ဆီတလဲကွံာ်ဝဲ တၢ်မူးအဂ့ၢ်. ရူအပှၤခၢၣ်စးအံၤ အ့န့အဝဲသ့ၣ် ဒီးမၤပတုာ်ကွံာ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤ တဘျီဃီ. ဖဲန့ၣ် ယသ့ၣ်ညါထီၣ်ဘၣ်လၢ ဒ်သိးပကနၢၤ တၢ်မူးအံၤအဂီၢ် ယဟိဝၤယွၤ ဆီတလဲဝဲ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤခဲလၢာ်. ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဝံၤအခါ ပဟးထီၣ် ပှဲၤဒီးတၢ်သးခု ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သး ဒ်အံၤန့ၣ် အတလီၤနာ် နီတစဲးဘၣ်.

ဖဲ လါယူၤ ၃၀, ၂၀၁၁ န့ၣ် ယူရပၤ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူ ဆၢတဲာ်န့ၢ်တၢ်လၢပဂီၢ် တီတီလိၤလိၤ. အဝဲသ့ၣ် ဆၢတဲာ်ဝဲလၢ တၢ်ခိတၢ်သွဲလၢ ပဒိၣ်ဃ့ဝဲန့ၣ် တဘၣ်လိာ်သးဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်မၢ ပဒိၣ်ဟ့ၣ်ကဒါက့ၤ စ့လၢအဝဲသ့ၣ် ဟံးပာ်စၢၤဝဲ ဒီးဟ့ၣ်ဃုာ်ဒီးစ့အ့ၣ်. တၢ်ဆၢတဲာ် လၢအရ့ဒိၣ်အံၤ ကဲထီၣ် တၢ်ဒီသဒၢလၢ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်စီဆှံအဂီၢ် လၢကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ်အပူၤ တုၤလၢခဲအံၤ. တၢ်သံကွၢ်ယိယိဖိ တဖျၢၣ်လၢ ပတဆိကမိၣ်ပာ်စၢၤဘၣ်န့ၣ် အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး လၢၢ်တဖျၢၣ်လၢ အနုာ်လီၤဝဲလၢ စီၤကၤလယး အမဲာ်တူၢ်ခိၣ်. ခီဖျိလၢ တၢ်သံကွၢ်ဖိ တဖျၢၣ်အံၤအဃိ တၢ်မူးအဂ့ၢ် ဆီတလဲသးလၢာ်ပျီ. ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနၢၤတၢ်မူးလဲၣ်. တၢ်ဂ့ၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒ်သိးဒီး စီၤဒၤဝံးတဲဘၣ် စီၤကၤလယးလၢ “မတၤကမၤနၢၤတၢ်ဒုးလဲၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကဆၢတဲာ်ဝဲလီၤ.”—၁ မူၤ ၁၇:၄၅-၄၇.

ပမၤနၢၤ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်ထဲ တၢ်တဘျီအံၤဘၣ်. ပမ့ၢ်ကွၢ်ကဒါက့ၤန့ၣ် ပဒိၣ်လၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ် ထီဒါပှၤအါမး. သနာ်က့ လၢစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူလၢ အထီကတၢၢ် လၢထံကီၢ်အဘ့ၣ် ၇၀ အပူၤ ဒီးလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူတဖၣ်န့ၣ် ပမၤနၢၤတၢ်မူး အိၣ်ဝဲ ၁,၂၂၅ ခါညါ. တၢ်မူးတၢ်ရၢ်လၢ ပမၤနၢၤတဖၣ်အံၤ အဒီသဒၢဝဲ ပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ အပၣ်ဃုာ်ဒီး ပဒိၣ်ပာ်ပနီၣ် ပတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါဒ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အဘၣ်လိာ်သးဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီ, လၢပကဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်, တမၤဘၣ်ဃးပသးဒီး ထံကီၢ်အမူးအပွဲဘၣ် ဒီးပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပတတူၢ်လိာ် တၢ်သွီတၢ်သွံၣ်ဘၣ်.

ယမၤတၢ်လၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး အဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် လၢဝ့ၢ်နူယီး လၢကီၢ်အမဲရကၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ယပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်လၢ ကီၢ်ယူရပၤလဲၣ်.

ယမိယပါလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ယၤန့ၣ် အသးဆူၣ် ဒ်မံၤၡၢၤနရံၤ

ယမိယပါ လၢအမ့ၢ် ကၠီၣ် ဒီးလူၤစံၤလံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဖျိထီၣ်ဝဲ ကံးလဧၤကၠိ ၁၂ ဘျီတဘျီ. ဒီးဖဲယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် ဖဲ ၁၉၅၆ နံၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ် လီၤဘၣ်မူဒါလၢ ကီၢ်အံးသံးယိဖၠံယါ. အဝဲသ့ၣ်ကိးန့ၢ် ယမံၤလၢဖံလံး ဒ်သိးဒီး စီၤဖံလံးပူး လၢအကဲ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ် လၢတၢ်မၢဖိအစိၤန့ၣ် အမံၤအသိး. (မၤတၢ် ၂၁:၈) လၢခံတနံၣ်န့ၣ် ပဒိၣ်တြီဝဲ ပတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်. ဖဲန့ၣ်အခါ ယနီၢ်ဆံးဒံး သနာ်က့ ယနီၣ်ဘၣ်ဒံးလၢ ယဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဘၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ် လၢတၢ်ခူသူၣ်. ယကဲဖိသၣ်အဃိ ယဆိကမိၣ်လၢ အလီၤသးခုညါ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲ ၁၉၆၀ န့ၣ် ပဒိၣ်အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ မၢဆူၣ်ပှၤလၢ ပကဟးထီၣ်လၢကီၢ်ပူၤ.

ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ လဲၤအိၣ်က့ၤလၢ ဝံၣ်ခၠထၤ, ခဲဆဲၣ် လၢကီၢ်အမဲရကၤ ဒီးယမိယပါန့ၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးသးဆူၣ် ဒ်သိးဒီး မံၤၡၢၤနရံၤ. အဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤအတၢ်မၤလၢ အသးဒီဖျၢၣ်. ဒီးအမၤစၢၤစ့ၢ်ကီး ယၤ, ယနီကၠူဒံၤ ဒီးယဒ့ဖိလဲၣ်စလံၤ လၢအအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ကီၢ်အံးသံးယိဖၠံယါလၢ ပကအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးမၤအတၢ်မၤ လၢပသးဒီဖျၢၣ်. အဃိ ဖဲယအိၣ် ၁၃ နံၣ်အခါ ယဒိးဘျၢထံ. ဒီးသၢနံၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ လဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤ ဖဲအရံၤခံပၤ လၢကီၢ်ဖရူ.

ဖဲ ၁၉၇၄ န့ၣ် ယအိၣ် ၁၈ နံၣ် ဒီးဖဲန့ၣ်အခါ ဖရူအဝဲၤတြၢ် ဆှၢလီၤယၤ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါအဂၤ လွံၢ်ဂၤ ဒ်ပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီအသိး. ပဘၣ်လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ လီၢ်ကဝီၤလၢ ပှၤတလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်ဝဲ နီတဘျီဒံးဘၣ် ဒီးတၢ်လီၢ်အံၤ အအိၣ်လၢ ကစၢၢ် စဲထရၢၤအဲဒံး အဟီၣ်ကဝီၤ. ပလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ပှၤလၢအတဲ ခဲၣ်ခၠူဝၤကျိာ် ဒီးအါမရၤအကျိာ်. ဒီးလၢပတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤ အဂီၢ်န့ၣ် ပသူကါလၢ အလီၤဂာ်ဒီးဟံၣ် ဒီးခီဖျိလၢ အလီၤဂာ်ဒီး တလါအဃိ ပကိးန့ၢ်အမံၤလၢတလါ. ဖဲယဆိကမိၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲ ပသူလံာ်စီဆှံ ဒီးတဲဘၣ်ပှၤဖဲန့ၣ်တဖၣ်လၢ တယံာ်လၢၤဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်, တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ ဒီးတၢ်သံအခါ ယသးမုာ်ဒိၣ်မး. (လီၣ် ၂၁:၃, ၄) တကးဒံးဘၣ် ပှၤဖဲန့ၣ်အါဂၤ တူၢ်လိာ်ဝဲ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်.

