ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ အသီခံဂၤလၢ အပၣ်ဃုာ်လၢ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်အကျါ

ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၅, ၂၀၂၄ တနံၣ်တဘျီ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်န့ၣ် ပနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ လီၤဆီတခါ. ပနၢ်ဟူဘၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ကၠိဒံၤ ကၠ့ၤဒလံၤ ဒီးကၠဲးခီး ရၣ်ဖၢၤန့ၣ် ပှၤဃုထၢထီၣ်အဝဲသ့ၣ် ဒ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ် အပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါခံဂၤအံၤ မၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢ တၢ်သးတီအပူၤ န့ၢ်အနံၣ်အါမးလံ.

ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ကၠ့ၤဒလံၤ အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ မံစူရံၤ, ကီၢ်အမဲရကၤ ဒီးအဒိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤ. အဟံၣ်ဖိဃီဖိ အိၣ်တၢ်လီၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ပှၤအုၣ်အသး တအိၣ်အါအါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢတၢ်လီၢ်အဂၤ ဟဲစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ အအိၣ်တၢ်လီၢ်အခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ကၠ့ၤဒလံၤ ထံၣ်လိာ်သးဒီးအဝဲသ့ၣ်. ခီဖျိလၢ အထံၣ်ဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် အဲၣ်လိာ်သး ဒီးအိၣ်ဃူဃူဖိးဖိးအဃိ ထုးန့ၢ်အသးဒိၣ်မး. အဒိးဘျၢထံဖဲ လါအီးကထိဘၢၣ် ၁၅, ၁၉၈၃ နံၣ်. ဒီးအစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် မုာ်ဒိၣ်မးအဃိ ဖဲအဖျိထီၣ် တီၤထီကၠိဝံၤအလီၢ်ခံ အစးထီၣ်မၤ ပှၤလဲၤလၢညါ ဖဲလါစဲးပတ့ဘၢၣ် ၁၉၈၉ နံၣ်.

ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ကၠ့ၤဒလံၤ အနီၢ်ဆံးခါန့ၣ် အမိအပါ လဲၤဟးစၢၤအီၤ ဒီးအဒ့မုၣ် လၢဘ့ၤသ့လး. ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်လဲၤဟးလၢ ဘ့ၤသ့လးအဃိ အဝဲသ့ၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခံဂၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးဖီတၢၣ်လၢ ကလဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး. ဒီးဖဲလါစဲးပတ့ဘၢၣ် ၁၉၉၀ န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ကၠ့ၤဒလံၤ မၤတၢ်လၢ ဝီခ့ အဘ့ၤသ့လး. အတၢ်မၤအဆိကတၢၢ်တခါန့ၣ် ကဲဝဲ တၢ်မၤကဆှဲကဆှီတၢ်ဝဲၤကျိၤ ဒီးလၢခံ အမၤတၢ်လၢ တၢ်ကူစါယါဘျါဝဲၤကျိၤ.

ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ပှၤတဲစပဲနံးကျိာ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လဲၤထီၣ်လဲၤထီအဃိ ပှၤလိၣ်ဘၣ်အါထီၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်လၢ ကမၤစၢၤတၢ်. အဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ကၠ့ၤဒလံၤ လဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ စပဲနံးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖျၢၣ် ဒီးအစးထီၣ်မၤလိဝဲ စပဲနံးအကျိာ်. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် အထံၣ်လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ဒဲမရဲး လၢအမၤပှၤလဲၤလၢညါ ဖဲကဝီၤတခါဃီ. အဝဲသ့ၣ်ဖျီသးဝံၤဒီး လဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး.

ဖဲ ၂၀၀၅ န့ၣ် ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်က့ၤကွၢ်ထွဲ အမိအပါအဃိ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် ဘ့ၤသ့လးအတၢ်မၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ဆဲးမၤ ပှၤလဲၤလၢညါ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ကၠ့ၤဒလံၤ မၤစၢၤတၢ်လၢ ပှၤဟ့ၣ်တၢ်သိၣ်လိ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤလဲၤလၢညါကၠိ. တကးဒံးဘၣ် အမၤစၢၤတၢ်လၢ လီၢ်ကဝီၤ ကမံးတံာ်လၢ အဆဲးကျိးဒီး တၢ်ဆါဟံၣ် (HLC) ဒီးလီၢ်ကဝီၤ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ် ကမံးတံာ်စ့ၢ်ကီး.