ယစးထီၣ်မၤတၢ်လၢ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်

ဖဲ ၁၉၇၇ န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ အါဘၢၤ စရူဒၢၤ လၢအကဲစ့ၢ်ကီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် အပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် အကျါတဂၤ ဟဲအိၣ်သကိး ကီၢ်ဖရူ. ဖဲန့ၣ်အခါ အဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤလၢ ယကတီၣ်ထီၣ်လံာ်လၢ ကမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး လၢဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်. ယမၤဒ်အဟ့ၣ်ကူၣ်ယၤ ဒီးလၢခံတယံာ်ဘၣ် ဖဲ လါယူၤ ၁၇, ၁၉၇၇ န့ၣ် ယစးထီၣ် မၤတၢ်လၢ ဘရိးကလ့ၣ် ဘ့ၤသ့လး. လၢလွံၢ်နံၣ်ဘျဲၣ် အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ယမၤတၢ်လၢ တၢ်ကဆှဲကဆှီ ဒီးတၢ်ဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤဝဲၤကျိၤ.

ဖဲလါယူၤ ၁၉၇၈ န့ၣ် ယထံၣ်လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အဲလံစဘဲၤ အဲဘလိၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် ဖဲဝ့ၢ်နယူအိၤလဲ, လွံၤစံၤအါနၤ. အမိအပါလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ထီၣ်အီၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ လၢအသးဒီဖျၢၣ် ဒ်သိးဒီး ယမိယပါလီၤ. ဖဲယထံၣ်လိာ်သးဒီးအီၤအခါ အမၤပှၤလဲၤလၢညါ လွံၢ်နံၣ်လံ. ဒီးလၢအတၢ်အိၣ်မူ ဒီတစိၤန့ၣ် အအဲၣ်ဒိးဆဲးမၤ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢဆၢကတီၢ်လၢပှဲၤ. ပဆဲးကျိးလိာ်သး, ပသ့ၣ်ညါထီၣ်လိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤအဂ့ၢ် ဒီးပအဲၣ်ဘၣ်လိာ်သးဒိၣ်မး. ဒီးဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၂၀, ၁၉၇၉ န့ၣ် ပဖျီသး ဒီးပမၤသကိးတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးဒ်သိးသိး.

ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အဆိကတၢၢ်တဖျၢၣ်န့ၣ် ကဲဝဲ ဘရိးကလ့ၣ် စပဲနံး ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ် အဲၣ်ပှၤဒိၣ်မး. ပအိၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အဂၤသၢဖျၢၣ် ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်လၢ အအဲၣ်ပှၤဒိၣ်မးန့ၣ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ ပကဆဲးမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး. ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ တကးဒံးဘၣ် ပစံးဘျုးဘၣ် ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးပသကိးလၢ အကွၢ်ထွဲမၤစၢၤစ့ၢ်ကီး ပမိပါလၢ အသးပှၢ်တဖၣ်ဒိၣ်မး.

ယတၢ်မၤလၢ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်ဝဲၤကျိၤ

ဖဲလါယနူၤအါရံၤ ၁၉၈၂ န့ၣ် ယန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ ကမၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်ဝဲၤကျိၤအဃိ ယဖုးဘၣ်ယသးညါ. လၢခံသၢနံၣ်န့ၣ် ယဘၣ်ထီၣ် ဖၠၣ်စိမိၤကၠိ ဒ်သိးယကကဲထီၣ် ပီၢ်ရီတဂၤအဂီၢ်. ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် မၤနၢၤဝဲ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်အဃိ ပှၤလၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်အမဲရကၤ ဒီးထံကီၢ်အဂၤတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်သဘျ့လၢ ကမၤတၢ်အါမံၤ. ဖဲယထီၣ်ကၠိအံၤအခါ ပတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤ ဖးအါညါ.

ဖဲ ၁၉၈၆ န့ၣ် ယသးအိၣ် အနံၣ် ၃၀ ဒီးယကဲထီၣ် ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်လၢ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်ဝဲၢ်ကျိၤ. ယညါဘီၣ်ဒံး ဘၣ်ဆၣ် ဘ့ၤသ့လး နာ်န့ၢ်ယၤအဃိ ယသးခုဒိၣ်မး. သနာ်က့ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ယတသ့ၣ်ညါဘၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီဒူၣ်ဒံး ဒီးယသ့ၣ်ညါလၢ မူဒါအံၤတညီဘၣ်အဃိ ယဆိကမိၣ်လၢ ယမၤအီၤတန့ၢ်ဘၣ်.

ဖဲ ၁၉၈၈ န့ၣ် ယကဲထီၣ်ဘၣ် ပီၢ်ရီတဂၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကၠိလၢယထီၣ်န့ၣ် အမၤဘၣ်ဒိယၤ ဒီးယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ထဲလဲၣ်န့ၣ် ယတပလီၢ်ဘၣ်ယသးဘၣ်. တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လၢ အပတီၢ်ထီန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် ပှၤတဂၤ အတၢ်သူၣ်လီသးကွံလၢ အတကြၢးတဘၣ် ဒီးအဆိကမိၣ်လီၤသးလၢ အဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ပှၤဂၤလၢ အတဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ဒ်သိးဒီးအီၤဘၣ်. ယမါမၤစၢၤယၤလၢ ယကသးစၢၢ်ဆၢက့ၤ နီၢ်သးအတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ ယမၤအီၤ တချုးဖဲယထီၣ်ကၠိဒံးဘၣ် ဒီးလၢခံန့ၣ် ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဂ့ၤထီၣ်က့ၤဝဲ. လၢယတၢ်လဲၤခီဖျိအံၤ ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ မ့ၢ်အိၣ်အါထဲလဲၣ် ဘၣ်ဆၣ် အတကဲ တၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ပတၢ်အိၣ်မူအပူၤဘၣ်. တၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ပတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ပအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ လၢအဂ့ၤ, ပအဲၣ်အီၤ ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ် လၢပသးဒီဖျၢၣ်.

မၤဂၢၢ်ကျၢၤ ပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပဒိၣ်အမဲာ်ညါ ဒ်သိးပစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ် ကန့ၢ်အဂီၢ်

ယထီၣ်ပီၢ်ရီကၠိ ဝံၤအလီၢ်ခံ ယသးစၢၢ်ဆၢလၢ ကမၤစၢၤက့ၤ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်ဝဲၤကျိၤ လၢဘ့ၤသ့လး, ဒီသဒၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ကရၢကရိ ဒီးပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်. ယတၢ်မၤန့ၣ် အလီၤသးခုဒိၣ်မး ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢ ပတၢ်ကရၢကရိ တၢ်ဆီတလဲ အိၣ်ထီၣ်သး ချ့မးအဃိ ယထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲစ့ၢ်ကီး. အဒိ လၢညါန့ၣ် ဖဲပနီၤလီၤပှၤဂၤ ပတၢ်ကရၢကရိ လံာ်လဲၢ်အခါ ပဃ့စ့ၢ်ကီး တၢ်မၤဘူၣ်. ဘၣ်ဆၣ်စးထီၣ်ဖဲ ၁၉၉၁ န့ၣ် တၢ်မူးတၢ်ရၢ်ဝဲၤကျိၤ ဘၣ်ဟံးမူဒါလၢ ကဟ့ၣ်လီၤ တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ ပတဘၣ်မၤ ဒ်န့ၣ်လၢၤဘၣ်. အဃိလၢခံန့ၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် တဃ့တၢ်မၤဘူၣ်လၢၤဘၣ်. တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ကဲဘျုးလၢ ဘ့ၤသ့လး အတၢ်မၤ, တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ အတၢ်မၤ တကးဒံးဘၣ် ဒီသဒၢပှၤလၢ တၢ်ခိတၢ်သွဲ အတၢ်ဂ့ၢ်ကီစ့ၢ်ကီး. ဘၣ်ဆၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တနီၤ ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ခီဖျိလၢ တၢ်ဆီတလဲအံၤအဃိ ပကျိၣ်စ့လၢ ကထုးထီၣ်လံာ်လဲၢ်အဂီၢ် ဒီးလံာ်လဲၢ်လၢ ပကဟ့ၣ်ပှၤလၢ အသးအိၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီစ့ၢ်ကီး တအိၣ်အါအါလၢၤဘၣ်. အဃိ ပှၤလၢအဘၣ်သး မၤလိယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ကလီၤစှၤဝဲ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်တကဲထီၣ်သး ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. စးထီၣ်ဖဲ ၁၉၉၀ န့ၣ် ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အနီၣ်ဂံၢ် ဟဲအါထီၣ်ခံစး ဒီးခဲအံၤ ပှၤကိးဂၤဒဲး ကမၤလိ လံာ်စီဆှံ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ် တလိၣ်ဟ့ၣ် အဘူးအလဲ နီတမံၤဘၣ်. ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပတၢ်ကရၢကရိ အတၢ်ဆီတလဲန့ၣ် ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ် ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤစၢၤ ဒီးအသူဝဲ ကုၢ်လၢအတီ ဒီးအကူၣ်တၢ်သ့ လၢကဟံးစုနဲၣ်ကျဲပှၤ အဃိလီၤ.—၂ မိၤ ၁၅:၂; မး ၂၄:၄၅.