ဖဲ ၂၀၁၃ န့ၣ် ပှၤကွဲမုာ်ကဒါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ကၠ့ၤဒလံၤ ဒီးအမါလၢ ဘ့ၤသ့လး လၢဝီဝံး တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ် အတၢ်မၤအဂီၢ်. ဖဲန့ၣ်ဝံၤဒီး အဝဲသ့ၣ် မၤစၢၤစ့ၢ်ကီးတၢ်လၢ ဖဲထစၢၤ ဒီးဝီခ့. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ကၠ့ၤဒလံၤ မၤစၢၤတၢ်လၢ လီၢ်ကဝီၤတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ် အဝဲၤကျိၤ ဒီးတၢ်ဆါဟံၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ အဝဲၤကျိၤ. ဒီးဖဲ လါမၢ်ၡး ၂၀၂၃ န့ၣ် ပှၤဃုထၢထီၣ်အီၤဒ် ဘီမုၢ်အတၢ်မၤ ကမံးတံာ် အပှၤမၤစၢၤတၢ်. ဖဲအဆိကမိၣ်ထံက့ၤ အမူဒါတဖၣ်အခါ အတဲဝဲလၢ “ဖဲပဒိးန့ၢ် မူဒါအသီအခါ တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ပဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဒိၣ်မး. သနာ်က့ ဖဲန့ၣ်အခါ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အကဲပှၤလၢ အဒုးကဲထီၣ်တၢ်. အဃိ ပကဘၣ် သန့ၤအါထီၣ်ပသးလၢအီၤ.”

ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၣ်ဖၢၤ အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ ခဲၤလံၤဖိနံယါ, ကီၢ်အမဲရကၤ. ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၣ်ဖၢၤ အနီၢ်ဆံးခါန့ၣ် အမိကဲပှၤလၢ အပတုာ် ဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် မ့တမ့ၢ် တထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အမိဂုာ်ကျဲးစၢး သိၣ်လိအီၤလၢ လံာ်စီဆှံ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဒံး. မ့မ့ၢ်အဖံန့ၣ် အကဲဒံး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး လၢအသးဆူၣ်တဂၤ ဒီးကိးနံၣ်ဒဲးန့ၣ် အလဲၤဟးလၢ အဖံအအိၣ်. အဖံ မၤစၢၤအီၤဒ်သိး အကသးအိၣ် မၤလိအါထီၣ် လံာ်စီဆှံ ဒီးဖဲအသးအိၣ် ၁၃ နံၣ် အခါန့ၣ် အမၢပှၤမၤလိအီၤ လံာ်စီဆှံ. ဖဲလါစဲးပတ့ဘၢၣ် ၂၇, ၁၉၉၂ နံၣ်န့ၣ် အဒိးဘျၢထံ. လၢခံန့ၣ် အမိက့ၤထီၣ်ကဒါက့ၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်. အပါ ဒီးအဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခဲလၢာ် ဒိးဘျၢထံစ့ၢ်ကီး.

ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၣ်ဖၢၤ သးစၢ်ခါန့ၣ် အထံၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤလဲၤလၢညါတဖၣ် သးခုဒိၣ်မး. အဃိ ဖဲအထီၣ် တီၤထီကၠိ ဝံၤအလီၢ်ခံ အစးထီၣ်မၤ ပှၤလဲၤလၢညါ ဖဲလါစဲးပတ့ဘၢၣ် ၁၉၉၅. ဒီးဖဲ ၂၀၀၀ နံၣ်န့ၣ် အလဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤလိၣ်ဘၣ် တၢ်မၤစၢၤ ဖဲကီၢ်အဲးခွံးဒီ. ဖဲန့ၣ် အထံၣ်လိာ်သးဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် အ့ကၤ လၢအမၤပှၤလဲၤလၢညါ ဒီးအအိၣ်ဟဲလၢ ကီၢ်ခဲနဒၣ်. အဝဲသ့ၣ် ဖျီသးဝံၤဒီး လဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ ဝ့ၢ်ဖိတဖျၢၣ်လၢ အအိၣ်လၢ ကီၢ်အဲးခွံးဒီ ဒီးဖဲန့ၣ် ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ အိၣ်ထဲစှၤဂၤလီၤ. မ့မ့ၢ်ခဲအံၤန့ၣ် အကဲထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖျၢၣ်လၢ အလဲၤထီၣ်လဲၤထီ.

ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၣ်ဖၢၤ ဒီးအမါ ကဲထီၣ်ဝဲ ပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီ ဒီးလၢခံ အဝဲသ့ၣ် မၤဝဲကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် အတၢ်မၤ. ဒီးဖဲ ၂၀၁၁ န့ၣ် ပှၤကွဲမုာ် အဝဲသ့ၣ်လၢ ကလဲၤထီၣ် ကံးလဧးကၠိ ၁၃၂ ဘျီတဘျီ. အဝဲသ့ၣ်ထီၣ်ကၠိ ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ် လီၤဘၣ်မူဒါလၢ ထံကီၢ်ယဲၢ်ဘ့ၣ်. အဝဲသ့ၣ် မၤဘၣ်မူဒါ အကလုာ်ကလုာ် ဒ်သိးဒီး ဘ့ၤသ့လး အတၢ်မၤ, မံၤၡၢၤနရံၤ ဒီးကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်. တကးဒံးဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၣ်ဖၢၤ န့ၢ်ဘၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကသိၣ်လိဝဲ ပှၤစိာ်ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်ဖိအကၠိ စ့ၢ်ကီး.

ခီဖျိလၢ ခိၤရိၤနၤတၢ်ဆါ ရၤလီၤသးအဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၣ်ဖၢၤ ဒီးအမါ က့ၤကဒါလၢ ကီၢ်အမဲရကၤ. ဝဲၤတြၢ်ကွဲမုာ် အဝဲသ့ၣ်လၢ ကလဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ ဝီခ့ ဘ့ၤသ့လး. ဖဲန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၣ်ဖၢၤ ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်လိလၢ ကမၤစၢၤတၢ်လၢ ဘီမုၢ်အတၢ်မၤဝဲၤကျိၤ. လၢခံန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် န့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ ကက့ၤမၤစၢၤတၢ်လၢ ကီၢ်အဲးခွံးဒီ ဝဲၤတြၢ် ဒီးဖဲန့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၣ်ဖၢၤ မၤစၢၤတၢ်လၢ ဝဲၤတြၢ်ကမံးတံာ်ဝဲၤကျိၤ. ဖဲ ၂၀၂၃ န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် လဲၤမၤစၢၤက့ၤတၢ်လၢ ဝီဝံး. ဒီးဖဲ လါယနူၤအါရံၤ ၂၀၂၄ န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၣ်ဖၢၤ မၤစၢၤတၢ်ဒ် ဘီမုၢ်အတၢ်မၤ ကမံးတံာ် အပှၤမၤစၢၤတၢ်. ဖဲဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ရၣ်ဖၢၤ ဆိကမိၣ်ထံက့ၤ မူဒါလၢ အဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲအခါ အတဲဝဲလၢ “ပမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါ ဖဲလဲၣ်ဂ့ၤ ဖဲလဲၣ်ဂ့ၤ သနာ်က့ တၢ်လီၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ ပမၤသကိးဘၣ်တၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်.”

ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်အံၤ မၤတၢ်ဆူၣ်ဒိၣ်မးအဃိ ပစံးဘျုးအဝဲသ့ၣ် ဒီးပအဲၣ်ဒိး ‘ဆဲးပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ အဝဲသ့ၣ်.’—ဖံလံး ၂:၂၉.