ပမၤနၢၤ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်ထဲလၢ ပအိၣ်ဒီး ပီၢ်ရီလၢအဂ့ၤအဃိဘၣ်. ညီနုၢ်န့ၣ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ဒီးပဒိၣ်အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး အလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး လၢအဂ့ၤအဃိ အဝဲသ့ၣ် သးအိၣ်မၤစၢၤပှၤ. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ဖဲ ၁၉၉၈ နံၣ်န့ၣ် ယထံၣ်ဘၣ် တၢ်အဒိဖဲ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် အကျါသၢဂၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်အမါ လဲၤထီၣ်ဝဲ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်လီၤဆီလၢ ကီၢ်ကၠူဘးအခါ. အဝဲသ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သူၣ်ဂ့ၤသးဝါ ဒီးတၢ်ပာ်ကဲ. အဝဲသ့ၣ် လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး လၢအဂ့ၤန့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်အုၣ်သး အါန့ၢ်ဒံး တၢ်လၢပတဲ ဖဲပထီၣ်ရူလၢ တၢ်မူးအဂီၢ်အခါဒံး.

တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ဒ်သိး ပ “ကဒုးအိၣ်ထီၣ် ဒီးမၤဂၢၢ်မၤကျၢၤ ပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပဒိၣ်အမဲာ်ညါ ဒ်သိးပစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ် ကန့ၢ်အဂီၢ်” ပလဲၤထီၣ် တၢ်မူးလၢ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူ. (ဖံလံး ၁:၇) အဒိ ပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကဂ့ၢ်လိာ်လၢ ပတလဲၤဒုးတၢ်ဘၣ်န့ၣ် ကီၢ်ယူရပၤ ဒီးခိရံယါ ကလံၤထံး အပဒိၣ် အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ တသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်န့ၣ် အိၣ်တဘျုးနံၣ်ညါ. အဃိ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ ကီၢ်ယူရပၤ အဂၤ ၁၈,၀၀၀ ဒီးလၢ ခိရံယါ ကလံၤထံး အဂၤ ၁၉,၀၀၀ န့ၣ် ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ် တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဃိ အတလဲၤကဲသုးဘၣ် ဒီးလီၤဘၣ်လၢ ဃိာ်ပူၤ.

လၢခံ ဖဲလါယူၤလံ ၇, ၂၀၁၁ န့ၣ် ယူရပၤ ဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အရူ ဆၢတဲာ်တၢ်ဘၣ်ဃးဒီး ဘၢၤယၣ်ယါ (Bayatyan v Armenia) အတၢ်မူးအဂ့ၢ်. ဒီးထံကီၢ်ခဲလၢာ်လၢ အအိၣ်လၢ ယူရပၤအပူၤန့ၣ် ကဘၣ်မၤထွဲဝဲ တၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ ခီဖျိလၢ ပှၤတဂၤ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဃိ အမ့ၢ်တလဲၤဒုးတၢ်ဘၣ်န့ၣ် ပှၤကဘၣ်ဟ့ၣ်အီၤ အခွဲးလၢ အကမၤကမျၢၢ်အတၢ်မၤ. ဒီးဖဲလါယူၤ ၂၈, ၂၀၁၈ န့ၣ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူ လၢအထီကတၢၢ်လၢ ခိရံယါ ကလံၤထံး ဆၢတဲာ်ဝဲဒ်န့ၣ်စ့ၢ်ကီး. လၢထံကီၢ်တဖၣ်အံၤ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါသးစၢ် ထဲစှၤဂၤ မ့ၢ်တအိၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဘၢၣ်စၢၤဘၣ်န့ၣ် တၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အရ့ဒိၣ်တဖၣ်အံၤ တမ့ၢ်လၢ အကဟဲကဲထီၣ်အသး နီတဘျီဘၣ်.

ဒ်သိး ပကဒုးအိၣ်ထီၣ် ဒီးမၤဂၢၢ်မၤကျၢၤ ပတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ် လၢအမၤတၢ်လၢ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်ဝဲၤကျိၤလၢ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် ဒီးလၢဝဲၤတြၢ်အဂၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ် ဆူၣ်ဒိၣ်မး. ပမၤစၢၤဘၣ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢအထံၣ်ဘၣ် ပဒိၣ်တၢ်တြီမၤတံာ်တာ်အဃိ ပသးခုဒိၣ်မး. ပမ့ၢ်တနၢၤ တၢ်မူးတၢ်ရၢ် တခါခါဘၣ် သနာ်က့ လၢပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်, စီၤပၤတဖၣ် ဒီးပှၤကလုာ်တဖၣ် အမဲာ်ညါန့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကအုၣ်ပသး. (မး ၁၀:၁၈) ဖဲပထီၣ်တၢ်မူးအခါ လံာ်လဲၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ပတဲဖျါထီၣ်န့ၣ် အပၣ်ဃုာ်ဒီး လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ် လၢအဆီၣ်ထွဲ ပတၢ်မူးအဂ့ၢ်. အဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်, ပဒိၣ်အပှၤခၢၣ်စး, မံဒံယါ အတၢ်ကစီၣ် ဒီးကမျၢၢ်တဖၣ် ဆိကမိၣ်ထံဝဲ လံာ်စီဆှံအဆၢ တဖၣ်န့ၣ်စ့ၢ်ကီး. ပှၤလၢအသးဘျၢတဖၣ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါထီၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးအဂ့ၢ် ဒီးသ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲလၢ ပတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်န့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢ လံာ်စီဆှံ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်တနီၤန့ၣ် ကဲထီၣ်ဝဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်.

တၢ်ဘျုးဒိၣ်မး ယဟိဝၤယွၤ

ပူၤကွံာ်အနံၣ် ၄၀ ဘျဲၣ်န့ၣ် ယဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကမၤသကိးတၢ်ဒီး ဝဲၤတြၢ်အရူ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မူးတၢ်ရၢ်အဂ့ၢ်, လဲၤပာ်ဖျါထီၣ်ဘၣ်သးလၢ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အရူ လၢအထီတဘျုးဖျၢၣ် ဒီးထံၣ်လိာ်ဘၣ်သးဒီး ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလၢ အရ့ဒိၣ် တဘျုးဘျီညါ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ ယမၤသကိးဘၣ်တၢ်ဒီးအီၤလၢ တၢ်မူးတၢ်ရၢ်ဝဲၤကျိၤ ဖဲဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ် ဒီးလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါန့ၣ် ယအဲၣ်အဝဲသ့ၣ် ဒီးပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ အဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မး. ယဟိဝၤယွၤ ဆိၣ်ဂ့ၤယၤအါမး ဒီးယသးခုဒိၣ်မး.

လၢ ၄၅ နံၣ် အတီၢ်ပူၤန့ၣ် တၢ်အိၣ်သးကီမ့ၢ်ဂ့ၤ ညီမ့ၢ်ဂ့ၤ ယမါအဲလံစဘဲၤ ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်သးတီ ဒီးဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤယၤ လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံထီဘိ. အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ တဂ့ၤအါအါဘၣ် ဒီးအဂံၢ်အဘါ တအိၣ်အါအါဘၣ် သနာ်က့ အဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤယၤအဃိ ယပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအီၤဒိၣ်မး.

လၢပတၢ်လဲၤခီဖျိအံၤ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပတမၤနၢၤတၢ် ခီဖျိလၢ ပနီၢ်ကစၢ် တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် အဃိဘၣ်. ဒ်စီၤဒၤဝံး တဲဝဲအသိး “ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢ အပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ်လီၤ.” (စံး ၂၈:၈) ဒီးတၢ်ကတိၤ လၢအမ့ၢ် “မတၤကမၤနၢၤတၢ်ဒုးလဲၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကဆၢတဲာ်ဝဲ” န့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်လၢ အဟဲလၢပှဲၤထီၣ်နီၢ်ကီၢ်.